|
2004
|
|
|
143 Belen Uranga: Estatuek euren mugetan duten
|
hizkuntza
ondareaz jabetu behar dute, Euskaldunon egunkaria, 2002/2/22.
|
|
2008
|
|
|
Globalizazio prozesu berriak eta horrek eragindako ondorioak, gizartearen sektore askotan beren artean erabateko lotura duten hiru eremutan ahaleginak bikoiztu egin behar direlako kontzientzia haztea eragin du; hauek dira hiru eremuak: garapen jasangarria eta gizarte integrazioa; norbanakoaren eta kolektiboen eskubideen defentsa; eta, azkenik, kulturaeta
|
hizkuntza
ondareak errespetatzea eta horiek aitortzea. Kontzientzia areagotu egin da globalizazio prozesua erabat desberdina delako, diskriminatzailea eta homogeneizatzailea delako, eta bereziki, eratutako estatu nazio modernoek aldez aurretik minorizatu zituzten kolektibo kulturalekiko eta etnia kolektiboekiko, eta herri eta nazioekiko.
|
|
2009
|
|
|
Erakusketa honek Euskal Herriko eta diasporako euskal munduen aipamen modernoa eskaintzen du, hizkuntza ezberdinetan (euskaraz, frantsesez, gazteleraz, ingelesez). Halako behako bat kultura eta
|
hizkuntza
ondare amankomun batek lotzen dituen nortasunei.
|
|
|
Unesco Etxeak eta Euskaltzaindiak lankidetza hitzarmena sinatu dute gaur, ekainaren 23an, Bilbon. Hitzarmen horrek, euskara, euskal kultura eta, oro har, munduko
|
hizkuntza
ondarearen egoera ikertzeko, irakasteko eta zabaltzeko ekimenak gauzatzea du helburu. Biak elkarlanean arituko dira, bereziki euskararen normalizazioari buruzko proiektuak gauzatzeko eta Euskaltzaindiak euskararen arloan ezarritako arauak zabaltzeko.
|
|
|
Unesco Etxeak eta Euskaltzaindiak elkarri aitortzen diote euskararen eta, oro har, munduko
|
hizkuntza
ondarearen ikerguneak izatea. Horregatik, bi erakundeok lankidetza proiektu zehatzak bideratu eta garatuko dituzte, euskarari, euskal kulturari eta munduko hizkuntza ondareari buruzko irakaskuntza, ikerketa eta pedagogiaren eremuan.
|
|
|
Unesco Etxeak eta Euskaltzaindiak elkarri aitortzen diote euskararen eta, oro har, munduko hizkuntza ondarearen ikerguneak izatea. Horregatik, bi erakundeok lankidetza proiektu zehatzak bideratu eta garatuko dituzte, euskarari, euskal kulturari eta munduko
|
hizkuntza
ondareari buruzko irakaskuntza, ikerketa eta pedagogiaren eremuan.
|
|
|
Argitalpenen arloan, elkarlana bultzatuko da, eta baterako argitalpenak sustatuko dira, euskara, euskal kultura eta munduko
|
hizkuntza
ondarearen egoera ikertu, irakatsi eta zabaltzeko arloan.
|
|
|
Euskara da Europako hizkuntzarik zaharrena, baina Europako herritarrek belaunez belaun transmititzen duten oroimenean oso leku txikia hartzen du gure hizkuntzaren ezaugarri horrek, lekurik hartzen baldin badu. Eta gure hizkuntzari europar
|
hizkuntza
ondare zaharrenaren merezimendua aitortzen dioten europarrak ez dira konstatazio horren indarrez suhartzen euskarari ez dakit nolako arnasa ematearen alde. Euskaldunok, ordea, zergatik ukatu, harrotasun puska batez esan ohi dugu euskara dela Europako hizkuntzarik zaharrena, entzun nahi duenak entzun dezan.
|
|
|
Jada aipatua dugun ideia bat birbaliatuz, deigarria da ondare arkitektoniko, etnografiko eta arkeologikoa edo animalia eta landare espezieen ugaritasuna kontserbatzearen alde enfasi handiz diharduen askok, aldiz, nola alboratzen duten
|
hizkuntza
ondarearen kontserbazioa alferrikako luxu katramilatutzat. Deigarria da, halaber, nazionalismoek sustatzen omen duten homogeneotasunaren aurrean gizartearen aniztasunaren bandera hegaldatzen dutenetariko askok nola, hizkuntzei dagokienez, mespretxatzen eta arbuiatzen duten hain preziatutzat omen duten aniztasuna.
|
|
2010
|
|
|
2.1 UNESCOren ekimenak munduko
|
hizkuntza
ondarearen alde
|
|
|
1. " Gizateriaren
|
hizkuntza
ondarea zaintzea eta ahalik eta hizkuntza gehienetan adierazpena, sormena eta zabalkundea bultzatzea";
|
|
|
Bereziki 2000 urtetik hona, UNESCOk aldarrikapen asko egin ditu
|
hizkuntza
ondarea zaindu beharraren alde.
|
|
|
Ideia hori herritar guztientzat onuragarritzat hartzen bada, hezkuntzaren helburu bihurtzen da, eta hori da, azken batean, Europako Kontseiluak 2001 urtetik aurrera eragin nahi duen bilakaera. Euskal Herrian heziketa elebidunarekin badugu eskarmentua, eta eskola hirueledun edo eleaniztun bihurtu nahi izatea zilegi bezain desiragarria da, beti ere, bertako
|
hizkuntza
ondarearen aurka —gurean euskararen aurka— egiten ez bada.
|
|
2011
|
|
|
Bertan hitz egiten diren hizkuntzak. Munduko
|
hizkuntza
ondarearen UNESCO katedraren arduradunarekin mintzo gara, gure hizkuntzaz.
|
|
|
Honela irakurri dugu: " Katedraren helburu nagusia munduko
|
hizkuntza
ondarearen zaintzan laguntzea da, ikerketaren eta sentsibilizazioaren bitartez, eta, batez ere, nazioarteko elkarlan akademiko eta instituzionalaren bitartez". Ekarriko diguzu esaldi biribil hori zehaztasunera, faborez…
|
|
|
Bilbao: unesco etxea, Ikuspegi & Munduko
|
hizkuntza
ondarearen unesco katedra, upV/ ehu.
|
|
|
Ildo horri jarraituz, mahai gainean agertzen den beste ideia bat bizikidetza harmoniatsuarekin zer ikusia duena da. kide batek azaltzen duen iritziaren arabera, hizkuntza aniztasunaz ari garenean horrek bizikidetza sendotzeko balio behar du.
|
hizkuntza
ondare gisa ulertzea, salbatu behar den objektu gisa agertzea ez da oso argumentu sendoa:
|
|
|
Gauzak horrela izan arren, ez dugu behar bezala ezagutzen
|
hizkuntza
ondarearen aniztasuna, ezta gure artean daukaguna ere. Ondorioz, ez gara ohartzen gure hizkuntza jokabideak nolako eragina izan dezakeen egoera horretan.
|
|
|
– Gizateriaren
|
hizkuntza
ondarea zaintzea, eta adierazpena, sorkuntza eta hedapena ahalik eta hizkuntza gehienetan sustatzea.
|
|
2013
|
|
|
Koldo Iturbe Getxoko Euskara zinegotziak gogora ekarri zuen urte asko daramatzetala aipatutako erakundeak lanean bertoko
|
hizkuntza
ondarea jasotzen eta orain bertsolaritzari buruzko liburua horren barruan kokatzen dela. Liburuan parte hartu dutenei eskerrak eman ondoren, gehitu zuen “Uribe Kostan bertsolaritza aspaldiko kontua" dela.
|
|
2014
|
|
|
Emakume hura jaio zenean artean bizirik ziren haraneko azken euskaldun zaharrak. Nafarroan euskara galtzea eta euskara izan denik ere ahaztea elkarren segidan etorri dira sarritan, baina blog honek mezu bat bidali nahi badu,
|
hizkuntza
ondarea maitatu eta zaintzeko gogoak ideologiaren gainetik egon lukeela da, eta guztiok elkartu gintuzkeela, euskaldun izan ala ez. Sinetsi nahi dut egunen batean nafar guztiek sentituko dutela euskara beraiek ere aberasten dituen balio gisa.
|
|
|
komunikabideetan, administrazioan, mota guztietako zerbitzuetan... Azken finean, gure
|
hizkuntza
ondarea errespetatuko eta bultzatuko duen Hizkuntza politika berriaren alde, euskaraz bizitzeko eta ikasteko Nafarroako herritarren eskubideak ezagutuak izan daitezen.
|
|
|
b) Uztarrozen edo Izaban egin zen bezala azken euskaldun zahar bidankoztarren
|
hizkuntza
ondarea biltzea ezinezkoa izan bada ere, eta gaur egun inguru osoko euskal mintzoak zeharo galduta egonagatik, Bidankozeko euskararen desagerpena ez da horren aspaldiko kontua21 Jasotako albisteen arabera, herriko euskara taxuz eman zezaketen lekukoak 50eko hamarkadara arte bizi izan ziren. 1950ean grabagailua hartuta Bidankozera joandako balizko ikertzaileak ez zukeen 1970ean Izabara edo Uztarrozera joandakoak baino askoz gutxiago bilduko, seguru asko.
|
|
|
Nazio Batuen Hezkuntza, Zientzia eta Kulturarako Nazio Batuen Erakundeak (UNESCO) katalogatutako Gizateriaren Ondarearen hainbat ondasun uharteetan daude, eta bi kategoria horien konbinazioa da. Gainera, uharteek kultura eta
|
hizkuntza
ondare aberatsa dute, eta hainbat musika genero ekarri dituzte mundura.
|
|
2015
|
|
|
ondare kulturala ere paisaiaren zati garrantzitsua da. Eta ezinezkoa denez ondare kulturalaz hitz egitea
|
hizkuntza
ondarea ere kontuan eduki gabe, Euskal Herriko paisaia babesteko, antolatzeko eta kudeatzeko, euskararen berezko altxor kulturala ezin da gehiago alboratu, baita paisaiaeta ingurumen politikak koordinatu behar dituen lurralde antolakuntzari dagokionean ere. • Hitz gakoak:
|
|
|
Bai:
|
hizkuntza
ondarea berreskuratzea, artatzea, garatzea eta zabaltzea EAEko landa ingurunea —lurzoru urbanizaezina— garatzeko politika ofizialetako helburu orokor bat da. Legez.
|
|
|
txakurtegui, rincón de perros erdaldunaren ordain. [...] Hainbat zaraitzuarrek, nola edo hala, haien
|
hizkuntza
ondarea zeharo galtzen ez uzteko ahalegina egin izanaren erakusgarri ere bada. Ez da Ferminena azken hilabeteotan ezagutu dudan bilketa saio bakarra.
|
|
2016
|
|
|
Beraz, hizkuntza politikak ez dira (soilik) hizkuntzarekin lotzen. Lehenago aipatu dudan bezala, Guernesey-k, Jersey-k eta Man uharteak komeni zaienean sustatzen dute
|
hizkuntza
ondarea, batzuetan iraganeko hizkuntzak bezala (museoetan, folklore emanaldi eta berritzeetan), eta beste batzuetan" benetako" balio bezala, turismoa edota nazioarteko negozioak erakartzeko. Ó hIfearnáin ek (2010) zera adierazten du:
|
|
|
Orain, ordea, aberatsagoa da, eta gaztelaniaz gain, beste hizkuntza asko dakizkigu. Gu denon
|
hizkuntza
ondarea handitu da. Hizkuntza ekologia aipatuz, gero eta hizkuntza gehiago gure ekosisteman, orduan eta ekosistema indartsuagoa izango dugu, eta aurrera egiteko aurreikuspen hobeak.
|
|
2019
|
|
|
Eten honek transmisioaren inguruko kezka ekarri du:
|
hizkuntza
ondarearen transmisioa (euskara bera, euskalkiak, esamolde zaharrak, hiztegia, hitanoa...), euskaraz sorturiko kultur ezagutza eta ohiturena (bertsolaritza, kantu zaharrak, kabalkadak, maskaradak eta pastoralak...), edo historiarena (historia orokorra edo euskararen historia, erreferenteak...).
|
|
2021
|
|
|
Anartean, Baigorri eta Ortzaize ibarretako
|
hizkuntza
ondarea hobeki ezagutu nahi luketenei gomendatzen diegu salgai den Koldo Zuazoren liburua eskuratzea.
|
|
|
Lan honetan, Katedraren ibilbidearen ildo nagusi horien aurkezpen laburtua (eta kritikoa) egin nahi dugu, beti ere, aurrera begira gure helburu eta ekimenak ahalik eta eraginkorrenak gerta daitezen, eta gure izena eta izana osatzen duen munduko hizkuntza ondarearen babeserako euskarri baliagarriak eskaintzeko asmoarekin. Munduko
|
hizkuntza
ondarea eta haren egoera ezagutzera bideratutako lanetatik abiatuko gara; ondoren, proposamen praktikoagoei begira, hizkuntza lankidetza eta garapen iraunkorra bateratzen dituzten egitasmoak Katedraren agendan nola lantzen ditugun erakutsiko dugu; hezkuntza eleaniztunaren
|
|
|
Munduko hizkuntza gehienak oso egoera zaurgarrian daudela jakin dugu, bereziki 2000 urtearen inguruan argitaratu diren hainbat lani esker. aukerak eta erronkak izango dira garapen iraunkorra eta
|
hizkuntza
ondarea bermatzeko aurreikusten diren aukerarik eraginkorrenetakoak; hurrengo puntua, eta Europako hizkuntza gutxituen eremuan kokatuta, Gales, Eskozia eta Irlandako ekimenei Euskal Herrikoak loturik, bideratu edo abian ditugun egitasmoen berri emango dugu, gogoeta batek irakaskuntza eleaniztunean hizkuntza gutxituak duen erronkari helduko dio, besteak hizkuntza gutxituak iraunkortasunaren alorre...
|
|
|
Gaur egun, gureak baino baliabide handiagoak dituzten erakundeei esker, badugu
|
hizkuntza
ondarearen ezagutza nahikoa fidagarria. Adibidez, UNESCOren Hizkuntza Gutxituen Atlas interaktiboa (Moseley, 2010), non munduko hizkuntza mehatxatuen egoeraren berri eguneratua eskaintzen den.
|
|
|
Gizadiarentzat hain altxor preziatua den
|
hizkuntza
ondarearen egoera larria ezagutzea ezinbestekoa den bezala, garrantzizkoa da jakitea badidare m ateriagabe nagusiari nola eutsi rela, era berean, hainbat adibide non hizkuntza gutxiagotuen komunitateak biziberritze ahaleginak egiten ari diren, eta aldi berean, hiztun komunitate horietan egiten ari den hizkuntza eta kultura berreskuratzeko ahaleginak garapen indarra adierazten duen....
|
|
|
Lehen esan bezala, Katedraren helburu nagusietako bat da
|
hizkuntza
ondarearen egoera deskribatzea, ezagutza garatzea eta hura zabaltzea. Azken urteetan, ezagutzarekin batera ekintzaren bidetik ere ahalegindu beharra ikusi dugu.
|
|
|
Esperientzia murriztaile horiek, oso zabalduta daude munduan, eta horren ondorioz dator
|
hizkuntza
ondarearen galera. Gogoeta horretan sakontzeko asmoz eta nazioarteko ezagutza gureganatzeko bildu genituen Katedraren argitalpen batean (Idiazabal eta Perez Caurel, 2019) munduko hainbat adituren ekarpen.
|
|
|
Munduko hizkuntza aniztasunari buruzko ezagutza zabaltzeko eta partekatzeko xedearekin sortu zen Euskal Herriko Unibertsitateko Munduko Hizkuntza Ondarearen UNESCO Katedra, 2006an. Denbora honetan jorratu dituen ildo ezberdinen berri ematen du artikulu honek, beti ere,
|
hizkuntza
ondarea eta, batez ere, hizkuntza gutxiagotuak babesteko baliagarriak diren ekimenak garatzera bideratu izan direnak, bereziki, garapen iraunkorrarekin bateratzen diren hizkuntza lankidetzaren eta hezkuntza eleaniztunaren inguruko ekimenak. Artikuluak nabarmendu egiten du eskolak duen erronka ondare materiagabe hori babesteko orduan, eta aldarrikatu egiten du tokian tokiko hizkuntzak biziberritzeko eta garatzeko irakaskuntza eleaniztunaren erdigunean izan behar direla, hizkuntza hegemonikoak eta atzerrikoak ere haiekin batera aintzat hartuta.
|
|
|
• Hitz gakoak:
|
hizkuntza
ondarea, hizkuntza gutxiagotuak, hizkuntza aniztasuna, hizkuntza lankidetza, garapen iraunkorra, eskola eleaniztuna.
|
|
|
Esan daiteke, nolabait,
|
hizkuntza
ondarearen galeraren eta mehatxuen ezagutzazko helburu eta ekimenetatik, proposamen eta praktika zehatzetarako egitasmoei heltzen joan dela Katedra; eta praxiarekin lotuta, helduleku nagusia eta erreferentzia garrantzitsuena Euskal Herrian euskara biziberritzeko garatu den eskarmentua izan dela.
|
|
|
Lan honetan, Katedraren ibilbidearen ildo nagusi horien aurkezpen laburtua (eta kritikoa) egin nahi dugu, beti ere, aurrera begira gure helburu eta ekimenak ahalik eta eraginkorrenak gerta daitezen, eta gure izena eta izana osatzen duen munduko
|
hizkuntza
ondarearen babeserako euskarri baliagarriak eskaintzeko asmoarekin. Munduko hizkuntza ondarea eta haren egoera ezagutzera bideratutako lanetatik abiatuko gara; ondoren, proposamen praktikoagoei begira, hizkuntza lankidetza eta garapen iraunkorra bateratzen dituzten egitasmoak Katedraren agendan nola lantzen ditugun erakutsiko dugu; hezkuntza eleaniztunaren
|
|
|
Modu berean, literaturaren didaktikak honako helburu hauen lorpenean ere jardun behar duela zehazten dute parte hartzaileek: ...eskaintzea eta imajinario kolektiboaren sarrera bideratzea (GE2, IE5, GE3); 7Literatura sorkuntzarako eta irudimena garatzeko estrategiak eskaintzea eta gogoa piztea, eta, beraz, euskal sortzaileak sortzea (GE1, IIR1, NE1, IEE1); 8Ikasleak gaituago eta zaleagoa izateko teknologia berriak erabiltzea, esaterako, literatura digitala sortzea (GE2); 9Sentsibilitate estetikoan aurreratzea eta norberaren
|
hizkuntza
ondarea aberastea; 10Hizkuntza eta forma literarioen ikasketa (GE3); 11Gazteei esperientzia literario, kultural eta estetikoa biziaraztea; 12Fikziotik errealitatea irakurtzen, ulertzen eta interpretatzen laguntzea; 13Gaitasun kognitiboak, emozionalak eta sozialak garatzen laguntzea (IE6, IE7); 14Sozializazio kulturala bideratzea (GE3); 15Gizabanakoaren askatasuna lortzen laguntzea (IEE1)....
|
|
2022
|
|
|
Oso erabilgarriak izan zitezkeen ikasgai horiek tainoen populazioarekin batera galdu ziren, baina bestelako ondare bat utzi ziguten. Besteak beste, kazike, piragua, kanoa, hurakan, guaiaba, makuto, Karibe, hamaka edo barbakoa hitzak esaten ditugunean, tainerazko maileguak erabiltzen ari gara eta, beraz, tainoen
|
hizkuntza
ondarearen zati bati bizirik eusten.
|
|
2023
|
|
|
Arrazoi politikoengatik eta gobernu aldaketengatik, PPDE taldea desegituratu egin zen 2011n, eta, azkenik, amaitu egin zen, gaur egun Kultura Ministerioan hiruzpalau pertsonako talde bat badago ere
|
hizkuntza
ondarearen gaiari laguntzen. Hala ere, 2008tik 2011ra bitartean aurrerapen handiak egin ziren aniztasun etnolinguistikoa babestearen arloan.
|
|
|
Aurrera jarraitzeko nahia ere azaldu du Ataungo Udalak, Arinek bildutako
|
hizkuntza
ondarea egungo mapetara ekarri nahi baitu; aurreko lanetan bezala, zeregin honetan ere Euskaltzaindia izango du bidelagun. " Arinek, haien ahozko formak eta idatziko lekukotasunak biltzeaz gainera, leku izen guztiak berak eskuz egindako krokisetan kokatu zituen.
|