|
2020
|
|
|
Funtsean, «gida bat» eskaini diete hautetsiei, gobernatzen dituzten instituzioetan euskararen aldeko planak gara ditzaten. «Herritarren
|
hizkuntza
eskubideak errespetatzeko hizkuntza politika batek landu beharreko eremuak, hartu beharreko erabaki nagusiak eta kontuan hartu beharreko irizpideak eskaintzen dituen dokumentua», azaldu du Paul Bilbao Kontseiluko idazkari nagusiak. Haren hitzetan, hiru eginkizun nagusi bete behar ditu anbizio handiko politika abian jarri nahi duen herri administrazioak:
|
|
|
Justizian gutxiengoen
|
hizkuntza
eskubideak errespetatzeko eskatu dio Espainiari, berriro, Nazio Batuen Erakundearen kontalariak
|
|
|
Gaubekak uste du gizartearen ongizatea bermatzeko ezinbertzekoa dela
|
hizkuntza
eskubideak errespetatzea. Krisialdi honetan, ordea, areagotu egin dira urraketak, haren hitzetan.
|
|
2021
|
|
|
Herritarrok ezin ditugu eskubide urraketak normalizatu. Bigarren mailako altsasuarrik egon ez dadin, gure
|
hizkuntza
eskubideak errespetatzeko exijitzen diogu udalari; euskararen ordenantza betetzen dela bermatu eta euskara bere jardunaren erdigunean jartzeko. Era berean, herritarrei dei egiten diegu dagozkigun hizkuntza eskubideak aldarrikatzeko eta heldu den ostiralean, ekainaren 11n, 19:00etan udaletxe aurrean egingo dugun kontzentrazioan agertzeko.
|
|
2022
|
|
|
Horregatik, maiatzaren 7an Iruñeko kaleetara aterako dira sindikatuok, «Nafarroako Gobernuari exijitzeko zonifikazioaren etetea eta nafar guztion
|
hizkuntza
eskubideak errespetatuko dituen dekretu bat». Manifestazioa Antoniutti parketik abiatuko da, 17:30ean.
|
|
|
Haren arabera, modu horretan soilik lortuko dira honako helburu hauek: «Euskaldun gisa bizitzeko eskubidea eta nahia betetzea»; «euskara normalizatzea»; «hizkuntzen, hizkuntza komunitateen eta herrien berdintasunean oinarritutako munduari ekarpena egitea»; «guztien
|
hizkuntza
eskubideak errespetatzea, justizia eta demokrazia auzia delako hau»; «euskara herri kohesiorako zuntza izatea»; eta, finean, «Euskal Herri euskalduna» lortzea.
|
|
|
Euskarak «hizkuntzen, hizkuntza komunitateen eta herrien berdintasunean oinarritutako munduari» ekarpena egiten diola uste dute, eta, halaber, euskara «herri kohesiorako zuntza» dela. Horregatik,
|
hizkuntza
eskubideak errespetatzea «justizia eta demokrazia auzia» dela aldarrikatu dute.
|
|
|
Iragan maiatzarren 7an milaka lagunek salatu zuten merezimenduen dekretu berriaren proposamena Iruñean, eta, hain justu, horixe gogorarazi du Agurne Gaubeka Hizkuntz Eskubideen Behatokiko zuzendariak. Ez hori bakarrik,
|
hizkuntza
eskubideak errespetatzeko eskatuz, Nafarroako Gobernuari herritarren 1.700 eskaera aurkeztu zizkiotela ere oroitarazi du, eta salatu gobernuak «entzungor» egin diela biei: «Bai herritarren aldarriari, baita herritarren eskaera zuzenari ere».
|
|
2023
|
|
|
Osakidetzaren arabera, komunikazioa tresnarik garrantzitsuenetako bat da jarduera asistentzialean; beraz, zerbitzuaren kalitatea bermatzeko, ezinbestekoa da paziente eta erabiltzaileak erosoen eta seguruen sentitzen diren hizkuntza ofizialean jardutea. Kalitatezko zerbitzua ematea eta
|
hizkuntza
eskubideen errespetatzea printzipio gisa hartuta, 67/ 2003 Dekretuan euskararen normalizaziorako lehentasunak eta oinarriak ezarri ziren, eta, ordutik, Osakidetzan euskararen presentzia eta erabilera zabaltzeko irizpide eta neurriak abiatu dira euskara planen bitartez. Herri administrazioekiko harremanetan euskaraz jarduteko eta arreta euskaraz jasotzeko eskubidea dugu.
|
|
|
Hizkuntza eskubideekin lotutako kexak, oro har, gutxi izan ziren 2022an. Txostenak jasotzen duenez, zazpi kexa aurkeztu ziren administrazioekiko harremanetan herritarren
|
hizkuntza
eskubideak errespetatu ez zirelako. Joan den urtean, euskararen eta gaztelaniaren koofizialtasunetik eratorritako eskubideei buruzko kexak nagusitu ziren Arartekoaren esku hartzeen artean.
|
|
|
Horra zerrenda: «Pediatriako etengabeko arretarako gune bat sortzea, arreta aurrez aurrekoa izatea, protokolo komunak ezartzea, erreferentziazko pediatrak eta erizainak izatea, profesional bakoitzeko haurren kupoa txikitzea,
|
hizkuntza
eskubideak errespetatzea euskarazko arreta bermatuz, eta beste hizkuntzetara itzultzeko zerbitzuaren beharra ere ikusgarri egitea eta erraztea».
|
|
|
Kasu gehienak administrazioekin lotuta daude, batez ere Eusko Jaurlaritzarekin eta Nafarroako Gobernuarekin, baina «eremu sozioekonomikoan» ere ipini dute begia: Agurne Gaubeka Behatokiko zuzendariak salatu du interes orokorreko zerbitzuetan —energia hornitzaileak, telekomunikazio enpresak, finantza eta aseguru etxeak— ez dituztela
|
hizkuntza
eskubideak errespetatzen, Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan horretarako lege betebeharrak eduki arren.
|
|
|
Frantziako Gobernuari ere egin diote eskaera, Euskal Herriko eskaera sozialari jartzen dizkion «trabak eta oztopoak» kentzeko. Hizkuntza politika eraginkorra izateko, euskaldunon
|
hizkuntza
eskubideak errespetatuko dituen koadro berri bat behar duela aldarrikatu dute, eta Euskal Elkargoari dei berezia egin diote: «Hizkuntza politika berri bat abian ezartzeko elkarrizketak abia ditzala Frantziako Gobernuarekin, hizkuntza politikan eragiten duen arlo orotako eskumenak eskura ditzala, esperimentaziorako lege organikoak aurreikusten duen gisan».
|
|
|
Frantziako Gobernuari ere egin zioten eskaera, Euskal Herriko eskaera sozialari jartzen dizkion «oztopoak» kentzeko. Hizkuntza politika eraginkorra izateko, euskaldunon
|
hizkuntza
eskubideak errespetatuko dituen esparru berri bat behar duela aldarrikatu zuten atzo, eta Euskal Elkargoari dei berezia egin zioten: «Hizkuntza politika berri bat abian ezartzeko elkarrizketak abia ditzala Frantziako Gobernuarekin, hizkuntza politikan eragiten duen arlo orotako eskumenak eskuratu ditzan, esperimentaziorako lege organikoak aurreikusten duen gisan».
|
|
|
Juan Maria Aburto Bilboko alkateak EAJko kideen izenean berretsi du Auzitegi Konstituzionalaren epaia «autogobernuaren kontrako eraso larria» dela, eta tokiko erakundeen «antolakuntza autonomia ere urratu» egiten duela. «Beldur barik» baieztatu du udalek herritarren
|
hizkuntza
eskubideak errespetatzen dituztela, «bai euskaldunenak, bai gaztelania hiztunenak». Eta aldarrikatu du euskara hizkuntza ofiziala dela:
|
|
|
Juan Mari Aburtok EAJko kideen izenean berretsi zuen sententzia «autogobernuaren kontrako eraso larria» dela, eta tokiko erakundeen «antolakuntza autonomia ere urratu» egiten duela. «Beldur barik» baieztatu du udalek herritarren
|
hizkuntza
eskubideak errespetatzen dituztela, «bai euskaldunenak, bai gaztelania hiztunenak». Eta aldarrikatu du euskara hizkuntza ofiziala dela:
|
|
|
Baina, zoritxarrez, berriro ikusi dugu ez dagoela halakorik». Nafarroako Gobernuak euskaldunen
|
hizkuntza
eskubideak errespetatzeari «uko» egiten diola gehitu du LABek: «Bidegabekeria latza da, erabateko diskriminazioa».
|
|
|
«Espainiako Gobernuarekin zeuden adostuta hizkuntzari buruzko artikuluak. Hortaz, zer egin aztertzen ari gara, ikusten dugulako inolako arazorik eman ez duen lege bat dela, eta herri guztietan eta guztion
|
hizkuntza
eskubideak errespetatzen dituela», borobildu zuen.
|
|
|
Haren esanetan, eremu judizialean asko falta da euskara eta gaztelera parez pare egoteko, eta, gainera, salatu du «sentsibilitate asko» falta dela horrelako gaiak judizialki lantzeko. Eta
|
hizkuntza
eskubideak errespetatzeko eskatu du: «Gure ardura da herritar guztien hizkuntza eskubideak bermatzea, administrazioarekin dituzten harremanetan erabiliko duten hizkuntza aukeratzeko eskubidea izatea bermatzea.
|
|
|
Eta Natalia Suarez Xunta pola Defenda de la Llingua Asturianako bozeramaileak zehaztu du: «Gure
|
hizkuntza
eskubideak errespetatzen ez dituen errealitate bat pairatzen dugu». Beste tokietan bezala, haiek ere «hizkuntzaren eta hiztunen aurkako» erasoak jasan behar dituzte, gero eta «basatiagoak», gainera.
|