|
2006
|
|
|
Nafarroako Gobernua da, Euskal Herrian, hizkuntza eskubideen urratzaileen prototipoa. Sortu zenetik, euskararen legearekin edo gabe, ez du sekula euskaldunon
|
hizkuntza
eskubideak bermatzeko itxurazko politikarik egin, eta behin eta berriz, sistematikoki, eta konstantzia harrigarriz, hizkuntza eskubide horiek urratu egin ditu. Bada, Nafarroako Gobernua bera da Bartzelonan onartutako Hizkuntza Eskubideen Deklarazio Unibertsala izeneko testuaren argitaratzailea.
|
|
2009
|
|
|
Autonomia Estatutuak, euskara gaztelaniarekin batera Euskadiko hizkuntza ofizialtzat deklaratzeaz gain, herritarrei euskara erabiltzeko eskubidea aitortzen die, herri aginteen bizkar uzten duelarik eskubide hori bermatzeko neurriak hartzea. Gero Euskararen Legea dator, herritarren hizkuntza eskubideak finkatzearekin batera, herritarrei aitorturiko
|
hizkuntza
eskubideak bermatzeko nahiz euskararen erabilera normalizatzeko helburuarekin herri aginteek hartu behar dituzten neurriak jasotzen dituen legea. Lege horretako xedapenak, ordea, batez ere eremu publikokoak dira, eta oso toki txikia hartzen dute esparru pribatuari buruzko xedapenek.
|
|
|
Egoera hori pixkanaka iraultzea da herri aginteek aipaturiko dekretuaren eskutik abian jarri duten prozesuaren helburua. Hortaz, dekretu honek lortu nahi duena da, esparru pribatuan, zehazki esanda, kontsumitzaile eta erabiltzaileen merkataritza harremanetan?, euskararen erabilera areagotzea eta herritarren
|
hizkuntza
eskubideak bermatzea. Batzuentzat gehiegizkoa, beste batzuentzat gutxiegi:
|
|
|
Ezin baitira harreman pribatuetan norberak nahi duen hizkuntzan aktiboki jardutera behartu gainerakoak. Erabilera pasiboa da beharkizuna, horrenik gabe ezinezkoa delako solaskidearen
|
hizkuntza
eskubideak bermatzea.
|
|
|
Izan ere, zilegi da eta hala onartu behar da, aldi berean euskararen lagun izatea eta eremu pribatuan kontsumitzaileek dituzten
|
hizkuntza
eskubideak bermatzeko Euskadiko araubidearekin osorik edo parte batean bat ez etortzea. Zilegi da hori, eta, aukera moduan bada ere, normaltasun osoz onartu behar da pentsatzea araubidean jasotzen ez diren beste neurri batzuk ere egokiak eta eraginkorrak izan litezkeela herritarren hizkuntza eskubideak bermatzeko.
|
|
|
Izan ere, zilegi da eta hala onartu behar da, aldi berean euskararen lagun izatea eta eremu pribatuan kontsumitzaileek dituzten hizkuntza eskubideak bermatzeko Euskadiko araubidearekin osorik edo parte batean bat ez etortzea. Zilegi da hori, eta, aukera moduan bada ere, normaltasun osoz onartu behar da pentsatzea araubidean jasotzen ez diren beste neurri batzuk ere egokiak eta eraginkorrak izan litezkeela herritarren
|
hizkuntza
eskubideak bermatzeko. Baina onarpen horrek, ikuspuntu ezberdinen arteko kontrastea eta adostasuna bilatzea helburu duen jarrera ireki horrek?
|
|
|
Bigarren eginkizuna ere erabakigarria da. Eremu publikoan bi hizkuntzen erabilera finkatzea beharrezkoa da, ezinbestekoa delako hizkuntza ahulenaren alde egitea bai herritarren
|
hizkuntza
eskubideak bermatzeko, baita prozesuan bi hizkuntzen arteko oreka aurkitzeko ere, desoreka pixkanaka gaindituko bada. Badakigu prozesu hori nahitaez progresiboa izan behar dela, eta horrexegatik lehentasunak finkatu behar dira, oinarrizko zerbitzu publikoetatik hasita.
|
|
|
Aipatu dekretua ez ezik, Kontsumitzaileen eta Erabiltzaileen Eskubideei buruzko Estatutua onartzen duen Legean hizkuntza eskubideei buruz berariaz jasota dagoen titulua bera ere osorik ezabatzea proposatu zuen Talde Popularrak. Aitzitik, Europako Kontseiluak 2008an ezagutzera emandako Hizkuntzen Euroitunaren ebaluazio txostenean espresuki aipatzen du beharrezkoa dela Eusko Jaurlaritzak kontsumitzaileen
|
hizkuntza
eskubideak bermatzeko arau bat onartu eta indarrean jartzea.
|
|
|
Gaztelaniak, zorionez, ez dauka zaintzaile beharrik osasun zerbitzuetan; euskarak, aldiz, bultzada behar du, herritar guztien eskubideak egiazki errespetatzea baldin badugu helburu. Aurrerapauso garrantzitsuak eman dira, baina asko da egiteke geratzen dena; eta
|
hizkuntza
eskubideak bermatzerainoko bide luzea pixkanaka baina etenik gabe egin ahal izateko, ez azkarregi baina ezta ere motelegi egin ahal izateko, ez dira batere lagungarri, alderantziz baizik, hainbat iritzi sortzailek, zenbait ordezkari politiko barne, gizarteratzen dituzten mezuak.
|
|
|
Neurri horietako batzuk zehazki aipatzen dira 2008ko ebaluazio txostenean. Esate baterako, bi baino ez aipatzearren, alde batetik, Elebide
|
hizkuntza
eskubideak bermatzeko zerbitzua, 2007an Eusko Jaurlaritzak sortua, eta bestetik, derrigorrezko hezkuntza sistemaren barruan euskarazko irakaskuntzaren (D ikastereduaren) etengabeko gorakada. Neurri zehatz horiekin batera, europar erakundeak espresuki goraipatzen ditu, orobat, Eusko Jaurlaritzak Iparraldeko Euskararen Erakunde Publikoarekin (Office Public de la Langue Basque) hizkuntza politika gaietan mugaz gaindiko lankidetza garatzeko izenpeturiko hitzarmen markoa, batetik, eta Nafarroako Gobernuarekin ere hizkuntza politika gaietan, urte askoko inkomunikazioa gaindituz, lankidetzari ateak ireki izana, bestetik [10].
|