|
2007
|
|
|
Gainera lurralde guztietan gertatzen da progresio hau, bai Autonomi Elkartean, baita Nafarroan ere. Nafarroan nahiz eta administrazioaren babesik ez izan, euskararen etorkizuna itxaropentsua da, haur eta gazteek helduek baino gehiago bai darabilte, beraz legezko erabakiek ez dute beti zehazten
|
hizkuntza
batekiko hiztunaren jokabidea. Iparraldea da bestelako prozesua bizi duen lurraldea, benetako galzoriaren joera lurralde honetan bizi du euskarak.
|
|
2009
|
|
|
Eskualdean fabrikak, merkataritzaeremuak... eraikitzen direnean, jarduera ekonomikoari eusten dioten harreman sareak beti beste hizkuntza batez baliatzen dira komunikatzeko. Jakina, euskaldunek arrakasta eta estatus jasoa izan dezakete beren lanbidean, baina beste
|
hizkuntza
bateko hiztun gisa. Lan munduan aurrera egin nahi duenak besteen hizkuntza menderatu eta erabili du.
|
|
2010
|
|
|
" Hizkuntza baten egiazko lokalizazioa ezagutzen duen hiztunaren burmina" dela baieztatzen zen. eta eskualde lokalizazio hori arriskutsua zela zinez bereizirik egon behar diren hiru nozioren batasuna aditzera ematen baitzuen, eskualde bat, hizkuntza bat eta herri bat. noski testuak ez zuen zehazten baina hau da frantses estatuak egiten duena Frantziako lurraldearen, frantsesaren eta frantses herriaren batasuna aldarrikatuz. aipatu den bernard Cerquigliniren 1999ko Les langues de France txostenean ere ideologia ofizialaren elementu batzuk agertzen ziren. Cerquiglini, Carcassonne bezala, hizkuntza lurraldetasun printzipioaren aurka agertzen da, haren" justifizio zientifikoa maila estatistikokoa baita eta interes gutikoa". nik, aldiz, uste dut irizpide hori biziki garrantzitusa dela, adibidez
|
hizkuntza
baten hiztunen dentsitatea lurralde batean, hizkuntza horren aldeko hizkuntza politika eramateko. beste iritzi bat aitzinatzen zuen Cerquiglinik," hizkuntza, elementu kulturala, ondare nazioanalaren atala da; korsikera ez da Korsika
|
|
|
...bere hiztunekiko jarrerak islatzen dituztela ontzat hartzen duela eredu teoriko honek. horrela, estatusaren dimentsioa ezaugarri objektibo, hautemangarri eta egiaztagarrien bitartez zehazten da. ezaugarri horiek, hizkuntza jakin bateko hiztunei uztartzen zaien eragite ahalmena, boterea eta kontrola dira, besteak beste. hori dela eta, estatusaren dimentsioari erreparatuz gero, balorazio positibodun
|
hizkuntza
bateko hiztunak pertsona argi, harro, arduratsu eta benetako profesional gisa hautematen dira. era berean, eurek hitz egiten dutena goi mailako funtzioetarako ezinbesteko hizkuntza garrantzizkotzat hartzen da; profesionalki zein sozialki mailaz igotzeko beharrezkoa, eta bidaiatzeko zein merkataritza akordioetarako baliagarria.
|
|
2014
|
|
|
Faktore horiek hiru dira: lehena, talde linguistiko baten bilakaera demografikoa (hau da,
|
hizkuntza
baten hiztunen kopuru erlatiboa); bigarrena, egoera sozioekonomikoa (hau da, talde linguistiko batek zer nolako aukerak dituen baliabide ekonomikoak eta zerbitzuak lortzeko); eta hirugarrena, erakunde ordezkapena (talde linguistiko batek zer nolako kontrola duen erakundeen politiketan eta baliabideetan). Jokabidea gidatzen duena bizindar horretaz dugun pertzepzioa da, bizindar etnolinguistiko subjektibo deritzona.
|
|
2016
|
|
|
boterea. Hizkuntza menperakuntza tresna indartsu bat da, ez beste
|
hizkuntza
bateko hiztunari inposatzen zaiolako bakarrik, eta hiztun minorizatuak sortzen dituelako bakarrik, eta hiztun horiek herritar eta hiritar gisa ere subordinatu egiten dituelako. Hizkuntza menekoak sortzeko makina bat izan da leku askotan, eta izaten jarraitzen du.
|
|
|
3 Ikuspegi dikotomikoak badu abantaila argi bat ikerketaren helburu nagusia
|
hizkuntza
baten hiztunak zenbat diren zehaztea denean. Helburu horri soil soilik atxikiz gero, oso egokia da biko eredua:
|
|
2017
|
|
|
Sarritan, errealitatea askoz anbiguoagoa eta zalantzazkoagoa da, funtsezko desberdintasunak baitaude testuinguru soziolinguistiko historikoaren eta gaur egun hiztun gazteak hizkuntza gutxituekin hazi diren testuinguruaren artean. izan ere, testuinguru soziolinguistiko historikoan hizkuntzek presentzia sozial handiagoa zuten eskualde historikoetan. horrez gain, herritarrak ez ziren mugitzen modernitate berantiarrean mugitzen diren bezain beste, eta herritarrek ez zuten modernitate berantiarrean hitz egiten den bezain erraz hitz egiten. hiztun berriaren kontzeptuak arazoak sortzen ditu" l1" eta" l2" hizkuntzen arteko banaketa binario sinplean, eta bide ematen du kategoria batean edo bestean argi eta garbi sartzen ez diren hizkuntza ohiturak arretaz aztertzeko. horrek hautsi egiten du" hiztun zaharraren" nagusitasun (sozio) linguistiko historikoa, eta legitimitateari nahiz hizkuntza jabetzari buruzko auziak jartzen ditu agertokiaren erdi erdian: nor da emandako
|
hizkuntza
baten hiztun legitimoa, nork erabakitzen du nor den hiztun legitimoa, eta zein dira erabaki horren ondorioak?
|
|
2018
|
|
|
Zer da, ordea, hiztun legitimo izatea? Hizkuntzalaritza klasikoan bezala gizarte ikuspegian,
|
hizkuntza
bateko hiztun legitimoa berezko hiztuna izan da, tradizioz; hizkuntza jakin bat" ama hizkuntza" duena. Hizkuntza gutxituen berreskurapena ardatz izan duen soziolinguistikak ere hizkuntzen biziberritzeari buruzko narratibak berezko hiztunak erdigunean jarririk eraiki izan ditu nagusiki, haiek harturik hiztun legitimotzat (Ramallo eta O’Rourke, 2014) 3 Legitimitatea, ordea, ez da kontzeptu estatiko bat.
|
|
2019
|
|
|
Lan honetan, ostera, hizkuntzaren definizioa alde batera utziko da zuzenean hizkuntza gutxituak edo eremu urriko hizkuntzak aztertzeko. Fundéuren arabera (FundeuBBVA, 2019), hizkuntza gutxitua lurralde bateko
|
hizkuntza
batekiko hiztun kopuru txikia duen hizkuntza da. Antzeko definizioa ematen dio kontzeptuari Soziolinguistika hiztegiak, baina hizkuntzen arteko gatazka eta arazo horren ondorioak azpimarratzen ditu (eusko Jaurlaritza, 2010, 43 or):
|
|
2021
|
|
|
Jakina, gure artean bizi eta mendeko hizkuntza batean mintzo diren pertsonak dira, beren hizkuntza (ez) aitortzeari dagokionez jatorrizko lekuetako egoeraren antzekoa bizi dutenak hemen. Kasu askotan, mendeko
|
hizkuntza
bateko hiztun gisa aitortuak izatean aitortza horri erantzuten dioten pertsonak dira. Hau da, elkarrekikotasun korronteak sortzen dira, onuragarriak bai bizikidetzarako, maila mikroan, bai aniztasunaren babeserako, maila makroan.
|