|
2002
|
|
|
Alferrik gabiltza honetan haserretzen bagara. Nire irakasle batek, amerikarra bera, zioen
|
hizkuntza
bat galtzea Louvreko museoan lehergailu batek eztanda egitea bezalatsu dela. Eta nola museoek ez duten bereizten margolanetako kolorea baizik, hizkuntzetan ere hizkuntzaren kolorea bakarrik bereizi genuke, ez ideologiarena.
|
|
2008
|
|
|
Pertsonak bai izan gaitezke elebidunak, baina herri elebidunik ez dago. Itxura hori izan dezake momentu batean, baina argi izan behar dugu bietako
|
hizkuntza
bat galtzen ari dela. Eta, kontuz, dagoeneko ingeles batzuk ere hasi dira kezkatzen ingelesaren etorkizunarekin.
|
|
2009
|
|
|
Zer dakar
|
hizkuntza
bat galtzeak?
|
|
|
Europako testuinguruan, europar nortasuna askotarikoa da, nortasun guztien multzoa; beraz,
|
hizkuntza
bat galtzen denean, nortasun horren zati bat galtzen da. Arlo pertsonalean, iraganarekiko lotura galtzen duzu; historiarekin, familiarekin, bizitza garatu duzun ingurunearekin duzun lotura hori galtzen da.
|
|
|
Europa Batuaren identitateak bateratzailea izan du, nahitaez, identitate ugarien bateratzailea, inola ez identitate ezberdinen suntsitzailea. Alde horretatik begiratuta, Europa batuaren eraikuntzak arreta berezia jarri behar du hizkuntza pluraltasunaren sustapenean, kontuan hartuz
|
hizkuntza
bat galtzeak edo ahultzeak europar identitatearen puska bat galtzea edo ahultzea ekarriko duela beti.
|
|
2011
|
|
|
Unescoren (Arriskuan diren munduko hizkuntzen atlasa, 2010) arabera?
|
hizkuntza
bat galtzen da haren hiztunak akitzen direnean, eta hizkuntza erabiltzeari uzten diotenean, oro har zabalduago dagoen eta hiztun komunitate indartsuagoa duen hizkuntza batekin ordezkatuta?. Iñaki Petxarroman,. Mundu bat galzorian?, Berria,.
|
|
|
Zer da hizkuntza bat? Zer da
|
hizkuntza
bat galtzea. Zertan datza galera horren atarramentua?
|
|
|
Noiz sartzen da, ordea, hiztun herri bat atzera bueltarik gabeko egoera kritikoan? Noiz jotzen da
|
hizkuntza
bat galdutzat. David Crystalen ihardespenak zera dio:
|
|
|
–Gure funtsezko identitateak geure hizkuntza minorizatuaren barne mamitzean oinarritzen dira. Eta
|
hizkuntza
bat galtzen den bakoitzean, materiagabeko ondare kulturala galtzen da: ondare hori familiakoa, barne bizitzakoa eta komunitarioa izan daiteke.
|
|
|
Bestalde, mintzaira baten galerak eragin ditzakeen ondorio traumatikoak ezin dira behar bezala neurtu, gizabanakoaren maila hutsean esan nahi dut, harik eta ondorio horiek gizataldearen antolamenduan sortzen duten aztoramendu makurra balioetsi arte. Adibidez,
|
hizkuntza
bat galtzen denean luzaro gabe belaunaldien arteko integrazio sozio-ekonomikoa higatu eta eten egiten da. Alegia, belaunaldien arteko harremanetan naturaltasuna, identitate sentimendua eta talde balioa murriztu egiten dira.
|
|
|
Zer galtzen dugu
|
hizkuntza
bat galtzean?
|
|
|
–Edozein animalia espezie galtzeak bezala,
|
hizkuntza
bat galtzeak ere txikitu egiten du mundua. Zalantzarik gabe, guk, hizkuntzalariok, badakigu, eta jende arruntak ere suma dezake hizkuntza bat talde jeinuaren lorpen goren eta originala dela, misterio sakratu eta infinitua, edozein organismo bizi bezala.
|
|
|
Hizkuntza bat galtzearekin batera, mundua ikusteko, munduan eragiteko eta munduarekiko esperientzia historikoa gordetzeko modu berezi bat galtzen da. Hau da,
|
hizkuntza
bat galtzen denean gizateriak bere ezagutzaren zati bat galtzen du.
|
|
|
Hau da, biodibertsitatearen defentsa egiten den modu berean, justua, egokia, aurrerakoia… dela kultura aniztasuna eta hizkuntza aniztasuna defendatzea; galtzeko zorian diren baleak, hartzak, tigreak... naturako aniztasuna, kontserbatzeko baliabideak jartzen ditugun moduan, bidezkoa eta aurrerakoia dela gizakiok sortu ditugun kulturak eta hizkuntzak kontserbatzea. Hizkuntza bat badela komunikatzeko tresna bat, baina, horretaz gain, badela mundua eraikitzeko modu bat ere eta, ondorioz,
|
hizkuntza
bat galtzen den bakoitzean mundu ikuskera bat ere galtzen dela eta gizateria osoa dela pobreago.
|
|
2012
|
|
|
Hori da hemen gertatu izan dena diktadura agintzen zegoenean. Halaz ere,
|
hizkuntza
bat galtzeko edota ez berreskuratzeko arrazoi asko daude, oso ezberdinak. Ez dakit non irakurri dudan Mexikon, Tabascoko estatuan, zoque deituriko hizkuntza betiko galtzera doala.
|
|
|
Inoiz ez dira hizkuntzak galdu halako erritmo azkarrean. Bi astean behin
|
hizkuntza
bat galtzen da egun. 1999an argitaratutako ikerketa batek zioenez, baziren 51 hizkuntza hiztun bakarra zutenak, horietatik 28 Australian. da zortzi urte hauetan horietatik bat baino gehiago hilko zela, eta bistakoa da gizajo horren heriotzak berez ekarri duen galera berreskuraezina.
|
|
2014
|
|
|
Ez. Elebitasun itxura
|
hizkuntza
bat galtzen den bitartean baizik ez da ematen. Gurean elebiduna den bakarra euskalduna da, ez erdalduna.
|
|
2016
|
|
|
ez da
|
hizkuntza
bat galtzen.
|
|
|
Goiko partean agintariak, gero erdiko klasea eta azkenik behereko klasea. Jakina da ere
|
hizkuntza
bat galtzen hasten da agintariek, aitzindariek, kolonialisten, menperatzaileen hizkuntza hartzen dutelarik. Erdiko klaseak goikoaren etsenplua hartzen du, eta, azkenik, beherekoa gelditzen da bakarrik herriko hizkuntza hitz egiten duena.
|
|
2019
|
|
|
Igoera digitala honen alderantzizko prozesua da, eta ondoren zehazten den kasuetan gertatzen da: hizkuntza jakin batek gero eta funtzio berri gehiago eskuratzen duenean, alde batetik, eta, bestetik, haren hiztunek gero eta konpetentzia digital handiagoa eskuratzen dutenean.
|
hizkuntza
baten galtze arrisku larria edo heriotza bere ohiko adieran oso ikertua izan da, eta haren aurkako borroka ere zabalduta dago. gaur egungo egIdS sailkapenak (Lewis mp, Simons gF, 2010), Fishman-en gIdS sailkapenak (Fishman Ja., 1991; 431pp) 13 kategoria1 ezartzen ditu: (0) Nazioartekoa, (1) Nazionala, (2) eskualdekoa, (3) komunikazio zabalekoa, (4) hezkuntzakoa, (5) garapenean, (6a) Indartsu, (6b) arriskuan, (7) galeran, (8a) hilzorian, Ia iraungia (8b), Lozorroan (9) eta Iraungia (10).
|
|
|
Bortxatua izan nauzu
|
hizkuntza
baten galtzea beste baten ikasteko(...) irakaslea jin baitzen etxerat erraiteko: " ez da behar harekin euskaraz behar mintzatzen haboro.
|
|
|
“Kitxua berreskuratzeko zerbait egiten saiatzen ari naiz, ez baita
|
hizkuntza
bat galtzen, kultura oso bat galtzen da”
|
|
|
" ikasi nahi dut, erakutsi". Berreskuratzeko zerbait egiten saiatzen ari naiz, ez baita
|
hizkuntza
bat galtzen, kultura oso bat galtzen da. Hitz asko daude gaztelerazko esanahiaren bestelakoak direnak, baina ahaztu egiten dituzu eta gainera eskolan esaten dizute ez direla horrela esaten.
|