|
2001
|
|
|
Hortaz, hizkuntza guztiek ez dute berdin balio, diote. Baina batez ere,
|
hizkuntza
batek ez du ematen mundu ikuskerarik, ez nortasunik, ez identitaterik, ez identifikaziorik.
|
|
|
Euskarak komunikaziorako tresna baliagarria izan behar du. Herritar batek
|
hizkuntza
bat ez mantentzea eta hurrengo belaunaldiari ez uztea aukeratzeko arrazoiak izateak, ez du zerikusirik berak hizkuntza horrekiko duen gutxiespenarekin, baizik eta sentimendu pragmatiko batekin, zeinak hizkuntza honen gaitasuna eta erabilera, nagusitzat hartzen den beste hizkuntza baten erabilerarekin konparatzen duen.
|
|
2002
|
|
|
Kontua da indar gehiago xahutu dugula euskararen eta bere berezitasunen inguruan egitura paraleloak sortzen bestelakoetan baino. Baina, adi,
|
hizkuntza
batek ez du ezer balio literatura bat ez baldin badauka.
|
|
|
Alde batetik, ezinezkoa egiten zaigulakohamaika txanda antolatzea; eta, bestetik, ikasle guztientzat onuragarria delako: goi urratsetan daudenentzat aukera ezin hobea da ikasi duten guztia praktikan jartzekoeta entzule arretatsuak edukitzeko, eta behe urratsekoei komunikazio estrategiakaktibatzen laguntzen die, ulermen estrategiak besteak esaten ari direna ulertzeko, eta komunikazio estrategiak dakiten gutxi horrekin parte hartzeko eta hizlaria beste
|
hizkuntza
batera ez pasatzeko; azken finean, hauek izango dira beste testuinguruetan erabili dituzten estrategiak.
|
|
2003
|
|
|
Satrustegik maisuki esan zuen, eta berriro gogorarazi ziguten bere heriotza egunean: "
|
hizkuntza
bat ez da harri bat, zer bizi bat baizik". Horixe, hizkuntza harria da, harria bizirik dagoelako, harriak hizkuntza hostoberritzen duelako.
|
|
2004
|
|
|
–orain premia ingelesak du?. Eta guk ere ikasi dugu
|
hizkuntza
bat ez dela ia inorendako bere horretan eta mekanikoki gizatalde batetik bestera inolako oihartzun, lotura edo atxikimendu sentimentalik gabe iragaten den corpus kulturala: euskara ikasten dutenen arrazoien artean identitate kolektiboarena196 da nagusi eta garrantzia du ogibidea bilatzeko ematen duen aukerak ere; uste dugu arrazoi kulturalen leloa arestiko beste bi horien gibeletik doala, bai Nafarroan eta bai nonahi?. 197
|
|
|
Felipe Juaristi: . Baina, adi,
|
hizkuntza
batek ez du ezer balio literatura ez baldin badauka?. Mari Jose Olaziregi:
|
|
|
Hirugarrenik, eta sarrera hau bukatzeko, Z. S. Harris’ek 1956ean argiro esan zuen bezela:
|
hizkuntza
bat ez da" a bag of words", ez da hitz zaku bat.
|
|
|
Ezin hemen osorik birlanda. Nekez azal dezake nehork berak baiño zorrozkiago, zergatik
|
hizkuntza
bat ez dan hitz lerrokada huts bat. Irakurleak liburua eskuratzeko aukera baldin badu, bai puntu huntaz eta bai guretzako oiñarrizko diran beste askotaz ere, argitzapen ederrak lortuko ditu.
|
|
2007
|
|
|
Esango nuke Artzeren esaldi famatuak askoren kontzientziak marduldu dituela, baina zalantza daukat esanak zenbat kalte egin ote dion erabilerari. Aski da irakasle ezatsegin bat"
|
hizkuntza
bat ez da galtzen…" esaten hastea euskararen elkarteak beste bazkide bat galtzeko. Orduan, gazteari erdaraz mintzatzen utzi behar zaio?
|
|
|
Nire iritzian,
|
hizkuntza
bat ez da komunikabidea bakarrik, mundua ikusi eta ulertzeko sistema baten adierazle edo azaltzailea baizen. Hori ez ezik, nik esango nuke, hizkuntzek eurek moldatzen dituztela, neurri handi baten, eurek aditzera ematen dituzten kulturak ere.
|
|
|
Nire iritzian,
|
hizkuntza
bat ez da komunikabidea bakarrik, mundua ikusi eta ulertzeko sistema baten adierazle edo azaltzailea baizen. Hori ez ezik, nik esango nuke, hizkuntzek eurek moldatzen dituztela, neurri handi baten, eurek aditzera ematen dituzten kulturak ere.
|
|
|
Beraz, gramatika eta lexikoa estudiatzearekin
|
hizkuntza
bat ez da estudiatu. Horregatik, estreina, Linguistika tradizionala osatzera zientzia auxiliar berri bat dator, estilistika.
|
|
|
Mounin en kritika da, Whorf, analisiek ematen dutena baino, askoz harago doala bere ondorioetan. Adibidez, hizkuntza batek gertakariaren hainbat aspektu zuzenean aditz formekaz adierazten badu, eta beste
|
hizkuntza
batek ez, horrek ez du esan gura, bigarren horrek gaitasuna ez duenik aspektu horiek beste baliabide batzuekin adierazteko. Eta, orokorki, «por el hecho de estar presente o ausente una categoría gramatical no se puede concluir que está presente o ausente una categoría lógica que se supone corresponder a aquélla»1533.
|
|
2008
|
|
|
Katalanaren berreskurapenean eskolak jokatu duen eta jokatzeko duen papera izan zuen aztergai. Gaztearen sozializazio eremuan hezkuntzak gaur egun oso pisu handia duela adierazi zuen eta, beraz, nahiz eta XXI. mendean eskolak bakarrik ez duen hizkuntza bat salbatuko, eskolarik gabe
|
hizkuntza
batek ez duela aurrera egingo esan zuen. Katalunian eskolaren bidez hizkuntza gaitasuna izugarri zabaldu dela adierazi zuen, baina horrek ez duela automatikoki ikasleen arteko erabilera informalean katalanaren alde egin.
|
|
|
Hizkuntza ofizial bat baino gehiago duten komunitateetan, legeen bidez arautzen eta zigortzen da erabilera Maila teorikoan bai, gutxienez Baina, legeetatik haratago, badaude zenbait faktore herritarrei, hainbat gizartetestuingurutan, hizkuntza baten edo bestearen alde eginarazteko Hizkuntza bat hizkuntza hori ezagutzen dutenekin komunikatzeko tresna da, jakina. Baina hizkuntzaren ezaugarri nagusia horixe den arren,
|
hizkuntza
bat ez da tresna soila, jendeak bere nortasuna adierazteko erabiltzen duen funtsezko moduetako bat ere bai baita (Adell 2003).
|
|
|
1.> Duela gutxi pentsatzen zen bi hizkuntza desberdinen artean
|
hizkuntza
batek ez lezakeela eraginik bestearen gramatikan. Soziolinguistikaz geroztik, ordea, datu linguistikoen eta soziolinguistikoen artean azaltzen den lotura garbi ikusiz, lotura hori gaur egun benetan garrantzitsua estimatzen dugu.
|
|
|
Oso argi ikusi zen hori Pompeu Fabra unibertsitatean aurtengo maiatzaren 18an egin zen Terminologia Jardunaldian. Hizlari guztiek azpimarratu zuten terminologiarik gabe,
|
hizkuntza
bat ez dela osoa izango. Beraz, euskara biziko bada, eta ez erabileremu jakin batzuetara mugaturik geratu, terminologia normalizatzea ezinbestekoa izango dugu.
|
|
|
Gaztelaniarekin eta frantsesarekin alderatuz, euskara senide pobrea da, bertze biek pobretu eta baztertu dutelako bere eremu linguistikoan. Baina hizkuntzalaritzan,
|
hizkuntza
bat ez da gainerakoak baino gehiago edo guttiago, ezta hobea edo txarragoa ere.
|
|
2009
|
|
|
Zenbat eta gazteagoa izan, orduan eta normalagotzat hartzen da euskara, eta poliki poliki norberaren kulturaren zati sentitzen da. Hala ere,
|
hizkuntza
bat ez da gramatikara mugatzen, trebetasunak ere hor daude: mintzamena, idazmena, irakurmena eta entzumena.
|
|
|
Kontua horixe baita: praktikan eta egiazki
|
hizkuntza
bat ez inposatzea eta hizkuntza baten erabilera ez eragoztea.
|
|
|
Horrela, bada, historiaren zenbait unetan mespretxua jaso izanak, euskarari gertatu zaion bezala? ez du hizkuntza bat besteak baino" onago" bihurtzen, eta, era berean,
|
hizkuntza
bat ez da besteak baino" gaiztoago" bihurtzen historian menderatzaileek baliaturiko hizkuntza izateagatik, gaztelaniarekin gure artean gertatu den bezala. Hizkuntzak, berez, ez dira diskriminatzaileak ez zapaltzaileak.
|
|
|
Hizkuntza guzti guztiak behar ditugu beti errespetatu. Hizkuntzak norbanakoenak eta komunitateenak diren neurrian,
|
hizkuntza
bat ez errespetatzeak hizkuntza horretaz baliatzen direnak ez errespetatzea baitakar berarekin, eta gizartearen bizikidetza eta kohesioa kolokan jartzen da.
|
|
2010
|
|
|
Errealitate honen harira gogora ekarri zituen Gandiagaren hitzak: ?
|
hizkuntza
bat ez da galtzen ez dakitenek ikasten ez dutelako, dakitenek hitz egiten ez dutelako baizik?.
|
|
|
Aipa ditzagun, adibide moduan, honako euren hitzak: ...ri bezala kontsidera daitezkeenak";" Hizkuntza bakoitzaren gramatika berez da ideien modelatzailea, alegia, gizabanakoaren jarduera mentalaren programa eta gida" 140 Egia da, bai, hortik jaiotzen den" Sapir Whorf hipotesiak" gehiegizko interpretazioak ezagutu dituela —formulazio gogorrenean hizkuntza bakoitzak ontologia propioa edukiko luke141—, baina egia da ere
|
hizkuntza
batek ez duela inoiz errealitatea objektiboki islatzen. Hementxe ikusten du Werlenek gakoa:
|
|
2011
|
|
|
6 or.): " XXI. mende gorrian, lurralde jakin batean, komunikazio funtzio guztietarako, ezinbestekoa ez den
|
hizkuntza
batek ez dauka bizirauterik. Agonia luzaraz geniezaioke, gehienez ere".
|
|
|
Testuinguruan eginkizun jakin batzuk betetzen dituztelako existitzen dira hizkuntzak; bestela, zergatik existituko dira?
|
hizkuntza
bat ez da bere kabuz existitzen; aitzitik, hizkuntza hori darabilten hiztunentzat eta gizartearentzat erabilgarria delako existitzen da. Beraz, hizkuntza bat salbatzeko, ez da hizkuntza bera salbatu behar, baizik eta haren habitata; hau da, haren garapen eremua, existentziaren testuingurua. hori dela eta, gutxieneko ekosistema egokiak eraiki behar ditugu, hizkuntza gordetzeko eta garatzeko. hauxe da erronka:
|
|
|
zein da beste hizkuntzekiko loturaren oinarrizko kontzeptua?
|
hizkuntza
bat ez da galtzen hiztunek bat batean hitz egiteari uzten diotelako edo mututu egiten direlako, baizik eta hiztunek beste hizkuntza bat hitz egitea erabakitzen dutelako, hau da, hizkuntza ordezten dutelako. hizkuntza bat hiltzen denean, giza komunikazioa ez da bertan behera gelditzen; hizkuntza kodea ordezten da.
|
|
|
–Belaunaldien arteko transmisioa zergatik eteten den jakitea da arazoa. Zergatik erabakitzen da
|
hizkuntza
bat ez erakustea. Aldagai ezberdinak daude, eta egoera bakoitzean gauza batzuek beste batzuek baino gehiago eragiten dute.
|
|
|
Norbanakoa izan litekeela elebidun edo eleaniztun, baina gune jakin bati, familia bati, erakundetxo bati, aldizkari bati, eskola bati, hizkuntza baten hegemonian ardaztea dagokiola, handik eleaniztasunera irekitzeko. Espazio horiek izan ezean,
|
hizkuntza
batek ez duela garatzen jarraitzeko aukerarik eta arrazoirik?. Hegonaldiko apunteak, Larrun, 2008, 124 zenbakia, 19 or. Egokia iruditzen zait Sarasuaren hegemonia kontzeptuaren erabilera hori, betiere ñabardura txiki bat eginda:
|
|
|
Carme Junyenten esanera jardunik, diogun, ekologia linguistikoaren ikuspegiak ingurumenaren eratzaile gisa aztertzen duela hizkuntzaren egitekoa. Halatan, hizkuntza bakoitza dagokion ingurugiroarekiko dialektikan bakarra eta ordezkaezina denez, ingurumen horri buruz hizkuntza bakoitzak daukan informazioa eta jakitea beste
|
hizkuntza
batek ez dauka. Gauzei alde horretatik begiratuta, bada, honako tesi honetara garamatza hausnarketak:
|
|
|
Taula honek, dena dela, hizkuntza hauek lehen hizkuntza modura zenbat hiztunek darabiltzaten adierazten du. Ez dira beraz «benetako» hiztun kopuruak,
|
hizkuntza
bat ez baita lehen hizkuntza modura bakarrik erabiltzen. Esate baterako, ingelesaren kasuan, bigarren edota atzerriko hizkuntza modura ikasi duen hiztun kopurua ere kontuan hartuz gero, 1.500 eta 2.000 milioi arteko hiztun kopurura iritsiko ginateke (Crystal, 2006).
|
|
|
Erabilera batzuk ez dira besteak baino balio txikiagokoak. Adibidez, Interneten dagoen
|
hizkuntza
batek ez dauka Interneten ez dagoen beste hizkuntza batek baino balio handiagoa. Izan ere, kontrako argudioa ere balegoke:
|
|
2012
|
|
|
Ezin dugu sinetsi nola izan daitezkeen inoren eredu eta jarraibide bertako hizkuntza daukaten egoeran edukita. Izan ere, oraindik orain Mikel Peruarenak Xabier Isasiren esanak Unescoren ahotan jarrita gogorarazi digun bezala,
|
hizkuntza
batek ez bide du etorkizunik% 33 baino gutxiago erabilita. Beraz, ez dakigu zer arraio dabiltzan beren eginak eredu mailara aupatzen.
|
|
|
Alde nabarmena dago, etxean euskaraz egiten duten gazteen hizkuntza gaitasunean, gazte hauek erraztasun handiagoa daukate euskaraz aritzeko: ahoz zein idatziz. hizkuntza gaitasunak zerikusi zuzena du erabilerarekin; izan ere,
|
hizkuntza
bat ez bada ondo menperatzen, nekez erabiliko da. ezagutza urria izanda hizkuntza bat erabiltzeko, motibazio bereziak lirateke, gutxiengoa dira Barakaldon motibazio hori duten gazteak. dena den, esan beharra dago, d ereduan ikasi zuten lehen belaunaldi horietako askok, egun seme alabak izan dituztela, eta Barakaldoko kasuan, guraso gazte askok euren seme alabei euskaraz egiten dietela. horrek esa...
|
|
|
Hizkuntza baten atzean bizitza ulertzeko modu bat dago. nacio Esnaolak euskaldunen artean ikusten duena" enpatia da zalantzarik gabe", eta honako azalpena ematen du: "
|
hizkuntza
baten atzean ez dago komunikatzeko modu bat soilik. Hizkuntza baten atzean bizitza ulertzeko modu bat dago", eta" pertsona batekin hizkuntza partekatzen baduzu, bizitza ikusteko modu bat ere partekatzen ari zara, eta seguru asko ez da egongo hartzaile bat pertsuaditzeko elementu horiek konpartitzea baino zera eraginkorragorik".
|
|
|
Zalantza izpirik gabe, eskola zaharrekoa: ba al dakizu
|
hizkuntza
bat ez da galtzen ez dakitenek ez dutelako hitz egiten baizik eta dakitenak hotz pixka batengatik kikildu egiten direlako. Hotz pixka bat egiten duelako abandonaturik utziko al ditugu Erriberako azken euskaldunak?
|
|
2013
|
|
|
Baina ez da Artzek esandakoa ahaztu behar:
|
hizkuntza
bat ez da galtzen ez dakitenek ikasten ez dutelako, dakitenek hitz egiten ez dutelako baizik.
|
|
2014
|
|
|
Verónica Engler hizkuntza antropologian adituak argi dio
|
hizkuntza
bat ez dela liburu batean jasotako gramatika, baizik eta norbanakoaren, taldearen eta identitatearen agermena. Berriz, Juan Carlos Etxegoien “Xamar” euskaltzaleak dioenez, Euskara Gu gara, gure adimena, euskaldunak.
|
|
2015
|
|
|
–hazi? hitzak nondik lortu (normalean maiztasun altukohitz orokorrak dira, baina funtzio hitzak izan gabe eta beste hizkuntzetan esanahirik ezdutenak), bilatzaileek behar den hizkuntzako testuak soilik itzultzea nola lortu (bilatzaileenaukera baliatu ohi da, baina
|
hizkuntza
batentzat ez dagoenean hizkuntza iragazteko hitzakgehitzen zaizkio hitzen konbinazioari),, hazi, hitzen zerrendaren luzera (luzera oso ezberdinakerabiltzen dira lan ezberdinetan), konbinazioen luzera (2 eta 4 artean erabili ohi da), zenbatbilaketa egin (5.000 eta 30.000 artean egin izan dira), emaitzetatik zenbat jaitsi (lehen 10aknormalean)...
|
|
2016
|
|
|
104). Bi autore horiek hainbat adibide eman dute frogatzeko, batzuetan pertsonek esaten dutela
|
hizkuntza
bat ez dakitela benetan badakitenean eta erabili ere erabiltzen dutenean. Jokabide horren arrazoiak asko izan daitezke; pertsona horiek beren hizkuntzari buruz dituzten jarrerengatik eta autogorrotoagatik gertatu ohi dira maiz horrelakoak.
|
|
|
Deserria, Atzerria(...) Nundik kutsatu zaigu guri hizkuntzari axolarik ez eman nahi hori? Hizkuntza bat ez baita folklorearen partetxo bat;
|
hizkuntza
bat ez baita inportarik gabeko bitxitasun bat. Ez.
|
|
|
Aldaketa horrek hizkuntza politika mailan ere aldaketa ekarri du. Konkretuki, hizkuntza politika berriak jauzi kualitatibo eta kuantitatiboa ahalbidetu du (Hautetsien Kontseiluak lurralde kontraturako ekarpenean zehaztu bezala), Ipar Euskal Herrian 2050ean euskara hiztun kopurua %30era hel dadin (gaur egungo erritmoan segituz %17tan izanen da 2026an, hots Unescok zehaztu mailatik behera
|
hizkuntza
bat ez desagertzeko). Aldaketa hori gertatu ahal izateko, eta Hautetsien Kontseiluko Gidaritza Batzordea HELEParen prefigurazio lanak burutzen ari den bitartean, Euskal Konfederazioak ondoko puntuak zehaztu nahi ditu:
|
|
|
kolonizazioa, zapalkuntza eta kolaborazioa, hitz batzu garai batean jendetza minbera atxiki dutenak. Zioten ere estadurik gabeko
|
hizkuntza
batek ez duela osoki galtzeko irriskua baizik. Euskal Erkidegoaren, Nafarroaren eta Ipar Euskal Herriaren artean ziloa handituz doala agertarazten dute.
|
|
2017
|
|
|
delako hori aplikatuko du azken honek eta hizkuntza gutxitu hori bizirauteko ekintzak zapaltzen saiatuko da. Ordea,
|
hizkuntza
batek ez badu arriskurik sortzen komunitate edo egitasmo politiko horren etorkizunerako, adibidez, katalana Balear Uharteetan edo kantonera Txinan (Zhou, 2016), orduan hizkuntza hori babestuko da. McCarty egileak AEB tako hizkuntza indigenen eta gobernu, zurien?
|
|
2018
|
|
|
Orain goazen lekuetan kontatzen dugu hemen badela
|
hizkuntza
bat ez duena gaztelerarekin zer ikusirik, Europako zaharrenetakoa dela eta mendetan zehar jasan dituen debeku eta zigorren gainetik, hemengo jendeak aurrera jarraitzen duela bere hizkuntzarekin. Jendea asko harritzen da eta interes handia pizten du.
|
|
2019
|
|
|
OInARRIA
|
hizkuntza
bat ez da erabat hilko azken hiztunaren heriotza gertatu arte, baina badira hiru seinale argi, haren berehalako heriotza aurretik antzemateko. Lehena, hizkuntza jakin horren funtzio galera da, beste hizkuntzek eremu funtzional osoak merkataritza, esaterakohartzen dituztenean behatu daitekeena.
|
|
2020
|
|
|
Beste eremu askotan bezala, jendartearen egituran dagoen sexismoaren itzala hizkuntzan ere ikus daitekeela esan genezake. Jakina denez,
|
hizkuntza
bat ez da komunikatzeko kode bat bakarrik; hizkuntza bat karga sinbolikoz josia egoten da eta hitanoaren kasuan ere horrela dela dirudi. Hizkuntzen baitan ere azaleratzen dira botere harremanak eta handiak txikia zapaltzeko sena:
|
|
2021
|
|
|
Hautua egiterakoan beraz gurasoek euskarari emanen dien garrantziari pentsatu behar dute. Parekotasunak, izenak dion bezala, ez dio garrantzia ez
|
hizkuntza
bati ez besteari ematen. Hala ere, gezurretan aritzea dela pentsa genezake, egoera diglosiko honetan, zer gerta ere frantsesak indar gehiago baitu.
|
|
|
batetik, erabiltzen dituzten bi hizkuntzetako bat âhots, ama hizkuntzaâ gero eta mugatuago bilakatzen da; bestetik, hiztunek ez dute oraindik ondo ezagutzen beren hizkuntza ordezkatzen ari den hizkuntza nagusi berria. Hiz  tun horiek, ondorioz, ez dira gai izango erraztasunez min  tzatzeko edota pentsatzeko, ez
|
hizkuntza
batean ez bestean.
|
|
2022
|
|
|
Oihu honek hogeita bigarrenez erakutsi digu
|
hizkuntza
bat ez dela hitzekin egiten bakarrik, hitzekin eta gorputzekin baizik. Belaun eta hanken gainean trostan eraman daitekeela hitza; dardara, arnasestu eta izerdi artean pasatu ahal zaiola elkarri eskutik eskura.
|
|
|
Balio lezakete noski literaturak, teknologiaren anparoan eraikitako sareek edo ikusezina zaigun mundu horren barrunbeetan hizkuntzari lekua emateak euskarari ikusgarritasuna ziurtatuko diete zenbait plataformatan itzulitako ikus entzunezko produktuek, baina komunitatean sentimenduak, pentsaerak partekatzeak egiten du benetan norbanakoa ahaldun. Izan ere, kofrean giltzapetuta tentuz gorde beharreko ondasunak badiren arren estatiko eta bizirik gabeak gehienak,
|
hizkuntza
bat ez da kutxa batean gotortuta izateko bitxi preziatua, beharrezkoak ditu kalea eta hiztunen pausoa.
|
|
|
Ziur euskaraz hitz egingo zutela (hori nire esperantza!):
|
hizkuntza
bat ez da galtzen ez dakitenek ez dutelako hitz egiten, dakitenak ez dutelako hitz egiten baizik!
|
|
2023
|
|
|
Goi Erdi Aroan Britainia Handira mendebaleko hizkuntza germaniko bat heldu zen,, bertan mintzo ziren hizkuntza zeltak (eta balizko latina) leku askotatik uxatu zituena. Egia esan,
|
hizkuntza
bat ez, zenbat gizatalde hainbat aldaera baizik, gerora ere noiz bakoitza bere aldetik, noiz batak bestea eraginik aldatuz segitu zutenak. Ingelesaren Historia omen hau guztiau, baina gaurko erraldoiaren alturatik begiratu beharrean behe behetik begiratuko bagenio:
|
|
|
«Herri eredu propioa sortzeko hizkuntzak zeregin oso garrantzitsua betetzen du komunitatean». Haren ustez,
|
hizkuntza
bat ez da soilik «transmisiorako tresna bat». Kontrara:
|
|
|
Hizkuntzarekin lantzen den arte bat baita literatura. Irakurlerik gabeko
|
hizkuntza
bat ez da garatzen; eta, ez bada garatzen, ahitu egingo da.
|