|
2004
|
|
|
Munduan, euskaldunon gisa bertsuan milaka herri elebidun daude. Alegia, herri horien jatorrizko hizkuntza mintzo zen lurraldean egun beste
|
hizkuntza
bat ere erabiltzen da bertakoaren aldamenean, edo, hobeki esan, bertakoari gain hartuz. Hori da kontua azken batean:
|
|
2006
|
|
|
J. Gimenez. Euskal produktua, bere ezpaleko produktuekin lehiatzeaz gain, beste batzuekin ere lehiatzen da, euskaraz irakurtzen duenak gutxienez beste
|
hizkuntza
batean ere irakurtzen badakielako. Guk gure erosleari eskatzen dioguna da Planeta argitaletxeak bere erosleari eskatzen dionaren gainean %20 gehiago.
|
|
|
Gauzak lehengoan jarraitzen du, ordea, inork ez baitu topatu ulergarri bihurtuko duen giltza, hura askatzeko Rosetta harri berria; eta ikusitakoa ikusita, ez dirudi deszifratzerik izango dutenik ere. Beste era batera esanda, Voynich eskuizkribuan idatzitakoak ez du, itxuraz, esanahi jakinik, hizkuntza ezezagun batean idatzia dago, eta, beharbada, han erabiltzen dena ez da
|
hizkuntza
bat ere, motroilo asmaturen bat baino.
|
|
|
Euskal liburuaren definizioan al dago okerra? Batentzat euskara hutsean argitara ematen dena izan daiteke euskal liburua; beste batentzat, euskaraz gainera beste
|
hizkuntza
batean ere badagoena; hirugarren batek EAEn argitaratzen den liburu oro du euskal liburutzat. Nik neuk euskal liburutzat dauzkat euskaraz idatzita argitaratzen direnak, elebikoak barne.
|
|
2007
|
|
|
Errealitatean gizon emakume hori aniztasunean eta diferentzietan aurkezten zaigu, eta hala giza
|
hizkuntza
bata ere: hizkuntzaz oro har hitz egiten bada, orohartasun hori adimenaren abstrkzio bat da, zinez topatu beti hizkuntza singular bat egiten baitugu484 Hizkuntza ikertu, hizkuntzak ikertuz bakarrik egiten da.
|
|
2008
|
|
|
Zeren eta, jakina, aipuaren azken lerroei jaramon egiten badiegu, honakoaz ohartuko gara: Espainian eta Frantzian ez bezala, Euskal Herrian euskaraz ez den beste
|
hizkuntza
batean ere egin daitekeela euskal kultura. Hala nola, literatura edo zinema:
|
|
|
Taldean egiten dute arrantza, eta
|
hizkuntza
bat ere badutekomunikatzeko.
|
|
2009
|
|
|
Inor ez da espiritua eta gogoeta soilik. Begiak dauzkanak, entzumena eta dastamena eta ukimena gozatzen dituenak, gogoeta daukan bezalaxe desioak dauzka, eta behar du desioen
|
hizkuntza
bat ere. Mitoa.
|
|
|
Autoan sartu gara, bideari ekin diogu, eta Terryk ez dit ez ingelesez ez beste
|
hizkuntza
batean ere egiten. Gidatzeari eskaini behar diodan arretaren zati bat desbideratu eta atzerako ispilutik begiratzen diot.
|
|
|
Sortzen ari gara, egiten ari gara, normaltzen ari gara: ez literatura bat bakarrik, baita
|
hizkuntza
bat ere. Orain mende batzuk hizkuntza hegemonikoetako idazleek izan zuten pagotxa bertsua dudala pentsatzea gustatzen zait.
|
|
|
Berak arreta izugarriarekin entzuten zuen, eta gestoak? Berak beti esaten zuen hizkuntza desberdinek, baita dialekto desberdinek
|
hizkuntza
baten barruan ere, musika daukatela desberdina, eta gestoak ere desberdinak. Asko maite zuen mundu hori, izugarri.
|
|
|
Garbi izan genuke, bada, gaztelania ez ezik beste
|
hizkuntza
bat ere ofiziala duten erkidegoetan, neurri bateko edo besteko hizkuntz murgiltze sistemak legezkoak eta konstituzionalak direla, baldin eta ikasle guztiek gaztelania" behar adina" ezagutzea bermatzen bada. Ez konstituzionala, hain zuzen ere, gaztelania ez beste hizkuntzak alboratzea da, aipaturiko Auzitegi Gorenaren epaiak argiro finkatu duenez.
|
|
|
Meritu gutxi izan dute horretan, ordea, espainiar gobernuek eta administrazio zentralek. Hori horrela gertatzearen" errudun" nagusiak gaztelania ez beste
|
hizkuntza
bat ere ofiziala duten autonomia erkidegoak baitira. Hizkuntzen Euroitunaren aplikazio praktikoan gertatu diren aurrerakada nabarmen eta erabakigarriak autonomia erkidegoen eskutik etorri baitira; eta, aldi berean, Euroituna betetzerakoan, gabezia eta atzerapenik handienak espainiar Gobernuaren eta Estatuko zenbait administrazioren jarduera esparruetan aurkitzen baitira.
|
|
2010
|
|
|
Horretarako, Eleaniztasunerako Ekintza Plana (PAM) landu du UPFk, hizkuntzen gaineko Europako gomendioekin bat etorriz. PAMen helburua da gure unibertsitatean hizkuntza politika bat lantzea laneko hiru hizkuntzak sustatzeko, eta, ahal denean, baita laugarren
|
hizkuntza
bat ere.
|
|
|
Hemen azpimarratzekoa da" konpetentzia komunikatiboaren" kontzeptua, zeinek hizkuntz gaitasuna ulertzeko modu klasikoa osatzen duen, hain zuzen, berori ez bakarrik konpetentzia gramatikalera mugatuz baizik eta baita ere konpetentzia pragmatikora zabalduz. Baldin eta
|
hizkuntza
batez ere hitz egitea bada, orduan jabekuntza linguistikoa ezin daiteke mugatu kode bat ezagutzera; aldiz, horrekin batera nahitaez ikasi da ere nola esan zerbait norbaiti modu egokian. Horren haritik, adibidez, esanguratsua da ikustea" komunikazioaren etnografia" delakoak hizkuntzaren irakaskuntza emantzipatzaileaz hitz egiten duela.
|
|
2011
|
|
|
eta nagusikeria antiekologiko hori aintzat hartu nahi ez izateak utopiko, maximalista, diskurtso politikoen gidaritzapeko bihurtu (ko) gaitu. ez da, bada, jada hala? esaiozu, esaiozu anglofono elebakar horri beste hizkuntza funtzional bat (txinera, arabiera, gaztelania...) ikasi behar duela, nahitaez, hizkuntza ekologia zer den usaintzen hasteko. esaiozu, esaiozu hizkuntza handi hori ez ezik funtzionaltasun handirik eskainiko ez dion beste
|
hizkuntza
bat ere ikasi egin behar duela (euskara, ketxuera, norvegiera...), ikasi bai! benetan ulertu eta biziko badu hizkuntza ekologiaren sakoneko adiera. horretaz ere idatzi du Txepetxek, baina gogoeta horiek ez dirudi iristen direnik iparrameriketako jakintsuengana (Txepetx 1999:
|
|
|
Gainera, hizkuntza kopuruei buruzko ikerketetan ahozko hizkuntzak dira kontuan hartu ohi direnak. Aitzitik, Skutnabb Kangasen (2000) kalkuluen arabera, ahozko hizkuntza bat garatu duten komunitate askotan eta askotan oso litekeena da keinuzko
|
hizkuntza
bat ere garatu izana. Hortaz, 6.000 hizkuntza inguru ez, baizik eta 11.000 hizkuntza inguru leudeke munduan, keinu hizkuntzak kontuan hartuz gero2.
|
|
2012
|
|
|
badituzte molekula eta hartzaile unibertsalak ere, bakterio guztiek dauzkatenak. Alegia, espeziearen hizkuntza propioaz gain, espezieen arteko
|
hizkuntza
bat ere badute, bakterioen esperantoa deitzen dio Basslerrek. Hala, bakterioek jakin dezakete espezie bereko zenbat diren, eta beste espezieetakoak ere zenbat diren, eta modu batera edo bestera joka dezakete gehiengoa izan edo ez.
|
|
2013
|
|
|
katalana, bretoiera, alsaziera... Gaur egun, esaten da" mundu guztiak hitz egiten du ingelesa", baina hiztun horietako ia denek beste
|
hizkuntza
bat ere hitz egiten dute. Badirudi oso talde txiki batek mundutik isolatzeko joera daukala dio egileak, etxean bigarren hizkuntzarik ez duten eskola ume ingelesak dira horiek.
|
|
|
Azkenik,
|
hizkuntza
batez ere ekintza soziala bada, eta ekintza hori heterogeneotasun eta desberdintasun egituratuzko testuinguru batean gertatzen bada, esan beharrik ere ez dago hizkuntza gertakaria ulertzeko nahitaezkoa dela testuinguruan kokatzea. Alde horretatik, gehiegizkoa dirudi erabilera eremua erabilerarekin eta sistemarekin parekatu eta hizkuntza gertakariaren zatitzat hartzea, Silversteinek (1985) egiten duen moduan.
|
|
|
Esparru horietara heldu zen lehen euskarazko lana izan zen Atxagarena. Eta Obabakoak liburuak, liburuaz gain,
|
hizkuntza
bat ere erakusten zuen kanpoan. Baina bide hori gero itxi egin da, eta liburu haren ondoren oso zaila izan da kanporako bidea.
|
|
2014
|
|
|
Kopuru hori zehaztea, ordea, auzi korapilatsua da, hizkuntza asko eta asko dokumentatu gabe daudelako, eta gainera, sarritan ez delako batere samurra hizkuntzen eta dialektoen arteko mugak ezartzea (Amorrortu et al., 2004). Skutnabb Kangasen (2000) kalkuluen arabera, ahozko hizkuntza bat garatu duten komunitate askotan eta askotan, oso litekeena da keinuko
|
hizkuntza
bat ere garatu izana. Hortaz, 6.000 hizkuntza inguru ez, baizik eta 11.000 hizkuntza inguru leudeke munduan, keinu hizkuntzak kontuan hartuz gero.
|
|
2015
|
|
|
Beste batzuentzat, berriz, autobusak aurreratzen duen kilometro bakoitza udalekuaren denbora tartetxoa itxiz doan parentesiaren zati da, eta parentesi horretan zokoratuta geratuko dira bertako oroitzapen lausoak, inoiz izan ez balira bezala. Beste giro bat baitute aurrean zain, beste lagun eta eginkizun batzuk, beste
|
hizkuntza
bat ere bai askotan.
|
|
|
Giroa zen deigarriena Ormaiztegin, kaleko giroa, jendearen elkartzea, tabernetako ohitura... Eta beste
|
hizkuntza
bat ere bazen. Artean ez zuen gaztelaniaz askorik egiten, eta euskara sekula entzun gabea zen, bazenik ere aditu gabea.
|
|
|
Jakina da, ordea, hibridoak diren produktuek ez dutela erreprodukziorako baliorik; antzuak direla, alegia. Eta hibridatzen den kultura edo
|
hizkuntza
bati ere gauza bera gertatzen zaio; hau da, erreprodukziorako indarra galdu egiten duela. Hibridatzaileak gordetzen du beretzat indar hori.
|
|
|
Adibidez, egunkari berriak, egunkari nazionala izaki, gaztelaniaz eta euskaraz ez ezik frantsesez ere egingo zuela berba, bigarren fase batean?: ?(...) Frantsesaren erabilerak, azkenean testimonial samarra bada ere, beste
|
hizkuntza
bat ere badagoela gogoratzeko balio dezake. Hala ere, nagusiki gaztelaniaz mintzoko da egunkaria, merkatua hor dagoelako eta gizartea ere horrelakoa delako.?
|
|
|
Ez zen bera hizketan ari zena, eta bere hitz egiteko modua zen gure aita berezi egiten zuen gauzetariko bat. Hain zuzen ere, hil zenez geroztik, maiz pentsatu dut
|
hizkuntza
bat ere bazela aita niretzako. Bera zela nik arrotz igartzen nuen mundu batera sartu ahal izateko nuen giltza.
|
|
2016
|
|
|
Profesionalaren bihurtzeko aukera landu dute antzerki munduan. Euskal antzerkiarentzat bide oso zaila gelditu da, ez bazen hautatzen beste
|
hizkuntza
batean ere obren aurkeztea. Gaurko autore nagusiek ez dute profesionaltasunaren bidea hartu, askatasun osoz aritzeko gisan, nahiz eta ondorioz oztopo asko gainditu behar.
|
|
|
Ziurtagiriak esportatzen duen estatuko hizkuntza ofizialean idatzita egongo dira, bai eta beste
|
hizkuntza
batean ere, merkataritza ikuspegitik hala behar izanez gero.
|
|
2017
|
|
|
Hau ere frantziartzat jotzen dute frantziar nazionalistek, hots kasik frantziar guziek, historialari zenbaitek salbu. Baina Clovis bezala germaniarra zen, latin gisako
|
hizkuntza
batez ere jantzia. Frankoen erresuma Germaniako zati handi batera hedatu zuen indarka, hiriburua Germanian zuen, frantsesez Aix la Chapelle deituriko hirian, eta 800 urteko Eguberriz Erroman mendebaldeko enperadore bilakatu zen Aita Santuaren aurrean.
|
|
2019
|
|
|
Gerta liteke hizkuntza batek azken hiztun asko edukitzea. Berez, milaka azken hiztun izan lezake hizkuntza batek, baita jendeak arriskutik at ikusten duen
|
hizkuntza
batek ere. Euskarak berak gaur egun azken hiztun bat edo beste izanen du, inork gogoan ez baditu ere.
|
|
|
Hizkuntza minorizatutik abiatzen den itzulpena aipaturik, gehientsuenetan jatorrizko testuaren egileak berak burutua dela nabarmendu behar. . Itzulpena are errealagoa da, asteroide hizkuntzatan diharduten idazle gehienek gutxienez eguzki hizkuntza bat edo planeta
|
hizkuntza
bat ere menperatzen duelako, eta lan hori beren gain har dezaketelako?, zioen Atxagak, itzulpena edo autoitzulpena eginkizun latza dela aitortu aurretik.
|
|
|
Beste hizkuntzetan ere bai. Garbi dago
|
hizkuntza
batez ere landareekin hartuemana izan dugun unean sortu dela eta aberastu egin da. Nekazaritzari, lurra lantzeari esker kultura dugu.
|
|
|
Gizon emakumeek lehiatu beharra dute aurrera egingo badute, eta hizkuntzek ere ez dute lehiatu beste biderik bizirik iraungo badute. Kemenik eta botererik gabe, gizakia ahula da borrokarako; halatsu
|
hizkuntza
bat ere, baldin ez badu armarik, botererik, alegia, hizkuntzen arteko lehiaren plazan.
|
|
|
Bada, hori egin eta gero, konturatuko zara berezia dela hizkuntza horren hasiera. Harritzekoa da, beraz, orain arte erabili ez izana, ez euskararekin, ezta inolako bertze
|
hizkuntza
batekin ere.
|
|
2021
|
|
|
Aveláli Flors Mas Bartzelonako Unibertsitateko hizkuntzalariak azaldu du azpiratze ereduak kenketazkoak direla: «Ikasleak bigarren
|
hizkuntza
batean ere eskolatzen dituzte —normalean, hizkuntza nagusia edo menderatzailea da testuinguruan—, hizkuntza eta kultura aldetik gehiengora asimilatzeko helburuarekin, ikaskuntza prozesuan beren lehen hizkuntza aitortu eta erantsi gabe: frankismoaren hezkuntza eredua edo eskola jakobino frantsesa, bi adibide jartzearren».
|
|
|
Ohikoena webgunea hainbat hizkuntzatan izatea da: 29 aldizkaritan, euskarazko bertsioaz aparte, webgunea beste
|
hizkuntza
batean ere aurki daiteke(% 70). Euskara eta ingelesa erabiltzen dituzten 16 aldizkariek gaztelania ere erabiltzen dute, hau da, eleaniztunak dira(% 39)
|
|
2022
|
|
|
" Kreolea ez da
|
hizkuntza
bat ere".
|
|
2023
|
|
|
Horrek testugintzaren lanketa aipatutako ikasgaian kokatzen du, esaterako, Matematikan, Filosofian, Gizarten edo Biologian... Hizkuntzen Trataera Bateratuaren oinarriak erabilita, testugintza beste
|
hizkuntza
batean ere landu daiteke Bigarren Hezkuntzan, esaterako, gaztelaniaz edo ingelesez ahozko azalpen baten egitura eta ideien antolamendua eginda.
|
|
|
Immigrante askok bigarren
|
hizkuntza
bat ere hitz egiten zuten, galegoa. Jatorrian egoera minorizatuan egon arren (babes ofizialaren estatusik ez izatearen ondorioz), demografikoki oso indartsua den komunitateko hizkuntza zen.
|
|
|
Horrez gain, horietako askok bigarren
|
hizkuntza
bat ere hitz egiten zuten, galegoa. Jatorrian egoera minorizatuan egon arren (babes ofizialaren estatusik ez izatearen ondorioz), demografikoki oso indartsua den komunitateko hizkuntza zen.
|
|
|
“Guretzat oso garrantzitsua da euskara bultzatzea, baina ikasle batzuek, askotan, badute beste
|
hizkuntza
bat ere; sarri, haien komunitatean minorizatuta dagoen hizkuntza bat izaten da, gainera”, azaldu du Martinez de Lunak. Beraz, bakoitzaren hizkuntzak duen balioa transmititu nahi diete ikasleei eta familiei.
|