|
2007
|
|
|
Ez du ordea honek esplikatzen guztia, euskararen erabileraren gorakada, ez da euskara gehien ezagutzen den zonaldeetan bakarrik eman, euskara gutxiengoak ezagutzen duen guneetan ere gertatu da igoera V.kale neurketako datuei begiratuz. Gizarte aukerak beharrezkoak dira
|
hizkuntza
bat erabili ahal izateko, baina hiztunak hizkuntza horretan hitz egin nahi izatea da beharrezkoa hizkuntza horretan hitz egingo badu. Txillardegiren teorietan oinarrituz egiten diren interpretazioetan adierazten da euskararen ezagutzaren arabera egokitzen zaiona baino altuagoa dela ematen den erabilera, hiztunaren izan nahia, euskaraz bizi nahia edo hainbat teoriek deitzen dieten identitate etnolinguistikoa da gertakizun hau esplikatzen duena.
|
|
2010
|
|
|
3 eraBileraren Korapiloa nolanahi ere, erabilerak ematen digu hizkuntza baten bizi indarraren berri zuzena. euskara ez da salbuespen bat. osasuntsu ibiliko bada, hiztunak behar ditu hizkuntzak, ez salbatzaileak.
|
hizkuntza
bat erabilia izango bada, ezinbestekoa da neurri batean bederen" ezagutzea", baina ez da nahikoa; gainera, ezagutzen den hizkuntza erabiltzeko aukerak behar dira, baina hori ere ez da nahikoa; erabiltzeko aukerak edukita ere," erabili nahi" izan behar baita, eta erabiltzeko" aukera egin"(" aukera egin" diot, euskal hiztunak, gutxienez eta zorionez, elebidun... batetik, hamarkada hauetan euskararen ezagutza ez ezik erabilera ere handitu egin da; bestetik, gaur egun elebidun direnek ez dute duela hamabost urte elebidun zirenek baino gehiago erabiltzen euskara; hirugarrenik, erabileraren gehikuntza ez da neurri berekoa izan adin multzo eta eremu guztietan; eta, laugarrenik, ingurune soziolinguistikoak eta etxeko lehen hizkuntzak zuzenean eragiten dute elebidunen hizkuntza hautuan, hots, euskararen erabileran. garbi esanda, beraz, erabilera ere hazi egin da, baina erabileraren hazkundea ezagutzaren gehikuntzari zor zaio, ez elebidunek lehen baino gehiago erabiltzeari; elebidunek, izan ere, kasu batzuetan gehiago eta beste batzuetan gutxiago erabiltzen dute, nahiz eta oro har erabilera aukera gehiago izan eskura. erabileran eragiten duten faktoreen artean, hauek nabarmendu ohi dituzte adituek:
|
|
|
...gun gazte diren guztiek ez dute bere egin hizkuntza hau. eguneroko gizarte bizitzan, euskarak, espainiako hizkuntza nazionalaren nagusitasuna du aurrez aurre, eta nazioarteko beste hizkuntza indartsuekin batera bizi beharra dauka teknologia berrien aro globalizatu berrian. errealitate honek zaildu egiten du bere biziraupena. euskaraz bizi nahi dugunok, ez badugu nahi bereizita edo isolatuta, beste
|
hizkuntza
bat erabiltzen duten hiztunekin elkarbizitza bat eraiki beharra dugu. euskaraz bizi nahi dugunok, bai gaztelania nahiz beste hizkuntzak ezagutuz bizi behar dugu. beste hizkuntzekin partekatuz, gure hizkuntzaren izaera. gure euskaldun izateko nahiak, ez du inor behartu behar; bakoitzak erabaki dezala zein hizkuntzatan bizi nahi duen. baina, jarrera berdina eskatzen diegu, hizkuntza nagusiko hiztun... Jarrera hau, guztiok mantendu ezkero, izaera ezberdinak errespetatzen dira eta ez da inor ukatzen. hizkuntza ezberdinen elkarbizitzak, batzuei eta besteei konpromesu, ardura edo betebehar batzuek sortzen dizkigu. euskal hiztun batek ere badu konpromesua erdararekiko, konpromesu berdina eskatzen zaio erdal hiztun bati euskararekiko ere. nere eskubideak bestearentzat betebeharra sortzen du eta alderantziz. batak bestearen hizkuntza ezagutu beharra sortzen digu honek, kasu horretan lortuko baita, bakoitzak bere borondatez erabakitako izan nahia errespetatzea. elebitasunaren ordez, elebakartasunaren aukera egiten duena da bere hizkuntza berdina hitz egiten duten hiztunez osatutako barrutia edo ingurunea sortu edo mantendu nahi duena. baina gure helburua elebitasuna da, hemengo bi hizkuntza ezberdinak partekatu nahi ditugu, bi hizkuntzak gu guztion hizkuntza izatea nahi dugu. eta azkenik, gaur egungo gizarte modernoan bizi nahi dugu euskaraz; ez dugu nahi antzinatasunean edo bizimodu tradizionalean egin gure bizitza. gure hizkuntzak gaurko gizarte modernoan bizi nahi badu, beste hizkuntzekin batera egingo du, beraien artean integratuz. horretarako garrantzitsua ikusten dugu, gure hizkuntza, euskara, informazio eta komunikazioetarako teknologia berrien eremuan ere hedatzea. baita ere, gure herrian presentzia duten bi hizkuntzez gain nazioarteko beste hizkuntza bat edo beste ere, ezagutu beharra dugu. elebitasuna ez ezik, eleaniztasuna lortu nahi dugu beraz, munduko kultura ezberdinekiko elkarrizketa eta elkar ulermenean lagungarri izanez.
|
|
2012
|
|
|
Alde nabarmena dago, etxean euskaraz egiten duten gazteen hizkuntza gaitasunean, gazte hauek erraztasun handiagoa daukate euskaraz aritzeko: ahoz zein idatziz. hizkuntza gaitasunak zerikusi zuzena du erabilerarekin; izan ere, hizkuntza bat ez bada ondo menperatzen, nekez erabiliko da. ezagutza urria izanda
|
hizkuntza
bat erabiltzeko, motibazio bereziak lirateke, gutxiengoa dira Barakaldon motibazio hori duten gazteak. dena den, esan beharra dago, d ereduan ikasi zuten lehen belaunaldi horietako askok, egun seme alabak izan dituztela, eta Barakaldoko kasuan, guraso gazte askok euren seme alabei euskaraz egiten dietela. horrek esan nahi du, datozen belaunaldietan etxeko transmisioa areagotuz joango dela, beraz,...
|
|
|
Txepetxen kategoria guneak kontzeptuaren arabera,
|
hizkuntza
bat erabiltzeko garrantzitsuena ez da espazio fisikoa baizik eta espazio sinbolikoa, pertsonen harremanen arabera garatzen dena (ikus Martinez de Luna et al. 1998). Izan ere, hitz egiteko era eta hizkuntza bera aldatzea eragiten duena ez dira hiri bateko espazio fisikoak, baizik eta pertsona konkretuen hizkuntza harremanak.
|
|
|
Talde bera (kide berdinez osatua) hizkuntza berean behin baino gehiagotan behatzen bada, elkarrizketa bakartzat hartu eta hala jasoko da fitxetan. Talde bera beste
|
hizkuntza
bat erabiltzen behatzen bada, bigarren elkarrizketa bat bezala jasoko da. Eta hizkuntza berean aritu arren, lehen behatutako taldean aldaketaren bat izan bada (kideren bat falta edo kideren bat gehitu bazaio), beste elkarrizketa bat balitz bezala erregistratuko da.
|
|
|
Hori dela eta, kalean hizkuntza batean gerta litezkeen elkarrizketak bertan dabilen jendearen hizkuntza gaitasunak ere mugatzen ditu. Badakigu aurrez
|
hizkuntza
bat erabiltzeko gai ez diren pertsonek ezin izango dutela hizkuntza horretan inongo elkarrizketarik izan. Honela bada, neurtuko diren hizkuntzetako bakoitza biztanleriaren zein portzentajek ezagutzen duen kontuan hartzen da laginaren kalkuluan.
|
|
|
Euskara eremu formalean gehiago erabiltzen da eremu informalean baino, eta honek hasieran aipatu dugun erabilgarritasunarekin zerikusi zuzena du. Erabilgarria diogunean edozein une eta kontutarako baliagarria zaigun
|
hizkuntza
bat erabiltzeaz ari gara. Lanerako, oposaketak prestatzeko edo akta bat egiteko erabiltzen dugun hizkuntzaz ari gara, jakina.
|
|
2014
|
|
|
Gurasoekin erabiltzen duten hizkuntzaren inguruan aniztasuna dago. Ikasle hauen gelan badira gurasoak euskara ez den beste
|
hizkuntza
bat erabiltzen dutenak, gutxi gorabehera %18, 75 Hori horrela izanda, guraso eta ikastetxearen arteko batzarrak ere hizkuntza horretan egiten dira% berdinean. Nahiz eta zenbait gurasoren hizkuntza euskararen bestelakoa izan, umeak euskaraz bizi dira, jatorri etorkina eta euskara ikastetxeko hizkuntzarekin lotzen duen hiztunen kasuak kenduta.
|
|
|
Eskola bitarteetan eta jolas orduetan, ikasleen %95, 23k euskara ez den beste
|
hizkuntza
bat erabiltzen du; eta% 4,76k, euskara eta euskara ez den beste hizkuntza bat.
|
|
|
Ikastetxe barruko aisialdiaren datuetan, erantzun koherenteak aurkitzen dira. Honekin esan nahi dudana da, klase bitartean
|
hizkuntza
bat erabiltzen bada, jolas orduan hizkuntza bera erabiltzen dela.
|
|
|
%28, 57arengan ikusi da desberdintasun apur bat. Horiek irakaslearekin euskaraz mintzatzen dira, baina beraien artean euskara eta euskara ez den beste
|
hizkuntza
bat erabiltzen dute. Gainontzekoek ez dute ohar hau egin, hau da,% 71,43k.
|
|
|
Eredu horretan, konfiantza linguistikoaren konstruktoa ageri da, taldeen arteko harremanak ulertzeko funtsezko elementu gisa. Bigarren
|
hizkuntza
bat erabiltzeko unean pertsona batek sentitzen duen estutasunedo konfiantza maila gisa defini daiteke. Konfiantza linguistikoa aldagai bitartekari izango litzateke bigarren hizkuntzez jabetzeko prozesuan:
|
|
|
Horrekin batera,
|
hizkuntza
bat erabilia izan dadin zenbait ezaugarri izan behar dituela aipatzen du Zabaletak:
|
|
|
Hizkuntza gutxituen aldeko hizkuntza portaerak berreskuratzeko, ezinbestean, autoestimu kolektiboa berreskuratu behar da. Zaila da
|
hizkuntza
bat erabiltzearen alde egotea hizkuntzakomunitate hori ez badago nahikoa baloratua.
|
|
|
Joan i Mar� k (2012) esaten duen legez, hizkuntza gutxituen aldeko hizkuntza portaerak berreskuratzeko, ezinbestean, autoestimu kolektiboa berreskuratu behar da. Zaila da
|
hizkuntza
bat erabiltzearen alde egotea hizkuntza komunitate hori ez badago nahikoa baloratua. Eta, era berean, zaila da autoestimua berreskuratzea lehenago ez bagara autozentratzen.
|
|
|
Horrenbestez, euskaraz ezgai den mintzakideak eta ingurune behatzaileak ekintza hori edukazio txarrekotzat, errespetu faltatzat e.a. interpreta lezakeen aurreiritzia desmuntatu da ebidentzia enpiriko honekin. Emaitza hauek ikusita, euskaldunak, eta, oro har, hizkuntza gutxiagotuetako hiztunak eta portaera pasiboa daukaten euren hizkuntza gehiago eta seguruago erabiltzera animatu daitezke, beste
|
hizkuntza
bat erabili ordez, epe luzera hizkuntzaren desagertzea ekarri ohi duen hizkuntza ordezkapena bultzatu beharrean.
|
|
2015
|
|
|
12 alde batera utzi ditugu ez direlako kexak, ez direlako hizkuntzari buruzkoak, errepikapenak direlako edo euskara ez den beste
|
hizkuntza
bat erabiltzea eskatzen dutelako. Horietako 7 kasutan, gaztelaniaren presentzia bermatzea eskatu dute.
|
|
|
— Dolz: " Ez da nahikoa
|
hizkuntza
bat erabiltzea; mintzamenak irakasgaia ere izan luke". (Dolz, 2006).
|
|
2016
|
|
|
Hizkuntzaren inguruko erabakiek bizitzako alor guztietan eragiten dute, adibidez, puntuazioan, nazio hizkuntzan eta hezkuntza motan. Pertsona batek hizkuntza bat ikastea erabakitzen duenean, testuinguru eleaniztun batean
|
hizkuntza
bat erabiltzea aukeratzen duenean, edota seme alabei hizkuntza horretan hitz egitea erabakitzen duenean, politika erabakiak hartzen ari da, nahiz eta erabaki horiek ez dituen kontzienteki hartzen. Hizkuntza politika asko joera irmotan eta mailaz mailako jabetze prozesuetan eskuratutako sinesmen eta pertzepzio sendoetan oinarritzen dira.
|
|
|
Etorkin horiei inkesta egiteko, Llera Ramo taldeak kontuan hartu zituen aita eta ama asturiarrak zituzten pertsonen %70, guraso mistoak zituzten pertsonen %14, 8 eta gurasoak etorkinak zituzten pertsonen %15 (Llera, 28 orr.). Lan honen arabera, inkestatutakoen %30 inguruk adierazi zuen asturiarra ez zen beste
|
hizkuntza
bat erabiltzen zutela etxeko hizkuntza gisa.
|
|
2017
|
|
|
Bb: nik ere bai garai horretan sortzen dira gaztetako kulturarenak diren antagonismoak;
|
hizkuntza
bat erabiltzeak markatu dezake sektore edo talde jakin batekoa izatea, edo diskurtso politikoekin eta gustu musikalekin lotzea. " independentistak" eta" fatxak" eta beste hainbat etiketa agertzen dira, testuinguru metropoliarrean batez ere, lotuta daudenak hizkuntza baten eta bestearen hiztunen desberdintasun sozialekin:
|
|
|
...behar dudanean eh [graduondoko ikasketetan] graduatzear nago eta oraindik ere akatsak egiten ditut/ badira ulertzen ez ditudan zenbait gauza ez dut gustuko eta esan beharra daukat hori etsigarria dela em suposatzen dut nire irlandera mugatua dela eta etsia hartzen dut horregatik ez bainaiz gai zenbaitetan nire burua eraginkortasunez adierazteko eta hori bada edonork etsia hartzeko modukoa bigarren
|
hizkuntza
bat erabiltzen ari direnean suposatzen dut baina
|
|
|
erabiltzeko aukera, gune eta moduak zabaltzea eta bermatzea, erabilera predeterminaturako dispositiboak, edo gutxienik, euskara erabiltzeko probabilitatea (ergo ahalmena) handitzea. bestela esan, helburuak ez luke izan behar euskara dakien jendea, subjektiboki hartarako motibatua, baizik eta euskaraz egiten diren jarduerak eta horretarako aukera objektiboak. ikerketen eta interbentzioen helburua erabilera sustatzea bada, ikerketa gaia euskaraz egiten diren jarduerak eta horretarako aukera objektiboek lukete. horrela jakin eta zehaztu genezake bai erabilera predeterminaturako dispositiboak zein diren, bai tokian tokian zeinetan interbenitu behar den. izan ere, praktikak testuinguru jakinetan neurtu, zehaztu eta ebaluatu behar dira: ...ea. alegia, erabilera edo praktika inkesten bidez neurtu barik, erregistratu eta handik baliokideen serieak eta aldikako ebaluazioak sortu. horrez gain, erabilera efektiboa erregistratzen eta alderatzen denean, zeharka bainoago, zuzenean neurtzen eta ebaluatzen dira erabiltzeko aukerak eta politikak. horrela, ez litzateke zuzen zuzenean deskargatuko hiztunen gainean erabileraren" kausa"(
|
hizkuntza
bat erabiltzea borondatezko kontu bat izango balitz bezala).
|
|
|
erabileraren inguruan egiten diren ikerketa nagusiek ez diote zehazki galdera horri erantzuten: ...egiten duen jendeak, baina eremu eta solaskidearen arabera. hala, non eta norekin zenbat euskara egiten den neurtzen du, baina eremu edo solaskide bakoitzarekin igarotako denbora zenbatekoa den jakin gabe, eta, beraz, jende horrek euskaraz zenbat denboraz jarduten duen argitu gabe. hori guztia dela-eta, uste dut oso interesgarria izan daitekeela erabilera denboraren ikuspegitik aztertzea; batetik,
|
hizkuntza
bat erabiltzen igarotzen dugun denborak eragin zuzena duelako hizkuntza horretan aritzeko ohituran eta gaitasunean, eta horiek, era berean, erabileran bertan; bestetik, errealitateari bestelako toki berri batetik begiratzea baliagarri izan daitekeelako, gainerako ikerketek ematen ez duten informazioa lortze aldera. hala ere, argi izan behar da lan hau hasierako hurbilpen edo saiakera bat baino ez...
|
|
2018
|
|
|
31). Legitimitaterik sentitzen ez duten hiztunek konfiantza falta izan dezakete zenbait testuingurutan euskaraz jarduteko garaian eta, beraz, nahiago izango dute beste
|
hizkuntza
bat erabili –edo alderantziz (Amorrortu et al., 2017). Euskaldun zahar gisa ez identifikatzeak ez du, beraz, zertan erabilera jakin batekin korrelaziorik izan, euskaldun gisa identifikatzen direnen kasuan.
|
|
|
Amorrortu eta kideen arabera, honakoak dira gakoak: euskarazko gaitasun altua eta jariotasun handia izan ohi dute9, euskarazko sare soziaLegitimitaterik sentitzen ez duten hiztunek konfiantza falta izan dezakete zenbait testuingurutan euskaraz jarduteko garaian eta, beraz, nahiago izango dute beste
|
hizkuntza
bat erabili –edo alderantziz.
|
|
2019
|
|
|
Joan i Mari-k (2012) esaten duen legez, hizkuntza gutxituen aldeko hizkuntza portaerak berreskuratzeko, ezinbestean, autoestimu kolektiboa berreskuratu behar da. Zaila da
|
hizkuntza
bat erabiltzearen alde egotea hizkuntza komunitate hori ez badago nahikoa baloratua. Eta, era berean, zaila da autoestimua berreskuratzea lehenago ez bagara autozentratzen (Lasa & Madinabeitia & Sanginés 2014:
|
|
|
— Ingelesik ez da ageri, eta harritu nau pixka bat. Bakarrik bi pertsonak jarri dute" beste"
|
hizkuntza
bat erabiltzen dutela: batek whatsappen, besteak Instagramen.
|
|
|
Jarrera eta motibazio dimentsio ugari daude, ordea. Jarrerari dagokionez, hizkuntzen ukipenezko egoeretan,
|
hizkuntza
bat erabili edo ikasterakoan eragina duten bi jarrera dimentsio daude: integratzailea eta instrumentala (Zarraga et al. 2010, 212).
|
|
2021
|
|
|
Irekidura horiek, baina, zorrotz baldintzaturik daude. Epaitegiek frantsesa ez den
|
hizkuntza
bat erabiltzeko askatasuna mugatu dute. Hala, erabilera horiek beti hautazkoak izan behar dira, eta ezin dira obligazio juridiko batzuk izan21 Horrez gain, erabilera horiek frantsesaren osagarri izan behar dira, eta euskara hutsezko praktikak alboratu dituzte epaileek, hala nola bretoierazko murgiltzea aplikatzen duten Diwan eskolei estatus publikoa eskuratzea ukatuz 22.
|
|
|
Zentzu berean, berdintasun printzipioaren, Errepublikaren zati ezintasunaren, Frantziar herriaren bakartasunaren eta Konstituzioaren 2 artikuluaren aurkakotzat jo ditu Konstituzio Kontseiluak norbanakoei edo hizkuntza komunitateei frantsesa ez den beste
|
hizkuntza
bat erabiltzeko eskubidea onartzea25.
|
|
|
Herrialde eta komunitateen beharren artean kultura, oro har, eta bereziki hizkuntza propioak gutxitan hartu izan dira kontuan garapenerako proiektuetan. ...ondo dakigun bezala, ez dago benetako garapenik, garapen iraunkorrik, giza talde baten ezaugarririk sakonena, hau da, nortasun eraikitzaileena den tokiko hizkuntzak behar bezala kontuan hartu eta lantzen zein garatzen ez badira; ez dago giza asebetetzerik norberaren kultura eta hizkuntzaren ezagutza eta erabilerak isildu edo ezabatuta, norberarena ordezkatuta" beste" egiten zaituen beste
|
hizkuntza
bat erabiltzera behartzen zaituen indarkeriaren bidetik. Euskaldunok badakigu zer den bai euskararen galera, debekua, ordezkapena, eta baita haren berreskuratzeak dakarren lorpena eta garapena ere.
|
|
2022
|
|
|
[Kanadan] Konfidentzialtasuna eta baimen informatuaren gisako oinarrizko eskubideak ez daude beti bermatuta ofiziala ez den
|
hizkuntza
bat erabiltzen dutenengan. Hizkuntza ofizialean diharduten pazienteek jasotzen duten informazioarekin alderatuta, beraz, ez da parekidea.
|
|
|
Konfidentzialtasuna eta baimen informatuaren gisako oinarrizko eskubideak ez daude beti bermatuta ofiziala ez den
|
hizkuntza
bat erabiltzen dutenengan. Hizkuntza ofizialean diharduten pazienteek jasotzen duten informazioarekin alderatuta, beraz, ez da parekidea.
|
|
2023
|
|
|
3) Identitate etnolinguistikoa eta hizkuntzekiko atxikimendua: pertenentzia sentimendu nazionala edo talde linguistiko batekiko lotura faktore garrantzitsua da
|
hizkuntza
bat erabili, mantendu edo sustatzeko orduan," leialtasunagatik" besteari uko egiteko bezainbeste.
|