|
2008
|
|
|
Kultura autonomia handiagoa lortzeko, garrantzitsua da hizkuntzaren erabilerari eustea" solidaritate" esparruetan, baina baita taldeak bere hizkuntza eta kultura" estatusa" duten esparruetan aurkitzea eta haietara zabaltzea ere (Bourhis, 1979). Talde bizindarraren esparruarekin bat etorriz (Giles eta beste batzuk, 1977), hizkuntza gutxiengo batek lortzen duen babes instituzionalaren mailak lagun dezake
|
hizkuntza
baten erabilera areagotzen esparru pribatuan (etxean, lagunartean) eta esparru publikoan (hezkuntza, osasun zerbitzu, komunikabide, lan mundu eta gobernu administrazioan). Hurbiltasun soziala beharrezkoa da taldearen hizkuntza" solidaritate hizkuntza" bihurtzeko.
|
|
|
Bestalde, norbanakoaren aldagai disposizionalek hainbat arlori egiten diete erreferentzia; esaterako, hiztunaren hizkuntza gaitasunari, adierazteko gaitasunari, trebetasun psikologikoei, edo
|
hizkuntza
baten erabileraren historia partikularrarekin lotutako zenbait datu biografikori (bere ikaskuntza historia). Hizkuntza bat edo bestea erabiltzeagatik jasotako indartzaileen eta zigorren arteko harremanak norbanakoen hizkuntza jokabidea baldintzatzen du inolako zalantzarik gabe Azken mendeetan zehar, berariazko zigorren mende egon da euskararen erabilera, eta legeen bidez ere zigortu da, eremu jakinetan euskararen erabilera berariaz debekatzen zuten legeen bidez; horrek kalte nabarmena egin dio hizkuntzaren gizarteprestigioari.
|
|
2009
|
|
|
Hori ere ez da zorizko gertaera. Zergatik indartzen edo ahultzen da
|
hizkuntza
baten erabilera. Zergatik ahazten edo atzentzen zaio zenbait hiztuni bere hasierako (edo geroagoko) hizkuntza, eta beste bat nagusitzen bere hitz etorrian, erraztasunean eta funtzionaltasunean?
|
|
2011
|
|
|
Testu generoa eta sekuentzia didaktikoa hizkuntzek interakzio sozio diskurtsiboan funtzionatzen badute, hala ikasten direla ere ondorioztatu daiteke genevako ikerlarien lanetatik (Bronckart, 1996). eta hau lehen hizkuntza ikasi nahiz bigarren guztiak. Bestalde, hizkuntzak ikastea haietan sortu eta garatu diren testuerak, testu moldeak eskuratzea izango da, testuetan mintzatzen baikara, ahoz zein idatziz (Larringan, 2009). egia da testu horietan hizkuntza bakoitzak bere gramatika edo sistema formala erakusten duela, berezia, eta hori ere ikasi beharrekoa dela hizkuntza bat mintzatzeko, baina gramatikak soilik ez du
|
hizkuntza
baten erabilera posible egiten (Idiazabal, 2008). gramatika eta testuen arteko loturak eta elkarreraginak nola gauzatzen diren jakitea, hizkuntzen didaktikaren oinarrian dagoen ezagutza da, eta haien ikasketarako baliabiderik emankorrena testu generoa izango litzateke (dolz & gagnon, 2008). Testu generoetan formaltasun diskurtsibo eta gramatikalak biltzen dira, nolabaiteko egonkortasuna dute, eta hizkuntza ezberdinetan antzeko egiturak erakusten dituzte.
|
|
2012
|
|
|
Beraz, euskarari inolako funtziorik edo legitimitaterik aitortzen ez bazaio, nekez egongo da osasuntsu. Izan ere, hizkuntza bakoitzari bere" ikur" zehatza ezartzen zaio eta bere erabilera ikur horren araberako" gizarte araupean" gelditzen da, horrela, erabilera non, norekin, zein egoeratan... finkatzen delarik.
|
hizkuntza
baten erabilera da azken batean hizkuntza horren osasun egoeraren adierazgarri garrantzitsuenetako bat. hori neurtzeko Barakaldon euskaraz egiten den guneetako batzuk aukeratu (d ereduko
|
|
2013
|
|
|
Liburuki honetan bildutako lanetan lau dimentsioak bereizteko ezintasun horren adibideak daude, badaezpada. Bretxa eta Pareraren, Labrañaren eta Fukudaren lanetan adierazten denez, argi dago
|
hizkuntza
baten erabilera aktiboa izateko hiztunek nahitaez hizkuntza horren gutxieneko ezagutza izan behar dutela; zehazten zaila da, eta n maila esan diezaiokegu. Usteek garrantzia dute ikaskuntza prozesu horietan, eta zenbait pertsonaren eta talderen aldez aurreko jarrera —hau da, ideologia—, jarreraeta irudikapenkonfigurazioa— beste batzuena baino askoz ere hobea da inguruko hizkuntza bakoitza ikasteko eta/ edo erabiltzeko.
|
|
2014
|
|
|
Eta nabaria da, hizkuntza baten aldeko hautua egin dutenek botere nahikoa izan dezaketela
|
hizkuntza
baten erabileran eragiterakoan.
|
|
2016
|
|
|
Hala ere, desberdintzea ez da erraza, ezta ahaleginak bideratzea ere. Erabilera eremu gorenetan,
|
hizkuntza
baten erabilerak edo sustapenak jarreretan eragin dezakete, eta hortaz (hala espero da), baita praktiketan ere. Erabilera eremu altu horiek ere hizkuntzak, hezkuntza eta komunikabide digitalak erabiltzeko foroak eratu dituzte.
|
|
2017
|
|
|
Euskal Autonomia dute administrazioaren barruan dela hizkuntza ofizial baten erabilera lehenetsi beste hizkuntza ofizialaren gainean, horregatik lehentasunezko erabilera kontzeptua legez kanpokotzat ebatzi dute. aldiz, hizkuntza ofizial baten erabilera normala kontzeptua legearen aldekotzat ebatzi dute, ez duelako ekartzen
|
hizkuntza
baten erabileraren nagusikeriarik. hala ere, nazioarteko itunetan jasotakoarekin bat, espainiako auzitegiek egoera horren salbuespen bat ebatzi dute, hain zuzen ere, bi hizkuntza ofizialetik bat egoera gutxitu batean dagoenean beste hizkuntza ofizialaren aldean. kasu horretan badago arauz lehenestea hizkuntza gutxituaren erabilera, horren helburua baldin bada bi hizkuntza ofizialen arteko berdint... herritarren zerbitzuhizkuntza bermatu behar dutela, langileen hizkuntza eskubideak bermatu behar dituztela, eta administrazioaren barruko funtzionamenduari bakarrik eragin diola.
|
|
2018
|
|
|
Esan genezake beraz, hizkuntz sozializazio baten bidez barneratzen ditugun hizkuntza baten gaineko uste eta balioek emakume zein gizonen hitanoaren erabileran eragin nabarmena dutela. Are gehiago, esan liteke, emakume zein gizonei ezarritako genero rolek badutela eraginik
|
hizkuntza
baten erabileran; gure kasuan hitanoaren erabileran, edota honen erabilera ezean. Baserritartasuna edota zakartasuna egoki ezkontzen baitira maskulinitate hegemonikoarekin; baina ez dira feminitate hegemoniko batentzat adjektibo egokienak.
|