|
2001
|
|
|
" gure hizkun  tza indoeuroparretan bederen gertatzen ez den bezala", e.a.). Nolanahi ere, iritzirik zuhurrenarentzat ere, euskararen historiak egiaztatzen duenez, elementu honek, kidetasuna ala bakartasun genetikoa, konparatistaren bide estuak gainezkatzen duen interesa du. Berez, edozein gauza itzul edo molda daiteke
|
hizkuntza
batetik bestera; itzulpenak eta moldadurak ordea errazagoak dira batzuetan (mekanikaz ere, nolabait esan, egin daitezkeelarik), eta nekezagoak besteetan.
|
|
2002
|
|
|
Elebitasunaren kontra ageri da fierki, ez du ezagutzen berak munduan elebiduna den gizarterik: paperetan maizki elebiduntzat jotzen diren horiek ere ez omen dira praktikan batere elebidun, eta beti beti
|
hizkuntza
batek bestea menderatzen du. Eta hala badio Garatek hala izango da, ez dakit, bera anitz ibilia baita munduan, eta hainbeste gauza ikusia.
|
|
|
Gauza ezaguna da esaldiak
|
hizkuntza
batetik bestera aldatzen direnean sortzen diren aldrebeskerien kontua. Baina aitortu behar dut adibide batzuek benetan barregura sortzen dutela.
|
|
2009
|
|
|
Bistan da diglosia aurreragarri eta egonkor baten eskutik hizkuntzei funtzioak mugatzen badizkiegu, euskararen arnasa gune bat izango litzatekeela derrigorrezko hezkuntza, hots, euskara gaztelania baino proportzio altuagoan normaltasunez erabiltzen den gune bat izango litzatekeela, jadanik gaur egun den moduan, eta horrek ez du zerikusirik
|
hizkuntza
bat bestea baino garrantzitsuagotzat jotzearekin edo hizkuntza bat bestearen gainetik jartzearekin. Hizkuntza guztiak dira duintasunez eta balio afektiboei dagokienez berdinak, eta balio bera aitortu behar zaie.
|
|
|
...an da diglosia aurreragarri eta egonkor baten eskutik hizkuntzei funtzioak mugatzen badizkiegu, euskararen arnasa gune bat izango litzatekeela derrigorrezko hezkuntza, hots, euskara gaztelania baino proportzio altuagoan normaltasunez erabiltzen den gune bat izango litzatekeela, jadanik gaur egun den moduan, eta horrek ez du zerikusirik hizkuntza bat bestea baino garrantzitsuagotzat jotzearekin edo
|
hizkuntza
bat bestearen gainetik jartzearekin. Hizkuntza guztiak dira duintasunez eta balio afektiboei dagokienez berdinak, eta balio bera aitortu behar zaie.
|
|
|
Molde horretako ikuspuntuak indar biziz plazaratu ziren Espainian, 2008 urtean," espainiera, hizkuntza komuna" manifestuaren bultzatzaileen eskutik. Zerumugan, urruneko zerumuga batean bada ere, izan behar dugun helburua da euskaraz hitz egiten digunari euskaraz erantzuteko eta gaztelaniaz hitz egiten digunari gaztelaniaz erantzuteko prestutasuna izatera iristea denok normaltasun osoz,
|
hizkuntza
bat bestearen gainetik nahita edo ezinbestez inposatu gabe. Zalantza izpirik gabe uste dugu euskararenak ez duela izan behar inposizioaren bidea, zaila baita behartuta ezartzen den hizkuntza inoren begietara maitagarri gertatzea.
|
|
|
Horrela, bada, historiaren zenbait unetan mespretxua jaso izanak, euskarari gertatu zaion bezala? ez du
|
hizkuntza
bat besteak baino" onago" bihurtzen, eta, era berean, hizkuntza bat ez da besteak baino" gaiztoago" bihurtzen historian menderatzaileek baliaturiko hizkuntza izateagatik, gaztelaniarekin gure artean gertatu den bezala. Hizkuntzak, berez, ez dira diskriminatzaileak ez zapaltzaileak.
|
|
2019
|
|
|
...onoak, euskaraz entzun ditu ikusle euskaldunak, eta puntuan betetzen delarik Juan Garziak Godoten esperoan tragikomediako hitzaurrean dioena, zeinean irakur daitekeen kimera tristea dela itzulpen literala egitea, horrela jokatuta" sistema guztiz kalteturik gertatzen baita hitzak hitzez hitz aldatzean (hizkuntza bakoitzera moldatu behar baita guztia, alusioak barne)", garbi utziz obra bat
|
hizkuntza
batetik bestera pasatzerakoan kultura batetik bestera egiten dela joan etorria, itzulpena ez dadin hitz gorpuen meta izan.
|
|
|
Odisean eta Iliadan etengabeak dira hizkuntza desberdinen aipamenak. Uharte batetik bestera dabilela, Ulises
|
hizkuntza
batetik bestera dabil elurretan galdutako txolarre bat bezala Kretako, Lemnoseko, Doriako kale bazterretan, Sándor Márairen Azken hitzordua nobelako pertsonaia hunkigarri bat Pariseko kaleetan bezain galdua: " Pasako hegaztiak bezala iritsi zen:
|
|
|
Elebidun izateak, nire belaunaldia erdaretan eskolatua izanak, gure irakurketen parte dezentea beste hizkuntzetan egiteak ia atsedenik gabeko itzultzaile automatiko bihurtzen gaitu;
|
hizkuntza
batetik bestera gabiltza etengabe... Ez dugu ama hizkuntza guztiz nagusi duen lurralde bateko idazle elebakarraren sosegurik.
|
|
|
Ez dira hain ezagunak orain tesela honetara dakartzadan hiru idazle entzutetsuen hiru egoera: Hakiro Murakamik, Agota Kristofek eta Jhumpa Lahirik ohiko hizkuntzatik (ez nahitaez, ama hizkuntzatik) beste batera txango egin dute beren prozesu artistikoaren momenturen batean, baina hiru idazleok arras desberdina dute
|
hizkuntza
batetik bestera pasatzeko motibazioa.
|
|
|
Berbelitzen bigarren kontsiderazioak harridura (edo, nahiago bada, jakin mina) du iturri: zer haize klasek eramaten ditu halako esanak, kantuak, ipuinak handik hona eta
|
hizkuntza
batetik bestera, zein da hari miresgarria, ez bada itzulpena, zeinak josten duen Mendebaldeko tradizio anitza oinarri komun berarekin eta elkarren arteko konplizitatearen albainuarekin?
|
|
|
" Gaur egun, itzulgarritasuna balio handitzat hartzen da. Liburu bat argitaratu orduko, erraz itzultzekoa izatea nahi izaten da,
|
hizkuntza
batetik bestera eta, aldi berean, medio batetik bestera, eleberria pelikula bihurtzeko edo beste edozer entretenimenduaren industrian. Klasikoekin ere gertatzen da sinpletasunerako tendentzia hori:
|
|
|
Ezta traducir guztiek gaztelaniaz. Polonierazko t, umaczyc' guztiak ere ez dira beti testu bat
|
hizkuntza
batetik bestera ekartzea. Agian harritu egingo zarete, baina itzuli hitzak hogeita hamar adieratik gora ditu euskaraz, ez da txantxa!
|
|
2021
|
|
|
Alabaina,
|
hizkuntza
batek bestea xurgatzea ez da hizkuntzaren aldaketa soiltzat hartu behar, hizkuntza ahulagoaren gainbeheraren adierazletzat baizik. David Crystal hizkuntzalariak Language Death (Hizkuntza heriotza) izeneko liburuan erakusten du nolakoa izan ohi den galtzeko zorian dauden edota gutxiagotzen ari diren hizkuntzen bilakabidea; alegia, nola urritzen eta urratzen diren hizkuntza horiek, eremuz eremu, erregistroz erregistro, mailaz maila.67 Bada, hiztunei apurka apurka murrizten zaizkie elkarrekin komunikatzeko bideak, harik eta indartsuago den hizkun  tzak bestea alor guztietan ordezkatzen duen arte.
|
|
|
Horren harira, itzultzaileek eskarmentuz dakitenez,
|
hizkuntza
batetik bestera iragaitea ez da ekuazio bat ebaztea bezala. Hizkuntzen arteko parekotasunak ez dira matematikoak, itzultzaileen betekizuna hizkuntzen arteko hartu eman semantikoak ahalik eta ongien eta zehatzen zedarritzea den arren.
|