|
2008
|
|
|
Kontzeptu horrek, euskaraz hitz egiteko gaitasunaz edo gaitasun ezaz gain, gaztelania baino hobeto edo errazago hitz egiteko trebezia ere adierazten du. Horrek berekin dakar, praktikan, etxean normalean hitz egiten den
|
hizkuntza
bata ala bestea (edo biak) izatea eta, ondorioz, seme alabek ikasiko duten hizkuntza ere horixe bera izatea.
|
|
|
Herritarrek hedabideen kontsumoa
|
hizkuntza
batean ala bestean egiten duten azaltzerakoan, hortaz, zerikusi argia dute aldagai soziolinguistikoek. Ez dira, ordea, ikerketaren emaitzen argitara, aztertu dugun fenomenoarekin zerikusia duten aldagai bakarrak; sexuaren, adinaren, lanbidearen eta bizitokiaren araberako aldeak ere aztertu ditugu.
|
|
|
Hauek izan daitezke testuinguru jakin batean euskaraz komunikatzeko aukeran eragina izan dezaketen aldagai disposizionalak: hizketakidearen edo taldearen hizkuntza; erreferentzia taldearen hizkuntza erabilerak; edo
|
hizkuntza
bat ala bestea aukeratuz gero aurreikus daitezkeen ondorioak. Horrenbestez, (a) gure solaskideak gure lagun taldeko euskal hiztunak badira eta ez badago osagai berririk, (b) ohikoa bada hizkuntza hori erabiltzea eta (c) baldin badakigu ongi ikusita dagoela euskaraz hitz egitea, euskara aukeratzeko probabilitatea gehienekoa izango da.
|
|
|
Gizarte balioak gizarte talde zabalek partekatutako aurretiazko ideiak (aurreiritziak) dira, eta balio orokortzat hartu ohi dira. Aztertzen ari garen jokabidearen kasuan, oso garrantzitsuak dira testuinguru jakinetan
|
hizkuntza
bat ala bestea erabiltzeko egokitasunari erreferentzia egiten dietenak. Hizkuntzak gutxitze prozesuan barneratuta daudenean, bada aipatu behar den ezaugarri bat, eta hauxe da:
|
|
|
Alde batetik, hizkuntza aukeratzeko (bata ala bestea aukeratzeko) jokabidea aztertu nahi dugu, ikuspegi psikologikotik. Horretarako, jokabide hori funtsezko zer aldagaik gidatzen duten identifikatu behar da; hau da, zer aldagaik baldintzatzen duten
|
hizkuntza
bat ala bestea aukeratzeko probabilitatea. Bestetik, gatazka egoera horiei aurre egiteko pertsona arteko baliabideak garatzeko esku hartze eredu bat proposatzea da gure helburua, betiere hizkuntza gutxituko hiztunen ikuspegitik.
|
|
|
Jokabideak ebaluatzeko ereduen ezaugarri nagusietako bat eskura dagoen informazio guztia txertatzeko gaitasuna da, jokabidea azaltzeko eta aurreikusteko tresna sortzeko. Kasu honetan, hizkuntza aukeratzeko jokabidean zer aldagaik esku hartzen duten jakiten saiatuko gara; hau da, zerk daraman pertsona bat
|
hizkuntza
bat ala bestea aukeratzera egoera jakin batean.
|
|
2010
|
|
|
Jakinekoa da helburu hori lortzea ez dela erraza, eta horrela aitortzen zuen etxenike berak ere legea eztabaidatzerakoan. ...uxe dugu. hizkuntza ezberdinak izan diren gizarte guneetan, sarritan hizkuntza batzuen eta besteen arteko mailaketa egiteko joera izan ohi da. bat izan ohi da hizkuntza nagusia, aldeko baldintzak dituena, estatus politikoa edo hiztunen gehiengoa edo prestigioa e.a. dituelako, eta gainontzeko hizkuntzak gutxiengotuak izan ohi dira. honela, giza harremanetan hizkuntzak elkarren lehian bizi ohi dira.
|
hizkuntza
bat ala bestea aukeratu beharra; gure gizartean, bat da nagusi edo bestea. giza harreman jarraituetan hizkuntza bat edo bestea nagusitzen da eta denborarekin hizkuntza batek bestea ordezkatzen du.
|
|
2012
|
|
|
Nire ustez, paradigma aldatu behar da gai honetan. Jendarte elebidunak/ eleaniztasunak elkarbizitzari onura besterik ez diola ekartzen zabaldu behar da, han eta hemen, euskara ezagutzeak pertsonok libreago egiten gaituela aldarrikatu behar dugu, ezen euskara dakienak bakarrik aukeratu ahal izango baitu
|
hizkuntza
batean ala bestean jardun. Bi hizkuntza ez eta, hiru jakitea askoz hobea dela irizten diot, hori bai, argi edukita horietako bat euskara izan behar dela.
|
|
|
A gizarteko kide guztiek hitz egiten dute, eta B, berriz, gutxiengo elebidun batek bakarrik. Garatuko dugun ereduan, agente elebidunek erabaki estrategikoak hartu behar dituzte elkarrizketa batean
|
hizkuntza
bat ala bestea erabiltzeko, partehartzaileen elebitasunari edo elebakartasunari buruzko informazio inperfektua izanik. Ahal dela, populazio elebiduna bi taldetan banatuta dago:
|
|
|
Garatuko dugun ereduan, agente elebidunek erabaki estrategikoak hartu behar dituzte elkarrizketa batean
|
hizkuntza
bat ala bestea erabiltzeko, parte hartzaileen elebitasunari edo elebakartasunari buruzko informazio inperfektua izanik.
|
|
2014
|
|
|
Erreferente gisa batzuk ala besteak indartu,
|
hizkuntza
batekin ala bestearekin identifikatuko gara gehiago. Eta eguneroko bizia aldatuz joan ahala, interesak, motibazioak eta jarduerei ematen dizkiegun zentzuak aldatuz joan ahala, gure hizkuntza portaera ere aldatuz joango da, pertsonak, hiztun gisa ere, aldakorrak izanik.
|
|
|
— Euren hizkuntza ohiturak ezagutzea (ezezagunekin nola jokatzen duten eta zergatik, ea ze irizpideren arabera jokatzen duten
|
hizkuntza
bata ala bestea aukeratzerakoan, zerk eragiten duen erabaki hori hartzea eta ea garrantzirik ematen dioten horri edo ez dien buru hauste handirik sortzen).
|
|
|
— Hizkuntza ohiturei dagokienez, litekeena da
|
hizkuntza
bata ala bestea aukeratzerakoan ohitura kontua dela aipatzea, ingurua, itxura...
|
|
2018
|
|
|
Hiztunen hizkuntza hautuetan eta, beraz, portaeran eragiten duten faktoreen analisia soziolinguistikan behin eta berriz aztertu den gaia da. Askotarikoak izan daitezke
|
hizkuntza
bat ala bestea hautatzeko eragiten duten faktoreak7 Baina, badago faktore bat, esan bezala, hiztun berriei bereziki eragiten diena: hiztun legitimotzat hautemana izatea eta hautematea nork bere burua.
|
|
2019
|
|
|
Bere egunerokotasunaren jarraipen gisa hartzen duelako kantagintza, azken batean. horri deitzen dio naturaltasuna Arakistainek. hizkuntzek daukaten melodiari eusten dio, bestalde, Andresek. " kantu bakoitzak, melodia bakoitzak
|
hizkuntza
bat ala bestea eskatzen dit eta beti uzten diot libre ateratzen". dioenez, ez du inoiz erabaki zein hizkuntzatan kantatu: " Sormenak dakarren hizkuntzari ateak ireki eta listo". hautua egin duenean, hori artistikoa izan dela dio.
|
|
|
" Kantu bakoitzak, melodia bakoitzak
|
hizkuntza
bat ala bestea eskatzen dit eta beti uzten diot libre ateratzen". dioenez, ez du inoiz erabaki zein hizkuntzatan kantatu: " Sormenak dakarren hizkuntzari ateak ireki eta listo".
|
|
|
Sekula hauturik egin ez duela egin azpimarratu baitu, bere hizkuntza hautua artistikoa dela, eta kantatzen duen hizkuntza guztietan berdin sentitzen dela. euskararekiko kontzientzia badauka, ordea, eta hizkuntzaren egoerarekiko kezka duela aipatu du elkarrizketan zehar. horregatik, hizkuntzarekiko atxikimendua izan baduen arren, identifikazio hori galdu egiten da musikaren esparrura salto egiten duenean. Bertan hautu artistikoa egiten baitu, eta
|
hizkuntza
bat ala bestea hautatzea" gitarra akustikoa edo elektrikoa aukeratzea bezala" egiten du. hizkuntza musikaren beste elementu bat gehiago balitz bezala.
|
|
|
Baina euskaraz hitz egiteko daukan motibazioari egokituko litzaioke motibazio hori, eta ez kantatzerakoan duenari. Izan ere, abesten duenean
|
hizkuntza
bat ala beste erabiltzea ez da garrantzitsua beretzat, edo ez du erabaki beharreko zerbait bezala ikusten. " euskaraz dakidanetik abesten dut euskaraz, dakizkidan beste hizkuntzetan bezalaxe, berdin. helbururik gabe, hauturik gabe, arrazoirik gabe". horregatik, hizkuntza denekin motibazio berdina daukala ondorioztatuko da.
|
|
|
[Andresek] abesten duenean
|
hizkuntza
bat ala beste erabiltzea ez da garrantzitsua beretzat, edo ez du erabaki beharreko zerbait bezala ikusten. " Euskaraz dakidanetik abesten dut euskaraz, dakizkidan beste hizkuntzetan bezalaxe, berdin. helbururik gabe, hauturik gabe, arrazoirik gabe".
|
|
|
Lan honetan zehar, ordea, eremu pertsonalean sakonduko da batez ere, norbanakoaren barne eragileetan. Zehazki,
|
hizkuntza
bat ala beste bideratzerakoan hiztunak dituen jarrera eta motibazioek duten garrantzia aztertuko da. Izan ere, hiztunaren testuinguruko elementuak eragina izango duten arren, zein hizkuntza erabili aukeratzeko azken erabakia norberari dagokio, eta azken pauso horretan aparteko eragina izango dute jarrerak eta motibazioak. hala diote huheZIko adituek:
|
|
|
" Norbanakoaren jarrera eta motiboek zeresan handia dute portaera linguistikoei dagokienez, izan ere norberarena izango da
|
hizkuntza
bata ala bestea hautatzearen azken erabakia" (Arratibel et al. 2016, 200).
|
|
2020
|
|
|
Hiztun komunitatearen errealitateak, hiztunen ideologiak eta abar, hiztunengan jarrera batzuk ala beste batzuk izatea ekarriko du eta horrek, zalantzarik gabe, eragin zuzena izango du hiztunen jardueran,
|
hizkuntza
bat ala bestea hautatzean, hizkuntza baten aldaera bat ala besta erabiltzean. (Joly eta Uranga, 2010:
|
|
2022
|
|
|
Batetik, gutxiengo izaerak baldintzatzen du, hiztun elebidun euskaldunak solaskide euskaldunak behar dituelako euskara erabili ahal izateko. Bestetik, hizkuntza gutxitu izaerak eragiten du, baldintza legal, politiko, sozial eta kulturalen arabera,
|
hizkuntza
bat ala bestea hautatzea errazago edo zailago bihurtzen baita hiztun elebidunentzat.
|