|
2000
|
|
|
Montxina hitza montesino
|
hitzetik
eratorritako terminoa izanik, izenak berak adierazten digu behi arraza hau mendiko bizimodura moldatutakoa dela. Erdi basa tia, urte osoan mendian bizi da, eta animalia hiltzeko soilik eramaten da baserrira.
|
|
2001
|
|
|
Erromatarrek, “botuluak” edo “boteluak” bezalako hestebeteak ikusten zituzten, gaur egun Galizia, Asturias eta Leongo botilek ordezka ditzaketenak. Odolkiak “murcella”
|
hitzetik
eratortzen dira; saltxitxak, bere kalibre eta lodiera handiagatik, “farta salcicia” esan nahi du. Nutrizio balioa:
|
|
2006
|
|
|
Alfontso XI.ak 1320an Orereta (orrea
|
hitzetik
eratorria) deituriko lekuan eratu zuen hiribildua, Villanueva de Oyarçun, hain zuzen ere. Hiribildu berri hori, Oiartzun Haraneko populazioak jendeztatu zuen arren, Oiartzungo familia batzuek haranean ezarrita jarraitu zuten.
|
|
|
Hirugarren talde bat ere kontuan har daiteke Legazpiko olak erakarri zirenean babespean gera zitezen. Ola edo errementaldegi horiek, ferrerias masuqueras (masuca
|
hitzetik
eratorria dena), ur indarrik gabe lan egiten zuten egile batzuen arabera. L. M. Díez de Salazar, adibidez? (Aspiazu, 1999:
|
|
|
Zenbakizko ordezkapena gehi Sareko ezaguna ‘l33t’ jargoia da, eta hizkia ordezten du ‘e’ 3 zenbakiagatik, ‘a’ 4 zenbakiagatik, ‘l’ bat zenbakiaz eta horrela hurrenez hurren. ‘l33t’ ‘elite’
|
hitzetik
eratorria, eta 80ko hamarkadan modan jarri zen Sarearen lehen erabiltzaileak eta kanal teknikoenak IRCrena. Bi hatz parean dituen cracker orok sartu du kalkuluetan.
|
|
|
Norbaiti hemengoa zertan den irudi baten bidez azaldu banio –azaldu aditza azal
|
hitzetik
eratorria dela gogoan–, hasteko eta behin Aste Nagusia aipatuko nioke. Nahiz eta Greyhound Park izeneko hau kirol gunea izan.
|
|
2008
|
|
|
Landareei buruz hitz egitean neurona, sinapsi eta antzeko hitzak erabiltzea kritikatu zuten artikuluan. Izan ere, neurona hitza grekoz landare zuntz esan nahi duen
|
hitzetik
eratorria izatea ez da nahikoa arrazoi landare biologian aplikatzeko, zioten artikuluan.
|
|
|
Idatz ezazu jarraian bizar
|
hitzetik
eratorritako hitzen zerrenda: Bizardun
|
|
|
Idatz ezazu jarraian bizi
|
hitzetik
eratorritako hitzen zerrenda: Bizigarri
|
|
|
Ero
|
hitzetik
eratorritako hitzen zerrenda egingo duzu, hiztegia erabilita: Eroetxe?
|
|
2009
|
|
|
Landa giroko jainkoa da, beraz, nekazaritzarekin loturiko jainkoa. Larrahe izenekoa beste jainko bat ere bada, larre
|
hitzetik
eratorria litekeena. Nekazari munduarekin lotutako beste jainko bat da hau ere.
|
|
2010
|
|
|
Afrikako ipar ekialdean dago Eritrea. Bere izenak gorria esan nahi du, eta grezierako eritros
|
hitzetik
eratorria da. Estatu horren kostaldeak Itsaso Gorriarekin egiten du muga, eta itsaso horri izena ematen dion koloreak ondo baino hobeto definitzen du hango biztanleen bizitza gogorra.
|
|
2011
|
|
|
SoftLan, Servilan, Audiolan, Urbycolan, Norlan, Carlan, Geolan, Protec lan, Gestlan, Inveslan, Starlan, Tax Lan, Lansolar, Grafolan, Inforlan, Cubiertas Cubilan, Airlan, Inverlan, Microlan, Vertilan, Lansolar... Berdin gertatzen da «lan»
|
hitzetik
eratorritakoekin: lankide, lanketa, langintza eta halakoak ugari topatu ditugu.
|
|
2015
|
|
|
Denborarekin, gas
|
hitzetik
eratorri ugari sortu ziren: gasolina, gasolio, gasogeno?
|
|
2016
|
|
|
Gauza bera gertatzen da, halaber, espainierazko homo, humano, homínido, humanoide kultismoekin ere, guztiak hombre arruntarekin lotuak, eta, dirudienez, etorkiz humus, lurra?
|
hitzetik
eratorriak (gogoan izan Jainkoak gizakia lurrez moldatu zuelako mitoa antzinako kultura askotan hedaturik zegoela, eta ez, soilik, juduen artean).
|
|
2017
|
|
|
Aurreko
|
hitzetik
eratorritako beste bat, agian horrenbeste erabiltzen ez dena, «automatizazioa» da; alegia, automatizatzeko ekintza. Batez ere sektore teknologikoan baliatzen da.
|
|
|
gizabide, gizadi, gizabanako, gizeraile, gizajale, gizaki, gizalan, gizaldi, gizalde, gizalege, gizaldra, giza ezaguera, giza gorputza... inork sexistatzat jotzen ez dituenak. Gauza bera gertatzen da, halaber, espainierazko homo, humano, honunido, humanoid e kultismoekin ere, guztiak hombre arruntarekin lotuak, eta, dirudienez, etorkiz humus ‘lurra’
|
hitzetik
eratorriak (gogoan izan Jainkoak gizakia lurrez moldatu zuelako mitoa antzinako kultura askotan hedaturik zegoela, eta ez, soilik, juduen artean).
|
|
2019
|
|
|
Zorrotz, animalia belarjaleen hortzak urruntzeko. Frantsesez" ronce" esaten diote, dardo edo gezi esan nahi duen latineko" rumex rumicis"
|
hitzetik
eratorria.
|
|
|
Ugariak dira sagardi/ sagasti hitzaren gainean eraikitako izenak dituzten baserriak: Sagardi (Irunen), Sagasti (Errenterian, Morgan edota Leioan), Sagardiburu (Errenterian), Sagastiburu (Donostian), Sagastizabal (Azpeitian), Sagastizar (egun Saizar, Zizurkilen), Sagastumesaletxe (Amezketan); baita sagar
|
hitzetik
eratorritakoak ere: Sagarraga (Elgoibarren), Sagardui (Maruri Jataben), Sagarreta (Deban), Sagarretxe (Erandion eta Zamudion), Sagarrola (Aian) edota Sagarminaga (Atxondon, Laukizen, Zeanurin, Busturian, Orozkon, Berriatuan, Mutrikun…).
|
|
|
euskal mintzairak ez du Jainkoa, legea edo erregea bezalako ideia abstraktuak adierazteko hitzik; euskaraz zuhaitz motak izendatzeko hamaika izen dagoen bitartean, izen orokorra eta abstraktua beste hizkuntzetatik hartua dago: arbola, kasu honetan latineko arbor
|
hitzetik
eratorria: " câest là lâindice dâun ètat mental peu avancé".
|
|
|
Manexen esanetan, Donapaleu aldean talanita esaten omen zaio, eta hitza frantseseko table de nuit
|
hitzetik
eratorria dago (hegoaldeko mesanotxe izenak gaztelaniazko mesa de noche oinarri duen gisara; Ataunen, Miliarenean bezala). Bada talanitan gorde nuen nik eraztuna, tiraderako hondoenean.
|
|
|
Zemendi, noviembre dela. Eta nondik datorren ere bai, semen latinezko
|
hitzetik
eratorria dugu, zemendi edo zemendilla, hots, azaro eta hazilaren esanahi bere berekoa, semen latinezko hitza hazia baita, eta sementera gaztelaniazkoa, haziaro edo azaro, kontu bera esan nahi duena. Azkuek, beste hitz polit hau ere seinalatu digu, Bizkai aldean jasoa:
|
|
|
Batak acucularius" orrazgile" hitza lekukotzen du, arius latin atzizkiaren bitartez acucula ‘orratz txikia’
|
hitzetik
eratorria.
|
|
2020
|
|
|
abijoi, ainhara beltz, apeztxori, arrantxori, artxilloi, belentzario, beltxijoi, bentzajo, brintzario, elai beltz, elizelai, enara beltz, enara handi, erlai, ermitario, hegabera beltz, irrigo, kañabra, kanpantxori, kataka, kirrillo, kirriskillo, kirrizkarro, kriku, martin, mitxigu, txenara beltz, txio, txirri, txirribirri, txirrin, txirriño, txirrio, txirritxaldo, xoribeltx, zirringilo edo zirrizkilo. Apus apus dute izen zientifikoa, grezierazko apous
|
hitzetik
eratorria, zeinak hankarik gabea esan nahi baitu, paradisuko hegaztiek hankarik ez zutela uste baitzen. Sorbeltzak inoiz ez dira pausatzen, habia egiteko ez bada.
|
|
|
Hatz
|
hitzetik
eratortzen zituela uste dut Koldo Mitxelenak Fonetica Historica Vascan, gaur eguneko ortografiara eraman gabe: hatzamar, hazkura, hatzegin, hatzapar, hatzazal, behatz, oinatz, hatzitu, hatzeko, hatze, hatzeka, hatzera, hatzerapen, hatzeman...
|
|
|
Atze
|
hitzetik
eratorriak dira, akaso hatz hitzetik eratorritakoekin nahastu badira ere:
|
|
|
Atze hitzetik eratorriak dira, akaso hatz
|
hitzetik
eratorritakoekin nahastu badira ere:
|
|
2021
|
|
|
Termino hori eta beste eratorri batzuk, hala nola schnodahaggen edo schnadergang nagusitu dira lau lerroko abestiok izendatzeko. Gstanzl hitza italierazko stanza (bertsoa)
|
hitzetik
eratorria da; orain, horixe da genero honetako kanta herrikoak izendatzeko terminorik hedatuena. Gstanzl hitza, oro har, abesti satirikoetarako ere erabiltzen da.
|
|
|
Laugarrenik, Santxo deiturak pertsona izena, abizena eta etxe edo baserri izena bezala iraun ez ezik adibide oso ugariak eta anitzak eskaintzen ditu. Bosgarrenik, Santxo
|
hitzetik
eratorriak daude patronimikoetatik hasita; hau da, aitaren edo leinuaren izena adierazten dutenak. Gogoratu beharra dago itz, iz, ez atzizkiak euskarak bere deklinabidetik erromantzeen egiturari egindako emaitzak direla besteak beste.
|
|
2022
|
|
|
Bertan horretatik erakarriak dira bertaratu edo bertakotu aditzak. Eta behera
|
hitzetik
eratorria da beheratu, behe hitzetik behetu –edo be (h) atu zaharra–, eta beheiti hitzetik, beheitutu.
|
|
|
Ez eta latineko" domine (m)"
|
hitzetik
eratorria den done izen zaharra ere, erlijio esparrura mugatu izan delako, santutasun aireaz bereziki, done Petri, done Paulo, done Estebe edo done Sebastia bezalako izen zaharretan.
|
|
|
sherbet. Baliteke hitz hori" urrupatze" aditzaren kide izatea, baina kontu segurua da pertsieraz sarab (edaria, xarabea)
|
hitzetik
eratorri zela sarbat eta hortik turkierara çerbet igarota, goi italieraz sorbetto eraiki zela Mendebaldeko Atea Venezia zenean.
|