|
2017
|
|
|
Galdera espezifikoei dagokienez, 90eko hamarkadan, galdera klinikoa ongi egitearen garrantziaz
|
hitz
egiten hasi zen (2) eta gaur egun PICO txantiloi deritzona definitu zen, zeinak honako esanahi hau duen: «P» («Patient» edo «Population») paziente baten ezaugarriak (gaixotasuna, adina?); «I» («Intervention») begiratu nahi dugun tratamendua, diagnostikoa eta abar; «C» («Comparison») beste tratamendu, diagnostiko eta abarrekin konparatu nahi badugu, eta, azkenik, «O» («Outcomes») aztertu behar diren emaitzak (morbimortalitatea, heriotza tasa, bizi kalitatea?). Webgune honetan zehaztasunez ikus liteke PICO txantiloia nola erabili: <http://researchguides.ebling.library.wisc.edu/ EBM/ ask>.
|
|
|
Del Castillo-k 1970ean (7) 5 gaixo eskizofrenikok osatutako kasu sorta batean, sintoma psikotiko larriagoak ama hizkuntzan adierazten zituztela deskribatu zuen. Bigarren hizkuntzan
|
hitz
egitearen esfortzuak emozioei arreta gehiago eskaintzea eragiten zuela proposatu zuen, horrek errealitateari lotuta mantentzen laguntzen zielarik, eta hori dela-eta, sintomen adierazpena arinagoa zela.
|
|
|
Haietariko hiruren kasuan eskizofreniaren agerraldi akutu bat dela-eta agertu ziren haluzinazioak; laugarrenean, ordea, alkoholaren abstinentzia sindrome baten ondorioz. Lau gaixoek euskara hutsean
|
hitz
egiteko ohitura bazuten ere, haluzinazioek, lau kasuetan, eduki mehatxagarria zeukaten eta gaztelania hutsean agertzen ziren, eduki mehatxagarria are arrotzagoa sentiaraziz.
|
|
|
Paradis ek (21) sintoma ezberdintasun hauek azaltzeko, oinarri afektibo, kognitibo eta neurologikoak daudela dio. Badirudi, izan ere, hizkuntza ezberdinen erabileran garunaren eremu ezberdinak erabiltzen direla; egile batzuek hemisferio lateralizazio ezberdinaz
|
hitz
egiten dute. Zentzuzkoa dirudi, orduan, sintoma psikiatrikoek adierazpen ezberdina izatea hizkuntza ezberdinetan, modu konplexuan bada ere, egitura ezberdinen aktibazioa eta inhibizioa eragiten baitute.
|
|
|
Oroimen esanguratsu eta goiztiarrenen kasuan, normalean, ama hizkuntzari lotuta. Horrek, alde batetik, bigarren hizkuntza erresistentzia moduan erabili ahal izatea ekarriko luke, emozioak aldenduta mantentzeko modua baita, baina bestetik, jazoera traumatikoez errazago
|
hitz
egitea ere ahalbidetu lezake. Kontzeptu berdina abiapuntutzat hartuta,
|
|
|
Izan ere, haluzinazioei buruzko azken behaketa hori egitean, adibidez, gehienek ez dute zehazten informazioa jasotzeko elkarrizketa zein hizkuntzatan egin duten. Ildo berean, pentsa liteke gaixoak ama hizkuntza hobeto menperatzen duen heinean, bere hizkuntzan luze eta sakonago
|
hitz
egiteko joera edukiko duela, azpitik garuneko zirkuituekin lotutako arrazoiak egon edo ez egon. Gainera, kontuan eduki behar dugu psikosiaren oinarria pentsamenduaren nahasmendua dela, eta pentsamendu nahasi hori mintzairaren bidez adieraziko dela.
|
|
2018
|
|
|
Albo ondorioak maiztasun gutxikoak dira: ahoko lehortasuna, idorreria eta ikusmen lausoa; tratamendua uztearen arrazoi nagusia dira eta horrexegatik garrantzi handikoa da pazienteari honetaz
|
hitz
egitea, baita 4 aste pasatu arte balitekeela onurarik oraindik ez nabaritzea.
|
|
|
Gutxi gorabehera emakumezkoen% 50ek pairatzen du gernu inkontinentzia, eta horietatik soilik% 25 kontsultatzen du (3). Sarritan pazienteak ez daude beren gernu inkontinentzia eta txizaren inguruko sintomei buruz
|
hitz
egiteko prest, lotsagatik, tratamendurako aukeren ezagutza faltagatik edota kirurgiaren beldur direlako.
|
|
|
Kirurgiaren ostean, emaitza txikiagoa da EGIa soilik aurkezten denean baino. Gainera, batzuetan kirurgiarekin PGIaren sintomak hobe daitezkeen arren, baliteke txarrera egitea ere, horrexegatik garrantzitsua da pazienteak era egokian aholkatzea tratamendu desberdinekin itxaron ditzaketen emaitza errealei buruz
|
hitz
eginez.
|
|
2019
|
|
|
Sarritan, komunikabideetan
|
hitz
egiten dutenean, kaltegabeko gaixotasunei buruz eta pertsona osasuntsuek dituzten gaixotasun faltsuei buruz aritzen dira. Adibide batzuk emateko, emakumezkoen sexu disfuntzioa, fobia sozial bihurtzen den lotsa, depresio bihurtzen den tristura edo opor osteko sindromea bera.
|
|
|
Horretarako, profesionalak bere burua aurkeztu eta gaixoari bere izenez deitzeak garrantzi berezia du (16). Horretaz gain, goxotasunez
|
hitz
egin eta jarrera enpatikoa azaltzea ere oinarrizkoa izango da komunikazio prozesuan (9, 26). Jarrera enpatikoak bestearen tokian jarri eta, horrela, bere sentimenduak ulertzeko gaitasuna izateari egiten dio erreferentzia (26).
|
|
|
Haurrekin eta nerabeekin
|
hitz
egiteko orduan, hizkuntza eta terminologia erraza, argia eta ulergarria erabili behar da, gaixo bakoitzaren adinera eta egoerara egokituz (9, 12, 27).
|
|
|
Egoera terminalean dauden haurrekin eta nerabeekin komunikatzeko, isiltasun uneak tresna terapeutiko moduan erabiltzea medikuek zein erizainek landu beharreko eta garrantzia duen alor bat da (9, 20). Landu beharreko alorra dela esaten da, isiltasunak kasu askotan deserosotasuna eragin eta horren aurrean
|
hitz
egiteagatik hitz egiten hasteko joera agertu ohi delako (20).
|
|
|
Egoera terminalean dauden haurrekin eta nerabeekin komunikatzeko, isiltasun uneak tresna terapeutiko moduan erabiltzea medikuek zein erizainek landu beharreko eta garrantzia duen alor bat da (9, 20). Landu beharreko alorra dela esaten da, isiltasunak kasu askotan deserosotasuna eragin eta horren aurrean hitz egiteagatik
|
hitz
egiten hasteko joera agertu ohi delako (20).
|
|
|
Haurrek, ordea, heriotza helduek baino modu naturalagoan bizitzen dute eta horri buruz
|
hitz
egiteko aukera eskaintzen bazaie, aprobetxatu egiten dute (30, 31). Gertutasuna eta konfiantza transmititzen dien pertsona bat aurkitzen badute, heriotzaren inguruan modu irekian hitz egitera hel daitezke (20).
|
|
|
Haurrek, ordea, heriotza helduek baino modu naturalagoan bizitzen dute eta horri buruz hitz egiteko aukera eskaintzen bazaie, aprobetxatu egiten dute (30, 31). Gertutasuna eta konfiantza transmititzen dien pertsona bat aurkitzen badute, heriotzaren inguruan modu irekian
|
hitz
egitera hel daitezke (20).
|
|
|
E. Kübler Ross medikuak azaldu zuen haurrek eta nerabeek beren heriotza gertu dagoela sumatu egiten dutela. Ingurukoek gaiaren inguruan ez
|
hitz
egitea erabaki arren, gaixoak denbora gutxi geratzen zaiola nabaritzen duela zehaztu zuen (31).
|
|
|
Osasun profesionalak baloratu behar du, familiako kideak gaixoarekin heriotzaren inguruan
|
hitz
egiteko prest dauden ala ez. Zuzeneko familiartekoen kasuan esaterako, ohikoa izaten da horrelako elkarrizketa bat izateko prestatuak ez egotea, oraindik egoera onartzeko prozesuan aurkitzen direlako.
|
|
|
Egoera terminalean dagoen haurrak eta nerabeak heriotzaren inguruko galderak osasun profesionalari egitea erabakiz gero, galdera hori nondik datorren, edota gai horrek gaixoari zer eragiten dion aztertu behar da (30, 31). Horretarako, galdera baten bidez erantzutea gomendatzen da, adibidez,. Gai horren inguruan
|
hitz
egin nahi al duzu?, edota. Zure gaixotasunaren egungo egoera ezagutzea gustatuko litzaizuke??
|
|
|
Gurasoei kezka handia sortzen die haurra edo nerabea minez egon daitekeela edo sufri dezakeela pentsatzeak eta ohikoa izaten da kulpa sentimendua agertzea (2, 8). Beraz, garrantzi handia izango du gurasoei babesa eskaini eta haien beldurren eta sentimenduen inguruan
|
hitz
egitea ahalbidetzeak (2,9).
|
|
|
Artikulu gehienek orokorrean osasun profesionalen inguruan
|
hitz
egiten dutela sumatu da. Artikulu gutxi batzuek, ordea, erizainari zuzeneko erreferentzia eginez, erizainaren komunikazio gaitasunak, gaixoarekin eta haren familiarekin denbora gehien igarotzen duen profesionala izanik, garrantzi berezia hartzen duela azaltzen dute (11, 17, 21).
|
|
|
Bestalde, gaurko gizartean, heriotzak tabu izaten jarraitzen du eta hutsune handiak daude gaiaren inguruan
|
hitz
egiteko orduan. Horretatik, osasun profesionalek eta bereziki erizainek, herritarrekin duten gertutasunagatik, ekimen desberdinen bidez heriotzaren gaia normalizatzeko bultzada bat ematea komenigarria ikusten da.
|
|
2020
|
|
|
1997 urtean begiztatu zuten lehen aldiz parkinsonismoaren lehen aldaera genetikoa (SCNA). Aurkikuntza horrek PGaren etiologia ezezagunera gehiago gerturatzea ahalbidetu zuen, gaixotasuna ikusteko modua aldatuz, eta parkinson familiar batez
|
hitz
egiten hasiaz. Hortik aurrera, PGarekin erlazionatutako beste hainbat loci identifikatu dira (SNCA, PRKN, DJ, PINK, UCHL, LRRK2) (26,27).
|
|
|
Bestalde, beste xehetasun batzuk kontuan hartzea gomendatzen da. Adibidez, toki lasai eta atseginean jatea, jaten ari den bitartean ez
|
hitz
egitea, telebista eta irratiaren zaratarik ez izatea, janari solidoak ahoan daudenean likidoa ahoan ez sartzea eta mokadu txikiak eta maizago ahoratzea.
|
|
|
Bestalde, beste xehetasun batzuk kontuan hartzea gomendatzen da. Adibidez, toki lasai eta atseginean jatea, jaten ari den bitartean ez
|
hitz
egitea, telebista eta irratiaren zaratarik ez izatea, janari solidoak ahoan daudenean likidoa ahoan ez sartzea eta mokadu txikiak eta maizago ahoratzea.
|
|
|
1997 urtean begiztatu zuten lehen aldiz parkinsonismoaren lehen aldaera genetikoa (SCNA). Aurkikuntza horrek PGaren etiologia ezezagunera gehiago gerturatzea ahalbidetu zuen, gaixotasuna ikusteko modua aldatuz, eta parkinson familiar batez
|
hitz
egiten hasiaz. Hortik aurrera, PGarekin erlazionatutako beste hainbat loci identifikatu dira (SNCA, PRKN, DJ, PINK, UCHL, LRRK2) (26,27).
|
|
|
800 gramo pisatzen zituen eta, argazkian (1 irudia) ikus daitekeen bezala, ez zen txikia (33 cm x 4,5 cm x 8,9 cm). Ordubetez inolako espazio fisikori lotuta egon gabe telefonoz
|
hitz
egiteko aukera eskaintzen zuen. Bere prezioa 3995 $koa zen arren, urtebetean 300.000 unitate saldu ziren eta estatus sozialaren ikur bilakatu zen.
|
|
|
1); guztira, Lehen Hezkuntzako 149 ikasle. Hobetu beharreko zenbait alderdi identifikatu ziren arren, balorazio orokorra oso positiboa izan zen, eta, batez ere, ikasleek gaiarekiko adierazitako interesa, inplikazioa eta
|
hitz
egiteko beharra azpimarratu ziren.
|
|
|
• Aurka ez egitekoa. Aurrean dugunari beste konplizitate batekin
|
hitz
egiten zaio; adibidez: " Jakingo duzunez, zure gelako neska bat txarto ari da pasatzen.
|
|
2021
|
|
|
Gizarte elebidun batean hizkuntza minorizatua
|
hitz
egiten duen pazienteak ez du komunikatzeko gaitasun eta erraztasun bera edukiko osasun hornitzaile ez elebidun batekin edo bere komunitateko kide batekin (edo gutxienez bere lehen hizkuntza dakien norbaitekin) (24).
|
|
|
Paziente eta langileen arteko komunikazioa oinarrizkoa da, ahal den heinean biek hizkuntza bera
|
hitz
egitea lehenetsiz, are gehiago pazientearengan zentraturiko arreta bilatzen badugu, Ohtaniri jarraiki.
|
|
|
Datu bila, familiarekin
|
hitz
egin genuen gaixoaren egoera larriaren berri emateko. Jakinarazi ziguten aldizka alkohola hartzen zuela eta etxean alkohol metiliko botila bat erdi hutsik aurkitu zutela.
|
|
|
Atal honetan medikuaren eta gaixoaren arteko harremanaren inguruan
|
hitz
egingo dugu, baita osasun profesionalek gizartea artatzeko ereduaren inguruan ere. Oro har, eguneroko praktikarako pazientearekin harreman egoki bat eraikitzeko gai izatea funtsezkoa da.
|
|
|
• Gaixoak eta familiak gaixotasunaren prozesua, proba osagarriak, planeatutako ekintza terapeutikoak eta pronostikoa, zein
|
hitz
egindako guztia ulertzen dutela bermatzeko gaitasuna.
|
|
|
Lehenengo edizioak utzitako zapore gozoak hauspoak eman zizkigun eta atzetik etorri ziren bigarren eta hirugarren edizioak. 2018ko irailean osasun eremuan lan hizkuntza bezala euskararen egoerari buruz, pazienteak hautemandako emaitzen neurketez, sarea sortzeko estrategiez, Osakidetzako II. euskara planari buruz, BAMEen prestakuntzaz eta nazioarteko elkarlanari buruz
|
hitz
egin genuen. 2020ko hirugarren edizioan, aldiz, eskaintza aktiboan jarri genuen begirada, eta lehen aldiz," Hizkuntzen kudeaketa osasun arretan" graduondoko berezko aditu tituluaren lehen edizioan parte hartu zuten ikasleen bukaerako proiektuei espazioa eman genien.
|
|
|
Taldeen arteko konparaketa erdiegituraturiko galderen bidez egin zen eta bi taldeen artean gorputz irudiaren eta gogo aldartearen arteko erlazioan desberdintasunak antzeman ziren. EODa diagnostikatuta zuten amek haurraren jaiotzaren ondoren, gorputzean izandako aldaketarekin lotutako galera eta minari buruz
|
hitz
egin zuten, eta zenbait depresio sintoma antzeman zituzten, depresio aldartea, alferkeriasentsazioa edo errua barne. EODrik gabeko emakumeek, ordea, aldaketa fisikoengatik ez kezkatzeari buruz hitz egin zuten, haur bat izatearen ondorio arruntzat hartzen zutelako.
|
|
|
EODa diagnostikatuta zuten amek haurraren jaiotzaren ondoren, gorputzean izandako aldaketarekin lotutako galera eta minari buruz hitz egin zuten, eta zenbait depresio sintoma antzeman zituzten, depresio aldartea, alferkeriasentsazioa edo errua barne. EODrik gabeko emakumeek, ordea, aldaketa fisikoengatik ez kezkatzeari buruz
|
hitz
egin zuten, haur bat izatearen ondorio arruntzat hartzen zutelako. Gainera, EODa zuten zenbait emakumek" ama ona" izateko zuten itxaropenaz hitz egiten zuten, baita haurra iristean itxaropen horiek betetzeko zituzten zailtasunez ere.
|
|
|
EODrik gabeko emakumeek, ordea, aldaketa fisikoengatik ez kezkatzeari buruz hitz egin zuten, haur bat izatearen ondorio arruntzat hartzen zutelako. Gainera, EODa zuten zenbait emakumek" ama ona" izateko zuten itxaropenaz
|
hitz
egiten zuten, baita haurra iristean itxaropen horiek betetzeko zituzten zailtasunez ere.
|
|
|
Azkenik, EODaren prebentzio goiztiarra zein esku hartzea egiteko, lehen mailako arretako profesionalei zein emakume haurdunen inguruan dauden osasun langileei bideratutako aholku eta lan lerro posible batzuk proposatu nahi genituzke: Sufrituko dituen gorputz aldaketei buruz
|
hitz
egitea. Horien aurrean gomendagarriak izan daitezkeen aholkuak ematea:
|
|
|
Horietan, emakumeek askotariko esperientziak partekatzen dituzte. Haien artean haurdunaldiaz naturaltasun osoz
|
hitz
egitea errazagoa izan daiteke. Klase horietan gorputz irudiaren asaldurak landuko dituen psikologo aditu batek eskainitako modulu bat gehitzea. Lehenengo haurdunaldian EODa izan duten emakumeengan hurrengo haurdunaldietan arreta berezia jartzea, osasun mentaleko unitateen laguntzarekin. Erditze ostean depresioaren detekziorako miaketa eskalak aplikatzea, altu puntuatzen duten emakumeei jarraipena eginez.
|
|
2022
|
|
|
Pazientearengan zentratutako metodo klinikoa kapituluan, medikuaren eta gaixoaren arteko harremanaren inguruan
|
hitz
egingo dugu, baita osasun profesionalek gizartea artatzeko ereduaren inguruan ere. Atal honen helburua, profesionalari gaixoa artatzeko tresna egoki bat eskaintzea da.
|
|
|
Ikastaroan zehar oinarrizko tresnak nola erabili azaltzeko hainbat bideo erabiltzen dugu. Gaztelera hutsean
|
hitz
egiten da bideo horietan; material gutxi dago euskaraz. Horregatik, oinarrizkoa bideo labur bat eraikiko dugu jasotako esperientziarekin.
|
|
|
Bere egoera balioztatu ondoren, askotan ez zegoen esku hartze helbururik momentu horretan. Beste hainbat kasutan lanari ekiten genion, geure lan taldean beharrak plazaratuz edo beste hainbat zerbitzuekin
|
hitz
egiten. Hauen artean, osasun etxeak eta gizarte zerbitzuen lantaldeak funtsezkoak izan dira.
|
|
|
Osasungoak, gizarte zerbitzuak eta baliabide komunitarioak ez dute hainbat pertsonek behar duten erantzuna ematen. Eta beharren ikuspuntutik bakarrik
|
hitz
egiten gutxi delako, ez diegu pertsona hauei bere potentzialidadeak garatzen uzten.
|
|
|
Konfinamenduarekin batera osasun mentalari buruz
|
hitz
egiten hasi ziren hainbat hedabideek. Birusak sortutako kaosak sortu litzakeen arazoak erraz antzematen ziren lehenengo egunetatik:
|
|
|
Ordutik, osasun mentaleko arazoei buruz inoiz baino gehiago
|
hitz
egiten ari da. Pertsona askok plazaratu dituzte bai hedabideetan, baita sare sozialetan ere dauzkaten arazoak.
|
|
|
Antsietatea eta depresioari buruz
|
hitz
egiten hasi gara baina oraindik gaixotasun mental larrien inguruan testigantza gutxi daude. Baita ere testuinguru sozioekonomiko edo kulturalekin harremantzea ere.
|
|
|
Asko
|
hitz
egin izan da, eta oraindik hitz egiten da, pandemiak gizartearen osasun mentalean izan duen eraginari buruz. Gaixotasunari beldurrak, aurre egiteko hartutako neurri eta murrizketek, eta jende askorentzat aldaketa hauek eragin izan dituzten arazo ekonomikoek gizartearen ongizatea kolokan jarri dute.
|
|
|
Asko hitz egin izan da, eta oraindik
|
hitz
egiten da, pandemiak gizartearen osasun mentalean izan duen eraginari buruz. Gaixotasunari beldurrak, aurre egiteko hartutako neurri eta murrizketek, eta jende askorentzat aldaketa hauek eragin izan dituzten arazo ekonomikoek gizartearen ongizatea kolokan jarri dute.
|
|
|
Adinekoen egoitzez, adinkeriaz, umeak zaintzeko orduan lana eta familia bateratzeko egon diren zailtasunez, konfinamenduak modu gogor eta estuan ulertzeak gizarteko eragile kalteberenei eragin dizkien arazoez, pandemiaren ondorioz areagotu diren buruko arazoez, ekonomian izurriak izan dituen ondorioez... Horiez guztiez ere
|
hitz
egin behar izan da, eta beste askori buruz, eta hor begirada zoliz jardutea oso garrantzitsua izan da.
|
|
|
• Informazio gutxiago eskura zitekeen. Bitarteko informatikoek garrantzia hartu dute eta agerian utzi du dagoen arrakala digitala, adinekoengan, umeengan, behartsuengan, beste hizkuntza bat
|
hitz
egiten dutenengan eta etxerik gabeko pertsonengan.
|
|
|
Pazientearengan zentratutako metodo klinikoa kapituluan, medikuaren eta gaixoaren arteko harremanaren inguruan
|
hitz
egingo dugu, baita osasun profesionalek gizartea artatzeko ereduaren inguruan ere. Atal honen helburua, profesionalari gaixoa artatzeko tresna egoki bat eskaintzea da.
|
|
|
Ikastaroan zehar oinarrizko tresnak nola erabili azaltzeko hainbat bideo erabiltzen dugu. Gaztelera hutsean
|
hitz
egiten da bideo horietan; material gutxi dago euskaraz. Horregatik, oinarrizkoa bideo labur bat eraikiko dugu jasotako esperientziarekin.
|
|
|
Asko
|
hitz
egin izan da, eta oraindik hitz egiten da, pandemiak gizartearen osasun mentalean izan duen eraginari buruz. Gaixotasunari beldurrak, aurre egiteko hartutako neurri eta murrizketek, eta jende askorentzat aldaketa hauek eragin izan dituzten arazo ekonomikoek gizartearen ongizatea kolokan jarri dute.
|
|
|
Asko hitz egin izan da, eta oraindik
|
hitz
egiten da, pandemiak gizartearen osasun mentalean izan duen eraginari buruz. Gaixotasunari beldurrak, aurre egiteko hartutako neurri eta murrizketek, eta jende askorentzat aldaketa hauek eragin izan dituzten arazo ekonomikoek gizartearen ongizatea kolokan jarri dute.
|
|
|
Bere egoera balioztatu ondoren, askotan ez zegoen esku hartze helbururik momentu horretan. Beste hainbat kasutan lanari ekiten genion, geure lan taldean beharrak plazaratuz edo beste hainbat zerbitzuekin
|
hitz
egiten. Hauen artean, osasun etxeak eta gizarte zerbitzuen lantaldeak funtsezkoak izan dira.
|
|
|
Osasungoak, gizarte zerbitzuak eta baliabide komunitarioak ez dute hainbat pertsonek behar duten erantzuna ematen. Eta beharren ikuspuntutik bakarrik
|
hitz
egiten gutxi delako, ez diegu pertsona hauei bere potentzialidadeak garatzen uzten.
|
|
|
Konfinamenduarekin batera osasun mentalari buruz
|
hitz
egiten hasi ziren hainbat hedabideek. Birusak sortutako kaosak sortu litzakeen arazoak erraz antzematen ziren lehenengo egunetatik:
|
|
|
Ordutik, osasun mentaleko arazoei buruz inoiz baino gehiago
|
hitz
egiten ari da. Pertsona askok plazaratu dituzte bai hedabideetan, baita sare sozialetan ere dauzkaten arazoak.
|
|
|
Antsietatea eta depresioari buruz
|
hitz
egiten hasi gara baina oraindik gaixotasun mental larrien inguruan testigantza gutxi daude. Baita ere testuinguru sozioekonomiko edo kulturalekin harremantzea ere.
|
|
|
Bertan, hizkuntz arazoak dituzten Euskal Herriko haur nahiz heldu elebidunen ekoizpena eta ulermena nola gauzatzen diren azaltzen da. Laugarren kapituluan, Miren Arantzeta ikertzaileak pertsona elebidunei diagnosia eta terapia bi hizkuntzetan emateko beharraz ohartarazten gaitu. Bosgarren kapitulua, Mikel Santestebanek eta Miriam Ugartek idatzi dute. Elebidunok hizkuntza batetik bestera aldatzeko gaitasunaz eta aldaketa horiek egiteko arrazoiez
|
hitz
egiten digute ikertzaileok. Seigarren kapituluan, Gillen Martinez de la Hidalgak garuneko aktibitate elektrikoa neurtuz hizkuntzaren prozesamenduari buruz zer ikas dezakegun azaltzen du. Zazpigarren kapituluan, Adam Zawiszewskik bigarren hizkuntza haurtzaroan ala heldutan ikasteak, hizkuntza horretan lortutako mailak nahiz elebidunen bi hizkuntzen arteko ezaugarri bereizleek hizkuntza horren proz... Euskarazko Corpusek hizkuntza sistemaren ezaugarriei eta erabilerari buruz zer erakusten diguten azaltzen da bertan. Bederatzigarren kapitulua Svetlana Zimnukhovak eta Kepa Erdoziak idatzi dute.
|
|
|
Ikertzaileek diotenez, ebidentzia zientifikoaren arabera hizkuntza bakarrean bideratutako afasiaren azterketa eta tratamenduak ez dauka inongo justifikaziorik. Arreta klinikoa erabiltzaileak
|
hitz
egiten dituen hizkuntza guztietan bermatu behar da, ahalik eta errekuperazio kognitibo eta funtzional altuena bermatzeko.
|
|
|
Nahiz eta aditu askok klimak izan dezakeen eraginaren alde
|
hitz
egiten duten, ez dago ikerketa esanguratsu askorik honen inguruan. Era berean, gaur egun bizi dugun aldaketa klimatikoak antibiotikoekiko erresistentzien agerpenean zerikusi handia izan dezakeela aurreikusten da.
|
|
|
Bidean erreferentziazko pertsonak topatzen dituzte eta ideal edo helburu bat/ batzuk irudikatzera jotzen dutela irudika dezakegu. Ideal bezala pertsona gogorra, ordu asko lanean ematen dituena, akatsik egiten ez duena, emozioak erreprimitzeko gai dena, ongi
|
hitz
egiteko abilezia duena, harreman osasungarriak garatzen dituena, eta formakuntza aktiboa mantentzen duena izan daiteke (6). Ideal edo helburu horietarako bidean motibaziorik eza, porrotaren sentsazioa edo/ eta autoestimu baxua ager daiteke, denboraren joanean, antsietate edo depresio bilaka daitekeena.
|
|
2023
|
|
|
Errukia lantzea besteekiko enpatia eta arreta sentitzea baino urrutiago doa. Errukiaz
|
hitz
egiten dugunean, ez gara ari biguna den sentimendu batez, ahuleziaz, edo penagarria den zeozertaz. Gizakiok gure sufrimenduaren eta besteen sufrimenduaren aurrean egoteko erakusten dugun sentsibilitate eta ausardiaz baizik, sufrimendu hori prebenitzeko edo arintzeko intentzio eta motibazioarekin.
|
|
|
Buru adimen eta bihotz errukitsu bat trebatzea, iraunkorrean zaintzeko modu bat da, sufrimenduan murgildu gabe, eta ausardiaz eta jakinduriaz erantzuteko aukera emanez. Osasun profesiotan eta, oro har, laguntza harremanetan aritzen garenok, kontuan hartu behar dugu errukiaz
|
hitz
egiten dugunean hiru norabidez ari garela hitz egiten: besteei errukia eskaintzea; besteengandik errukia jasotzen jakitea; eta autoerrukia gure buruari eskaintzeko gai izatea.
|
|
|
Buru adimen eta bihotz errukitsu bat trebatzea, iraunkorrean zaintzeko modu bat da, sufrimenduan murgildu gabe, eta ausardiaz eta jakinduriaz erantzuteko aukera emanez. Osasun profesiotan eta, oro har, laguntza harremanetan aritzen garenok, kontuan hartu behar dugu errukiaz hitz egiten dugunean hiru norabidez ari garela
|
hitz
egiten: besteei errukia eskaintzea; besteengandik errukia jasotzen jakitea; eta autoerrukia gure buruari eskaintzeko gai izatea.
|
|
|
Zehazki, adin talde honetako pertsonetan zentratuko gara, batez ere, indarrari, orekari eta erresistentzia aerobikoari garrantzia emanaz. Erorketak prebenitzeko eta funtzio fisikoa mantentzeko, astean zenbat egun eta minutu inguru ariketa fisikoa egiteaz
|
hitz
egingo dugu, baita ariketa mota hauek gidatzen dituen profesionalak jakinduria eta prestakuntza espezifikoa eduki behar dituela.
|
|
|
Azkenik,% 2,53 kasuetan, erizainak medikuarekin
|
hitz
egin behar izan du arazoa konpontzeko. Gehienetan, irrigazio bidezko garbiketa eragotzita zegoenez, espezialistara bideratzeko.
|
|
|
Zehazki, adin talde honetako pertsonetan zentratuko gara, batez ere, indarrari, orekari eta erresistentzia aerobikoari garrantzia emanaz. Erorketak prebenitzeko eta funtzio fisikoa mantentzeko, astean zenbat egun eta minutu inguru ariketa fisikoa egiteaz
|
hitz
egingo dugu, baita ariketa mota hauek gidatzen dituen profesionalak jakinduria eta prestakuntza espezifikoa eduki behar dituela.
|
|
|
Sexueta genero disidentziei buruz
|
hitz
egiteko, hemendik aurrera LGTBI+ erabiliko da. Sigla bakoitzaren errealitatea askotarikoa izanik, egoera ugari biltzen dituen fikzioa izanik, kategoria analitiko gisa balio digu.
|
|
|
Historian zehar, zaintza, pertsonei ongizate fisiko, psikiko eta emozionala eskaintzearekin lotu da (Finch, 1989; Comas d’Argemiren, 2000; 188 or.). Hala ere, zaintzaz
|
hitz
egitean, ezinbestekoa da zaintzak ikuspegi zabalago batetik begiratu eta pertsona ororen bizitzetan duen inpaktuaz hitz egitea; izan ere, zaintzaz hitz egiten dugunean, kontuan izan beharreko lehen oinarria hurrengoa da: denok gara elkar mendeko.
|
|
|
Historian zehar, zaintza, pertsonei ongizate fisiko, psikiko eta emozionala eskaintzearekin lotu da (Finch, 1989; Comas d’Argemiren, 2000; 188 or.). Hala ere, zaintzaz hitz egitean, ezinbestekoa da zaintzak ikuspegi zabalago batetik begiratu eta pertsona ororen bizitzetan duen inpaktuaz
|
hitz
egitea; izan ere, zaintzaz hitz egiten dugunean, kontuan izan beharreko lehen oinarria hurrengoa da: denok gara elkar mendeko.
|
|
|
Historian zehar, zaintza, pertsonei ongizate fisiko, psikiko eta emozionala eskaintzearekin lotu da (Finch, 1989; Comas d’Argemiren, 2000; 188 or.). Hala ere, zaintzaz hitz egitean, ezinbestekoa da zaintzak ikuspegi zabalago batetik begiratu eta pertsona ororen bizitzetan duen inpaktuaz hitz egitea; izan ere, zaintzaz
|
hitz
egiten dugunean, kontuan izan beharreko lehen oinarria hurrengoa da: denok gara elkar mendeko.
|
|
|
Bakardade ez hautatuaz
|
hitz
egitean, ordea, kontzeptuen arteko nahasketa bat ematen da maiz. Ondorioz, beharrezkotzat jo dugu bakardade ez hautatuarekin lotura duen errealitate eta kontzeptuen gaineko hurbilpen teoriko bat egitea.
|
|
|
Beraz, atal hauetaz
|
hitz
egitea ezinbestekoa da:
|
|
|
Paziente kontzeptua da erabiltzen dena gehienbat osasun sistemaren bezeroez
|
hitz
egiten denean eta honek planteamendu murriztaileak egitera eramaten du. Aldiz, arreta pertsonarengan zentratzeak edo guk, irakasle gisa gure ikasleei pertsonetaz hezitzeak, ikuspegi biopsikosoziala hartzea dakar, hau da, pertsona bere osotasunean ikustea (18).
|
|
|
Gainera, tratamenduarekiko atxikidura faltak tratamenduaren eraginkortasunean eragin zuzena du eta farmazialariek atxikidura falta horiek antzeman ditzakete gaixoei tratamenduak dispentsatzeko garaian. Horrela, farmazialariek, betiere gaixoarekin
|
hitz
egin ostean eta atxikidura ezaren arrazoiak zein diren jakinda, estrategia desberdinen bidez, bai hezkuntzakoak eta baita jokabidekoak ere, gaixoak tratamenduarekiko duen atxikidura hobetzen lagun dezakete.
|