|
2008
|
|
|
tua ez denarentzat, ez delako hain garbi ageri hitzaren jatorrizko izate bakarra. Baina horiek ere esanguratsuak gertatzen dira edozein hizkerari antzeman nahi zaionean. jaiki>/ > jeiki>/ > jiki>/ > xogi, > bulka (tu) >/ > bultza (tu), > usain>/ > urrin>/ > usin, > matel>/ > mazel> hitzek, esaterako,
|
hitz
bakartzat hartu behar ote dira. Egia da desberdintasunak fone tikan oinarritzen direla, baina hiztunentzat hitzak dira, bata darabiltenak ez baitute bestea ezagutu ere egiten; eta, edozein modutan, nahiz batak nahiz besteak, bakoitzak bere hizkera agertzen du.
|
|
|
Egia da desberdintasunak fone tikan oinarritzen direla, baina hiztunentzat hitzak dira, bata darabiltenak ez baitute bestea ezagutu ere egiten; eta, edozein modutan, nahiz batak nahiz besteak, bakoitzak bere hizkera agertzen du. Beraz, hobe litzateke
|
hitz
bakartzat hartzera jotzea ahal den neurrian, eta azterketa maila fonikoaren alderditik egitea.
|
|
|
Hor ditugu, adibidez, aleazio, bonbilla, fideo, pantaila, txandal edo txikle hitzak. Hemendik aurrera, horrelakoak ugaritu egingo dira, eta
|
hitz
bakar baturik proposatzeko zailtasuna edo ezintasuna izango da, baina, gure iritziz, ezin itzurizko eta lehentasuna duen erantzukizuna da.
|
|
|
Gorago ikusi dugunez, pagadi> diogunean pagadi1> dugu batzuetan aipagai, eta pagadi2> besteetan. Sarrera lexikal, lexema edo
|
hitz
bakarra da paga > di> (ikus OEH, XIII: 811).
|
|
2009
|
|
|
JuanMariLekuonakkantuhorren azterketa sinbolikoa egitenzuen: aldebatetikbikoerritmoa daukagu, sehaska bateraetabesterakulunkatzearenerritmoa, etaaldiberean sehaskakzoruko egurreanateratzen duensoinuaren oihartzuna, tiborik apenasduenkantahorretan, iaezbaitaezerulertzen, hitzbatnabar mentzen zaiguerritmo silabikoaren artean,, kuttun, hitza. Ulerdezakegun
|
hitz
bakarra erabat afektiboa da.Lehenago aipatu dudan hitz bero barnera koiaren eremuan gaude, iaezeresatenezbadugu ere.Gero, unbokalaerabil tzeakitzalaedoilunaadierazten duelazioenLekuonak, etaaldibereanbare tasuna; bainailunhoriezdabeldurgarria, kontsonanteemearekin baitago, amaren babesean alegia.Besteerabatera esanda: kantuak lotarako giroepel babestua sortzen du, etaaldibereanmaitasun sakonaadie...
|
|
2010
|
|
|
Egia esan, zaila da aditz zehatz bakarrean laburbiltzea sermoiaren helburua, arestian esandakoez gain, leudeke induzitzea edota grinatzea. Horregatik, sermoiaren makro egintza deskribatzerakoan,
|
hitz
bakarra erabili gabe, perifrasia edo deskripzioa egingo dugu.
|
|
2012
|
|
|
Zer gertatuko litzateke, halaber, esatariaren intentzio komunikatiboari zuzen zuzen egokitzen ez zaiolako esatariak testuan bertan egiten dituen ñabardura, zehaztapen eta, oro har,
|
hitz
bakarreko edo sintagma soileko birformulazioekin?
|
|
|
Ohiko lokailuen eta esapideen arteko muga, ordea, ez da oso garbia. Euskaltzaindiak aipaturiko guztiak behar bezala ihartuak daudela pentsatu eta gaineraeta, edo, ala, baina bezalako
|
hitz
bakarrak lokailu direla esango dugu. Euskaltzaindiak, zerrendatzean, lokailu horiekin batera aipatzen dituen bai lokailu moduan erabil daitezkeen juntagailuei(), bai oso arruntak diren beste hainbat esapide barne hartzen dituen multzoari (nolanahi ere, ildo beretik, horren ondorioz, hala eta guztiz ere, halaz guztiz, etab.) berriz, testu markatzaile deizioa emango diegu Euskaltzaindiak argitaratutako Testu antolatzaileak.
|
|
2013
|
|
|
Gutxi gorabehera orain ezagutzen dugun eredua zen amerikarrek ekarri zutena: egunkariek orri anitz hartu zituzten, kazetariek erreportari lanak egiten zituzten leku batetik bestera joanez, informazioa sailka antolatua zen, tituluak artikuluaren ideia nagusia laburbiltzen zuten esaldi laburrak ziren eta ez gaia zehaztera mugatzen ziren
|
hitz
bakar batekoak edo bizpahiru hitzekoak. Eugène Tavernier enarabera, eredu harekin ez zen beharrezkoa egunkari osoa irakurtzea informazioaren lortzeko.
|
|
2014
|
|
|
Batak eta besteak, Lertxun dik eta Arestik, jarri zioten musika eta letra gure herri honen parte sentitzeko nire gogoari. ordura arte, sorterriari lotzen ninduen lotura bakarra izan nuen, alde batetik, gurasoen ikuspegi erro mantiko, mindu eta ezkutukoa, eta bestetik, Barandiaran, Azkue edo Barojaren gaztelaniazko obrak. Gasteizen ez baitzen, fran kismoaren urte gogorretan,
|
hitz
bakar bat ere entzuten euskaraz, eta ez zegoen aukera txikienik ere ikasteko, euskal usaina zuen edozer galarazita zegoen erabat. Euskal Herriko beste edozein herritatik fabriketara lanera iritsitako euskaldunak ere erdaraz mintzo ziren, garai hartako zapalkuntza politiko kulturalaren bel dur.
|
|
2020
|
|
|
Bestetan, erdararen –frantsesaren –eta euskararen sistema fonologikoak gurutzatzen dira hitz beraren idazkeran: " bougy" izena irakurri behar da[' bu] eta[: g] elkarren segidan, arau fonologiko ezberdinak erabiliz
|
hitz
bakarrean.
|
|
2021
|
|
|
baitan (gure baitan); erruz (gure erruz); kontra (denen kontra); aurrean (zure aurrean). Postposizio itsatsiak (semea (ren) gan, zu (re) gatik eta abar)
|
hitz
bakarrean ematen ditugu. Aldiz, semearen erruz, edo semea (ren) baitan, bi hitzetan ematen ditugu:
|
|
|
19.3a Igandeaz gero, gure ondoren, denon kontra, telebistaren bitartez, zure erruz... Postposizio sintagma horiek ere eskuin muturrean postposizio bat daramate, baina oraingoan postposizio hori askea dela esango dugu; esaterako, bidez, bitartez, erruz, gainera, gero, kontra, ondoan, ondoren... postposizio askeak deitzen ahal ditugu, ezkerreko osagaiarekin ez baitute ‘bat egiten’
|
hitz
bakarra osatzeko. Hitz solte gisa lan egiten dute eta hiztegietan ere hala agertu ohi dira:
|
|
|
26.0a Hizkuntza gehienetan aditzak bi modutara joka daitezke: sintetikoki, hau da,
|
hitz
bakar baten bidez, edo analitikoki, erran nahi baita hitz bat baino gehiagoko egitura bat erabiliz. Alabaina, hizkuntza guztiek ez dituzte forma bata eta bestea neurri berean baliatzen.
|
|
|
Adizki sintetikoak
|
hitz
bakar batez osatuak direla erran dugu; hitz bakar hori adizki jokatua da (dakar, dator, nago). Adizki analitiko ororen oinarrian (etorri nintzen, ekartzen dut, egonen da) adizki nagusi bat eta adizki laguntzaile bat daude:
|
|
|
Adizki sintetikoak hitz bakar batez osatuak direla erran dugu;
|
hitz
bakar hori adizki jokatua da (dakar, dator, nago). Adizki analitiko ororen oinarrian (etorri nintzen, ekartzen dut, egonen da) adizki nagusi bat eta adizki laguntzaile bat daude:
|
|
|
Horrela, igande an, mendi ra, etxe harta tik, gu (re) gatik, zure kin... sintagmetan ageri diren n, tik, ra, kin, gatik... postposizioak morfema itsatsiak direla diogu, ezkerreko osagaiari itsatsirik baitoaz,
|
hitz
bakarra osatuz. Morfemok ezin ditugu libre utzi, ezkerrean daraman atalari itsatsi beharrekoak dira.
|
|
|
26.5a Orain arte aipatu ditugun aditzak, ondare zaharrekoak izan ala maileguak,
|
hitz
bakar batez osatuak ziren. Hauez gain, euskarak aditz predikatu konplexu franko dauzka, bi hitzez osatu aditzak.
|
|
|
23.1d Adizkien artean, ordea, bi motatakoak bereiz daitezke:
|
hitz
bakarrean ematen ditugunak (dator, nekien, deritzo, dakarkit, zebilen)/ bi hitzetan ematen ditugunak (etorriko da, esaten dizut, eman zizkidan, irakurriko zenuen...). Adizki sintetiko esaten zaie euskaraz lehenengoei (euskal gramatiketan" adizki trinko" terminoa ere ohikoa izan da) eta analitiko (edo" perifrastiko") bigarrenei, bi hitzetan ematen ditugunei.
|