|
2000
|
|
|
Beste irizpidea da hitza egokia izatea kontestu horretarako. " Otto Pette" n nik ordura arte erabiltzen ez nituen hitz dezente badaude ere, ez dut
|
hitz
bakar bat ere erabili hiztegiak" hau hala esaten da" diolako. Gutxienez esaldi baten barruan, edo klasiko baten testu barruan kontestualizatuta aurkitzean, eta non eta nola funtzionatzen duen dakidanean, lasai erabil dezaket hitz hori, klasikoarena imitatzen dudan beste kontestu batean.
|
|
|
Naziotasuna norbanakoaren aukera da; nazionalitatea, aldiz, estatuak aldez aurretik askripzioz erabakitako eta araututako nortasuna da orokorrean, zenbait kasutan norbanakoak aukeratzeko posibilitatea badu ere, naturalizazio-kasuetan adibidez. Hizkuntza askotan ezdira desberdintzen bi kontzeptu horiek eta
|
hitz
bakar batez adierazten dira bi esanahiak: nazionalitatea (Neveu, 1997: 83).
|
|
|
Adimenaren ekimena, giza pentsamendua alegia, oldozte-bidea da funtsean, aritzeluzea: tximistak ez bezala, gizakiak ez baitu errealitatea une bakar batean argitzen, ezdu mundua
|
hitz
bakar batez azaltzen, denboraren beharrean baita. Gehienez ere, hitzbakartuen nahiz mintzo ez-osoen bidez, errealitatearen osotasuna osatzen dutenosagaiak ezagutarazi ahalko ditu banan-banan.
|
|
|
Eta aitak amari erran zizkion hondar hitzak oroitu nituen: ...Iduria ongi zaintzen dut nik, Graziana, sehiek eta menekoek didaten errespetua eta begirunea lekuko; eta bertze zer horiek, berriz... horiek jendearen asmakizunak dira eta atso zaharren erran-merranak..." Ez dakit zergatik, baina ez nizkion aitari hitz haiek sinetsi... zeren eta bertze fabore haiek bainituen buruan, eta hiru hitz haiek arras betetzen zuten ene buru-barrena, kontsolamenduzko
|
hitz
bakar batendako ere tokirik uzten ez zutela... Eta bai, banekien zer-nolakoak izan zitezkeen bertze fabore haiek, kontu haiek ordu arte kezkatu eta antsiatu ez ninduten arren, osaba Joanikoten munduarekin eta jaun Marcelenarekin aski eta sobera nuelako artean, bertze nonbait erran dizudan bezala...
|
|
|
Eta ez ote da horregatik keinua anitz koloretako fletxa, kolore bakoitzean arrazoin bat eraman lezakeena, eta ez ote du fletxa-jaurtikitzaileak kolpean jotzen xedea eta helmuga, halako moldez, non keinua ikusten duenak ere kolpetik uler bailezake guztia, keinuaren azpian egon litezkeen ñabardurak eta bertze korapilo guztiak ere bat-batean deskorapilatu balira bezala? Eta ez ote da, ondorez, mezurik bizkorrena eta eraginkorrena keinua, zeren
|
hitz
bakar batez —keinuaren hitz bakarraz— guztia signifika baitezake, erabili gabe, hartarakotz, bertzela erabili ohi ditugun hitzak eta eleak, zeinek, aldi berean, bertze mila hitzen beharra izan ohi baitute usu, haien argitzeko eta esplikatzeko. Baina, baldin oraintxe erran badizut ezen keinuak ez duela hitzen beharrik, zer nabilkizu ni orain hemen keinuei buruz hitz eta pitz, jaun André?
|
|
|
Eta, hala, hura Baionarat itzuli zelarik —non, derradan bide batez, handik gutirat hil baitzen—, liburua gainetik behatzen hasi eta... ikusi ez nituen, bada, bat-batean, ohar haiek, hainbat orritan eginak! Gehienetan marra bat zen, paragrafo baten goiti-beheitikoa hartzen zuena, eta orrialdearen ezkerreko bazterrean —in margine— trazatua; ezkerretarago, berriz, marratik harat,
|
hitz
bakar bat, maiuskulaz: EZ.
|
|
|
Ez dakit nork erran zuen —poetaren batek beharko zuen, segur: Plauto ote zen? — ezen bizitzako amets zuela mundua
|
hitz
bakar batez adieraztea, mundua hitz bihur zedin amoreakatik, eta nago ezen Villagrandeko dukea kasik heldu zela poeta haren ametsa betetzeko punturat, bere zera haiekin guztiekin, nahiz eta keinu batekin errematatu behar izan zuen bere erretolika... Eta hala izan ez bazen ere, berdin, zeren, ulertu, guztiok ulertu baikenion bederen.
|
|
2001
|
|
|
Guk
|
hitz
bakar batez, eleberria edo nobela formulaz adierazten ditugu bi-biak. Idazlearen garaiko ispilutza, nahiz edozein garaitan gerta zitezkeengorabeheren kontakizuna, biak biltzen ditu eleberri hitzaren kapak.
|
|
|
Iparraldeko literatur ekina
|
hitz
bakar batez mugatzekoa balitz, betikotasunaelea hautatuko nuke. Alabaina, hizkuntzak, egiten?
|
|
|
ea unificación eta unidad ez ote ziren desberdinak, izan zen haren argudioa. Baina, euskaraz ari banaiz, zer axola zait nik
|
hitz
bakar baten bitartez adierazten dudana, edozeinek uler dezakeelarik, erdarazko batez, biz ala ehunez ematen den aditzera?
|
|
2002
|
|
|
Nire arreba hori ez da ni bezalakoa, zeharo bestelakoa da. Oso serioa eta zuhurra da, ez du ia inoiz irribarre egiten (eta inoiz ez barrerik), eta zerbait garrantzitsua adierazi behar ez badu
|
hitz
bakar bat ere ez esatea hartu du arautzat. Bestalde, ez du inoiz elkarrizketa inozorik entzuten eta ezta arrazoizko kontuak ez direnak ere.
|
|
|
–izan zen Pertseoren lantua?. Ez naiz bere aurrean
|
hitz
bakar bat esatera ausartuko.
|
|
|
Bide osoan ez dugu
|
hitz
bakar bat ere gurutzatu, baina begirada hutsekin elkarrizketa bat mantendu dugu. Nire gaztetasunaren ezaugarri diren zalantza eta kezka arintzen saiatu da, ikasteko bizitza osoa behar izan dituen gauzak funtsean agertzen ahaleginduz.
|
|
|
Ohi baino begitarte argiagoa zeukala eta automobila ohi baino arretatsuago gidatzen zuela, hori bai. Bestalde, halako baretasun bat ageri zuen,
|
hitz
bakar batez edo esaldi labur batez erantzuten zidanean. Hori ere, alde batera, beti gertatzen zen horrela.
|
|
|
Gogoan dut Jean Etxepare medikuak XX. mende hasieran Bilbo alderat egin zuen lehenbiziko bisitaz kontatzen diguna: " Hogoi-ta-lau ordu bazituen Bilbaon nintzela, eta aditurik ez nuen oraino euskara
|
hitz
bakar bat!". Nekez esango genuke hau orain, hori ere egia da.
|
|
2003
|
|
|
buztu-sapako egunetako batean, gure herri honetako jende askok bizi duen etsipen zein betekada politikoaren diagnosia egin zuen Juan Carlos Eguillor marrazkilariak «El Pais» egunkariko bere txokoan. Ikurrinez gainezkaturiko paisaia nahasi batean,
|
hitz
bakar bat: indiferentzia.
|
|
|
Aurpegi batekin edo ahotsarekin nahas zaitezke (aireportuan behinola emakume arrotz batek besarkatu ninduen, bere senarrarekin nahasten ninduela, eta ulertzen ez nion
|
hitz
bakar bat errepikatzen zidan belarrira, gingila musukatuz, barkazioa eskatuz edo), keinu batek edo begirada batek ere zalantzaz bete dezake zure barrena (badaude listua birritan irenstera behartzen gaituzten begiradak eta zerbait urruna gogoratzen digutelako asaldatzen gaituzten imintzioak), baina horiek baino sakonagoa, pertsonalagoa da idazle batek urteetan landu duen idazteko modua, idazkera h...
|
|
|
" Hamaika!":
|
hitz
bakar bat, zigorraren negutik eskuzabaltasunaren udaberrira ninderamana, ai, Joanma!
|
|
|
Nik dakidala, berak ere ez daki euskaraz. Baina Diario de Noticias-en irakurri nuen bera ere harrituta gelditu zela Oteizaren hileta elizkizunetan euskaraz
|
hitz
bakar bat ere entzun ez zelako. Aparteko ezer ez, Corpas Bianako Printzea Erakundearen zuzendari ez balitz.
|
|
2004
|
|
|
Zer erakusten du ordea hizkuntzen azterketak? Hizkuntza bakoitzak bere gisara banatu duela koloreen sailla; eta herri batek bereziki izendatu nahi izan dituen kolore batzuk, beste hizkuntza batek
|
hitz
bakar batez izendatu dituela; edo alderantziz. Zergatik?
|
|
|
Aitak harrizko aurpegierarekin entzun zituen nik negar zotinek desitxuraturiko ahotsaz eta zezelka esaten nituenak. Nire bakarrizketa luzean zehar ez zuen
|
hitz
bakar bat ere atera. Ezta keinurik ñimiñoena ere, haserrea edo ulertzea, amorrua edo errukia adieraz zezakeenik.
|
|
|
Aristotelesek berak eta harez geroztik askok uste izan dutenaren kontra, ethos eta ethos hitzek ez dute etimologia berdina, nahiz eta Antzinateko greziarrentzat jatorri bereko hitzak izan. Latindarrek bai ethos eta bai ethos
|
hitz
bakar batez adierazten zituzten latinez: mos hitzaz, alegia.
|
|
2005
|
|
|
Valentziako presidente, Francisco Camps eta konpainia, Madrilen hauteskundeak galduta, ezkerrekoek, goikoek, kanpokoek «gure hizkuntza kentzen digute, gure identitate ezaugarria» esanez ari dira. Bitxia da, sekula katalanez ez dute
|
hitz
bakar bat egiten. Esaldi hori espainolez esaten dute!
|
|
|
Hortikau rrera, estiloen kontrastea: pertsonaien instantea hartudu, soilduz, kimatuz, inausiz,
|
hitz
bakar bat ere ez sobran, miniaturara jo du Barandiaranek. Erresuma eta Mundua simetrian daude:
|
|
2006
|
|
|
gurasoei arazoak eta oinazea beste deus ekarri ez zien egoera baten xuxurlak; egunero bizi zituzten egonezin eta larrimin isilak, ezin zutelako jakin nolakoa izango zuten etorkizuna. Eta hori guztia
|
hitz
bakar batek laburbiltzen zuen, eta isiltasunari orroka entzuten ari nintzaion hitz bakar hori zen izua: deiadar izutua zen isiltasunari entzuten ari nintzaiona, eta entzuten ari nintzaion baita ere ni nintzela, neu bakarrik, gurasoek bizi zuten eguneroko kabitu ezin itogarriaren kausa.
|
|
|
Uzkurra, horixe zen alboan nuen gizona ondoen definitzen zuen hitza, eta ondorio horretara iritsi nintzen une berean, trenpua txartzerainoko atximur bat sentitu nuen urdailean, hiruzpalau urte lehenago hitz berbera erabili bainuen, uzkurra, aita definitzeko ere, baina orduan gai  tzespen-zentzu guztizkoa eman nion orain samurtasunez nerabilen adjektiboari. Bitxia da ikustea, eta maiz baita oso mingarria ere,
|
hitz
bakar batek zer nolako bidaiak egiten dituen denboran zehar eta egokiera batetik bestera.
|
|
2007
|
|
|
" Dharamsalara iritsi nintzenean, ez nuen inor ezagutzen. Ez nintzen indiarrez
|
hitz
bakar bat egiteko gai, eta bertako ohiturak arrotzak ziren niretzat. Asko kostatu zitzaidan nire bizitza berregitea.
|
|
|
Libre utzitako beste 4.300ak beharrera itzuli direnean, Sonapur izeneko auzoan lotarako daukaten hiru solairuko etxearen atarian ohar bat aurkitu dute, ugazabak idatzia, non agintzen zaien laster bi mediku agertuko zaizkiela denen osasuna segurtatzeko, eta nagusiek pagatuko dutela logelen klimatizazioa, janaria berotzeko behar dituzten butano bonbonak bezala. Soldata igotzeaz, ordea,
|
hitz
bakar bat ere ez.
|
|
|
Duela hilabete, karrera garrantzitsuak irabazten zituenean, dena zen laudorioa eta goraipamena. Orain, aldiz, inork ez du Ibonen aldeko
|
hitz
bakar bat ere esaten. Ez al da kontraesana?
|
|
|
Baina bazkaloste hartako lo-kuluxkan senarra ez zen beti bezala isilik gelditu: hitz bat esan zuen,
|
hitz
bakar bat. Munduan dauden beste hitz guztiak baztertu, eta Sandra esan zuen senarrak.
|
|
|
Ez du ezer laguntzen milaka urtetako garabide bat denboran suposatzeak. Gizakiak
|
hitz
bakar bat bera ere hots edo boz artikulatu gisa ulertzeko (hau da, ez keinada edo bulkada sentigarri soila), alegia kontzeptuaren zeinu gisa, hizkuntza osoaren jabe izan behar du jada. Hizkuntzan elmentu bakarkakorik ez dago, osotasun baten zati gisa ageri da elementu bakoitza, eta osotasunetik hartzen du esanahia.
|
|
|
Horregatik erantzun diot berehala Don Valentini ezetz, mesedez eta faborez ez egiteko halakorik, Jainkoaren izenean, neure kontuak neuk gobernatuko ditudala eta ez esateko
|
hitz
bakar bat ere Plasmari. Harrien azpitik bada ere, aterako dudala neuk nonbaitetik laguntzailea, egoteko lasai.
|
|
2008
|
|
|
Jaitsi zen zalditik, begiratu zizkion hankak, eta ohartu zenean ezen atzeko hanketako bati ferra falta zitzaiola, baita hanka-azpian odol arrasto bat zuela ere, oroitu ere, oroitu zuen, beharbada, une hartan, bizpahiru legoa lehenago aurkitutako paraje legartsu batean zaldiak izandako irristada, ia-ia zaldizkoa zaldi gainetik bota zuena?, arrebaren komentura joatea erabaki zuen. Gizonak bazuen joera bat, besteengandik nabarmentzen zuena; esan nahi baita
|
hitz
bakar batek laburbil zezakeela haren izaera: arauzaletasuna, arauzalekeriatzat ere har zitekeena?
|
|
|
Silverrek berak ere, jaten ari zela, Flint Kapitaina sorbaldan zuela, ez zuen gaitzespen
|
hitz
bakar bat esan bere kideen zabarkeriaren aurrean. Eta horrek harritu ninduen gehien, orduan bezain azeri sekula ez zuela jokatu iruditzen baitzitzaidan.
|
|
|
Agure gizajoa! Ez zen bere ezpainetatik harridura, kexa, beldur edota etsipenezko
|
hitz
bakar bat ere atera gure arazoen hasieratik orain enbor-etxean hiltzeko etzan genuen arte. Troiar bat bezala egon zen galerian bere koltxoiaren atzean jarrita; txintik atera gabe bete zuen agindutako guztia, leialki eta ondo; gure taldeko zaharrena zen hogeiren bat urteko aldeagatik; eta hari tokatu behar hiltzea, zerbitzari zahar, bekozkodun, esaneko hari!
|
|
|
Hona sartu naizenean nire postua uzteko asmotan nintzen. Ez nuen uste mister Trelawneyk
|
hitz
bakar bat entzungo zidanik.
|
|
|
–Etxekoei deitu behar genieke, esan nuen nik, eszenak zuen xarma apurra behin betiko zapuztuz. Ez genuen
|
hitz
bakar bat gehiago trukatu. Bi garagardoak ordaindu eta kalera atera ginen, hutsik zetorren taxi bat geratu eta saltoki handietara itzultzeko.
|
|
|
Jaitsi zen zalditik, begiratu zizkion hankak, eta ohartu zenean ezen atzeko hanketako bati ferra falta zitzaiola, baita hanka-azpian odol arrasto bat zuela ere –oroitu ere, oroitu zuen, beharbada, une hartan, bizpahiru legoa lehenago aurkitutako paraje legartsu batean zaldiak izandako irristada, ia-ia zaldizkoa zaldi gainetik bota zuena–, arrebaren komentura joatea erabaki zuen. Gizonak bazuen joera bat, besteengandik nabarmentzen zuena; esan nahi baita
|
hitz
bakar batek laburbil zezakeela haren izaera: arauzaletasuna, arauzalekeriatzat ere har zitekeena... jakin ez domingotarra halakoa ote zen berez, edo bere ofizioagatik ote zen:
|
|
|
Isilik. Inaziok bere adorearen hitzezko erakustaldia atera duenetik, ez dute
|
hitz
bakar bat egin.
|
|
|
Pedrok bere arkatza ausikitzen zuen baina
|
hitz
bakar bat ere ez zion aterarazi. Sudur ziloa karrakatu zuen eta hartarik jalgi mokor bat mahai azpian lotu.
|
|
2009
|
|
|
Lehenengoek halako jakituria, irakatsi edo mezuren bat adierazten dute(" Goiz gorri, arrats euri" kasurako). Esaerak berba-kate finkoak dira, esaldi eginak, eta osotasun horrek
|
hitz
bakar baten adiera hartzen du, kontzeptu zehatz bat (kasurako" olgetanbenetan"," txantxetan" adierazteko).
|
|
|
Ikasketa automatikoari esker, adibidez, patroiak bila daitezke, eta ezagutza eraiki ordenagailu bidez. Beraz, hizkuntzaren prozesamenduaren arazo nagusietako bati aurre egiteko modu bat da, alegia,
|
hitz
bakar batek esanahi bat baino gehiago dituen kasua ebazteko bide bat. Hori egin dezakegu corpus handiak erabiltzen baditugu.
|
|
|
Primeran!, erantzun zion Amaiak,
|
hitz
bakar batez osatutako azken e-mailean.
|
|
|
Horrela, erdizka baino ulertzen ez diren baina erabat bustitzen duten hitz horien ostean, egiten da isiltasuna Amaiaren egongelan barrena. Musika aparatuak argi urdinez eta
|
hitz
bakar batez adierazten du egoeraren nondik norakoa: END. Aste osoko nekadura (eta mingostasuna) jausi zaio Amaiari sorbalda gainera.
|
|
|
Erratuta nengoen. Eskuetan neukan argazki kamerari begiratu eta bete zuen, luze eginez
|
hitz
bakar baten bidea.
|
|
|
berak ez zuela agintzeko balio, are gutxiago agindua izateko, eta bazekien, ondorioz, handixe etor zekizkiokeela problemak eta buruhausteak; ez zebilen oker, bere gainean baitzuen konpainiako sarjentua, gizon estu bezain arbitrarioa, soldaduak lehertu arte derrigortzen zituena; gorpuzkera lerdena zuen, bizkar zabal zutekoa eta lepo sendokoa, burua ere tente?, aste gorrian behar bezala zaintzen zuena, ardo tantarik ere probatu gabe ia; igandeetan, baina, aste osokoak edaten zituelako-edo, sekulako mozkorrak harrapatzen zituen; badirudi mozkorraldi haietako batean, kantinatik barrakoira itultzeko bidean zegoela, basoko enbor bat jo zuela, betean jo ere, hortz bat galtzerainoko talkan; horregatik, soldadu guztiek Besatroncos deitzen zioten, edo Diente de Oro, galdutako hortzaren lekuan urrezko bat jarri baitzioten, irri egiten zuenean edo ahoa irekitzen zuenean nabarmentzen zitzaiona; gizonak bazuen, halere, beste izen bat, soldaduek beste biak baino maizago erabiltzen zutena: Putakumea, maiuskulaz?, haren izaera eta haren nortasuna
|
hitz
bakar batez definitzeko ez baitzegoen, antza, hitz egokiagorik hiztegian; hain zuen espiritu militarra barneraturik, non, konpainiaren kargua eta ardura hartzen zuenean, egunaren hogeita lau orduetan egoten baitzen soldaduei begia gainetik kendu gabe, haien potroei atxikitako potrozorri bat bezala, haien akatsak azpimarratzen? ¿ qué modo de desfilar es ése?, ¡ el pecho fuera, como María Guer... , edo haiei burla egiten? ¡ con maricas así, hasta los moros nos darán al fin por culo!?
|
|
|
Joan ziren, bada, handik gutxira, orbetarrak, Domingorekin Ada utzita; hartu zuen gaixoak medikuak eman ziòn lasaigarria, eta baretu zitzaion mina?; lasaigarriak burua moteltzen zion, bai, baina ez blokeatzen, minezko minak bezala; esan nahi baita Domingo pentsatzeko moduan zegoela; ez zuen asko pentsatu beharrik, gainera, haren pentsamendua
|
hitz
bakar batek laburbil baitzezakeen, ausaz: –eskua?, hitza den pentsamendua eta pentsamendua den hitza, hitza bete esku eta pentsamendua bete esku:
|
|
|
Une hartan atariko argiaren parean zeuden, eta Maria Bibianak ongi bai ongi ikusi ahal izan zuen Teofilo Mariaren aurpegieran hurrengo hamar-hamaika segundoetan izan zèn aldaketa, masaileko giharren nolabaiteko zurruntasunetik irririk zabalenaren arintasuneraino eraman zuena, baita
|
hitz
bakar bat esatera ere:
|
|
|
Hitz bat?
|
hitz
bakar bat, ezpata bat bezala, Reginari sabela erdibitu ziona: erdibitu zion lurra, erdibitu zion arnasa, erdibitu zion erdigunea.
|
|
|
Ese lunar que tienes cielito lindo? Musika airean gelditzen da eta
|
hitz
bakar bat entzutea nahikoa da ahaztuta uste zenuen melodia gogora ekartzeko, barruan dituzun notak berpizteko.
|
|
|
Solas-molas luzeak eta iruzkin mamitsuak eraikitzen zituen haien haritik. Aldi hartan,
|
hitz
bakar bat ere ez zion gehitu nire kontakizunari.
|
|
|
Nire eskuek bazekiten zer zen hurkoari bizia kentzea. Eta hala ere,
|
hitz
bakar bat ere ez zen jalgi nire ahotik.
|
|
|
Lepoa moztu zieten gillotinarekin La Santé-ko patioan bertan, goizaldean, La Marseillese kantatzen zuten bitartean. Higinia Luzek entzungo zuen, besteek bezala, ereserkia erdibitua, harik eta hitz bat,
|
hitz
bakar bat, zintzilik geratu zen arte, La Santén. Gero, gillotinak zuraren kontra egiten duen hotsa.
|
|
|
ALEX.-Hago ixilik! Ez diat onartuko
|
hitz
bakar bat ere bere alde, ez daukak eta arrazoirik.
|
|
|
Elkarri begiratzen diote harriturik. Orduan
|
hitz
bakar bat ateratzen da bere ahotik....
|
|
|
Primeran!, erantzun zion Amaiak,
|
hitz
bakar batez osatutako azken e-mailean.
|
|
|
armadaren egitura bertikal hierarkikoaz, azken batean; Domingok bazekien, edo sumatzen zuen –sumatu baino gehiago ere bai, beharbada– berak ez zuela agintzeko balio, are gutxiago agindua izateko, eta bazekien, ondorioz, handixe etor zekizkiokeela problemak eta buruhausteak; ez zebilen oker, bere gainean baitzuen konpainiako sarjentua, gizon estu bezain arbitrarioa, soldaduak lehertu arte derrigortzen zituena; gorpuzkera lerdena zuen –bizkar zabal zutekoa eta lepo sendokoa, burua ere tente–, aste gorrian behar bezala zaintzen zuena, ardo tantarik ere probatu gabe ia; igandeetan, baina, aste osokoak edaten zituelako-edo, sekulako mozkorrak harrapatzen zituen; badirudi mozkorraldi haietako batean, kantinatik barrakoira itultzeko bidean zegoela, basoko enbor bat jo zuela, betean jo ere, hortz bat galtzerainoko talkan; horregatik, soldadu guztiek Besatroncos deitzen zioten, edo Diente de Oro, galdutako hortzaren lekuan urrezko bat jarri baitzioten, irri egiten zuenean edo ahoa irekitzen zuenean nabarmentzen zitzaiona; gizonak bazuen, halere, beste izen bat, soldaduek beste biak baino maizago erabiltzen zutena: Putakumea –maiuskulaz–, haren izaera eta haren nortasuna
|
hitz
bakar batez definitzeko ez baitzegoen, antza, hitz egokiagorik hiztegian; hain zuen espiritu militarra barneraturik, non, konpainiaren kargua eta ardura hartzen zuenean, egunaren hogeita lau orduetan egoten baitzen soldaduei begia gainetik kendu gabe, haien potroei atxikitako potrozorri bat bezala, haien akatsak azpimarratzen – ¿ qué modo de desfilar es ése?, ¡ el pecho fuera, como Marí... sarjentu-galoiarekin batera, soldaduen gainetik egoteko arrazoitzat zituen bere ezaugarri haiek guztiak, halako moldez, non, soldadu-erreserba berri bat zetorkion bakoitzean, hasberriei bere abileziak erakusteko beharra nagusitzen baitzitzaion, baita Domingo eta bere kideak iritsi zirenean ere; hala, sarjentuak, eguzki galdak bazterrak astintzen zituèn uda bukaera hartako egun ezin beroago batean –Domingo eta bere kideak kanpamentura iritsi eta handik hilabetera-edo–, konpainia instrukziorako zelaiunean bildu, soldaduei sutsu mintzatu –" Aberriak gorputz arinak behar ditu, behar bezala defendatuko dutenak:
|
|
|
Une hartan atariko argiaren parean zeuden, eta Maria Bibianak ongi bai ongi ikusi ahal izan zuen Teofilo Mariaren aurpegieran hurrengo hamar-hamaika segundoetan izan zèn aldaketa, masaileko giharren nolabaiteko zurruntasunetik irririk zabalenaren arintasuneraino eraman zuena, baita
|
hitz
bakar bat esatera ere:
|
|
|
Hitz bat...
|
hitz
bakar bat, ezpata bat bezala, Reginari sabela erdibitu ziona: erdibitu zion lurra, erdibitu zion arnasa, erdibitu zion erdigunea.
|
|
|
Joan ziren, bada, handik gutxira, orbetarrak, Domingorekin Ada utzita; hartu zuen gaixoak medikuak eman ziòn lasaigarria, eta baretu zitzaion mina...; lasaigarriak burua moteltzen zion, bai, baina ez blokeatzen, minezko minak bezala; esan nahi baita Domingo pentsatzeko moduan zegoela; ez zuen asko pentsatu beharrik, gainera, haren pentsamendua
|
hitz
bakar batek laburbil baitzezakeen, ausaz: " eskua", hitza den pentsamendua eta pentsamendua den hitza, hitza bete esku eta pentsamendua bete esku:
|
|
|
Apologisten ondoan izan ditu, halaber, bere heriotza iragarri zutenak ere, Luis Bonaparte, esate baterako, XIX. mendean. Kontua da, XVIII. mendearen hondarretatik aurrera egindako ibilbidea
|
hitz
bakar batez adierazi beharko bagenu, atzerakada hitza erabili beharko genukeela nahitaez; atzerakada-prozesua izan baitzen mende horietan euskarak nozitu zuena. Atzerakada horri ataka jarri nahian, XX. mende hasieran, euskal nazionalismo sortu berriaren eskutik euskararekiko interes eta konpromiso berritua hezurmamitu zen, eta, 1936ko altxamendu militarraren ondorioz, euskara biziberritzearen aldeko errebindikazioa eta zenbait sektore sozialen jarduna hertsiki lotzen dira diktadurarekiko erresistentziarekin eta frankismoak arlo guztietan (askatasun politikoen arloan bezala kulturarenean eta hizkuntzarenean ere) aurrera eramandako zapalketaren aurkako borrokarekin.
|
|
|
Euskaraz, gainera, bikoiztasun horrek badu bere isla hizkuntzan bertan. Gaztelaniaz eta ingelesez, esaterako,
|
hitz
bakar bat erabiltzen bada ere (creencia batean, belief bestean), euskaraz bi hitz erabiltzen dira, hain zuzen ere, uste eta sinesmen hitzak. Erlijioaz mintzatzen garenean, oro har, sinesmen hitza erabiltzen dugu.
|
|
2010
|
|
|
Ezta
|
hitz
bakar bat ere! Aditu?
|
|
|
Nik oraindela [sic] urte batzuk ez nekien
|
hitz
bakar bat ere euskaraz eta orain ikasten ari naiz, buru belarri gainera, baina saila da hizkuntza bat menperatzea.
|
|
|
Dena dela, gotzaina egilearen familiaren adiskidea zen, Aizpururekin hartu-emanik izan ez arren, eta eskutitz bat idatzi zion, adieraziz liburua onartu egin zitekeela puntu batzuetan aldatuz gero. Bizente Aizpuruk ez zuen amore eman, ez zuen
|
hitz
bakar bat aldatu, eta Gasteizeko elizbarrutiko buletin ofizialean kondena-dekretua aurkitu zuen, 1931ko martxoaren 16an argitaratua, hemen euskarara itzulita emango duguna:
|
|
|
Ondo ulertzen ez nuena adierazteko modu hura zen,
|
hitz
bakar bat ez jartzea gutunean. Baina, ondo pentsatuta, zer espero nuen?
|
|
|
Baina ez nion galdetu. Osabaren ahotsa telefonoan entzun nuenean, hain pozik libre utzi nindutelako, ez nintzen
|
hitz
bakar bat ahoskatzeko gauza izan.
|
|
|
" Lubis hil ditek, David —hasi zitzaidan Joseba niri
|
hitz
bakar bat esateko betarik eman gabe-. Atzo gauean atzeman zitean guardiek Adelarenean zegoela, eta gero torturatu eta hil.
|
|
|
Paulinak hartu zuen telefonoa, eta egia jakin nuen berak
|
hitz
bakar bat esan aurretik. Ez zen normala ordu hartan nire etxean egotea.
|
|
|
Biharamun goizeko hitzaldien segida amaigabea
|
hitz
bakar bat bera ere asimilatu gabe entzun nuen, nahiz eta hizlarien artean eserita egon, oholtza gaineko mahaian. Bezperakoa nerabilen behin eta berriro nire baitan.
|
|
2011
|
|
|
Kalean atxilotu, mendira eraman, bertan torturatu eta Intxaurrondoko kuartelera eraman arteko horretan, lekuko eta froga andana izan ziren, eta epaileek ez dute beste erremediorik izan Portu eta Sarasolak esandakoari erabateko sinesgarritasuna ematea baino. Kuartelera eraman zituztenetik aurrera gertatuari buruz, ordea, inkomunikazioaren eraginez halako frogarik ez zegoenez, ez diete
|
hitz
bakar bat sinetsi.Gainera, hainbeste froga izan eta Portu hiltzear egon zela onartu arren, epaileek atxiloketan parte hartu zuten 15 agenteetatik 11 errugabetu egin dituzte eta gainerakoei zigor arinena ezarri. Eta behin eta berriro azpimarratu dute torturen «helburu bakarra eta azkena» mendekua izan zela.
|
|
|
Gure inkesta edo galdeketari ematen zaizkion erantzunak kalkulu orri batean ikusiko ditugu. Modu azkar batean kuadrillako hurrengo afarirako data edo mendi irteera nora egin adostu nahi baduzue, galdeketa egiteko aukera polita da hori.Google AlertsGoogle Alerts (http://www.google.com/alerts) erabiliz,
|
hitz
bakar bat edo hitz batzuen bilaketan emaitza berri bat agertzen denean, horren berri ematen digun jakinarazpen bat jaso dezakegu. Zertarako izan daiteke hori erabilgarri?
|
|
|
" Tira,
|
hitz
bakar batek ezin du bizitza oso bat azaldu", dio kazetariak, Charles Foster Kanek hil aurretik jaurtiriko berbaren(" Rosebud") esanahia ezin asmatu. Bizitza osoa baino, izan ez duen, izan zezakeen, erauzi zioten bizitza laburbiltzen du protagonistaren azken hitzak, baina ez dugu misterioa gehiegi argituko, akaso baten batek ez baitu oraindik ikusi Orson Wellesen Citizen Kane filma.
|
|
|
Esan sasikume more horri
|
hitz
bakar bat daukadala berarentzat: " Ez".
|
|
|
MANEX ez da gai
|
hitz
bakar bat ere esateko.
|
|
|
Ia bi urte egon zinen amonarekin haserre, kortesiazko
|
hitz
bakar bat ere egin gabe elkarrekin. Nik ez nuen ulertzen hura, zure printzipioen guztiz kontra baitzegoen.
|
|
|
Ikusten duzue, beraz,
|
hitz
bakar batek zenbat konplikazio eta buruhauste ekar ditzakeen hizkuntza batetik bestera salto egiterakoan. Imajinatu, bestela, zer nolako nahaste—borrastea izango litzatekeen zu, esate baterako, Italiako herri batean biziko bazina eta etxean esaten dizutela joateko izkinako dendara eta makarroiak ekartzeko, kilo bat, bazkaria prestatzen hasi behar dutelako.
|
|
|
Lehenik eta behin, hasi zen estatubatuarra, jakin nahi nuke nondik datorren proposamen hori. Ni mandatari hutsa naiz, jauna, azaldu zion mutikoak, eta galdera horri erantzuteko
|
hitz
bakar bat eman didate: Nixon.
|
|
|
Piazza di Spagnako tiroketa hori, Carlaren kontrako atentatu ahalegina, hildako estatubatuarra, egunkariaren gezurrak... Eta Carlaren kontrako atentatuaz, gainera, ezta
|
hitz
bakar bat ere! Ez dute aipatu ere egiten.
|
|
|
Galdera eskaeraren sinonimotzat eta eskaera ahulkeriatzat jotzen duten horietakoa delako hainbatean. Ez zuen kortesiazko
|
hitz
bakar bat esan. Agian hauxe da nardagarrien iruditu zitzaidana.
|
|
2012
|
|
|
" Ah, ba horrela bada, errespetatu ni eta ez ukitu", esaten dit. Lasai egoteko, inoiz ez dudala ukituko, baina berak niri inoiz gehiago
|
hitz
bakar bat ere ez egiteko erantzuten diot zakar. Handik pare bat ordura, lagun bat herriko bi mutil ezagunekin gelditzen da berriketan kalean.
|
|
|
" Ah, ba horrela bada, errespetatu ni eta ez ukitu", esaten dit. Lasai egoteko, inoiz ez dudala ukituko, baina berak niri inoiz gehiago
|
hitz
bakar bat ere ez egiteko erantzuten diot zakar.
|
|
|
Antzeman zuen nire harridura, eta berehala, sakelatik botila bat atera, eta niretzat apropos ekarritako edari-goxo zurrutada bat eman zidan. Edan, eta lurrean eseri nintzen, eta neure onera ekarri ninduen arren, denbora puska bat behar izan nuen hari
|
hitz
bakar bat esan ahal izateko.
|
|
|
ez nauzula salduko. Oraindik ez dut ikusi, baina ziur nago, aspaldi maite izan nuen emakume bat ezagutu dut zure potret horretan... etzaiozula niri buruz
|
hitz
bakar bat ere esan; galdetzen badizu, gaizki esan nitaz.
|
|
|
Alferrik izango dira irakaslearen desenkusa guztiak, alferrik bere esplikazioak adieraziz" ke bihurtu" esan duenean" desagertu" esan nahi zuela besterik gabe eta egun haietan lliada berrirakurtzen egon zelako agian atera zitzaiola" ke beltza" (lliada obran askotan esaten baita" itsasontzi beltzak"," olatu beltzak"," errai beltzak"...). Laburtuz, politikoki zuzena ez den
|
hitz
bakar bat erabiltzeagatik galtzen du Coleman Silk irakasleak bere bizitza osoa.
|
|
|
Alabak uste zuen bere aitak ez zekiela euskaraz, ez baitzion inoiz hitz egiten entzun. Bizitza osoan ez zion
|
hitz
bakar bat erakutsi, bizitza osoan ez zion esan zekienik ere!
|
|
|
Tarte horretan aitak bai eta ez besterik ez du esan. Oso adi dago, telefonoaren beste aldeko
|
hitz
bakar bat ere galdu nahi ez balu bezala. Eta agurtu gabe eten du deia.
|
|
|
Aldiz, ihesaldi ospetsuaren kontua ekarri dit berriro mintzagai, nola izan zen kontatzeko eskatu dit hamaikagarrenez. Besteetan baino zakarrago, duela ia hiru hamarkadako kontu horretaz aritze hutsak kartzelaren sentsore eta alarmak aktibatuko dituen beldur banintz bezala alboratu dut gaia, hamaikatxotan esana diodala horri buruz ez diodala inoiz inori
|
hitz
bakar bat ere esango.
|
|
|
Eta euskara? Bi hilabete luze euskarazko
|
hitz
bakar bat ere esan gabe. Euskarazko lerro bat irakurri gabe.
|
|
2013
|
|
|
Komeriak. Oriara bitartean aurpegiz jo digu haizeak eta
|
hitz
bakar batekin definituko dut Zumaburutik Bugatiraino bizi izan dudana: Gurutzebidea.
|
|
|
Bera haurra zela, jaiak egiten zituen hango euskal komunitateak. Haiek ez zutela gaztelaniazko
|
hitz
bakar bat ere erabiltzen eta ez berak ez bere aitak ez zutela deus ulertzen oroitzen du. Gainera, Zuberoakoa zuen aitona eta hark erronkarieraz hitz egiten zuen, beraz, are nekezagoa zitzaion euskara ulertzea.
|
|
|
Arratsalde hartan Ibairen etxe azpitik pasatu nintzenean, atariko atea irekita zegoela ikusi nuenean, barrura bultzatu ninduen indar batek. Ez nion
|
hitz
bakar bat ere esaten utzi. Nik egin nuen guztia:
|
|
|
Bitartean, Kokkozko Kasinotik ez oso urruti, Gorojovaia kaleko 64 zenbakian, Rasputinen etxean, egunero bezala jende mordoa pilatzen zen ate sarreran eta harrera-gelan staretz estimatuaren zain. Jendeak aspalditik zekien nahikoa zela Rasputinen
|
hitz
bakar bat, aholku bat, keinu soil bat, nahi zena, desio zena, behar zena lortzeko. Rasputinek jendeari laguntzen zion, jendea sendatzen zuen, lana ematen zion edonori, kargu politiko altuak lor zitzakeen, lanpostu bikainak?
|
|
|
Hondar erran hura?
|
hitz
bakar batek eta eten-puntu batzuek osatua, izan zen Raissak Abdel Haqqengandik jaso zuèn lehen eta azken mehatxua.
|
|
|
Pare bat eserleku aurrerago, sailkatu ezin zuen hizkuntza batean mintzo zen bikote bat aurkitu zuen. Nik entzun niezaien saiatu zen, baina ez nuen haien mintzairan
|
hitz
bakar bat ere atzematerik lortu. –Neska kalakari amorratua da, ez da isiltzen, derrigor entzun behar diozu?, esaten zidan Marenek.
|
|
|
Tostatik lokarriak kendu zizkiotelarik, bi galerianoren artean garraiatu zuten ontziko barberaren gelaxkara. Tarte horretan guztian
|
hitz
bakar bat ere ez zen aditu galera osoan.
|
|
|
erregu gutun baten bitartez Madrilera joan ziren, Carlos Bueren epailearen aurrean poliziari deklarazioa hartzera, hura ez zelako joaten Baionara. Amedok ez zuen
|
hitz
bakar bat ere egin. Baina Baionako epaileek helarazitako informazioekin Amedoren kontrako auzibidea irekitzeko eskatu zion Buerenek Espainiako Auzitegi Nazionalari.
|
|
|
esan zionean, mutilak, malkoak begietan, kontatu zion nola herriko norbaitek salatu zuen aita karmeldarra abertzale izateaz eta bere politikaz ikastetxeko umeei kalte handia egiteaz. Bera, Aramaio, hura hiltzearen aurka agertu zen Altuna kapitainaren aurrean; haren ikasle izan zela eta ondo ezagutzen zuela esan zion; bere izaeraz bihotz onekoa zela, era bateko nahiz besteko politikatik urrundua, sermoiak egiten aritzen ez zenez gero, ez zuela harremanik kanpoko jendearekin eta haren bizitza umeen hezierari erabat emana zela eta sekula ez ziola entzun
|
hitz
bakar bat ere politikaz. Baina kapitainak erantzun zion:
|
|
2014
|
|
|
...exualaz esaten dutena esaten dutela, esperientziak erakutsi dizulako eufemismorik gabe aginterazko esaldi labur baten bitartez zure desira adierazi duzunetan ia beti jarrera berbera erakutsi izan dutela parean zenituenek, diplomazia eta disimulu maila ezberdinekin, jakina, baina azken buruan ia denek salbuespenik gabe izu-larrituta kaka praketan eginda egin dizutela hanka, finean, gaua amaitzean,
|
hitz
bakar batekin definitzeko gaitza den zerbait sentitzeko, alegia, dogma aldaezintzat jotzen zenituen zeure buruaren aspektuak ezeztatzera behartzen zaituzten kontraesanez jabetzen zarenean, sabelean zabaltzen zaizun zulo ikaragarriaren antzeko bertigoa sumatzeko, beraien etxeetako oheetan lo hartu ezinda bueltaka burua bakarka astintzen dihardutelarik edo hurrengo diskotekan barbie babesgaberen ba...
|
|
|
zu idazteaz soilik ardura zaitez. Orduz geroztik, ez du
|
hitz
bakar bat ere idatzi.
|