|
2001
|
|
|
Eboluziorik handiena ezagutu duen jolas mota kanpoaldean jokatutakoa izan da, inolako eraikinik behar ez zuenez(
|
herri
orotan aurki zitekeen eta koadratzen zen zoru lau samar bat eta sakea egiteko harlauza bat besterik ez) herritarren artean arrakastatsuena zen-eta. Denborak aurrera egin ahala zelaiaren mutur batean erreboteko horma bat altxatzen hasi ziren, justifikazioa xisteraren erabileran aurkitzen zuena (lehenago eskularru batekin jokatzen zen); izan ere, xisterak hormaren aurka errebotatzen zuen pilota hartzea ahalbidetzen zuen.
|
|
2002
|
|
|
Edozein herrik du bere hezkuntza sistema propioa sortzeko, eratzeko eta kudeatzeko eskubidea. Ez dakigu hori espresuki inongo nazioarteko aldarrikapenetanhorrela adierazita dagoen, baina, ez balego ere, gauza nabaria da, une batetikaurrera bere herri izatearekin bizitzea erabakitzen duen
|
herri
orok eskubide horiizan behar duela. Guk geuk inolako zalantzarik gabe aldarrikatzen dugu eskubidehori Euskal Herriarentzat, eta, gainera, aldi berean, eskubide horren aurkakoplanteamenduei zilegitasuna ukatzen diegu, zeren planteamendu horiek gureherriaren etorkizuna oztopatzen baitute, eta gure nortasunaz bizirautearen aurkakoeraso suntsitzaileak baitira.
|
|
|
|
herri
ororentzat heriotza ekarri ohi duena. Lur-sail handiak bildu ziren
|
|
2003
|
|
|
«Antiguo Testamento, del Vascuence» izenburua daraman honetan, zera gogoratzen du:
|
herri
orok daukala Jainkoa bere erara gurtzeko eskubidea, eta Jainkoak ez zuela inongo herririk bereizi. Eta batzuek Itun Zaharreko Kondaira idatzia izan duten arren judutarrak Moisesena dela uste den Tora delakoa, edota musulmanak Mahomarena dela dioten Korana, kasu, euskaldunak bezala hizkuntza ezagutzen ez zuten beste herriek ere bazutela Jainkoarekin eginiko Ituna, aldian behin egiten zituzten jatorrizko ospakizunen liturgiatik sortutako ahozko literaturan gorde izan dena.
|
|
|
Badut uste, ororen buru, hau dela gure herriak behar duen justizia: alde batetik,
|
herri
orok hartze dituen herri eskubideak Euskal Herriak ere erdiestea, eta, bestetik, herritar bakoitzari zor zaizkion giza eskubideak euskal herritar bakoitzari bermatzea. Hor daude beraz lehian, gutartean, giza eskubideak eta herri eskubideak.
|
|
|
Hau da, ez besterik, herri honetan bizi dugun gatazkaren iturburua: Espainiako eta Frantziako estatuek ez dute aitortzen herri bat garela eta, beraz, ez dute onartuko nazioarteko legediak munduko
|
herri
ororentzat onartzen dituen eskubideak dagozkigula guri ere.
|
|
2004
|
|
|
Jakina, egiten ari garen hautu honetan, euskararen nagusitasuna dugu xede eta helburu, besteek euskal lurraldearen eremuan izan ditzaketen eskubideak zapuztu gabe. Hegemoniaren aldeko aukera, hortaz, azken buruan,
|
herri
orok bere nortasun jakinaren arabera bizi ahal izateko eskubidean datza, ez inori bere etxean berea ez duen nazio nortasuna zapuzteko jokabide doilorrean. Totalitarismoaren aurkako estrategia dugu hemen hegemoniaren auzi hau; nolabait esan, herrian herriko, lurraldean lurraldeko eta historian historiako izateko funtsezko giza eskubideak legitimatzen du gure hautuaren izaera etikoa eta politikoa.
|
|
|
Nazio kolonizatuetako gatazkek herri gutxituen askapenerako mugimendu intelektual handia piztu zuten eta hura Erdozaintzi rengana iritsi zen. Nazio txiki, pobre eta alienatuen aldeko beti, deskolonizazioaren ideiak bere egin zituen, eta
|
herri
oro ren askapenaren eta identitarearen alde lan egiteko konpromisoa aldarrikatu zuen etengabe.
|
|
2005
|
|
|
Azken puntu bat azpimarratzeko, Iztuetak berak honela deritzo autodeterminazioari eta bere eskubidetasunari: , hau eskubide demokratiko bat den aldetik,
|
herri
orori zor zaiona baita eta sistema demokratiko batek printzipioz ezin uka dezakeena?.
|
|
2007
|
|
|
Herri hautatu bakoitzak (h. d., momentuan izpiritu unibertsala berak inkarnatu eta historian buru ibiltzeko zoria suertatu zaionak), izpirituaren garapeneko maila historiko bat ordezkatzen du, hura burutzea da bere misio guztia. Misio hori betetzen ari den bitartean, berak ordezkatzen ditu izpiritu unibertsalaren interesak (hots, arrazoiarenak), esku eta zuzenbide oro du beste
|
herri
ororen gainean: berak gidatzen du historia.
|
|
|
Hain zuzen historiaren helburua gizatasuna manifestatzea da, egin ere egiten ari dena, ez denboraren buruan erdiestekoa: beraz, historia helburuan dago, helburuaren errebelazioa da; eta
|
herri
oro beti historiaren helburuan dago,, herri guztiak Jainkoagandik berdin hurbil?, Ranke ren esamoldean (Jainkoarekin munduaren izpiritua bezalako zerbait ulertuz; Herder-en, herri bakoitzak bere baitan du bere zoriontasunaren zentroa?) 893 Historiaren ikusmolde unibertsalistagorik ez dago.
|
|
|
· ingurunea errespetatzen duen
|
herri
oro da herri kapitalista
|
|
2009
|
|
|
Kreatzailearen ezagutza natural (razional) bat mundu guztiak dauka, herririk primitiboenek ere. Berdin, gizon emakume eta
|
herri
orok dauka moral zuzenaren ezagutza bat berezkoa, naturak emana, hots, Kreatzaileak: –la morale vient donc de Dieu comme la lumière?
|
|
|
Euskaldun orok jakin behar du, eta gehienok badakigu, edozein herrik bere oinarrian, demokraziaren habean, independentzia eskubidea duela, hau da, autodeterminazioa. Hori da
|
herri
ororen demokrazia zutabea.
|
|
2010
|
|
|
izan zela. Hutsune horretan marka sakonagoa ikusi nuen, Henry Moore eta Eduardo Txillidaren eskulturetan baino, hiri eta
|
herri
orotan alde zaharra aurkitu ohi dudalako. Nabarmena ere izan zen kafetxo bat hartu nahian Eskola Publikoen aldera taberna batean sartu nintzenean.
|
|
|
Izan ere, lege aldetik, kontraesan sakona gertatzen baitzen Euskal Herrian: ikastolak eskola pribatutzat jotzen ziren, baina estatu ikastetxeak eskola publikoak ziren, nahiz eta, adibidez, Euskal Herrian estatuaren eskolek ez bermatu
|
herri
ororen oinarrizko eskubideetako bat: bertako hizkuntzaren transmisioa eskolaren bidez bermatzeko eskubidea, hain justu.
|
|
|
Xabier Garagorrik hartu zuen Euskal Curriculumaren ardura. Haren esanetan, galdera hori, herri izan nahi duen
|
herri
orok, egiten dio bere buruari.
|
|
2011
|
|
|
Horrela, epaiorganoari dagokionez, egun bake epaitegiak Botere Judiziala osatzen duten organo jurisdikzionaletariko bat dira. Zehazki, antolaketa jurisdikzionalaren lehen maila dira eta lehen auzialdiko eta instrukzioko epaitegi bat ez dagoen
|
herri
orotan bakeepaitegi bat dago (BJLOren 99 art.). Beste hitz batzuetan, epaitegi hauetan funtzio jurisdikzionala egikaritzen da, auzokideen garrantzi txikiko liskarrak, zibilak eta penalak, ebatziz. Gainera, erregistro zibilaren ardura ere badute, lehen auzialdiko eta instrukzioko epailearen delegazioz.
|
|
|
Hala ere, lehen memento honetatik garrantzitsua iruditzen zaigu, bake justiziaren heterogeneotasuna ulertzeko, bakeepaitegi desberdinei so egitea. Esan bezala, lehen auzialdiko eta instrukzioko epaitegi baten kokagune ez den
|
herri
orok dauka bake epaitegi bat. Hala ere, herrien tamaina eta, batez ere, populazio kopurua kontuan hartuta, herri txikietako bake epaitegiak eta herri eta hiri ertain eta handietakoak desberdindu behar ditugu.
|
|
|
Hots, xede komunitate bihurtzea falta zaigu, suediartzea nolabait, trantsizio sozio ekologikoak agintzen duen ibilbide orria taxutze aldera. Eta xede partekatu hori herriz herri barneratzea falta zaigu,
|
herri
oro bihurtuz harri bizi, euskal harriez eginiko konstelazio harrizkoan. Behar dugun harrimena urruti dabil indarrean dugun logika sistemiko suntsitzailearen harrikadatik.
|
|
2012
|
|
|
Balutxistango gobernu autonomoari babesa ematea okupazioa legeztatzeko beste modu bat da. Borroka armatua dela eta,
|
herri
orok bere burua babesteko duen eskubidea defendatuko dut beti, Nazio Batuek ere onartu legez. Nazioarteko komunitateak Balutxistanen parte hartzen ez duen bitartean, inbaditzaileen kontra borrokatzeko behartuta izango gara balutxeok.
|
|
|
b) Ingurumeneko lurraldeetan, hala nola haratagoko espazioan, itsas hondoan edo ozeano hondoan edota horren lur azpian, nazio jurisdikzioaren mugak baino haratago dauden horietako baliabideak erabiltzea eta ustiatzea, nazioarteko araubide egokiekin bat etorriz. Aurrekoaren helburua da herriaren baliabide erabilgarriak osatzea
|
herri
orotan, nolanahi delarik ere horren egoera geografikoa, ekonomian eta gizartean aurrerabidea eta garabidea lortzeko, betiere, arreta berezia eskainiz garapen bidean dauden herrien interesei eta beharrizanei.
|
|
|
Ikuspegi sozioekonomiko edota kulturaletik, lurralde antolaketari begira edoherritartasunari so eginez,
|
herri
orok burujabetasuna hobea du mendekotasunabaino. Alabaina, independentziaren balizko onurak ezbaian egon dira beti.
|
|
|
Haritx piala bildurik uskal
|
herri
orotarik Bakotxak bere botza emanik eta legia zen egin Orai ezta legerik ez eta ere juntarik Fidelitatiagalduriketalegia saldurik.
|
|
2014
|
|
|
Nazionalitateen printzipioa, Boeckhentzat, hain zuzen Estatu moderno zanpa zurrupariaren aurka nazionalitate naturalen gerizarako beharrezko zuzenbidea da, eta honela defini liteke: ?
|
herri
ororen eskubidearen begiramena, bakoitzak bere burujabetasun kulturala[, geistige Selbständigkeit?] norbere hizkuntzan erabilkatu ahal izateko? 1273 Begiramen behar hori Boeckhek hiru agindutan konkretatzen du:
|
|
|
|
herri
orok eta herritar orok bere egiteko pribatu nahiz ofizial guztiak ama hizkuntzan egikaritu ahal izan behar ditu1274.
|
|
|
batu behar zaizkio Alemaniari1291 Hori ez da haien eskubideak urratzea, eskubiderik baliotsuena oparitzea baizik:
|
herri
ororen, jatorrizko nazionalitaterako eskubidea? 1292.
|
|
|
–Principe d, après lequel les races d, hommes tendraient à se grouper d, après leurs origines, leurs moeurs, leurs langues, leur histoire commune? 1077 XI. bolumen hau 1874an argitara zen; hala ere artikulua beranduena 70 aldera jada, edonola ere gerra aurretik, idatzia zegoela dirudi1078, azken orduan argitaratzeko ukitutxo ñimiñoren batzuk gehituta1079 Europaren berrantolaketa osoa agintzen duen printzipio honen agerpena eleta politikoan berri berria dela aitortuz hasten da artikulua1080 Nazionalitateen printzipioa, irakurtzen dugu, logikoki Iraultza frantseseko ideien ondorioa da, baina hozitu, testu honen arabera? historikoki Napoleonen aurka hozitu omen da, honek Europako nazioak menderatu gura izan dituenean, erreakzioak espiritu nazionala aldarrikatu baitu, Alemanian eta Espainian bereziki,
|
herri
ororen eskubidea erreibindikatuz bere burua berak bere gogara gobernatzeko1081. Sentimendu berri, honek jaikiarazi zituen herriak menperaldi atzerritarraren aurka, independentzia nazionalaren?
|
|
|
Bide horri jarraitu behar zioten, harik eta erabat ezinezkoa gertatu arte, inbaditzaileen atzaparretan erori gabe. Ez zuten, bada, ibilbidea aldatu, eta hondamenak eta hondakinak pilatzen ikusi zuten
|
herri
orotan. Bizigune haiek guztiak, atzerritar poloniarrek sortuak haien izenei erreparatuz gero, arpilatu eta erraustu egin zituzten gupidarik gabe.
|
|
|
Lurralde antolamenduak inolako zalantzarik gabe eragiten du
|
herri
ororen ereduan, Bai!
|
|
2016
|
|
|
–Le premier droit d' un peuple est d' être souverain?, dio Edmond Jouve jurista famatuak. Alegia,
|
herri
ororen lehenengo eskubidea bere buruaren jabe izatekoa dela. Areago:
|
|
|
Hirugarren puntuak honela dio: “Errespeta dakion munduko
|
herri
orori zein gobernu motaren arabera bizi nahi duten hautatzeko eskubidea, eta independentzia eta eskubide subiranoak berreskura ditzatela eskubide horiek indarrez galdu dituzten herri guztiek”. Manuk ez du aukera galdu nahi.
|
|
|
Nik ere beitakit arraileria maite düziela, istorio ttipi batekin eküratüko nüzü. Ez dizü oraino aspaldi,
|
herri
orotan bazüzün eskola. Eta eskola batetan pottiko bat segür ez beitzen eskolan aisa ari.
|
|
2017
|
|
|
Independentzia aldarrikatzen denean nazioarteko aitortzen beharra daukazu; akordioak sinatu edota harreman diplomatikoak eraikitzeko, esaterako. Ez da gauza erraza, baina burujabe izan eta etorkizuna erabakitzeko hautua egiten duen
|
herri
orok beti sakrifikatu du zerbait.
|
|
|
Venezian soilik, sei mila alderrai zeuden 1545ean. . Espainian, arlotez gainezka zeuden bideak, eta
|
herri
orotan gelditzen ziren? (Braudel, II. liburukia:
|
|
2018
|
|
|
Hiztun herri euskalduna
|
herri
ororen baldintzen mendean bizi da, antolakuntza ekonomiko, politiko eta sozialen esanetara, eta horiei hertsiki loturiko sistema eta sare teknologikoek, azpiegiturek eta lurralde antolamenduak azpiratuta. Horregatik, hizkuntza desplazamenduak, ordezkapenak, berreskurapenak biziberritzea diogu goxo goxo arlo horietako higidurekin batera gertatzen dira.
|
|
|
Enpatia edo hurbiltasuna erakusteko ahalegina baino gehiago hurbiltasun keinuak beti dira on baina, komunikazioa euskaraz bideratzeko modu praktiko bakarraren bilaketa izan zela iruditzen zait. Nire begitazioa zuzena balitz, horrek esan nahiko luke badakitela gainerako saioetan ez dietela ulertzen, eta ni erabat trenputxartzen nau euskal
|
herri
orotara heltzeko ahalegina helburu nagusitzat ez duen telebista nazional baten perspektibak, ertzetako milaka ikus entzule jakinaren gainean deskonektatuta uzten dituenarenak. Beste kontu bat da lortzea, baina estrategia argi eta ekimen irmorik gabe ezinezkoa da.
|
|
|
Arrotzek miresten eta eder atzematen dute bizitza sinple hau. Gizonak arriskua bilatzen duen
|
herri
orotan, emaztea alaitasunez lanean ari da. Euskal emazteek bata eta bestea ezagutzen dituzte.
|
|
2020
|
|
|
Aipatutako guztiak
|
herri
ororentzat organikoak dira. Horrela direlako, ordea, Euskal Herrian orain arte izan duguna baino determinazio handiagoz jardun behar gara sustatzen, eraikitzen eta babesten.
|
|
|
7 Etnikoa unibertsalari kontrajartzen zaion partikulartasun subordinatua egikaritzeko kategoria da. Mendebaldeko politikan, etnia estatus politiko publiko gabeko beste
|
herri
oro da. Etniaren bestea, noski, estatua da.
|
|
2022
|
|
|
Pantailak beste mundu baterako ataria baldin badira, sartu orduko euskara erantzi beharra dago aurrera egiteko. Etsigarria da, esaterako, asteburuetako estreinaldi guzti guztiak erdaraz iristea
|
herri
orotara. Horregatik poztu ninduen Zinuemak, Uemak euskarazko zinema sustatzeko abiatu duen programak.
|
|
2023
|
|
|
Lekukotasun franko entzuten dira, eritasunak kutsatu behiak abantzu Ipar Euskal Herriko
|
herri
orotan agertu baitira irailaz geroztik. Frantziako Estatuak, hastapenean, mugak itxi zituen behi eta txahalen komertziorako.
|
|
|
Esan gabe doa,
|
herri
ororen memoriaren elementu garrantzitsuenetako bat direla bere mugarriak, bere udal mugak. Herriaren jatorrira lotzen gaituzte, bere ondarea seinalatzen digute.
|
|
|
Otsagin ere entzunikoak dira anaiak gisa horretako terminoa, Aitor Aranarekin izan zirelarik. Zuberoa, oro har, anitz euritsua da, eta horrek, prefosta, eragiten dio lexikoari bete betean; erauntsiak, erazarriak eta uharriak
|
herri
orotan agitzen dira, agitu ere! Ikastolako gelaxkan ao gaitz, ao txar, denboa txar, entsarri eta intsharri eleak entzun dira.
|