|
2000
|
|
|
Sozialistok ez dugu posibilitate hori baztertzen. Hau bezalako
|
herri
anitz batek gobernu anitz bat behar du. Herri honetako gobernuen aka tsetako bat bazterketa izan da.
|
|
|
EGUNGO garaian,
|
herri
anitzen askapen mugimenduek borrokan dihardute inperialismoaren aurkako frontea osatuz. Egun, herrien aurkako gerra daramaten Estatu Nazioek osa tzen dute inperialismoaren aldeko frontea; eta haien artean artikulaketa hierarkikoa osatu dute.
|
|
|
Gaur egun,
|
herri
anitzetako askapen mugimenduek borrokan dihardute, inperialismoaren aurkako frontea osatuz. Eta herrien aurkako gerra daramaten Estatu Nazioek osatzen dute inperialismoaren aldeko frontea; eta horien artean artikulazio hierarkikoa osatu dute.
|
|
2004
|
|
|
Ona da
|
herri
anitzen ohiturei buruz zerbait jakitea, horrela geureaz iritzi zuhurragoa izan dezagun eta ez dezagun pentsa gure ohituren aurkakoa den guztia barregarria edo arrazoimenaren aurkakoa dela, ezer ikusi ez dutenek egin ohi duten legez.23
|
|
|
Berak esango digu: " ona da
|
herri
anitzen ohiturei buruz zerbait jakitea"; ona izan bai, baina arin esango du, baita ere, ikuspegi ezberdinen artean zentzuzkoagoa dela arlo honetan bere ideiak —kristautasunarenak, alegia— egiazkotzat jotzea, arrazoimenak horretara bultzatzen omen duelako. Seguruena ez da jabetu ondo Descartes arrazoimenaren eta askatasunaren arteko ezinbesteko loturaz.
|
|
2005
|
|
|
Bertze
|
herri
anitzetan bezala, diru publikoz Euskal Balet Nazional bat sortzea interesgarria litzateke. Nola osatu?
|
|
|
Esanohidaoinarrizkodialektoa adineko jendeezmugikorrenmintza tresnadela; EuskalHerrian erkidegolokalhorieuskarazeskolatugabeadagainera.Gure
|
herri
anitzetan hortik beheitiko hiztunek dialektoa ezden beste ereduedohizkerakonplexuago, hibridoagoedonahasixeagobatdarabilte.
|
|
2006
|
|
|
Martxa honen xedea gaztetxeen jendarteratzea, eta gaztetxearen beharraren errealitatea zabaltzea zen, okupazio eta autogestioari ateak zabalduz. Harrera goxoa izan zuen martxa Euskal Herriko
|
herri
anitzetan, Uribe Kostan ere horrela izan zen, eta Urduliz, Sopela, Berango, Algorta, Itzubaltzeta/ Erromo eta Leioako gazte ugarik bat egin zuten okupazio eta autogestioaren aldeko ibilbide honekin. Algortatik pasatzean jarraipen handia izan zuen martxak, ibilbide jendetsu eta polita egin genuen.
|
|
2008
|
|
|
1974 Orria> 778> edo> Altabizkarko> kantua36 izeneko antzerkia idatzi eta zuzendu zuen berrogeita zazpi aldiz jokaraziz
|
herri
anitzetan.
|
|
2009
|
|
|
Horrek galduko gaitu, edo zalantzan ezarriko gauza anitz. Desestabilizatuko ditu
|
herri
anitz, auzo anitz, urte laburrean.
|
|
|
Hasiera batean herriko sala bat izan behar zuen Luhusoko aretoak. Zerbitzugune bat, beste
|
herri
anitzetan dauden areto horietako bat. Baina gogoetatzen hasi eta zerbitzugune soil bat baino gehiago izan zitekeela hasi ziren pentsatzen.
|
|
|
Historia maite dut. Euskal Herria
|
herri
anitzek osatzen dute. Eta herri horiek askotarikoak dira.
|
|
2010
|
|
|
[Euzkadi,], Idazlan guztiak VI, Erein, Donostia, 1987, 399 Hala ere, bertako semea eta bertsolaria den Jean Pierre Soudre Larrekok Franck Dolosorri aitortu zionez, bertsoaren errotze hori Senperen inguruko herrietan baino ahulxeagoa izan da historikoki: . Gisa guziz, Senperen bertsuen inguruan ez omen da sekulan izan bertze
|
herri
anitzetan zen tira? (Dolosor, Franck:
|
|
2012
|
|
|
Bertan garatzen ari dira ere hezkuntza sistema antikolonialista, «ayllu» quechua eta aimarentzat euren kulturaren zentroa bihurtu dutelarik. Beraz, indigenen ustez, bizi dugun sistema globalitaristari lurraldetasun zehatz eta
|
herri
anitz nahiz solidarioen aldizkatzea kontrajarriko zaio: horrela bakarrik konponduko dira gatazkak eta bizi dugun krisia.
|
|
|
Beraz, datozen egunotan Eskoriatzako udaletxea bandera Espainola jarrita ikusi ahal izango dugu, baina Espainiakoaz gain, Eskoriatzan bizi diren beste 25 nazioetako banderak ere jarriko dituztela erabaki dute. Izan ere, Eskoriatza
|
herri
anitza dela diote.
|
|
|
" Eskoriatzan bizi garen pertsonon nazionalitate guztietako banderak jarriko ditugu; bai kanpokoenak, bai ikurrina bera ere eta Eskoriatzako bandera ere jarriko dugu. Horrela, legea betetzen dugu eta adierazten dugu Eskoriatza zein
|
herri
anitza den eta udaletxea denon erakundea dela islatzen dugu". Kolorez jantziko da, beraz, egunotan Eskoriatzako udaletxea eta itxura berezia hartuko du.
|
|
|
herstura bakoitzaren ondotik, zauriak gantzaz eta olioz artaturik, berrekiten genion herritar moduko guhaurren xendrari. Ahots ezberdin ugariak biribilkatuz jarraituko genuen menturaz munduaren sinfonia airosa osatzen, gu baino nekezagoa zuten beste jendalde eta
|
herri
anitzekin batera.
|
|
2013
|
|
|
Ekimeneko bozeramaile Xabier Mendiguren Bereziartuk azpimarratu du aspaldidanik garela
|
herri
anitza. Sarritan, joera izaten da aniztasuna etorri berriak direnekin lotzea, baina korrelazio hori egiteari utzi genioke bere ustez.
|
|
|
herrian saltzen ziren 130 aleak eliza aitzinean saltzen zituzten igande goizetan. Beste
|
herri
anitzetan ere gauza bera zen, eta batzuetan, Irisarrin adibidez, saltzeaz gain, doan ere banatzen zuten astekaria.
|
|
|
Baina azterketa horri mugak ikusi zaizkio. Hasteko,
|
herri
anitzetako berriak ez zituzten ematen. Eskualduna k zenbait herritan zituen berriemaileak, eta beste anitzetako berririk ez zitzaion heltzen.
|
|
|
• Euskaldunok aspaldidanik gara
|
herri
anitza. Sarritan, aniztasuna etorri berriak direnekin lotzeko joera izaten da, baina korrelazio hori egiteari utzi genioke.
|
|
2014
|
|
|
Iritzia jakitea, errespetatzea eta ondoren egikarikatzea erabakitzeko eskubidearen ariketa praktikoa dela ere gaineratu dute.Galdeketaren egunean irabazle bakarra herria izanen dela ziurtatu dute, “elkarren ezagutzan sakondu dugulako. Etxarri
|
herri
anitza, tolerantea, heldua, lasaia baina aktiboa izateaz harro gaudela erakutsiko dugu”. Gainera, galdeketa herritarrei dagozkien gaiak euren esku uzteko balio duela iritzi diote ekimenean.
|
|
2015
|
|
|
irakasle postu erdi bat jarri herri batean, bertze bat kendu... Kalkuluen beha gelditu behar izaten dute
|
herri
anitzetako eskolek: Hezkuntza Akademiak haien eskaerari erantzunen ote dion, ala haurrak pilatu behar izanen dituzten geletan.
|
|
|
Abereek ez zuten zer janik, jendeek ere ez. Elur jausiek
|
herri
anitz suntsitu zituzten. Arkanian ez zegoen etorkizunik.
|
|
|
" Nafarroa aldatu zen Jaun Felix-en garaian, eta Jaun Felix gabe ez zen aldatuko. Kendu zen emigrazioa, kendu zen Nafarroako
|
herri
anitzetako gose erdi hura, eta etorri zen beste hori, langileek nahi zutela segidan manatu. Eta batzuk, kendu ez baziren ere, bazterrean eman ziren, Nafarroan manatzen zutenak Leringo Kontearen garaiaz geroztik."
|
|
|
Nafarroa aldatu zen Jaun Felix-en garaian, eta Jaun Felix gabe ez zen aldatuko. Kendu zen emigrazioa, kendu zen Nafarroako
|
herri
anitzetako gose erdi hura, eta etorri zen beste hori, langileek nahi zutela segidan manatu. Eta batzuk, kendu ez baziren ere, bazterrean eman ziren, Nafarroan manatzen zutenak Leringo Kontearen garaiaz geroztik.
|
|
2016
|
|
|
Gure helburua da arte proiektuak proposatu eta eskaintzea baserri gune eta herri ttipietan, herrien gaiez inspiratu proiektuak garatzeko". Halaber, urtero
|
herri
anitzetan ikusgarriak proposatzen dituzte, eta biztanleak proiektuan sartzera gomitatuak dira," protagonistak bilakatuz manera batez, zeren parte hartzen duten artister galdegiten diegu beren sorkuntza eta proiektuan biztanleak sar ditzaten". Artea baitezpada hurbil ez dutenei begira ere ari dira lanean.
|
|
|
Kazike asko hil ziren pentsamendu indigena defendatuz, baina agureek, itzalean, gure ohiturak haurrei transmititu zizkieten, eta haurrek beren haurrei. Inbasioari aurre egiteko
|
herri
anitz basora bizitzera joan ziren, eta oraindik ere asko oihanean sartuta daude, erreka (Amazonas) ezagutzen ez dutenak. Beste asko erreka bazterrera itzuli ziren eta transmisioarekin segitu zuten.
|
|
|
Eskualdeko pastoralek drama liturgikoetan dute jatorria, hemezortzigarren mendean hasi ziren garatzen eta Eguberri kari ziren antolatzen Jesus haurraren sortzea antzerkietan emateko. Hemeretzigarren mendean, Antoine Maurel, «Cercle Catholique» elkarteko kidea Marsellako Nau karrikan, langilea, Julien apaizaren laguntzarekin, Maurel Pastorala sortu zuen
|
herri
anitzetan gaur egun ere ikus daitekeena. Pastoral honek Proventzako biztanleek Betleenera egiten zuten bidaia kontatzen du.
|
|
|
Banakera honek eta bere konplexutasun handiagoak zalantzarik gabe erakusten digute" trukaketa mugatua" baino modernoagoa dela. Banakera horrek erakusten digu, halaber, eredu arrakastatsua izan zela, Eurasia osoan zehar zabaldurik egon zelako noizbait, genetika eta kultura aldetik euren artean zer ikusirik ez duten
|
herri
anitzetan topatzeak erakusten duen legez. (Euskal Herritik Siberiako eki muturreko Sahalin penintsularaino aurki daitezke" trukaketa orokorraren" aztarnak.
|
|
2017
|
|
|
Ipar Euskal Herriko
|
herri
anitzetan, aparkatzea doan da, beraz, ez du eragin handiegirik izanen. Baina Lapurdiko hiri nagusietan finkatu dituzte beren prezioak herriko kontseiluetan:
|
|
|
Aurten Besta Berri ekainaren 18an dugu eta beraz Otaba 25ean. Ospetasun berezia hartzen du besta horrek bere meza, bezperak eta prozesioekin
|
herri
anitzetan eta bereziki Iholdin, Heletan, Armendaritzen, Donamartirin. Haurrak, gazteak eta adinetakoak beztitzen dira arropa ederretan eta holaxet kurrida, dantza, musika, denak iragaiten dira alaitasunean.
|
|
|
200 dantzari eta musikarik parte hartuko dute. Egitaraua arratsaldeko 15.30etan hasiko da
|
herri
anitzetan. Nafarroako eta Baxe Nafarroako dantza taldeek Bithiriña, Gabadi, Arboti, Larzabale eta Baigorrin emanaldiak proposatuko dituzte.
|
|
2018
|
|
|
Urte horietan, ordea, txapelketa ez zen izan bertsoarekin zuen harreman bakarra. Nafarroako
|
herri
anitzetan ibili zen kantuan Andres Narbarte Xalto goizuetarra zuela lagun ohikoena.
|
|
2019
|
|
|
Urtero bezala urtarril erditsuan egiten dena, jende anitz hurbilduak ziren, izan laborari, elkarteko ordezkari bai eta hautetsi andana bat. Horietan besteak beste, Annick Trounday departamenduko kontseilaria, Alice Leiziagezahar Eskualdeko kontseilaria, Jean Rene Etchegaray Euskal Elkargoko presidentea, Alain Iriart, Daniel Olçomendy, Beñat Arrabit eta Michel Etchebest Euskal Elkargo presidente-ordeak eta
|
herri
anitzetako auzapezak.
|
|
|
Pablo Casado PPko hautagaiak ez daki non dagoen Getxo, Gipuzkoan edo Bizkaian. Hau idazten hasitakoan, erratekotan egon naiz segur aski ni ere larri ibiliko nintzatekeela Euskal Herriko
|
herri
anitz kokatu banitu: Gipuzkoan edo Bizkaian?
|
|
|
Belaunaldiz belaunaldi, ikusi dugu gure hainbat bailarak, urtetik urtera, nahiz eta ahaleginak eta inbertsioak egin, biztanleria galtzen jarraitzen dutela, tantaz tanta, zenbaitetan itzulezineko egoerara iritsita. Gaur egun hiriek handitzen jarraitzen dute, eta
|
herri
anitzek husten.
|
|
|
Munduan zehar,
|
herri
anitzetan bi hizkuntza bederen mintzatzen dituzten herritarrak aurkitzen dira, baita kultura ezberdinak partekatzen dituztenak ere. Gaur egungo Europan, bere hizkuntza erabiltzenduen komunitate batek, bere aberastasun kulturala, besteekiko irekidura, eta komunikatzeko nahiaerakusten du.
|
|
|
EAJ PNV eta alderdi abertzaleak hauteskunde batzuetan besteetan baino hobeto aritu dira. Urnieta
|
herri
anitza da eta hauteskundeen arabera botoak batera edo bestera joaten dira.
|
|
|
San Bartolome eta elbiak esaldi honetan azaltzean, aspaldi jabetuarazi ninduten nire lagunek: Bartolome baitugu zaindari Amezketan, beste
|
herri
anitzetan bezala, eta elbi baitugu gaitzizen hango herriko seme alabok. Zalantzarik baduzu, begira Plazido Mujikaren Hiztegian:
|
|
2020
|
|
|
Herri nagusi batzuetan boterean sartzea lortu zuten —bakarrik edo aliantzan—, eta, orokorrean, boz kopuruan emendatze handia izan zuten abertzale gisa identifikatuak izan ziren zerrendek. Aurtengo bozetarako, mugimendu abertzaleak aliantza estrategia berria garatu du
|
herri
anitzetan. Ikusteko dago horrek erabaki guneetara sartzeko aukera ematen dion.
|
|
|
Baina aurten lehen itzulitik egin dituzte aliantzak
|
herri
anitzetan. Baionan eta Miarritzen (Lapurdi), EH Bai, Europa Ekologia Berdeak eta Frantzia Intsumisoaren sektore batek babesten dituzten herri zerrendak osatu dituzte; Ziburun (Lapurdi), EH Bai eta Berdeak ez ezik, herriko sozialistak ere zerrenda berean batu dira; Urruñan (Lapurdi) ere abertzaleak eta berdeak batera doaz, eta Odile de Corale auzapezaren gehiengoko hautetsi bat ere batu zaie.
|
|
|
Lehen bi lur baziren eta ez batean ez bestean gizonik. Behin globo ilun bustia, globo argi eta idorrarekin ezkondu zen eta hortik dator
|
herri
anitzetan bi aro daudela, bata euriarena bestea lehortearena.
|
|
|
Urriaren 13tik 31 arte ITZULI MITZULI deitutako lehen txotxongilo egunak ospatu dira Xarnegu herrian, Bardoze eskualdean. Lekuko partaidetza batzuri esker (FOYER DE BARDOS kultura elkartea, MAIATZ argitaletxea eta" UNIMA Euskal Herria" txotxongilo erakundea), Lapurdiko AZIKA konpainiak gertakari eder hori antolatu du" xarnegu" (euskaldun/ gaskoidun) diren kanpañako
|
herri
anitzetan.
|
|
2021
|
|
|
Zestoa
|
herri
anitza eta euskalduna izatea nahiko nuke, baita harrera herria eta herri jasangarria ere: auzoak eta paisaiak errespetatuko dituena, baso politika egokia gauzatuko duena, hondakinen kudeaketa egokia izango duena, trantsizio ekologikoa ondo garatuko duena… Horrez gain, daukan ondare guztiari balioa ematen dion herria izatea nahi dut.
|
|
|
Gainera, txerto pasaportearen ideia sustatzen dute turismoan sustraituriko ekonomia duten Europa hegoaldeko
|
herri
anitzek, horietan Espainia edo Portugal, eta ez bakarrik, horren alde ere agertu baitira Belgika, Polonia, Danimarka edo Suedia bezalako herriak. Eta joan den otsailaren 25eko Europako Kontseiluko bilkuratik landa, Angela Merkel Alemaniako gobernu buruak deklaratu du" txerto pasaporte numeriko baten beharra dugula erraiteko denak ados gira".
|
|
|
Beste
|
herri
anitzetan bezala, agiantza bilkura berezirik ez da egin aurten Ziburun ere, ez segurik usaiako moldean, hautetsien ondorat bilduz besteak beste herriko elkarteburuak. Bilkura bat izan da halere, frango murritxa nahitez, iragan dena lehengo tenisgunean eraiki bilgunean.
|
|
|
Bainan azken egun hauetako gertakariek ez dute batere holako bidea erakusten. Estatuen gainetik, farmazia industriak bere interesen aldeko jokamoldea azkartu du, adibide baten emaiteko, Astra Zeneca enpresa txerto dosien banaketa murrizten ari da
|
herri
anitzetan tentsio handi bat sortuz. Hala nola Europak molde elkartuan 90 milioi dosi negoziatu zituen aurtengo lehen hiruhilekoentzat.
|
|
|
" Erabaki hau dogmatikotzat jotzen dugu, eta berresten dugu eskualdeetako hizkuntzen gaian Konstituzio Kontseiluak duen etengabeko aurkako jarrera, eta gisa hortan arrunt ukatzen du gure lurraldeen errealitatea. Errekurtso honen eramaileek eraman dutena, beste garai bateko jarrera da" entzuten ahal zen." Erabaki horren ondorioz, bereziki eskola publikoetan murgiltze sistema oztopatua da, alta
|
herri
anitzetan burasoek eskaera hori egina dute. Horrez gain beste eskolen murgiltze sistema ere lanjerean jarria da, bereziki Seaskarena.
|
|
|
Herbeheretan eta Libanon bezala munduko beste
|
herri
anitzetan, etsialdien ondorioek gero eta ihardukitze bortitzagoak sortzen dituzte.
|
|
|
Bai, menpe gara, baina, kasu, partaide bat da bakarrik. Hastapenetik ukan dugu hemengo
|
herri
anitzen sostengua, eta horiekin ere ari gara.
|
|
|
ETXELEKU: Deskonexio azkar bat bada
|
herri
anitzengandik elkargoarekiko.
|
|
2022
|
|
|
Koronabirusaren 5 uhainetik ateratzen ari girelarik, Covidaren kontrako neurrien ttipitzea eta txertatze ziurtagiria edo" pass" delakoa altxatzea aipatzen da munduko
|
herri
anitzetan, bainan denbora berean beti beharrezkoa den txertatze froga paperaren ukaiteko baldintzak, bereziki epeak, gogortzen ari dira Frantzian. Kontradikzio horrengatik jende anitz galduak eta gero eta gehiago asaldatuak agertzen dira.
|
|
|
Herritar anitzek sustengatu kamioilarien mugimendu azkarra hausteko, Kanadako gobernuak lege martziala baliatu du. Bainan Otawa hiri nagusian, beste
|
herri
anitzetan bezala, iragan diren manifestaldi jendetsuek aldarazi dute botere politikoaren jokamoldea. COVID transmisioaren kontrako neurri anitz otsailaren 17an arinduak izan baitira eta txertatze ziurtagiriaren edo" pass" famatuaren kentzea ere aipatzen dute martxoaren leheneko.
|
|
|
Zergatik ote? Europako
|
herri
anitzetan eramanak izan diren txertatze kanpaina ezberdinen ondotik neurtuak izan dira adin horretako hiltze tasaren goratzeak. Fenomeno berdina atzemaiten da txertatze sistematikoak programatu dituzten hainbat herritan:
|
|
|
COVID izurritea bururatua ez delarik, joan den urtean mundu guzian hedatua eta
|
herri
anitzetan, bereziki herri aberatsetan, beharrezkoa bihurtu den txertatzeak behargabeko ondorioak sortu ditu.
|
|
|
Munduko beste
|
herri
anitzetan ere 6 urtetan eskolatzeko adina ezarria da, Japonian eta Errusian aldiz haurrak 7 urtetan dira hasten. Halere, herrialde guzietan, haurren gehiengoa, 3/ 4 urterekin eskolara abiatzen da.
|
|
|
Gaur egun, Nafarroan,
|
herri
anitzetan ihauteriak antolatuak dira: hala nola, famatuenak Lantz, Ituren eta Zubieta.
|
|
|
Ur eskas larria agertu da, uda huntan, Europako parte handi batean. Frantzian, gaur egun, uraren erabilpena oraino
|
herri
anitzetan mugatua da. Uraren inguruko tentsio egoera ez da uda huntakoa bainan urtetik urtera azkartzen ari da, eztabaida mingarriak sortuz ureztatzeen inguruan.
|
|
|
Euri gutti eginik, erreserbak azkarki ttipitu dira eta uda parte handi batean uraren erabiltzeko murrizketak finkatuak izan dira, Frantzian, Europako
|
herri
anitzetan bezala. Nahiz euri gozoa egin duen joan den astean, beharrak ez dira oraino beteak eta murrizketa neurriak atxikiak dira, gaur egun, departamendu gehienetan.
|
|
|
Goi Nafarroa konkistatu eta, gaztelar tropak Donibane Garazira heldu ziren irailaren 10ean eta hirian sartu ziren erresistentziarik gabe, hiriko soldaduek gotorlekua utzi baitzuten. Gaztelarrek Baxe Nafarroako
|
herri
anitz arrobatu, suntsitu eta erre zituzten (Monjolose adibidez). Albeko dukeak Baxe Nafarroako etxe dorre guzien suntsitzea manatu zuen.
|
|
|
Egoera hortaz ederki baliatzen diren energia saileko enpresa handieri irabazi ikaragarrien gaineko zerga berezia plantan ezarri dute, Europako
|
herri
anitzek. Europako erakunde politikoetan ere gai minbera hori eta elektrikaren prezioa finkatzeko sistema bera ari dira aztertzen, luzaz goraipatu den merkatu libreak amildegira eramaiten bagaitu.
|
|
|
Ogi bihien produkzioa ttipiarazten duten beste faktoreak ere badira. Hala nola toki batzuetan izan diren eurite basek eta udaberri huntako idorteek
|
herri
anitzetan ogi alorren etekina apalarazi dute. Mementoan errusiarrek dute ukrainarren merkatu parte bat bereganatu, bainan urte hondarra arte gerlak segitzen balu, Errusiako eta Ukrainako esportazioak %60ez eror daitezkeela diote adituek, prezioen goratzea akuilatuz oraino.
|
|
|
Omicron aldagaiak sortu duen egoera sanitario berriarekin kontrol eta hertsipeen neurri sanitarioen arintzea erabaki dute
|
herri
anitzek. Hala nola Bretainia Handian murrizketa sanitario gehienak aste huntan berean altxatzea erabaki duten, urtarrilaren 27tik goiti ez da gehiago maska ekartzea bortxatua izanen eta osagarri ziurtagiria ez da beharrezkoa izanen, toki gehienetan.
|
|
|
Baxe Nafarroan
|
herri
anitzetan Trounday lehen agertu da, Zuberoan bi hautagaiak berdintsu ibili dira, Hazparne lurraldean herri ttipietan Echaniz ek emaitza onak egin baditu, Hazparneko herrian eskuina aitzin joan da 1.311 bozekin, 1.100 boz bigarrenak egiten zituela.
|
|
|
Mugimendu feministak indarkeria matxistaren kontra antolatu manifestazioetara jende asko hurbildu da,
|
herri
anitzetan eta bereziki hiriburuetan bortxaketen, indarkerien kontra" Aski da" oihukatuz. Donostiako protestaren amaieran, indarkeria matxistaren ondorioz hildako andreak, 2003az geroztik 115 emazte eta 11 ume indarkeriaren biktimak ekarri zituzten gogora.
|
|
|
Gure lanak ere fruitua eman du, bestenaz ez zen jarraipenik izanen. Eta ikusirik, gostarik gosta, nola hedatzen joan diren ikastolak kasik
|
herri
anitzetara Iparraldean gure ametsa zen ere, eta sortu diren kolegioak bosgarrena eginen dute orain, Sehaskaren eta ikastolaren zuhaitzak fruituak eman ditu, segur. Enetako, euskaldunarentzat, ontsalaz, hizkuntza da gure identitate ikur nagusia, euskara, eta euskararekin doan kultura, eta horri lotua den politika:
|
|
|
Frantziako emaitzekin alderatuz gero, aise babes zabalagoa lortu du Iparraldean, Frantziako bozkatzaileen %3, 3k egin baitute haren alde. Barnealdean,
|
herri
anitzetan lortu du lehen postua: Alduden, Bankan eta Urepelen (Nafarroa Beherea), Lekornen, Heletan (Nafarroa Beherea) eta Urdiñarben (Zuberoa), besteak beste.
|
|
|
Manifestazioak hasi ziren berehala Ermuan, bertze
|
herri
anitzetan ondotik: bahiketaren kontra eta Blanco askatzearen alde.
|
|
2023
|
|
|
Horri gehitzen zaio Mendi Legea. Itsasu, mendialdeko beste
|
herri
anitzen gisan, Mendi Legearen pean da, eta hirigintza planetan neurri zorrotzak behartzen ditu. " Erran nahi du, dena den, ondoko hirigintza planean zortzi hektarea baizik ez direla erabiltzen, jardun ekonomikoa kontatuz".
|
|
|
Eguneroko zailtasunei aurre egiteko zenbait proiektutan inplikatu dira, eta emaitzarekin kontent direla azaldu dute Iruñean egindako saioan. Adibide eta eredu izan nahi dute bertze
|
herri
anitzentzat.
|
|
|
Eskarmentu handiko natura argazkilaria da Blanco; Nafarroan, Urbasan eta Iratin egiten ditu ikastaroak, bertzeak bertze, eta, hemendik kanpo, Alaskan, Kroazian, Marokon eta Mongolian egin du lan, bertze
|
herri
anitzen artean. Lan horrek sari anitz jaso ditu, gainera:
|
|
|
Tony Blair-ek berehala amerikar argumentuak sinetsi zituen. Baina, jende eta
|
herri
anitzek duda handiak bazituzten" froga" horren aitzinean eta lehenik Nazio Batuetako segurtasun kontseiluko hiru indarrek, Errusiak, Txinak eta Frantziak. Orduan, Nazio Batueri ikuskatze independenteak eskatu zituzten.
|
|
|
Frantzian bezala munduko
|
herri
anitzetan jendartearen beharreri ezin erantzunez, hatsankaturik dabiltza osagarri sistemak.
|
|
|
Sendagileen errealitate dorpea eta orokorki osagarri sistemen ahuleziak eta eskas handiak adierazten dauzkigute han eta hemen gertatzen diren manifestaldi arranguragarriek. Alta salaketa horiek ez dira oraikoak, ez eta izurritearen ondorioak, aise lehenagotik plazaratuak baitziren, bainan
|
herri
anitzetan ezin jasaneko hein batera helduak girela iduri luke.
|
|
|
Egoera txar hori beste
|
herri
anitzetan sendi da, behin baino gehiagotan eredugarritzat hartua izan den Alemanian ere ospitaleetako diru eskasa eta krisia igurikatzen baita. Italian IRM baten ukaiteko urte bat bederen beha egon behar da.
|
|
|
Luhuso herriari, beste
|
herri
anitzetan bezala, jende kopurua azken urteetan emendatu zaio, ondorioz etorri berriak ez dira baitezpada ezagutzen, ikusgarriari esker lotura egiten hasi da. Christian Echeverriak, sortzez donazahartarra, kontatzen zuen 2002an kabalkada muntatu zelarik, orduan zela bere familiarekin herrira bizitzera etorri.
|
|
|
Munduko
|
herri
anitzetan bezala, oraino Frantzian ere debekatzeko arrazoi ekonomikoak aitzinatzen dira. 2021eko finkatua zen Rounduparen debekatzea, laborantza konbentzionaleko defendatzaileengandik ez da atxikia izan.
|
|
|
Azken gerla mundialaren biharamunera itzuli behar gira oraiko egoera nahasiaren konprenitzeko. Europako
|
herri
anitzetik haizatuak eta ihiztatuak izan ziren munduko juduentzat esperantza handia sortu zen. Naziek antolatu Shoah deitu juduen esterminaziotik eskapatu ahal izan zirenentzat argi bat piztu zen, Palestinan, herri libre batean bizitzeko proiektuarekin.
|
|
|
Jean Louis Harignordoquyk Herria nola osatua den gogorarazi du, 16 orrialdetako astekaria artikulu anitzez osatua eta gaurko biziari egokitua. Ipar Euskal Herriko
|
herri
anitzen berriak, diasporakoak, kronikak eta mundu zabalekoak, 50 bat bolondreseri esker idatziak dira. " Herrian agertzen diren artikuluek balio dute literatura aldetik, herrietako berriketari bakoitzak bere tokiko hizkeran kontatzen baititu.
|
|
|
Latinoamerikako, Asiako eta Afrikako 87 herriren irabaziak aztertuak izan dira. Agertzen da Afrikako
|
herri
anitzetan, bai eta Asiako mendebaldean, kutsaduraren kaltetsuenak laborariak direla, horietan bereziki emazte laborariak. Yemen, Bangladesh, Somalia, Pakistan, Sudan, Gambia, Afganistan, Nepal eta Siria dira lehen lerroan agertzen.
|
|
|
Eguneroko zailtasunei aurre egiteko zenbait proiektutan inplikatu dira, eta emaitzarekin kontent direla azaldu dute Iruñean egindako saioan. Adibide eta eredu izan nahi dute bertze
|
herri
anitzentzat.
|
|
|
Azkenerako, Parisen kalez kale oinez egindako ibilbideak arnasbide bilakatu ziren niretzat, eta, gezurra badirudi ere, ibili haiei esker ikasi nuen harri kartoizko hiri puta honen arima saldua maitatzen. Zeren, aita, Euskal Herrian badira euskal
|
herri
anitz, baina haiek adina Paris ezezagun ere bai paradisu argitsu honen itzalpean. Eta, horregatik eta Madeleinerengatik bakarrik bada ere, agian merezi izan du zuk ni Parisko paradisura bidali izana.
|
|
|
Azaldu diote aro bidaiariari trumoiari ortots erraten diotela, ortziren hotsa; tximistargiari, oñoztore, solas zaharra? eta tximistari tximista, solas berria?; hitz berberak erabiltzen dira tximistari eta tximistargiari irizteko,
|
herri
anitzetan gertatu baita fenomeno bera.
|
|
|
Bitxigarri izaten zaio aro bidaiariari beruetearren u o bilakatzeko aiherra: beste
|
herri
anitzetan kontrakoa gertatzen da: o u bihurtzen da.
|
|
|
Izotz beltzaren eremuan ez da ageri izotzik; kharroabeltz erran dute aho batez zuberotarrek. Gainerakoan,
|
herri
anitzetan baturikoak entzun dituzte bidaideek: elhürpikorra, elhürlüma, elur maluta izendatzeko; elhürlürta elur jausiari irizteko; kandelua, izotz burruntziari...
|
|
|
Eskualde euritsua izanik, bustitasunak atera nahi ditu agerira aro bidaiariak, euriaren eremua elebidera ekarririk; eguzkia eta euria aldi berean, axarien ezteiak dira, elkarketa aditu zaharra, Ipar Euskal Herriko
|
herri
anitzetan bezala; euri erauntsiari irizteko azorri solasaz baliatzen dira, entzun gabea orain artio, aza orrirekin zerikusirik? –; euri xehe eta meheari zirtzira erraten diote; beste zenbait bazterretan zir (t) (a).
|
|
|
Tximista eta oinaztua, ordea, ez dituzte bereizten: zimizta,
|
herri
anitzetan gisan. Ostadar elean ere antzematen da ortzi, osadar erraten baitute.
|
|
|
Ele horrek taldea edo aldra erran nahi du; halatan, bada, iduri du ugaritasuna eman nahi duela aditzera. Izotz zuria izotza da; horrelaxe erabiltzen da
|
herri
anitzetan eta izotz ihintz+ hotz etik heldu den teoria azkartu baizik ez du egiten. Izotz beltza, ordea, kharruñ, kharruñ beltz edo kharruñ zuri.
|
|
|
Nolanahi delarik ere, badira ele anitz euskaraz erabiltzen dituztenak: esaterako, haizeen eremuan, haize basa, mendebaldekoa; haize egoa, hego haizea; itxasoko haizea, mendebaldekoa; euriarenean, euritxarra euri xehea da, aro bidaiariak aditu gabea, eta euri zaparrada uharra da, eskualdeko
|
herri
anitzetan gisan. Gaskoiaren eragina gorabehera, hotzaren eta eluraren eremuan, ele berekiak aditu dituzte anaiek; elurzehea, elur maluta da; izotz zuriari irizteko, izotza nahiz horma erabiltzen dituzte, eta izotz beltzari irizteko, kharroi eta kharrun, biak aipatu dituzte bastidarrek.
|
|
|
Ezin konta ahal ele omen dauzkate aetzek: izotz (zuri) eta izotz beltza izendapenak arruntak dira hagitz Aezkoa osoan; elur maluta elur kopoa da; izotz burruntzia kandela edo izoz bela da, biak Euskal Herriko
|
herri
anitzetan adituak; elurroldean usu gertatzen dira mendi goietan: " erori uk elurra" erran du gizon zahar batek, aditz baten bitartez, hitanoan, baina izenik ez; izotzari karroinketa deritzo, baina ele zahartzat hartzen dute, izotza gailendu baitzaio; izotz handiko garaiari izoztea deitzen diote, anitz izaten baitira urtean Aezkoa aldean.
|
|
|
Ihurzuri elea, Ortziren leinukoa, eskierki; tximista, aldiz, iñhazia edo ihurzii bera da, eta tximistargia iñhazia berriz ere. Urdaxtarrek jakin badakite ostagiak bereizten, baina izendapenetan nahasteka handi samarra dute,
|
herri
anitzetan gisan. Santa Grazi üngürüan düründa eta azantz izigarriak sortzen ditu aro gaiztoak, mendi garaien eraginez.
|