|
2008
|
|
|
Xembus> eta Xalinis. Garbi dago lehendabiziko izena orokorragoa den Sembus> izenaren aldaera dela, bigarrena latinezko Salinis ena denaren moduan,
|
hau
ere lehengo corpusean ezagutzen genue na. Horrek erakusten digu, alde batetik, X hitz hasieran ez dela fonema autonomo baten adierazpidea, S ren bitartez idazten den edo diren txistukari frikari (ar) en aldae ra baizik, eta bestetik, ondorio gisa, lehengo azalbidea funtsean indartu egiten dela, aldaera hori euskararen historian Erdi Aroko lekuko zaharrenetik hasita ezagutzen dugun asimilazio bustidura edo palatalizazioaren adibidetzat hartzen badugu.
|
|
|
Sarana> (agian,* Susarana, > San Clementeko lur-saila). Sarasitas>(
|
hau
ere Sagasti ren ildokoa, sarats>, sauce, etik. Otra de cinco celemines en Sarasitas, solano San Millan, cierzo Camino?. Arch.
|
|
|
Bigarren aipamena sobrecarta> da,
|
hau
ere Bizkaiko Foruen bilduma berritik hartua: Sobrecarta.> Se llama tambien la segunda provision, ù despacho, que dá el Consejo acer ca de una misma cosa, quando con algun pretexto no han dado cumplimiento otras Justicias a la primera[...] Fuerz.> de> Vizc. f. 92 No habian sido llamados, ni oídos para dar las dichas cedulas, y cartas, y sobrecartas12.
|
|
|
1968ko Txillardegiren. Literatura hizkuntza osatu, ala euskalki guziak hil? (Euskera> XIII, 222) egiazkoari, gaur Erramun Baxoken ideia
|
hau
ere, berez, 1987koa dena gehitu beharrean gara: –behin betikoz jakin dezagula, jatorrizko hiztunek dau katela konpetentzia, eta euskaldun zaharrak ez badira euskaldun, ez da euskararik, arima gabeko euskaranto hil bat baizik?.
|
|
|
Ez dugu, hortaz, eragozpen larririk ikusten
|
hau
ere zale izenondoarekin batean sailkatzeko. Horren erakusgarria da, esate baterako, (6a) eta (6b) adibideen arrotza eta onargarritasuna, hurrenez hurren:
|
|
|
esanahiarekin lotuak badira ere. Horrenbestez, hitz
|
hau
ere Nafarroako zenbait hiz keren adierazgarri gerta daiteke, Hegoaldekoetatik bereiziz eta Iparraldekoekin elkar tuz.
|
|
|
–beldu rra? adieraztera igaro den hizkeretan beste esanahirako ahalke> hitzaz baliatzen direla; baina
|
hau
ere ez beti, Baztango hizkeran esaterako, lotsa> eta ahalke> agiriko desber dintasunik gabe erabiltzen baituzte. Ezin da, halere, erabateko hitz desberdina denik esan, esanahia desberdintzen bada ere, lotsa> hitza, baina bai adierazgarriak direla era bilera horiek hizkerak bereizteko.
|
|
|
Hazparnen preseski, eta
|
hau
ere xixtera laburrean arizana, ikusi dugu
|
|
|
Lehenxagokoa zuen Darraidouk, gorago jada aipatua dugun Leon Leon apeza, Uztaritzeko erre tora. Uztaritzen hain zuzen, ikusia eta ezagutua ginuen guhaurek lehenagoko Blazy apeza, pilotaria
|
hau
ere bere denboran eta pilotaz liburu ederra idatzia zuena. Beste gai eta dohainik ere bazuela Blazyk erran baitugu ez zirena Greciet Kalonjea, eta biak ibiliak Uztaritzeko semenarioko elizarentzat, hau ere pilotaren berri zahiena, euskal arima onetan gaindi diru eske, beste izenik ez baitu, obra eder eta balios horrentzat, Ameriketako eskaldunetan
|
|
|
Uztaritzen hain zuzen, ikusia eta ezagutua ginuen guhaurek lehenagoko Blazy apeza, pilotaria hau ere bere denboran eta pilotaz liburu ederra idatzia zuena. Beste gai eta dohainik ere bazuela Blazyk erran baitugu ez zirena Greciet Kalonjea, eta biak ibiliak Uztaritzeko semenarioko elizarentzat,
|
hau
ere pilotaren berri zahiena, euskal arima onetan gaindi diru eske, beste izenik ez baitu, obra eder eta balios horrentzat, Ameriketako eskaldunetan
|
|
|
hemen berean aipatuz. Michel baino zazpi bat urte gazteagoa, pilotaria dugu
|
hau
ere, erran dezagun, amaturretan. Erakasle eta bikario lehenik, Hazparne, Baigorri, Irisarri, Garroan, beti gazteriarekilakoa, onda rrean 20 bat urtez Urruñako erretor, denetan pilotari mundukoa, maiz haren eskuari torraka artze harek erakusten zuen bezala, azken heietan ginuen elgar jastatu, hura erretor eta ni bikario, igande eta astelegunetan Urruñako elizan eta, kaperan?
|
|
|
« Beñat Sein horrekin berarekin zerbait bazen Arrayet anaien kontra artzea ere. Hauk Saran garaitu ginituen, Edouard Arrayet, ikustekoa baitzen hunen karra, anaia Ernest, hau eztiagoa, akulatzen zuelarik, alta
|
hau
ere zer artista! Eta guk irabazi heieri.
|
|
|
Erraiteko Saint Martin zaukala hor haundiena bere denboran eta, berriz ere, Arrayetarrak, bereziki Edouard, ahantzi gabe. Durruty Detxima, eta, onetan
|
hau
ere, Gustave Garmendia orotako on zena, trinket, ezkerpareta, plaza. Bainan etzitzaion ahanzten errepikatzea Michel Gozterratxu apez lagunarekin garaitu zituztela Saliesen Durruty Damestoy, orduan hoberenean zirenak 45
|
|
|
botari on horrekin, gibelean ezarri zuten behin Leon baina zer munta zuen holako gaiarekin? Etchegorry aldiz, geroago landare eder ontsa errotuen gisan, ez bide zen naski hoin goiztiarra agertu bainan adinak ekarriz indartu haatik, emeki eta segurki Mauleko San Frantses ikastetxean eta Altzumarta Lukuzen, Pochelu Guillenteguy eta geroago Etchegarayen herri gunean,
|
hau
ere apeza, berriki zendua.
|
|
|
1920an sortu zen
|
hau
ere, Urrustoi Larrabilen, Xiberun, Jean Louis Davant gure euskaltzain lagunaren herrian. Preseski hango bereko herritar hunek zer estimutan zaukan, beste ainitzen gisa funtsean, erakutsi izan dio beti.
|
|
|
Hor haatik Hiriart Durruty, orduan Louvie Juzonen errefusiatua zenak, bide ko traba zenbait izanik, gure Hasperue bera ezarri zuten ordaintzeko. Eta
|
hau
ere irabazi zuten. Hasperue apez onarenik batere ez galtzeko, bera joana dugun huntan goazen erran, aipamen xoila bederen, apez xuberotarrak zion hau oroitaraztera:
|
|
|
Berak zion sei urtetan abiatu zela plazarat, pilota eskuan. Eta
|
hau
ere: «> Eskola> hauta> izan> duela> berak> pilota> apeztasunerako> bidean>», Chilhar, Darraidou, Harambillet aitasemeak ikusiz eta zenbait lauzka tuz pilotan eta izerdi ederrik ixuriz bere, liburuekilako borroken?
|
|
|
Horra, bada, nola gelditu den euskararen aztarna hori hango mintzoan arras sustraitua, hango zainetan sartua, erdaran eta euskaran. Nirekin solasean ari zen hark ez daki euskaraz(
|
hau
ere, artista haren kasuan bezala, aski harrigarria da, Baztangoa izatea eta euskaraz ez jakitea, baina tira!), kontua da hark ez zekiela euskaraz, baina elkarrizketan bat batean atera zitzaiola. Ya puedes decir, si!?. Holako kontuak, aski interesgarriak, aztertu gabe daude.
|
|
|
1973koa falta zaio Arantzazun, baina Lazkaoko beneditarrenean bada ale
|
hau
ere; bizkaierazkoan gehiago dira eskas direnak).
|
|
|
ahal zelarik, Errepublikako urteetan ezabatu egiten ziren Euzkadi egunkarian Azkueri buruzko aipamenak) eta Baroja, liberalak? (
|
hau
ere kakotxen artean) Salamancan egingo dute topo
|
|
|
Arrazoi bera izango litzateke superlatiboetan PoS bere lekuan uzteko,
|
hau
ere izenlagun gisa agertzen baita (KO bidez, nahiz erlatibo gisa). Baina bestelako postposizioren bat dugunean, ezintasun hori desagertzen da:
|
|
|
* [Zenbat litro >] edan ditu [[ardo] gehiago] zuk baino? Bestalde, (64) ren parean beste honako
|
hau
ere esan daiteke. Eta biek izan
|
|
|
euskaraz idatzi eta unibertsaltasunaren utopia ahanztea, jomuga zilegitasun nazionalera mugatuz. Baina bigarren aukera
|
hau
ere, bere xumetasunean, problematikoa suertatu izan da luzaz, aipatu moduan ez delako hiriburu nazional ez politiko ez literario ongi definiturik existitu edo existitzen Euskal Herrian. Nora jo orduan?
|
|
|
19 Aitor dezadan, halere, ene ustez, puntu
|
hau
ere, ematen zaion itxuran behintzat, berriz ikustekoa litzatekeela.
|
|
|
Errazkiago lortuko zen estatuak eskualde soil gisa emandako autonomia moduan. Eta Azkuek, posibilista izanik oroz gain, autonomia lortzearren bigarren aukera
|
hau
ere ontzat ematen zuen, estatutua edo bestelako formula autonomikoak gustora onartuz. Nolanahi ere, atal honetan, Azkueren barne ideiak ikusi nahi izan dira.
|
|
|
194 Aurrerago, 1935ean,. Lauaxetak?, «Langille eraildu bati» olerkian talde
|
hau
ere bere obrara inkorporatu zuen, baina Arrats beranidatzi zuenean, 1932an, Estepan Urkiagaren imajinarioa giro burgesera mugatzen zen (cf. Kortazar, 2000:
|
|
|
Izan ere, Primo de Riveraren diktaduraren amaieran, Euzkeltzale Bazkunakoek beren behinolako EuzkoDeya haren tokian aldizkari berri bat sortu zuten, Euzkerea hilabetekaria(),
|
hau
ere osotara sabindarra, baina jada ez euskara hutsez, baizik gaztelaniarekin batera erdibana. Izenak, jakina, Euskaltzaindiaren buletinari, Euskera ri, ematen zion erantzuna, edukian ere Euzkereak sarritan ekiten zuelarik Akademiaren aurka eta Sabino Aranaren autoritate osoaren alde511 (Bidenabar Euskera ere Bilbon argitaratzen zela aipatu behar da, Akademiaren aktak euskaraz, eta txostenak eta gisakoak euskaraz zein gaztelaniaz argitaratuz).
|
|
|
Ondoren harreman handia mantendu zuten, eta dirudienez Azkueren Euskaldun Biltokian euskara klase gehiago jaso zituen. Euskarazko pasarteak aurki daitezke Rocheltek Nicolas Viarrekin elkarlanean(
|
hau
ere Azkueren ikasle izana) 1897an idatzitako Euterpe Fúlgida obran. Cf. Juaristi (1999b:
|
|
|
Hola bada, Lekeitioko kontua tarteko zela, eta ziurrenik Aranaren forma zuzenak eta Azkueren forma leunagoak zio izanik, bien arteko harremana eten egin zen. Eta Azkue Sotaren alderdira igaro zen, nazionalista
|
hau
ere, baina Sabinorena baino moderatuagoa, independentzia barik autonomia zabal bat eskatzen zuena. Euskalerria Elkartekoen forma posibilistak Azkueren izaera eta politika ulertzeko moduari hobeto egokitu bide ziren.
|
|
|
sabindarrak mesprezuz hartzen zuen Menéndez Pidal hori bera izatea zenbait urte geroago sabindar eskolako bere lagunek inbokatuko zuten autoritatea Euskaltzaindiak bultzaturiko euskara batua salatzeko. Izan ere, Koldo Mitxelenak ohartarazi zuenez, espainiar filologoa euskara Akademiak batzearen aurka azalduko zen, nahiz «Ez lukeen sekula bereaz [espanierari buruz] esango Menéndez Pidalek gureaz ari zela 1921an esan zuena (eta hitzaldi
|
hau
ere aipatu dute,
|
|
2010
|
|
|
14 Mendiburu misioetan ibili zen hotegeita hamar utean(), batez ere Nafarroako iparraldean eta Gipuzkoan (Altuna 1982). Kardaberaz, berriz, Araban eta Bizkaian ibili zen, inkernu handiz azken
|
hau
ere, 150 misio emateraino (Garai, 1.or.).
|
|
|
Ez jakitea eta ez jakitearen ondorioak markatzen dituzten hizketa egintzak leudeke bertan. Atal
|
hau
ere oso hornituta dago. Baina oraindik ez gara preskripzioara iritsi.
|
|
|
OBLIGAZIOaren modalitate hau, gogora ekar bedi hizketa egintzak potentziatzeaz eta ahultzeaz esan duguna (cf. supra 3.1.2.2) litzateke BETEBEHARRAREN bertsio gogorragoa, point a potentziaturik lukeena, eta alderantziz. OBLIGAZIOaren modalitate
|
hau
ere horniturik asko dago.
|
|
|
Beste konstatazio
|
hau
ere egin dugu. Sermoiaren helburuaren berri egoki eman gura bada, enuntziatuen gainean zehazten diren hizketa egintzak murritz gertatzen dira, eta perspektiba zabalago batean sartu behar dira.
|
|
|
Zein ote da elementu indefinituen interakzio eragina gure corpuseko testuetan? Ohar, fenomeno
|
hau
ere dela medio, manipulazio arriskua erreala dela.
|
|
|
Elebidunen moldaera nagusi hori dela-eta, beste
|
hau
ere kontuan hartu behar da: euskal elebidunen eta elebidun orekatuen artean ere, hizkuntza osaera aski berezia zen:
|
|
|
Norbaitek esan dezake, hori dela medio, lurralde eta norbanako irizpide horiek ez direla txuri eta beltz moduko zati bi, continuum baten bi punta mutur baizik. Honako
|
hau
ere esan dezake halakok: continuum baten punta muturrak direla irizpide horiek eta, beraz, ez dutela irizpide posibleen espektro osoa estaltzen.
|
|
|
c) Konbergentzia horren alde dago beste
|
hau
ere: sektore publikoan zein pribatuan, eredua ari da etengabe hazten;
|
|
|
Bai elebitasun orekatuaren xedea eta bai ikasbide hizkuntzaren aukera askatasuna ez dira osorik betetzen. Horrezaz gainera beste
|
hau
ere badiote gaitzespen horiek: legez agindutakoa ez betetze horren errua Herri Aginteena (kasu honetan bertako Hezkuntza Administrazioarena) da.
|
|
|
1). Baita beste
|
hau
ere: –The support of native speakers is particularly crucial in the learning of lesser used languages.
|
|
|
Beste aldetik, Eusko Jaurlaritzaren Gizarte Azterketarako Lantaldeak egindako estudioak (GAL, 1983: 43) beste taula
|
hau
ere eskaintzen zuen:
|
|
2012
|
|
|
18 Sarrionandiarenean ere antzeko gogoetak aurkitu ditugu: . Poetak badaki ezin duela errealitatearen bere esperientzia baino islatu ahal, eta esperientzia
|
hau
ere galbahe ugari iraganda gero bakarrik, bere gogoaren hutsuneekin, bere lengoaiaren akatsekin eta poemagintzako desfigurazioekin. Galbahe hauek pasaturik, poesiaren objektua errealitatea bada ere, poeman ez da benetako errealitatea islatzen, baizik eta errealitate poetikoa, poesian bertan kreaturiko beste errealitate hori.
|
|
|
Halere, jatorrizko latinekoarekiko leialtasuna azpimarratzen jarraitzen da, hala ez egitea zilegi ez balitz bezala. Diskurtso modernoan behin eta berriz errepikatzen den kontraesana
|
hau
ere.
|
|
|
Jatorrizko testua eta Orixeren euskarazko itzulpena alderatuz gero, erraz antzematen da itzultzaileak pasarte asko laburtu zituela, Orixeren bertsioa jatorrizkoa baino dezente motzagoa baita. Testu literarioak itzuli ohi zituen askatasun berberaz euskaratu zuen adierazpen
|
hau
ere, literaturarekin zerikusirik ez zuen testua irizpide literario pertsonalen arabera itzuliz edo birsortuz. Itzulpen honetaz dihardu Joxe Azurmendik Orixeren ikuspegi linguistiko eta traduktologikoa kritikatzean:
|
|
|
gisa definitu izan den bigarren etapan, artekoan, autore garaikideagoak euskaratu zituen Arestik, eta itzulpen horiek eragin nabarmena izan zuten Arestik garai horretan idatzitako harrizko trilogian (Harri eta Herri, 1964; Euskal Harria, 1967; Harrizko Herri hau, 1970). Garrantzitsuenak gaztelaniazko hainbat poeta (Angela Figuera, Blas de Otero, Gabriel Celaya, José María Basaldua, Javier Ortiz88), eta Nazim Hikmet turkiarra lirateke(
|
hau
ere poeta konprometitu eta komunista izanik, aurrekoen ondoan sailka daiteke). Poeta horiek, joera estetikoengatik baino gehiago, gaiarengatik interesatzen zitzaizkion Arestiri, bere inguruko gizarteko injustiziak salatzen zituztelako.
|
|
|
[...] Liburu
|
hau
ere idatzi gabe dago. Ez larritu, ez duzu berriz leitu beharrik.
|
|
|
Ez larritu, ez duzu berriz leitu beharrik. Esan nahi dut,
|
hau
ere ez dela testamentua, ez ezertarako agindua. Begirada libre altxa dezakezula, eskuak hutsik eta aske dituzula ikusteko (Sarrionandia 2010b:
|
|
|
Ez da ezinezkoa Jose Ramon Negrete Sarrionandiaren adiskideren bat izatea, guretzat ezezaguna, poema horiek itzuli eta Sarrionandiari eman dizkiona. Halere, beste hainbat (sasi) itzulpenekin egin dituenak ikusita,
|
hau
ere autoretzaren kontzeptua korapilatzeko egindako jolas gisa ulertu behar delakoan gaude.
|
|
|
156 Katuloren lau poema ematen ditu Sarrionandiak; antologia honetan ageri diren hirurak ez ezik, baita beste
|
hau
ere: –Lekukoak?.
|
|
|
Antzeko adibide bat, Azkorbebeitiaren lan xehean aztertua
|
hau
ere (1998: 27), Sarrionandiak itzulitako Kavafisen. Ziudadea?
|
|
|
Arau
|
hau
ere, Griceren kalitatearen arau maximarekin bat dator: –Ez esan hala dela ziur ez dakizun hori?
|
|
|
Hizkuntzalari
|
hau
ere ohartzen da hitzez hitz esandakoaz harago jo behar dugula enuntziatuak interpretatzeko, hitzez esaten dena aditzera ematen dena baino gutxiago baita. Eta horretarako testuinguruak edo hizketako baldintzek (entornos) zeresan handia izango dute.
|
|
|
Ikus beste honako adibide
|
hau
ere:
|
|
|
138 Lokailuaren ondoren zein puntuazio marka darabilen jakitea ere garrantzizkotzat jotzen dugu eta, beraz, kokagune
|
hau
ere gehitu egingo diogu.
|
|
|
Horrez gain, garrantzizkoa da diskurtsoaren ikuspegi batetik begiratuta, egiten duen honako baieztapen
|
hau
ere: intzisoek beste diskurtso bat, hau da, diskurtsoaren hari nagusiaren mailatik aldentzen den beste diskurtso bat osatzen dute, eta hari nagusitik aldentzen den beste maila batean egote horrek berak diskurtso nagusiaren koherentzian hausturarik ez izatea zilegi egiten du.
|
|
|
– . Joanak joan, en gaia,
|
hau
ere gauza nabaria, Etxahunen bizitza da. (LIB I:
|
|
|
Corpusari erreparatuz ohartuko gara, ordea, Mitxelenak enuntziatu parentetikoak sortzeko elako kausazko menderagailua darabilenean, ez duela kausal beteak egiteko erabiltzen. Aurreko baiteta eta enklitikoekin gertatzen zen bezala,
|
hau
ere azalpenak emateko darabilela esatariak, bere kabuz, bere ardurapean ematen duen zerbait adierazteko. Azalpen hori, bada, esatariak bere gain hartuko du eta perpaus nagusitik aparte emango, kanpo izaera sintaktiko horri eutsirik.
|
|
|
Bigarren ezaugarri horrek berez bezala dakar hirugarren
|
hau
ere:
|
|
|
Beste
|
hau
ere: –Laborari idazleak ez dira arte itxüra berriak sortzen dütüen argitü beretarikoak, beren ereduer ahalik hüilanenetik jarraikitzen dira, eta agitzen bazaüe berritzea, gaüza xeheinietan baizik ez düe egiten.?
|
|
|
Erraiten balin badügü gure antzerkiak ez düala dena erakusten, halere gure barneko izateala erakarten gütü,
|
hau
ere errealitate bat beita. Ikusgei güziak, orozgain güdüak, agertzen deigü zer den gizakiaren egiazko borroka.
|
|
2013
|
|
|
Bistan denez, Baionan zen gehien saldua, hala nola 1.405 ale. Egia da Bordeleko egunkariek baino salmenta gutxiago zuela Baionan berean, baina ez zen egunkari lokal bakarra. beste bi egunkari ere baziren Baionan, hala nola La Chronique de Bayonne,
|
hau
ere egunkari kontserbadorea, eta L. Echo des Basses Pyrénées. Bien artean 2.500 bat ale saltzen zuten.
|
|
|
Erreserbakoak, hala nola Baionako 249 Infanteria Erregimentua eta Paueko 218 Infanteria Erregimentua, zerbitzu militarra egina zuten 35 urtetik beherako gizonek osatzen zituzten. 35 urtetik 48 urte artekoak 142 Lurralde Infanteria Erregimentuan zeuden,
|
hau
ere Baionari atxikia. Pauek antzeko beste erregimentu bat bazuen, 143 zenbakiarekin.
|
|
|
Augustin Ithurbide. Baina
|
hau
ere ez da Eskualduna n idatzi zuen hura, hain zuzen, 1914ko irailaren 7an heldu baitzen gerla lekura; ordurako Charleroiko gudua bururatua zen, eta astekarian idatzi zuenak dio gudu hartan ere parte hartu zuela. Augustin Ithurbide, gainera, ez zen borroketan ibili, baizik eta administrazio militarreko langileen atalean.
|
|
|
Lau urte geroago, 1910ean, Uztaritzeko erretore nagusi izendatu zuten. Uztaritzen izan zuen, garai batez, Jean Elizalde Zerbitzari bikario gisa,
|
hau
ere Eskualduna ko idazlea. Zerbitzari gerlara joan zenean, Adéma bakarrik gelditu zen Uztaritzen.
|
|
|
Mitralletaren ekarle bakotchak badakarza berezkin, haren hazkurri, hiru ehun bala. Mitraillette delakoaz bestalde, alemanek badakarte mitrallusa egiazkoa, bainan
|
hau
ere lehen danik hunat hobetua, erran ere ditake hoberendua. Gizon batek baderabil sorbaldan, bertze bat jarraikitzen zakolarik lagun; biek, azpirat bileduak dituen hiru changoak luzatzen daizkotela, ezartzen dute behar denean chutik; asto dabilan hirugarren batek atheratzen ditu keza batetarik bala zerrangak.
|
|
|
Hainbat adibide badago, artikulu gehienetan, gerlaren gorabeherak aipatzean eta Frantzia zertan zen zehaztean, «gu» erabiltzen baitzuten, Arraseko guduari buruzko artikulubatean bezala. Jean Saint Pierrena da ondoko adibide
|
hau
ere, garbi ageri baita «gure alde» horrekin, «Frantziaren alde» ari zela idazten:
|
|
|
Soldado frantses bihotzdun bati esker. Eskualduna
|
hau
ere, Haltsukoa. [?] Horra hirur soldado eder, gure herritarrak.
|
|
|
Batean Senpereri ohoreegin zion, hango soldadu batzuen balentria aipatuz. Zerbitzari rena da ondoko pasarte
|
hau
ere:
|
|
|
Gisa bereko beste adibide bat da
|
hau
ere, euskaldunak egoera guztietarako prest zirela azpimarratu baitzuen:
|
|
|
Mendiskarik gorenetarat heldua da, eta han kokatua, ja bi hilabethe huntan. Gure eta ur handiaren ezkerretarik bere eskuetan du Mort Homme delakoa, eskuinetarik Douaumont, orotako gotorrena, urrunerat ikusbiderik hoberena emaiten dakona, eta Vaux,
|
hau
ere laguntza handikoa.
|
|
|
Pariseko jaun andere hoiek soldado kolpatu bat besarkatu dutela guzien aintzinean, matela poxi bat baizik ez zuelarik ageri bere loturaren erdian. Nunbeitik ere eskualduna
|
hau
ere. Min ttipia eta lotura handia.1057
|
|
|
137 Garai hartako apaizen zerrenda begiraturik, izan daiteke Bernard Dolhagaray(), Senperen sortua eta Donazaharreko apaiz, Kanboko bikario eta kalonje izana. Izan daiteke ere Léon Dolhagaray(),
|
hau
ere senpertarra, Mendikotako eta Behobiako apaiz izana.
|
|
2014
|
|
|
Ezta
|
hau
ere: –Hemen, > askotan> esan> dut, > ez> dago> herri> >/ Hau> da> herri> baten> kontra> altzatu> eta> zabaldutako> hiria?.
|
|
|
Birjaiotze prozesu oro esperientzia mingarria da. Baita
|
hau
ere. Mailu duen ahotsa lur eta itsaso zehatzak kolpatzeko ditu:
|
|
|
Hori abesten zuelarik natxo de Felipek nire baitan irudikatzen nuen elur maluta hotza begia ren ertzean, urtzen ari zen elur mataza, negar malko bilakatuz; elur gaziaren zaporea hartzen nuen nire ezpainetan. Kanta hori entzunaz batera jakin genuen, izebaren ahotik
|
hau
ere, abestiko protagonista hil egin zela abortatzearren, debekatua zegoelako orduan haurdunaldia etetea, eta orobat jakin genuen euskaldun askok urte haietan ez genituela gai horiek behar bezala ulertzen, ez genuela uste abortatzea eskubidea ere zenik, itxiegiak ginela horretan, beste gauza askotan legez. Kanta hori entzunaz batera aditzen genituen etxean, sukaldeko mahai azpian jolasten ari gi nela edo, ez entzunarena eginez, etxeko emakumeak berbetan, nola bidaiatu behar izan zuen halakok edo bestelakok, edo haiek beraiek, Londres puntara ebakuntza egitera, eskubide hori era bat legez kanpokoa zelako hemen, artean. oskorriren kantuez ari naizela, gaizki ulertu bat gogorarazi nahiko nuke, batzuetan akatsak irudimenarentzat bide ere izan baitaitezke. oskorriren tzat idatzitako letren artean gustura eta gogo biziz kantatzen ge
|
|
2015
|
|
|
Hortik, antologia baten taxuketan agertzea, ezinbestean, arazoak, arriskuak, gabeziak. Antologia
|
hau
ere ez dago tentsio, gorabehera edo galzoritik libre. Antologia hau ere anbibalentea da.
|
|
|
Antologia hau ere ez dago tentsio, gorabehera edo galzoritik libre. Antologia
|
hau
ere anbibalentea da.
|
|
2016
|
|
|
Abenduaren 18ko alean Etxahun Urruñan ere emana izan zela jakiten zen, eta baita ere beste ikusgarri bat Ferrando, Larzabalena,
|
hau
ere euskaraz.
|
|
|
Hemen, hiru ekitaldi soil ditugu. Baina
|
hau
ere aldakorra izan da, Larzabalek obretan ez du arau finko eta mugiezina erabili. Hemen hiru ekitaldi dira, ekitaldi hitza hartuz beste antzerki batzuetan agerraldi hitza hartzen zuelarik.
|
|
|
Durfortek ere parte hartzen du elkarrizketan eta erantzuten dien
|
hau
ere oso garaikidea da zurrumurru batekin:
|
|
|
Bestalde, Bilboko lehen antzokia Ronda karrikan eraiki zuten 1799an, baina 1816ko abenduaren 23an sute baten ondorioz desagertu zen. Bilboko Iturribideko frontoia baliatzen zen operen eta antzerkien eskaintzeko, baina
|
hau
ere erre egin zen 1912an. El «Nuevo Teatro» altxatu zuten 1834an, 1886an botako zutena, ondoren Arriaga antzokia eraikitzeko, hau 1890eko maiatzaren 31n irekiko zutena.
|
|
|
1868 urtetik ia heriotzaraino bere izena agertuko da Donostiako egunkarietan. Harreman estuak ziren Soroaren eta Euskal Erriako arduradunen artean, hauek argitaratzen baitzituzten antzerkiak eta bertako zuzendariek, Jose Manterola eta, ondoren, Antonio Arzac, azken
|
hau
ere poeta, parte hartze kementsua baitzuten garaiko literatura mugimenduan.
|
|
2019
|
|
|
Ikastaroko ikasleak ez daude orain Euskaltzaindiaren Bilboko egoitzan, Bilbotik Donostiarako bidea egiten ari den Euskotren konpainiako tren baten bagoian baizik, eta azalpenak ematen ari zaiena ez da Broussain E19, Oleaga E19 baizik, Nazario Oleaga irudikatzen duen androide kaskazuri biboteduna,
|
hau
ere aspaldiko estiloan dotore jantzia, Broussain E19 bezala. Hark zeukanaren antzeko kapela hegal zabala du buruan.
|
|
2020
|
|
|
Nolako hatsa zien ohoit niz... (1981) ipuineko pasarte
|
hau
ere, zentzu horretan doa:
|
|
2021
|
|
|
Agaramonteko jaunak beretzat eta bere alderdiarentzat, Domintxaineko jaunak beretzat, gehi Graxia Lüküz, Lapurdi Senpereko jaunak, eta ber Domintxaineko jaunak On Johane Lüküzeko jaun gazteñiaren haurrabe bezala, gainera Pées de Peralta Iruñeko apezküpü jaunaren ordezko bezala,
|
hau
ere jaun gazteñiaren haurrabe izanez amaren aldetik, delibero horier beren bermea ekarri düe, baita horien betatzea zin egin, bestela ohorea galdürik, Morlaaseko bi mila liberako isunaren pakatzea lükeie.
|
|
|
...rgiala doa, Arpajoneko Guy jaun txit noble eta azkarraren aitzineala, jaun hori Züberoa herri eta bizkonterriko kapitain eta gobernaria beita, eta kontatzen deio düala bospasei hilabete igaranik, nonbait han, bordalteko alorrean ützültzen ari zelarik idiekin, Gillen Arño semea lagün, hara jin zeitzela Bernat, Etxarri Erretegiren semea, Gaxernaut, horren anaia, Bortiriko Arnautoxe, etxarriara
|
hau
ere, Gillen Erramon, Sarrikotapeko Azkonen semea, Grazian, Bildozeko Garagarren (Gargatainen?) semea, Petiri, Billorohandi deitüa, bildoztarra hau ere, Grazian, Lextarreko Irigoienen semea, Mendikota Bohoxantzen bastarta, eta beste gizon bat, Montori/ Berorizeko behizaina deitüa. Jin ziren maltzurki eta tzarki, ezpiritü gaixtoak akülatürik eta bulkatürik, Gillen Arño semea eho züen, baita balezta eta arropak ebatsi, berak sekülan ez zütüalarik ofentsatü, ez egintzaz, ez hitzez.
|
|
|
...kontatzen deio düala bospasei hilabete igaranik, nonbait han, bordalteko alorrean ützültzen ari zelarik idiekin, Gillen Arño semea lagün, hara jin zeitzela Bernat, Etxarri Erretegiren semea, Gaxernaut, horren anaia, Bortiriko Arnautoxe, etxarriara hau ere, Gillen Erramon, Sarrikotapeko Azkonen semea, Grazian, Bildozeko Garagarren (Gargatainen?) semea, Petiri, Billorohandi deitüa, bildoztarra
|
hau
ere, Grazian, Lextarreko Irigoienen semea, Mendikota Bohoxantzen bastarta, eta beste gizon bat, Montori/ Berorizeko behizaina deitüa. Jin ziren maltzurki eta tzarki, ezpiritü gaixtoak akülatürik eta bulkatürik, Gillen Arño semea eho züen, baita balezta eta arropak ebatsi, berak sekülan ez zütüalarik ofentsatü, ez egintzaz, ez hitzez.
|
|
|
Kontaira
|
hau
ere A. Xahoren kantütegian zagoan. FrancisqueMichelek eta Salaberrik Jaurgainek beno lehen argitaratü züen.
|
|
|
Aurrerago gehitzen du (ibidem, 448) Belex eta belatz gauza bera balira akitanieran elkargunean bokalak aldatzen zirela frogaturik geratuko litzatekeela, euskarazko oinordeak ez baititu bele k dituen bokalak. Ohar esanguratsu
|
hau
ere egiten du (ibidem, 419): akitanierako har (harbelex) eta hars (harsi [gen., Gordan e Polinhan], harsori [Bordèras de Loron, Vathcrabèra]) erroen artean dagoen lotura bihoeta bihos en artean dagoen bera izan daiteke (cfr. bel vs. bels).
|
|
|
Deigarria da gaineratiko leku izenek (Morogi, Menosca...), jatorri indoeuroparrekotzat jo direnek, oinorderik ez izatea, are gehiago Gipuzkoan egun badirenean jatorki indoeuroparreko toki izen aski zaharrak (Zegama, Beizama...). Hor dago, orobat, Getaria herri izena, bizirik dirauen mailegu goiztiarra
|
hau
ere. Gainera, inork ez daki non zeuden; Oiarso ren munta bertsukoak izanik ere, ez da haien aztarnarik kausitu.
|
|
|
Leku batzuetan erabiltzen den aurkaritza DMtzat har daiteke
|
hau
ere. Ba (da) arren esapidearen laburdura izan liteke.
|
|
|
42.22.2i Bada ren forma eta balioa. Loturazko ondoriozko diskurtso markatzailea da
|
hau
ere. Mitxelenaren hitzez esateko:
|
|
|
42.22.4c Perpausean hartzen duen lekuari dagokionez, adibide horiek eta liburuetatik harturiko beste hauek garbiro erakusten digute DM mugikorra dela
|
hau
ere, leku bat zein bestea hartzen baitu. Hona lehenik zenbait adibide orduan hasieran dutenak:
|
|
|
42.20.4a Aditzondoa da
|
hau
ere, formari dagokionez —gain izenak kasu marka bat baino gehiago hartuz sortua, hain zuzen ere—, baina diskurtso markatzaile gisa erabiltzen dena, osterantzean en pare pareko. Gainerontzean aldaera ere badu, gutxiago erabilia egun. Honen, eta orobat bestela diskurtso markatzailearen bi balioak bere ditu DM honek ere:
|
|
|
42.20.5a Ezpere (n) diskurtso markatzaile zaharkitu
|
hau
ere (egun ez da ia ageri testuetan) bestela ren parekoa dugu, neurri batean bederen. Izan ere, besteak beste, baldintza moduko hautaketa adierazteko ere balio baitu:
|
|
|
Aurreko bi atzizkien pareko dugu
|
hau
ere, nahiz emankortasun urrikoa izan. Iparraldeko testuetan adibide gutxi batzuk besterik ez dugu aurkituko:
|
|
|
Berehala ikusiko dugunez, ordea, salbuespen dira dun eta ko3; ziurrenik, lehena erlatibo laburtua baino ez delako eta, beraz, aditzen osagarri zuzenek izan ditzaketen egitura berak har ditzakeelako. ko atzizkiaren kasuan, berriz,
|
hau
ere berez flexioaren alorrekoa delako; beheraxeago ikusiko dugu zergatik esaten dugun hemen aztertuko dugun ko3 hau adjektibo sortzailea dela, hau da, eratorpenaren eremukoa.
|
|
|
Halaber, umetoki ‘umeentzako tokia’ edo ‘umeak dauden/ sortzen diren tokia’ dela pentsa dezakegu; hau da, ‘helburua’ erlazio semantikoaren adibidetzat har dezakegu, edo ‘edukia’ (zer non) erlazioarena. Autobus ilara izen elkartuak ere izan dezake ‘ilaran autobusak daude’ irakurketa (‘edukia’); baina baita beste
|
hau
ere, ‘autobusek sortu duten ilara’, kausa edo jatorria. ‘Ondorioa’ eta ‘helburua’ ere:
|
|
|
Ulertu, zerua goibel zegoela lainoek ekia ‘kukutzen zutelako’ nahiz ‘kukutzen zuten eta’ uler daiteke, beharbada, lehen adibidean; hirira ekarri zutela balentriak ‘han eginak zituelako’ nahiz ‘han eginak zituen eta’, bigarrenean; eta gehiago kostatuko dela ur garbia ‘behar duelako’ nahiz ‘behar du eta’, hirugarrenean. Arrazoi bera modu bitan azaltzea izango litzateke
|
hau
ere, besteetan bezala.
|
|
|
38.6c Perpaus kausalak eratzen dituzten beste formak bezala,
|
hau
ere maiz erabiltzen da giza jarrera adierazten duten aditzekin, hala nola, eskerrak eman, kexu izan, ahalketu, urrikaldu eta damutu gisakoekin. Perpausa zenbaitetan kausal eta osagarri gisa uler daiteke:
|