|
2007
|
|
|
Azken batean, etorkizuna ez dugula samurra. Baina honako
|
hau
ere esan beharra dago: gaur baino hobeto sekula ez garela egon.
|
|
|
1989ko %9, 8tik, 2006ko %8, 5era. Arduraz jarraitu beharreko datua da, azken
|
hau
ere.
|
|
|
Batzuen ahaleginek egoera mantentzeko edo modu batera edo bestera hobetzeko balio badute ere, Euskal Herrian aisialdiaren esparru
|
hau
ere jasotzen duen plangintza orokor integralik ez da existitzen, eta horrek haurren erabileran eragin nabaria du, batez ere zonalde soziolinguistiko erdaldunenetan.
|
|
|
Horretara, bada, indarra, izen ona eta nork bere buruaren gainean duen estimu txikia izaten dira eremu honetako baldintzagarriak. Berbarako, elkarren ondoan bizi diren hizkuntza erkidego biren jazokizun bat azaldu nahi dut oraingoan,
|
hau
ere adibide batez emanda. Bilboko metroko igogailu baten iragarki hau ikus dezakegu:
|
|
2008
|
|
|
Datu
|
hau
ere ez da harrigarria: euskara erabiltzen duten ziberkomunikabideen artean, erdia gipuzkoarrak dira (50 komunikabide; Donostian 22), Bilbon Euskal Herriko biztanleriaren erdia biltzen bada ere (2.124.846 lagun 2006an, Eusko Jaurlaritzaren arabera).
|
|
|
41). Ildo horretan, ikus
|
hau
ere: Leprêtre & Bañeres 2002 Bestalde, ikus:
|
|
2009
|
|
|
Baina badator olatua berriro. Neurgailu
|
hau
ere amaitzear dago, eta bitartean lan bikaina egin dute Kutxak eta Buruntzaldeko udalek, elkarren arteko jardun guztiak identifikatzen eta horietan hizkuntza ohiturak eta gaitasunak aztertzen. Erradiografia xehea daukagu orain, jardun guztien zerrenda eta horietan hizkuntzaren egoera jasotzen duena.
|
|
|
Zure gomendioari erantzunez agian? Gai honen harira honako
|
hau
ere galdetuko nizuke: nola uztartzen da Donostiako gaur egungo euskararen egoera eta plangintza, zuk nahi zenukeenarekin?
|
|
|
Bosgarren zatia: molde generikoz eta teknikoz, baina
|
hau
ere experientzia hori Euskadiri aplikatu gogoz, Elebitasunari buruzko lan bat ematen da (Maria Joxe Azurmendik)".
|
|
|
Aztertutako bikote askoren aipuetan ikusten da bolada batean beren egunerokoaren" energia" zati handi bat aldaketa prozesu honi dedikatu diotela. Eta bolada batez gaia" lehentasun" tzat hartze
|
hau
ere prozesuaren gakoetako bat bezala ageri zaigu. Horrela aipatzen du, esaterako, Lasarte Orian elkarrizketatutako bikotekide batek:
|
|
2010
|
|
|
Beste kontu bat,
|
hau
ere umeen erabilerarekin lotua. 3 urteko ume bat, hizketan dagoeneko ongi samar moldatzen dena, eta gauza da ergatiboaren erabilera" ez zuzena" egiteko, are txikiagoa den ume baten plantak egiteko.
|
|
|
Hizkuntza kudeaketa erakundetzea edo erakunde barruko uztarketa lerro estrategiko gisa hartu behar da eta ondorioz, landu behar da. Baina
|
hau
ere ez litzateke nahikoa arrakasta izateko. Arrakasta etorriko da pertsonaren aldagaiak lerrokatzen direnean egitasmo edo ekintza baterako erakundearen estrategiarekin batera eta ekintza zehatzen estrategiarekin batera.
|
|
|
2001eKo errolda: ...T euSKararenTzaT hogei urte ez da denbora luzea, aldakortasun soziolinguistikoaren ikuspegitik. gaiaz zerbait ikasi duen orok badaki hizkuntzaren gizarte erabileran gertatzen diren zenbait ohitura aldaketa finkatzeko, ezarpen aldi luzeak, behartzeko hainbat neurri eta hedabide andana behar izaten direla, biztanleriaren lekualdaketa garrantzitsuekin batera. hala ere, esperientzia zientifikoak beste
|
hau
ere erakusten digu: aldaketa soziolinguistikoak zenbat eta gehiago finkatu, hainbat eta zailagoa dela egoera lehengoratzea. horregatik, urte bakoitzak, hilabete bakoitzak, bere balioa du hegoaldean gaztelaniak euskara ordezkatzearen aurka abiatutako erlojupeko lasterketan. horregatik, hogei urte igaro eta gero, interesgarria zen 2001eko datu demolinguistikoak aztertzea. datu horiek erakutsi behar zuten ea bazen euskara berreskuratzeko eta elebitasun eraginkorrerantz aurreratzeko egiazko gizarte borondaterik, edo, alderantziz, euskal gizartearen gehiengoarentzat euskara antzinako erlikia bat baino ez den, gizartekomunikaziorako balio ez duen tresna bat. begiratuta, hauxe da ikusten den lehen gauza ziurra:
|
|
2011
|
|
|
Zein gizarte esparrutan integratu aukeratzen dabil eta independentzia hori gizarteko beste talde batzuekiko dependentziak ordezkatuko du. Aldaketa hauetan musikak protagonismo berezia hartzen du eta
|
hau
ere baloreak ezartzeko bide eta tresna bilakatzen da.
|
|
|
Zein gizarte esparrutan integratu aukeratzen dabil eta independentzia hori gizarteko beste talde batzuekiko dependentziak ordezkatuko du. Aldaketa hauetan musikak protagonismo berezia hartzen du eta
|
hau
ere baloreak ezartzeko bide eta tresna bilakatzen da. Portaerak moldatzeko indarra du eta jokaera ereduak ematen ditu.
|
|
|
Ikerketa
|
hau
ere tradizio positibistan kokatu zen, kanpo lanean oinarritua zegoen eta euskarak zuen egoera deskribatzen zuen.
|
|
|
Ikerketa hau mugarria eta berritzailea izan zen, nire ustez, matematiken bidez, euskararen biziberritzeak jarraitu behar zuen bideari buruzko gogoeta egiten zuelako. Ikerketa
|
hau
ere, paradigma positibistan kokatzen zen, baina oinarrizko ikerketa zen nagusiki. Egiazki, lan honen azken helburua zen Euskal Herriaren egoera soziolinguistikoari buruzko ezagutza teorikoa handitzea.
|
|
|
kanpotik etorritako hiztun taldea gailendu egin dela hizkuntzaz185 Bertako hiztun taldeak atzera egin du nabarmen, hiru belaunalditik gorako perspektiban: bere B hizkuntza galdu egin du eta kanpotarren k hizkuntzara mintzaldatu da. oso fenomeno ezaguna da bigarren
|
hau
ere: Ameriketako kolonizazioak galbidean jarri (hainbatetan zeharo desagerrarazi) ditu bertako hizkuntza zaharrak, eta kolonizatzaileek (tartean gure arbasoek) berekin ekarritako zenbait hizkuntza (batez ere espainola, ingelesa, portugesa eta frantsesa) gailendu egin dira nabarmen.
|
|
|
Sarrera eskolari hezkuntza eleanitza eskatzea utopia bat dela esango du norbaitek; hala izango da behar bada, baina
|
hau
ere derrigorrezko utopia dela esan behar. Bronckart eta Schnewlyk 1991ean ama hizkuntzaren didaktika derrigorrezko utopia bezala bataiatu zuten.
|
|
2012
|
|
|
" ameskeria"," boluntarismo"," maximalismo" eta antzeko kontzeptuak irakurri eta entzun ahal izan dira azken urteotan. Eta
|
hau
ere ez da justua urteotan guztiotan euskaldunontzat gizarte orekatuago baten alde lanean ari izan diren pertsona eta erakundeentzat. Hizkuntza komunitate antolatua, euskalgintza, izan da urtetan hizkuntzaren berreskurapenean aitzindaria, eta aitzindaritza horretarako funtsezkoak izan dira ametsak, helburu argiak eta bizi nahia.
|
|
2013
|
|
|
1) nahiz eta identitatea eraikitzen joaten den eten gabe pertsona bakoitzean, 2) halako barne koherentzia gordetzeko joeragatik (gorago esan bezala), bakoitzaren identitatea nahiko mantentzeko joera du, baita ere neurri handian gaurko mundu mugikorrean (post-modernismoa eta neo modernismoa, globalizazioa, neoliberalismoa...). Txostenean askotan aipatzen dena da identitatea, eta honako ideia
|
hau
ere: pertsonak egiten dituen prozesu guztien lotura, eta prozesu eta portaeren artean gertatzen diren loturak eta emaitzak, pertsonak identitatearen bitartez bideratzen ditu.
|
|
|
2 Landare artean, antzeko zerbait gertatu da ere, Espainiako ibai batean, landare itxuraz ederra eta polita, baina ibaia berarentzako bakarrik hartzen nahi duena, bertan zeuden betiko landare eta animaliak hilzorian jarriz, ikusi da landare
|
hau
ere kentzen, urtero kendu beharra dutela ere horrenbesterainoko erresistentzia duelako, espezie inbaditzailea bezala berriz ere sailkatuz, telebistan ikusi dugu (2012ko irailean ere). Berriro ere, aukera ekologiko bakarra bezala kontsideratuz.
|
|
|
Ahozko hizkuntzak berezko duen emozioen munduari dagokionean ikasleek aitortuaren kontrakoa jaso da; hauen arabera, zenbat eta adinez gorago, orduan eta urduriago sentitzen dira jendaurrean. Etorkizuneko ikerketatan kontuan hartzeko gaia izango da
|
hau
ere.
|
|
|
Esango nuke ere miraria dela horrenbeste elkarte (eta organizazio orokorrean) ezberdin egotea Euskararen aldekoak, Euskal Herri osoan, nik dakidan neurrian erabat berezia dena gure Herri honetan, eta sinistu ezina gertatzen dena nazioarteko soziolinguistika aplikatuan; nahiko miraria ere ikustea Euskararekiko mota guztiko artekotasuna nola handitzen ari den, zori onez. BAT aldizkarirako artikulu
|
hau
ere nahiko artekotasunaren ibilbidea egin duena, adibidea da, gure pozerako.
|
|
|
Aurrekoaren antzezko aurreiritzia da beste honako
|
hau
ere: lagun taldearen kohesioa zapuztu egiten da euskaraz hitz egiteagatik.
|
|
|
XVII. mendean beste pasarte bat aurkitzen dugu, Arabako mendialdean oraingoan;
|
hau
ere Arabako Euskal Hotsak liburutik hartu dugu.
|
|
2014
|
|
|
" Gaztelania ez dut atsegin" itemarekin ez daude ados baina
|
hau
ere tarteko zenbakira gerturatzen da, eta berdina gertatzen da" gaztelania atsegin dut" itemarekin ere. Ez dakite gaztelania atsegin duten ala ez duten atsegin, ezta gaztelaniaz hitz egiten ondo sentitzen diren ere.
|
|
|
Hizlari
|
hau
ere irakaslea da eta ze mailatan edo ze urtetako jendearekin jarduten duen azaltzen ari da.
|
|
2015
|
|
|
Beste erronka, zuzenean, ikastetxeari dagokio. Ikus entzunezko baliabideekin etengabe harremanetan egoteko baliabideak erraz eta eroso jarri behar zaizkio irakasleari; baldintza gutxienekoak betetzen ez direnean, albo batera uzten baita egiteko
|
hau
ere.
|
|
2016
|
|
|
Beste
|
hau
ere argi samar dago datu horien argitan: euskararen erabilerak udalerri euskaldunetako etxe giroan izan duen atzerakadak azken hamarkadan hartu du indar gehien, hamarkadan ere halakorik gertatzen hasia zen arren.
|
|
|
58). Beste
|
hau
ere erants dakioke definizio saio horri: " Xish will have its ‘own space’, i.e. functions in which it and it alone is normatively expected, and Yish will no longer be a major danger to it in those functions" (Fishman, 1991: 85).
|
|
|
Bestela esanik, Nafarroa Behereko, Zuberoako eta Lapurdiren barnealdeko hiztun trinko gehienak ez dira batez ere euskaraz bizi beren eguneroko jardunean, euskaraz eta frantsesez nahas mahas baizik. Inportantea da, nola ez, beste
|
hau
ere gogoan izatea: kopuruz bigarren den Bizkaia laugarren postura jaisten da, E4eta ET hiztunen portzentajeak aztergai ditugunean.
|
|
2017
|
|
|
Ikerketan, beraz, garrantzia izango dute gazteek hitanoari lotzen dizkieten uste eta baloreek. Gainera, hitanoak genero ikuspuntua dauka, genero desberdinketa bat egiten duen aldetik, beraz, puntu
|
hau
ere interesgarria iruditu zitzaidan lantzeko. Hau da, gazteek nola ikusten duten hitanoaren eta generoaren gaia.
|
|
|
9.11 Euskal Autonomia Erkidegoko Justizia Auzitegi Nagusiaren maiatzaren 29ko 238/ 2017 epaia bukatzeko, epai irmoa ez den arren, aipagarria iruditu zait azkeneko hilabeteotan puripurian egon den epai baten azterketarekin amaitzea, hain zuzen ere, gipuzkoako Foru aldundiko euskararen erabilera planaren aurka jarritako helegitearen gainekoa. epai
|
hau
ere, egitasmoaren aztergaien ikuspuntutik aztertuko dugu. estatuko abokatuak helegitean argudiatu zuen euskara planak euskarari ematen ziola gaztelaniaren gaineko zilegitasunik gabeko lehentasuna. horren gainean, auzitegiak ebatzi zuen euskara planak hizkuntzaren errekuperazio eta sustapen politika bat jasotzen duela, gaztelania eta euskararen arteko euskararen kalteko asimetria egoeratik hasita,... (6 oinarri Juridikoa) horregatik, gaineratzen du legezkotzat jo behar zituela euskararen erabilera sustatzen duten planaren atalak, betiere herritarren hizkuntzaeskubideak bermatzen badituzte. ondorioz, legearen aldekotzat ebatzi zituen euskarari lehentasuna ematen dioten planaren atalak, batez ere euren funtzioak euskaraz nagusiki egiten dituzten euskarazko administrazio atalei buruzkoak. atal horien hiru adibide aipatuko ditugu jarraian. lehenik, gipuzkoako Foru aldundiko euskara planaren bigarren artikuluaren lehenengo atalak, auzitegiak legezkotzat jo zuena, honela dio:
|
|
|
Inkesta Soziolinguistikoa ikerketa
|
hau
ere bost urtean behin egiten da, eta lehena 1991 urtean egin zuten, eta azkena, 2016an. inkesta hau eusko Jaurlaritza, nafarroako gobernua eta euskararen erakunde publikoaren elkarlanaren bidez burutzen da; horrela, euskal herria bere osotasunean aintzat hartzen duen lan bat da hau ere.
|
|
|
Inkesta Soziolinguistikoa ikerketa hau ere bost urtean behin egiten da, eta lehena 1991 urtean egin zuten, eta azkena, 2016an. inkesta hau eusko Jaurlaritza, nafarroako gobernua eta euskararen erakunde publikoaren elkarlanaren bidez burutzen da; horrela, euskal herria bere osotasunean aintzat hartzen duen lan bat da
|
hau
ere.
|
|
2018
|
|
|
Eta bestetik bizi gaituen kultura zappingaren kultura da, menuarena. Orain honekin gozatzen dut eta gero horrekin, honekin konprometitzen naiz, baina gero beste horrekin, hau ona da niretzat, baina beste
|
hau
ere bai. Hizkuntzarekiko eta kulturarekiko atxikimendu solidoa, nire inguruan eta belaunaldian multzo esanguratsu batean ezagutu dudana, orain ahulegi ikusten dut belaunaldi berrietan, bai nire belaunaldi bertan ere, bai nigan ere.
|
|
|
Beraz, posible izango litzateke baita bizitza gertakizunak hartzea laginketa unitate modura, baina askoz konplexuagoa da horrela egitea, bizitza gertaerek duten izaera transbertsala dela eta (hainbat erakunde ikutu ditzaketelako. Hala ere, azterlan honetan aukera
|
hau
ere aipatu da, bizitza gertakizunetan oinarritutako laginketa hori izan delako Europar Komisioak 2012 urtean erabili zuena Europako gobernu ezberdinetako online zerbitzuak ebaluatzeko, Bezero Misteriotsuaren Teknika eta erabiltzaileei egindako galdetegien bitartez (Europar Batasuna, 2012).
|
|
2019
|
|
|
Immigrazio oldarkor eta bat batekoa arrisku handia da: kanpotik arnasgunera bizi izatera asko eta bat batean baldin badatoz, eta beren artean batez ere erdaraz ari badira, euskarazko mintzajardun arruntaren ordura arteko nagusitasunari eustea zaila izango du herriak. erronka handia da bigarren
|
hau
ere: handia eta, itxura osoz, puntu batetik aurrera oso nekez (agian ezin) kontrola litekeena.
|
|
|
...netik kanpora (unibertsitateak dauden hirietan, campusean bertan etab.) babes-leku euskaldunak behar dira. bizi izatea erakargarriago izango da2 zoriontasunaren gai hori asko zabaltzen ari da gizarte mailan, unibertsitatean (berariazko ikasketak sortzen ari dira horren gainean) eta maila politikoan (uaen" minister for happiness" postua sortu zen 2016an aljazeera 2016). hori esanda, beste
|
hau
ere erantsi behar dut: txostenean mikel zalbidek aipatzen dituen erronka demolinguistikoa eta sozioekonomikoa are funtsezkoago dira agian. umerik gabe ez dago etorkizunik eta arnasgunean gelditzeko bitarteko materialik (lanik etab.) ez baldin badago alferrik dira gainerakoak. osaera soziokultural berriak (eta, oro har, gaur egungo bizimoduak) gazteak arnasguneetatik ateratzea eskatuko (dagoeneko eskatzen) du maiz. arnasgunetik kanpora (unibertsitateak dauden hirietan, campusean bertan etab.) babes-leku euskaldunak behar dira (kafe antzokia bezalakoak, etab.) horregatik:
|
|
|
5 arnasguneen azken ezaugarri erabakigarria euskararen belaunez belauneko jarraipena bermatuta izatea da, eta hori ere erabilera handi horren ondorio logiko eta naturala da. horregatik, aldagai
|
hau
ere ez da berariaz neurtu, erabilera neurtuta nahikoa izan daiteke.
|
|
|
" haietako bat sentitu naiz" esan zuen auzotar batek, parekidetu egiten baitu ekimenak. Baina
|
hau
ere gertatzen da beste norabidean: hona etortzean ere, aurreiritziak dituzte maletan, eta interakzio horretan bestelako ikuspegi eta praktikak jasotzen dituzte.
|
|
2020
|
|
|
Halaber, DD izanik, HE egiaztatu duten langileak% 90,69 dira. Hortaz, EP ean ezarritako jomuga
|
hau
ere gainditu egin da, puntu gutxigatik izan bada ere.
|
|
2022
|
|
|
Amaitzeko, honako
|
hau
ere aipatu behar da: komunikazio kanalak irekitzea oinarrizko pausoa da interes taldeekin informazioa trukatzeko, baina garrantzizkoa da harago joan nahi dela entzute aktiboaren bitartez, gardentasunean eta elkarrenganako konfiantzazko harremanak sortze aldera, bi noranzko elkarrizketa etengabea eta emankorra izan dadin.
|
|
2023
|
|
|
Ibilbide luzeko eta laburreko egileek ikusten dute plaza hau eurena bezala. Eta Bat aldizkariak nabarmendutako lanekin osatzen duen zenbaki
|
hau
ere horren testigu da. •
|
|
|
• Atal honetan beste ideia
|
hau
ere bazetorren: " euskara eta euskal hiztunon eskubideen defentsa koherentea ez dela egin nahikotasunera iristeko behar duen zentraltasunez".
|
|
|
Azpimarratu behar da hizkuntza komunitatearen jarrera eta motibazioaren ondorio direla gaur egun euskara hizkuntza bizia izatea eta dagoen ezagutza mailarako espero zitekeena baino erabilera maila handiagoa izatea. Azken hamarkada luzeetan sendo dugun aldagaia da atxikimenduarena (sendo beste garai batzuekin eta beste hizkuntza komunitate batzuekin alderatuz), baina hizkuntzaren biziberritzean ari garen eragile sozial eta instituzionalen kezka nagusietako bat da
|
hau
ere. Horren lekuko dira urtero era guztietako erakunde, elkarte eta eragileek egiten dituzten sentsibilizazio kanpainak.
|
|
|
Bestalde, hain egoera ezberdinetan zeuden hizkuntzentzako baliagarriak izan zitezkeen eszenatokiak irudikatzen jarriko zituen gazteak ariketa honek. Halaber, gazteak proiektuak sortzen trebatzeko aukera ona izan zitekeen tarte
|
hau
ere.
|