|
2000
|
|
|
lehenengo eskakizun multzoaren arabera, taldeak, barne desakordioak sor ditzakeen eragin ezegonkortzaileetatik babestu behar dira (esate baterako, arbasoengandik jasotako ohiturak jadanik errespetatzen ez dituzten gizabanakoek erakusten duten heterodoxia). Bigarren eskakizun multzoaren arabera, beste aldetik, gutxiengo kulturalek, kanpotik datozen eraginetatik babestu ahal izateko zenbait neurri
|
hartu
behar dituzte (esate baterako, gutxiengo kulturalak hezkuntza sistema bere hizkuntzan ezin duenean garatu). Babes mota biek helburu bera daukatela dio Kymlickak, komunitate nazionalen egonkortasuna eta izaera defendatzea, hain zuzen ere.
|
|
|
Konparazio batez baliatuz, imajina dezagun hizkuntza bat arabiar arrazako zaldia dela, gaztea eta osasuntsua; bestea, berriz, astoa, bere gain hamaika zama garraiatu duena. Animalia biek lasterketa batean parte
|
hartu
behar dute; biek toki berean dute bai irteera eta baita muga ere. Arauak berdinak dira bi lehiakideentzat.
|
|
|
Beste hitzetan esanda, gizartekideak hiritartasunaren idealera hurbildu daitezen kontsideratu behar zaie, ez indibiduo abstraktuak, isolatuak bezala, baizik eta giza talde ezberdinekin lotura estuak dituzten indibiduoak bezala. Estatuak esku
|
hartu
behar du aipaturiko talde horiek orohartzaileak direnean, defentsa premia larrian daudenean eta, aldi berean, bere kideen askatasuna eta errespetua babesten dutenean. Esku hartzeko modu bat (ez bakarra) ekintza positiboaren bidez burututakoa da.
|
|
|
Estatuak ezin du kasu horietan neutraltasunez jokatu. Esku
|
hartu
behar du gutxiengo kultural horien babesean. Modu horretan baino ezin du lagundu estatuak gizarte dezente bat eraikitzen, bere instituzioak bertan bizi diren gizabanako guztien errespetua irizpide nagusitzat duen gizartea, alegia10.
|
|
|
Estatuak, bizimodu onei buruzko gizabanakoen ikuskera ezberdinen aurrean, neutrala izan behar duela defendatzeak ez du esan nahi, ordea, bere esparruan bizi diren hiritarren askatasun indibidual, segurtasun fisiko edota ongizateaz arduratu behar ez duenik. Alderantziz, aztergai ditugun liberal hauek, arlo horietan estatuak jarrera aktibo bat
|
hartu
behar duela diote2 Horrela bada, estatu liberal batek, neutraltasunaren agindua errespetatzen duen neurrian behintzat, politika antiperfekzionista bat izan behar du gidaritzat, ezin baitu bizimodu onaren ideia jakin bat edo beste bultzatu. Neutraltasunaren ideiaren arabera orduan, estatuak bere jokabidean ezin du bataren gailentasuna edota gutxiagotasuna aditzera eman bere baliabideak hara zuzenduz, horrela jokatuz gero gizabanakoen bizimodu onaren ikuskeren gain eragina izango bailuke.
|
|
|
Liberalak eta bere kritikoak bat badatoz tesi sozialarekin, zertan datza orduan haien arteko desadostasuna? Esan daiteke desakordioa, besteak beste, estatuak jokatu behar duen paperean datzala, hau da, instituzio publikoek zein neurritan esku
|
hartu
behar duten gizabanakoen bizimodu onen aukeran4 Beste hitzetan esanda, eta guretzat dagoeneko ezaguna den terminologia erabiliz, bi autore multzo hauen arteko argumentuaren gatazka estatuaren neutraltasunaren auzian kokatzen da: liberalek, oro har, estatuaren neutraltasuna defendatzen duten bitartean, komunitaristak ideia honen aurkariak dira.
|
|
2001
|
|
|
Euskalgintzak eremu autonomo bihurtu behar du. Aurrerantzean euskalgintzak berak
|
hartu
behar du hitza, diskurtso autonomo propioa landu behar du, berak markatu behar ditu estrategiak, berak hartu behar du iniziatiba gizarte eragileen eta gertakarien aurrean. Hauxe iruditzen zait gaur egungo erronkarik larriena.
|
|
|
Euskalgintzak eremu autonomo bihurtu behar du. Aurrerantzean euskalgintzak berak hartu behar du hitza, diskurtso autonomo propioa landu behar du, berak markatu behar ditu estrategiak, berak
|
hartu
behar du iniziatiba gizarte eragileen eta gertakarien aurrean. Hauxe iruditzen zait gaur egungo erronkarik larriena.
|
|
|
3. Ez dut uste euskalgintzak amua irentsi eta jokamolde berezirik
|
hartu
behar duenik. Eraso zehatzei erantzun zehatz eta duinak eman behar zaizkie, neurrikoak eta egokiak.
|
|
|
Euskalgintzak, ordea, beste puntu sendo bat ere kontuan
|
hartu
behar du: estatu propiorik ez izan arren, Administrazio publikoak joka dezakeen paper positiboa, askotan funtsezkoa.
|
|
2002
|
|
|
Ez dut uste profesional txarrak hezten ditugunik, eta uste dut hobekuntza handiak izan direla azken urteotan. Baina ez gara gai izan hainbat gabezia eta arazori konponbide egokia aurkitzeko, eta kontuan
|
hartu
behar dugu lehiakor samarra den mundu batean gaudela. Lehiakortasuna dagoenean, ez da nahikoa gauzak ondo egitea; besteak baino hobeto egin ditugu, edo, behintzat, hobeto egiten saiatu.
|
|
|
Esandakoa ren karira, Euskal Unibertsitatearen eraikuntza premia eta eskubide natural gisa
|
hartu
behar dugu, ez inoren aurka, geurearen defentsan, mamuak ekidinez, errespetuan oinarrituz, norbanakoaren aukerak eta eskubideak onartuz. Oraingoz guretzat euskararen guneno rmalizatuak sortzeak du lehentasuna eta Euskal Unibertsitatearen bidean sortzen diren inguruko iniziatiba guztiak errespetatuko ditugu, batik bat sare publikotik bideratzen direnak eta baita zerbitzu publiko gisa antolatzendi renak ere bultzatuz.
|
|
|
2. Nire beldurra, Euskal Unibertsitatea berehala eratzeko proposamenak plazaratu direnean, beti izan da ghetto ez bihurtzearena. Beharbada, gaur egun, beldur hori izateko arrazoi gutxiago dugu, baina, behintzat, arriskua kontuan
|
hartu
behar dugula uste dut.
|
|
|
Ezbairik gabe euskaltzaleok
|
hartu
behar dugu zama hori gure gain; guk geuk erein ezean ez baitu inork uztarik jasoko. Zein da, baina, ahalik eta emaitzarik emankorrena lortzeko erabili beharreko hazia?
|
|
|
Bitartean, NBEk —gogora dezagun Israelek legez kontra okupatutako lurraldeak direla— Palestinar Estatua eratzeko eskubidea oso modu lausoan baino ez du aintzatetsi. Kontuan
|
hartu
behar dugu, gainera, 1947an ere onartu zuela eskubide hori, Israelgo Estatua sortzen zuen aldi berean.
|
|
2003
|
|
|
" Batasun" be rriak eratzen ari dira, erabakigune eta lege berriak eta guzti. Europako Batasuna giza taldeen artean gertatzen ari diren birmoldaketa bat da, bat gehiago, errealitatera moldatzeko saialdietan, gizakion bizitzak planetan dituen aukera berriez eratua (teknologia, informazioa, garraioa...). Estatuek eta nazioarteko erakundeek aintzat
|
hartu
behar dituzte Giza Eskubideen Adierazpenean bildutako eskubide indibidualak —adierazpen askatasuna, manifestazioa eta informazioa— baina ez da haien erabilpena bermatzen duen erakunde bakar bat ere. Eta ez zaie lege indarra ematen une honetan Estatua eratua ez duten herrien talde eskubideei.
|
|
|
herriak ezin duenean bere kultura eta autogobernua garatu kokatua dagoen Estatuak edo Estatuek eragozten diotelako, nola deitzen zaio horri? Zer jarrera
|
hartu
behar dute nazioarteko erakundeek. Zeintzuk dira herri gisa heldutasunera iritsi nahi duten gizon emakumeek erabil ditzaketen legezko bideak?
|
|
|
Izan ere, sarea egituratzeko, homologatzeko eta normalizatzeko eginahalak egin direnean, ahalik eperik laburrenean hiztunak lortzeko asmoz erritmo bizkorragokoikastaroak lehenesteko ahaleginak egin direnean, egungo sarearen ondo ondoan, Hizkuntza Eskolen bidez, diru baliabide publikoak xahutuz, sektorean baztertu nahi diren (ezpada xede berezietarako egitasmoen kasuan) erritmo apalagoko ikastaroak eskainiz, beste eskaintza bat zabaltzeko egiten ari den ahalegina ez da ulertzekoa. Baina, berrantolaketak sektore pribatua ere
|
hartu
behar du ezinbestean kontuan, sektore publikoa denean osagarritasunez jokatuz eta hiri handi eta hiriburuetan dagoen gehiegizko euskaltegi sarea eskarira egokituz. Osterantzean, berrantolatu ezean, euskaltegi sare ahula geratuko baita etorkizunean, erronkei erantzuteko ez-gauza eta eguneroko funtzionamendua besterik gabe mantendu ahal izateko bitarteko ugari dituena.
|
|
|
Sekto reari dagokionez, kalitatea da hitz gakoa. Erakartzen dugun herritar oro euskalduntzeko helburua aintzat
|
hartu
behar dugu, ez dugu erakarritakoa ikasi gabe joaten utzi behar. Argi dago horretarako diru inbertsio handiak egin behar direla, gaur egungo egoerak eragotzi egiten duelako erabat sektorean kalitatearen bidea jorratzea.
|
|
|
Egitasmo hori lurralde osoko ondare kulturala denean, nafar guztien ondare aberatsa, baina hamarkadaz hamarkada galtzen ari dena, lurraldeko agintariek benetan salbatzeko borondatea baldin badute, etengabeko galerari aurre egiteko dagozkion neurriak
|
hartu
behar dituzte. Ondare kultural hori lurraldearen berezko hizkuntza bizia baldin bada, komunikazio tresna alegia, begi bistakoa daneurri baliagarri bakarra hizkuntza horren erabilera bulkatzea dela.
|
|
|
Paternalismoak saihestu behar badira ere, nork bere esparrutxoa gestionatze hutsera mugatzea ere ez dut uste bide egokia denik, etaho rretarako joera izan badugu euskalgintzan. Herri, eskualde edo herrialde bakoitzeko ezaugarri eta sentsibilitateak oso kontuan
|
hartu
behar ditugula egia bada ere, eta inteligentziaz eta malgutasunez jokatu behar badugu ere, uste dut Euskal Herriari ezarri zaizkion muga administratibo politiko zorrotzak gure eguneroko jardunera ez ditugula mekanikoki eraman behar, eta gogoratu behar dugula euskara bat eta bakarra dela, euskaldun guztiona, eta denon artean atera dugula aurrera.°
|
|
2004
|
|
|
Autoritatearen lana aisago da, jendea otzanagoa da halakorik ez bada. Hemen goitik —goi agintaritzatik— mugatua datorkigu kulturak
|
hartu
behar duen dimentsioaren luze laburrera.
|
|
|
Egoera hori konpontzea bideratuko lukeen oharra ere egiten du: gerra hastearen erabakia ezin da erregearen eskuetan utzi, baizik eta herriak berak
|
hartu
behar du erabakia, hau baita gerra egin eta bere ondorio latz guztiak jasaten dituena.
|
|
|
JAIki ekimenaren aldekoek ziotenez," herri honetako kulturaren oinarrian dauden atabismo zabaleko ospakizunek bere horretan diraute", eta atabismo horren parte
|
hartu
behar dugu euskaldunon joera milenarioa: ekaitzak zakar jotzen duena, aterpea bilatu, aldez aurretik jakinik ekaitzaren ostean beti argitzen duela egunak, eta garai hobeak helduko direla ezinbestez.
|
|
|
Hori lortzeko, horretarako beharrezkoa den esparrua ezarri da. Baina, edozein kasutan, komunikabideen hizkuntz eta enpresa errealitatea aintzat
|
hartu
behar dugu. Irratia eta prentsa adibide garbiak izan daitezke.
|
|
|
Jakina, hau guztia bideragarriagoa izango da biztanle kopuru handiagoa duten demarkazioetan, hau da, hiriburuetan eta hiriburu inguruetan; eta zailagoa, noski, biztanle gutxiko eskualdeetan. Beti ere kontuan
|
hartu
behar baitugu telebista hauek enpresa pribatuek finantzatuko dituzten ekimenak izango direla, eta finantziazio hori publizitate iturrietatik datorrela nagusiki.
|
|
2005
|
|
|
Hala ere, eman diezaiogun beti zalantzaren aukera. Eusko Jaurlaritzak erabaki berri eta garrantzitsua
|
hartu
behar du hilabete hauetan: lurreko toki telebisten lizentzien banaketa.
|
|
2006
|
|
|
Begi bistakoa dirudi irakaskuntza mota horiek behar ezberdinei erantzuten saiatzen direla; argi baitago, efikaza izateko, hizkuntzen irakaskuntzak hizkuntza guztiak kontuan
|
hartu
behar dituela eta benetako komunikazio egoeren aurrean estrategia bereziak garatu behar dituela, irakaskuntza prozesuan ematen diren antzera.
|
|
|
Immigrazioen ondoren kontuan
|
hartu
behar dugu 12 milioi biztanle mintzo direla arabieraz, turkieraz, Indiako azpikontinenteko hizkuntzetan edo Asiako beste hainbatekotan. Immigrazio jatorriko eskola umeak adin horretako populazioaren %7 artean dabiltza (Killilea 1994, Etxeberria 2000).
|
|
|
Etorkinen integrazioa ahalik eta erosoena izatea nahi baldin badugu, gizartea eta eskola horretarako prestatu beharrean aurkitzen gara. Euskal Autonomia Erkidegoan diru publikoz sostengatutako ikastetxe guztiek
|
hartu
behar dute beren gain ikasle etorkinen harrera eta integrazioa, oinarrizko egitekotzat hartuz. Hori da egungo gizarteak herrialde aurreratuei eskatzen diguna eta Euskadiko hezkuntza komunitateak ezin die hutsik egin.
|
|
|
Zer jokabide
|
hartu
behar lukete Jakinek eta Jakinen idazten duten intelektualek?
|
|
|
Gatazkak prebenitzeko, aldez aurretik hartu behar dira neurriak estatuak nazioarteko legeak betetzera behartzeko beren herritarrekiko harremanean, beren mugen barruko herri eta komunitate berezituei dagokienez, besteak beste. Era berean, neurriak
|
hartu
behar dituzte autodeterminazio eskubidea gauzatzea galarazten duten neurriak saihesteko, hala nola, biztanleria leku batetik bestera eramatea edo nahitaezko asimilazioa. Estatuei ulertarazi behar zaie ezin dituztela bazter utzi herri eta komunitateen aldarrikapenak.
|
|
|
Azkenean, Venice Komisioaren iradokizunak kontuan hartuz, Europako Batasunak bi baldintza ezarri zizkion 2006ko maiatzean egin zen autodeterminazio erreferendumari: batetik, %50ek baino gehiagok
|
hartu
behar zuela parte bozketan; bestetik, parte hartzen zutenen %55ek gutxienez egin behar zuela independentziaren alde, emaitzak legitimo izateko.
|
|
|
a) Unibertsitateko euskara bera gaitzea, Zientzia eta Tekniken lexikoa eta hizkera landuz; b) Unibertsitateko irakasleak gaitzea, beren alorreko gaiak euskaraz erabiltzeko, beraiei dagokien hiztegietan parte harraraziz; c) Euskal Unibertsitateak behar duen oinarrizko material idatzia lantzea, bereziki hiztegiak. Hiru helburu horiei begira, hiztegiek, termino zerrenda hutsak izan beharrean, alor bakoitzeko gaiak landuko zituzten, testuak sortuz, eta horien barruan erabili eta frogatuz termino teknikoak; eta gainera hiztegietako bakoitzean alor bereko Unibertsitateko eta bestelako adituek
|
hartu
behar zuten parte, taldean lana eginez, UZEIren koordinazioarekin eta gidaritza linguistikoarekin.y
|
|
2007
|
|
|
*" Itzala eman nahi duenak argia
|
hartu
behar du", idatzi zuen Gabriel Arestik. Itzala edota babesa eman beharraz ari zen poeta.
|
|
2008
|
|
|
Seinalatu behar da, halaber, urte zaila izan duela liburu honek, mailegua dela eta ez dela. Jaitsierak ez du agian horrekin zerikusirik, baina urte batzuk barru liburu mota honek sekulako jipoia
|
hartu
behar du, baldin eta Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza Sailak doakotasuna mailegu bidez planteatzeari luzaroan eusten badio.
|
|
|
Euskal Herrian bizi diren Espainiako eta Frantziako Estatuetatik etorritako immigrante kolektiboei dagokienez, bi auzi horiei buruz duten jarrera, nahiz eta gizarte osoaren batez bestekoaren azpitik egon, nahiko jende dator bat iritzi horrekin, oraingoz. Horrenbestez, zazpi lurraldeetako batez bestekoa hartuta, immigrante horien %25 baino gehiagok aitortzen dute euskal alderdiei ematen dietela botoa, %50 baino gehiagok pentsatzen du euskal gizarteak berak
|
hartu
behar dituela erabakiak eta %30 baino gehiago euskalduntze prozesuarekin bat dator. Ikusten denez, bide luzea dugu oraindik29 Baina oraingoz, batetik, Espainiako Estatuak immigrante horiekin egikaritu nahi duen etnifikazioa nekez gauzatzen ari da, gehienak eta zeharka, Hego Euskal Herriaren autodeterminazioaren aldekoak dira; eta, bestetik, Frantziako Estatuak euskaldunekin egikaritu nahi duen ghettifikazioa, Ipar Euskal Herrian turismoaren aldeko politika masiboaren bidez, eteten ari da, Departamenduak berak hala eskatzen baitio.
|
|
|
Immigranteak hartzen zituen gizartearen arauak eta balioak bereganatzean eta etortzen zirenen identitatea eta kultura desegitean oinarritzen zen eredu hura. " Bestea" bereganatzean eta" gu bezalakoa" bilakatzean oinarritzen den integrazioaren eredua baztertu, eta kultura anitzen arteko bizikidetzan eta elkar aintzat hartzean oinarritzen den" integrazioaren" eredua
|
hartu
behar dugu.
|
|
|
Autogobernuaren ikuspegitik, azken buruan, aurkako irizpidea dela esango genuke. Immigrazioaren berezko diskurtso batek aintzat
|
hartu
behar du etorkinen hizkuntz egokitzea. Katalan erakundeen erantzukizunaren parte da etorkinei katalanez hitz egitea beren esfera publiko gehienetan, batik bat gehienak gaztelaniadunak diren eskualdeetan.
|
|
|
Ez dakiguna zera da, joera bakoitza zenbateraino den heredatua: herentzia genetikoaz gain, ingurunea eta ohiturak ere beti
|
hartu
behar ditugu aintzat. Azken batean, esan genezake gutxienez hiru faktore horien elkarrekintzak definitzen duela gene batek nola funtzionatuko duen, gaixotasun bat edo izaera bat nola agertuko den...
|
|
|
Horrekin batera, hezkuntza sistema berri honek ikasleen jarrera aldaketa eskatzen du. Hau da, ikasleak ezagutzaren hartzaile soila izateari utzi behar dio eta ikasketa prozesuan jarrera aktibo eta autonomoa
|
hartu
behar du.
|
|
|
Hezkuntzaren ardura behin betiko industria finantzieroak
|
hartu
behar du. Hezkuntza ekonomiaren zerbitzuan jarri behar da.
|
|
|
Ezagutzaren gizarteak sorrarazitako espektatibak garatzeko, hezkuntza eta prestakuntza alorreko behar berriei erantzun behar diete unibertsitateek. Ildo horretan, ikasketa zientifiko eta teknikoen, zeharkako gaitasunen eta etengabeko ikaskuntza aukeren premia gero eta handiagoa dela
|
hartu
behar dute kontuan bereziki; premia horri erantzuteko nahitaezkoa baita lotura irekiagoak finkatzea irakaskuntza eta hezkuntza elementu eta maila guztien artean.
|
|
|
Edukiari dagokionez, aldiz, Bolognako prozesua Europar Goi Hezkuntza Esparrua eraikitzeko prozesua dela kontuan
|
hartu
behar dugu. Zentzu honetan, hezkuntza unibertsitarioaren homogeneizazioa, pribatizazioa eta elitizazioa ditu helburu prozesu honek.
|
|
2009
|
|
|
Lurraldeaz ari garenean, bada, kontuan
|
hartu
behar dugu zein egitura politikoz ari garen. Gaur egun, nazio estatua dugu lurralde antolamendurako forma nagusia, eta nazio estatuak erabateko jabetza errebindikatzen du bere lurraldean; subiranotasuna errebindikatzen du.
|
|
|
Lorenzo Soccavo aztertzaileak, aldiz, bestera uste du: informatika ingurumariaren eskuetan ezin dela utzi merkatua eta liburuaren katea osatzen duten aktore tradizionalek
|
hartu
behar dutela eskutan etorkizuna. Aktore klasikoak, bai, baina zeregin berriak egiteko.
|
|
|
Gainera, gure arteko batzuk 18 urterekin hasi ziren gurekin, baina 22 urtera heldu ziren... Ekintzaile batek gizartearen ardura
|
hartu
behar du, eta ardura bideratzeko gizarteari dagozkion eginbehar batzuk egin, esate baterako udaletxetik. Zer bide zegoen horretarako?
|
|
2010
|
|
|
Horretarako ondoko pausoak eman behar ditugu: 1 Erabaki hartze prozesuan pertsona orok
|
hartu
behar du parte, eragile guztiak, publikoak eta pribatuak, gobernuak, hiritarrak eta gobernuz kanpoko erakundeak konprometituz; arlo lokaletik abiatuz, unibertsalerantz; 2 Osasunaren determinante sozial guztiak kontuan hartu behar ditugu, osasuna sustatuz, maila guztietan; eta 3 Botere oreka berri batean eta giza eskubideetan, elkartasunean, elkarrenganako interesetan, humanismoan eta berdintasune...
|
|
|
Horretarako ondoko pausoak eman behar ditugu: 1 Erabaki hartze prozesuan pertsona orok hartu behar du parte, eragile guztiak, publikoak eta pribatuak, gobernuak, hiritarrak eta gobernuz kanpoko erakundeak konprometituz; arlo lokaletik abiatuz, unibertsalerantz; 2 Osasunaren determinante sozial guztiak kontuan
|
hartu
behar ditugu, osasuna sustatuz, maila guztietan; eta 3 Botere oreka berri batean eta giza eskubideetan, elkartasunean, elkarrenganako interesetan, humanismoan eta berdintasunean finkatutako demokrazia unibertsalarekin eta hiritarraren alde joko duen kultur garapenarekin loturik joan behar duten neurri zientifiko sozialak areagotu behar ditugu.
|
|
|
Aintzat
|
hartu
behar dugu zientzia erregulatzaileak testuinguru zeharo diferentean kokatzen gaituela: ziurgabetasun giroetan ernaltzen da, premiazko erabaki bat exijitzen zaio eta esangura politikoa duen ezagutza da; industria eta gobernuetako adituek burutua da; errebisiorako estandarrak eta metodologiak, ikergaia, modua eta helburuak adituen diziplinek baldintzatua dator; aholkularitzarako txostenekin hornitua dago; agentzia instituzionalen protokoloak jarraituz egina da.
|
|
|
Hala, beraz, zientzia eta teknologiaz hitz egiterakoan ustea da bere bilakaera baldintzatua dagoela" kanpo" faktoreek eraginda, eta horri txarra irizten zaio, baina horrez gainera eztabaida taldeetan bigarren irakurketa bat ere zabaldu izan da, alegia, barne faktoreek ere ez dutela aterabide uniboko bat ahalbidetuko. Horrek eraginda, eta autoritateen diskurtsoetatik aldenduz, herritarrek diote" ziurgabetasuna" eta" umiltasuna" bezalako printzipioak aintzat
|
hartu
behar ditugula.
|
|
|
Honenbestez, funtsezkoa da arreta handiagoa ipintzea neska mutil guztiek kalitatezko edukierak eskuragarri izan ditzaten. Erakunde publikoek bereziki lehentasuntzat
|
hartu
behar dute hori.
|
|
2011
|
|
|
Hobeto ulertzen da, beraz, diglosiaren inguruan dagoen eztabaidaren garrantzia: batzuen arabera hizkuntza plangintzak norabide bat
|
hartu
behar du eta besteen arabera oso norabide diferentea. Ez gara hemen epaitzen hasiko bi ereduetatik zeinek duen arrazoi gehien eta zeinek gutxien:
|
|
|
Azken 2000 urteotan, Euskal Herriaz euskaraz ez ezik beste hizkuntza batzuetan pentsatzen zutenek eman ohi dute interpretazioa, izana eta izena ere. Baina, bestalde, Euskal Herrian, euskaldunen esparruan, hiztun desberdinen esparrua izan delako azken mila eta bi mila urteotan, ohikotzat
|
hartu
behar ditugu beste izendapenak, geureak ere badirelako. Guztiok guztiona ezagutu behar dugu eta gero bakoitzak gune eta giro bakoitzean jakin behar du izanari izen egokiena sartzen.
|
|
|
Bi oin izan behar ditu fisiozko energia nuklearra arrazoizko epe batean ordezkatzeko eskemak. Batetik, egun eskura ditugun bestelako energia iturrien erabilera, non energia berriztagarriek pisu gero eta handiagoa
|
hartu
behar duten; eta, bestetik, energia kontsumoa nabarmen jaistea. Horrek garapen ereduaren aldaketa erradikala eskatzen du eta bizitzeko gure ohitura batzuk aldatzea ekarri luke.
|
|
|
Asteak pasatu ahala, Libian egoera erabat zaputza dela begi bistan da. Joan proposatzen NBEk
|
hartu
behar duela bertako baliabideen kontrola eta ikusiko dugu armak nola zorrozten diren.
|
|
2012
|
|
|
Hasiera batean, behin bozka eginda boterea berreskuraezina delako herriarentzat; orain, gainera, oligarkiaren itzulera justifikatua (euren ikuspegitik, noski) datorkigulako: horrelako egoera kritikoan, espezialistek jendeak nahi ez dituen erabakiak
|
hartu
behar dituzte," guztion onerako".
|
|
|
Bistan denez, ikertzaileok eta inkesten irakurleok, ikerketak sortzean eta emaitzak aztertzean, gure irudikapenak kontuan
|
hartu
behar ditugu, horien menpe gaudela kontuan hartu behar dugu. Baina utz ditzagun ikertzailearen irudikapenak alde batera eta azter ditzagun inkestatuen irudikapenak.
|
|
|
Bistan denez, ikertzaileok eta inkesten irakurleok, ikerketak sortzean eta emaitzak aztertzean, gure irudikapenak kontuan hartu behar ditugu, horien menpe gaudela kontuan
|
hartu
behar dugu. Baina utz ditzagun ikertzailearen irudikapenak alde batera eta azter ditzagun inkestatuen irudikapenak.
|
|
|
Aholkulari zientifikoaren figura oso interesgarria iruditzen zait. Erabakiak
|
hartu
behar dituztenek ondoan zientziaren alorrean jakintza sakona duen pertsona bat izateak erabakien kalitatea hobetuko du. Ez al dituzte, bada, gobernuburuek mota askotako aholkulariak?
|
|
|
Horren harira, Maria Mies soziologo feministak defendatzen du feminismoak, bere aldetik, gizarte klaseak aintzat
|
hartu
behar dituela, baita lanaren nazioarteko zatiketa eta inperialismoa ere. Emakumeen egoera ezberdinari heltzeko beharrezkoa da gizarte harremanen testuinguru orokorrean kokatzea; hau da," kapital metaketak sustatutako lan zatiketa globalaren testuinguruan" (Mies, 1986:
|
|
|
Euskararen babesteko eta garatzeko legeaz eta Ipar Euskal Herriari egokitutako aginteaz gain, euskarari hainbesterainoko kalteak egin dizkion hezkuntza arloak ere esku
|
hartu
beharra du gure hizkuntzaren suspertzean eta sendotzean. Horretarako, nahitaezkoa da lehen mailako eta bigarren mailako irakaskuntzan euskararen lehentasunezko eredua edo murgiltze sistema indarrean jar dadin.
|
|
2013
|
|
|
ikusle horietatik 360.000 ez dira galeseraren hiztunak, S4Cren ikusleen erditik gora (%53), alegia. Hemen kontuan
|
hartu
behar dugu jadanik eman dugun datu bat: Euskal Herrian ez bezala, Galesen elebidun pasiboen (hots, ulertu bai baina hitz egiten ez dutenen) kopurua gurean baino nabarmen baxuagoa da, populazioaren %5 inguru.
|
|
|
Kontuan
|
hartu
behar dugu BBC Alba sortu zenean, 2008ko irailaren 19an, jadanik ezagunak zirela oraingo krisi finantzariaren lehen kolpeak; edota BBCn bertan lanpostu galera gerta zitekeela. Horrek ez zuen lagundu proiektu berri honen legitimazioa finkatzen, eta zenbait kritika egin ziren gutxiengo txiki batentzat (Eskoziako populazioaren %1, 8 dira ulertzen dutenak) 16 milioi euroko finantzazio publikoa izatearen inguruan.4
|
|
|
12 Hala, euskal telebista espazioaren etorkizuna pentsatzerakoan osagai desberdinak sartu behar ditugu jokoan. Internetek eta baliabide teknologiko berriek telebistari ekarriko dioten birkokatzea pentsagai moduan
|
hartu
behar dugu batetik. Eta pentsagai hori begi bistatik kendu gabe honako elementuak konbinatu dira:
|
|
|
Estrategia militarreko erakunde politikotzat jotzen du bere burua ETAk, arlo politikoari lehentasuna emanez. Hortaz, arlo politikoak garrantzi berezia
|
hartu
behar du berari buruzko balorazioak egitean. Azken batean, ETAk helburu politikoak bilatzen zituen garatutako bi estrategien bidez, bai berak zuzenean Estatuarekin negoziatzeko, bai frontearen bidez edo Ezker Abertzaleari protagonismoa utzita.
|
|
|
Esandakoaz gain, postmodernitatearekin Mardonesek zabaldu nahi duen elkarrizketa ondo kokatzeko, beste bi gako aintzat
|
hartu
behar ditugu. Lehenengoa da Mardonesen pentsamendu sozialaren erreferentzia nagusia:
|
|
|
Soziolinguistika eta hizkuntzaren plangintza ez dira gutxietsi behar! Hori plangintzan aritzen direnek kontuan
|
hartu
behar dute; hori bai, gaur egun Euskal Herrian burutzen den hizkuntza politikak ez ditu normalean helburu totalitarioak (eskualdeen arabera alde handiak daude). Helburuak demokratikoak eta ekolinguistikoak izaten dira gaur hemen.
|
|
2014
|
|
|
Garbi dago eragiketaren ebazpena: gizarte zibilak
|
hartu
behar zuen prozesuaren ekimena.
|
|
|
Alor politikoan, akitaniarrak baieztatzen zuenez,... berezkoa lehiakor den testuinguru horretan, produktu politikoak, arazoak, programak, analisiak, kontzeptuak sortzen dira. Produktu horien guztien artean, hiritar profanoak alorraren barnean ez dena profanoa daerabakiak
|
hartu
behar ditu. Egun, aukeratze hori gero eta gatazkatsuagoa da, hiritarren eta produktuen sortzaileen artean dagoen distantzia dela eta (Bourdieu, 1981:
|
|
|
Eginkizunak, hortara, Euskaltzaindia’ren zuzendaritzapean antola litezke; baiña idazleek lana bere gain hartu eta banatuz. Ikastolako liburuak, irakaskintza hutsa dala ta, gogotik
|
hartu
behar ditugu euskal idazle geran guziok. Euskaldunen zerbitzutan jarri behar dugu, eta ez euskaldunak gure zerbitzuko.
|
|
|
Sormena eta arriskua aurrekontuarekin lotzeko zubirik ba ote? Ala premisa triste hau ontzat
|
hartu
behar dugu, arriskua atetik sartzen denean, diruak leihotik ihes egiten duela. Audientziak omen dauka errua, diote.
|
|
2015
|
|
|
Eta asmatu behar bada, asmatuko dugu. Eta mailegua
|
hartu
behar badugu, hartuko dugu. Baina, erabili egingo dugu (1 belaunaldia.
|
|
|
Bestela esanda, euskal letren inguruko diskurtso kritikoak zera eskatzen zuen: euskal literaturak nobela behar zuen, nobelak errealista behar zuen, eta nobela errealistak gatazka politikoa
|
hartu
behar zuen hizpide. Eskakizun horiek 1990eko hamarkadaren bigarren erdian ase zituen hein batean euskal nobelagintzak (Atxaga, Saizarbitoria edo Urretabizkaiaren lanak tarteko), baina hala ere gatazkari behar beste heldu ez diolako usteak XXI. mende hasieran ere iraun du.
|
|
|
‘Konponbide’ hori, Euskal Herrian, behintzat, iragankorra izan zen, eta huts egiten hasi zen euskaldunek nork bere estatuko erdara ikasi ahala. Euskarak zergatik egin zuen atzera aztertu nahi badugu, Jose Maria Sanchez Carrion Txepetx ek beharraren lege deritzan kontzeptua aintzat
|
hartu
behar dugu: " lo que activa el aprendizaje individual del adulto y el uso social del idioma por parte de los grupos sociolingmsticos es exactamente la ley de la necesidad". 32 Hau da, euskararen presentzia euskal gizartean murriztuz joan zen honako faktore hauen uztarketaren ondorioz:
|
|
2016
|
|
|
Feminismoa ikusten dut diskriminazioen aurka, aukeren berdintasunean eta sexu askatasunean. Helburu erreformistak dira, eta edozein talde mistok bere gain
|
hartu
behar lituzke eskakizun horiek.
|
|
|
Xarriton Hazparneko kolegioko lehendakaria zen, izan ere. Oso jatorra zen Ateka, eta kotxe bila joateko, mekanizierraren faktura ordaintzeko diruarekin etorri zitzaizkidalarik, hari galdetu nion ea enekin joango zen, Elizondoko kotxea hartu ondoren nirea beste norbaitek
|
hartu
behar zuelako. Halaxe prestatu zen eni laguntzeko.
|
|
2017
|
|
|
Gure arazoak ez dira psikologikoak (gustatuko litzaidake, baina ez da hala), soziologikoak baizik (edo politikoak nahi bada, politikaren zentzu zabalean beti ere). Izari kolektiboa
|
hartu
behar dugu oinarri, babes kolektiboak ehundu behar ditugu, lastaira sozialak eraiki. Artikulazio kolektiboa izan da giltzarri eta geroan ere izango da, gura ala ez.
|
|
|
Erromesek otoi egin bitartean, muezzin ek 24 orduz errezitatzen dute Korana. Giro erlijioso sendoko ingurune horretan, nekosoa suertatzen zen Mahomaren jarraitzaileei adieraztea sentitu zuten iraina munta gutxikoa zela, eta umorez
|
hartu
behar zutela umoregileen txantxa. Europar agnostikoen ustean inor ez dago libre txantxaren subjektua izatetik.
|
|
|
Eta justizia soziala bilatzen duen edozein proiektuk kontuan
|
hartu
behar du hori, alegia, hizkuntzari uko egitea eskatzen zaigula eskubideak eskuratuko baditugu.
|
|
2018
|
|
|
Neurri zorrotzak
|
hartu
behar dituzte gure agintariek. Neurri drastikoak hartu behar dira unibertsitateetan eta hedabide publikoetan.
|
|
|
Neurri drastikoak hartu behar dira unibertsitateetan eta hedabide publikoetan. Neurri efektiboak
|
hartu
behar dituzte enplegatu publiko guztiek, salbuespenik gabe. Neurriekin bat etorri behar dute enpresa pribatuetako nagusiek eta langileek.
|
|
|
Horren aurrean, garai batean konpromiso unibertsalak izan zirenak berreskuratu behar dira, atzerapauso ikaragarriak eman baititugu. Jendea laguntzeko edo pertsonen eskubideen defentsan ateratzeko ardura
|
hartu
behar dugu... Elkartasuna gaizki dagoen jendearekin...
|
|
|
Eta askoz modu xumeagoan bizi behar dugu. Bakoitzak kontzientzia hori
|
hartu
behar du, eta, horrekin
|
|
2019
|
|
|
Edonola, azpimarratu behar dugu herri mugimenduen, ezkerreko alderdien eta gobernuen lan eremua, eragiteko moldeak eta baliabideak ezberdinak direla, eta banaketa hori aintzat
|
hartu
behar dugu.
|
|
|
" 1 Erantzuten duen pertsona". " 2 Zerbaitek eragindako ondorioak bere gain
|
hartu
behar dituen pertsona". Lehen begiratuan kulpari erreferentziarik egiten ez bazaio ere, ondorioen kargu egiteak lozorroan baina beti adi dugun kristaua esnarazten digu nonbait.
|
|
|
Eta hori egokitzen zaie ez bakarrik emakume/ gizonei, baizik eta etnia arraza edo klasearen arabera sailkatuta dauden pertsonei ere, maitasuna bailitzan gizarte ezberdintasunak ezabatzeko bide nagusia. Eredu horren ondorioz, emakumeek besteei ematen eta besteengandik jasotzen dutenaren artean desoreka nabarmena sortzen da; baina, halere, berariazko konpromisoa
|
hartu
behar dute maitasunarekiko. Beraz, maitasuna, kultur kategoria izateaz batera, genero, etnia arraza, klase eta ahaidetasun kategoria ere litzateke, eta, maitasuna aztertzeko, nahitaezkoa da gogoa, emozioa eta ekintza elkar lotzen dituen eredu konplexu legez irudikatzea4 eta gure analisia feminismoak azken hamarraldietan sortutako tradizio kritiko oparoan txertatzea.5
|
|
|
gaztaroan, neurri kosmetiko eskasak hartu zituen! hortaz, brigittek egin duena garrantzitsua izango da etorkizunean. orainaldirik ez duenak ezinbestean
|
hartu
behar ditu etorkizunerako neurriak. brigittek bularretakoak josten ditu. jostura laburrak eginez gero, halako asko egin beharra dago; edonola ere, berrogei jostura dira hitzarmen kolektiboan ezarritako minimoa. jostura luze eta konplexuak eginez gero, gutxiago egin behar dira. hori oso da gizatiarra eta bidezkoa. brigittek erraz asko lor zitzakeen hamaika langile, baina berak heinz lortu nahi du,... nailonezko parpaila, eta, azpian, goma apar fina. brigitteren lantegiak hainbat partizipazio ditu atzerrian, bai eta atzerritik etorritako hainbat jostun ere. jostun askok erretiroa hartzen dute ezkontzean, ama izatean edo hiltzean. brigittek espero du berak ere utziko duela lana ezkontzean edo ama izatean. brigittek espero du heinzek aterako duela handik. hori ez beste guztia heriotza izango litzateke, bizirik iraunda ere. momentuz, b. k ez dauka bere abizena besterik, baina historiak aurrera egin ahala, heinzen abizena hartuko du brigittek, eta hori garrantzitsuagoa da dirua eta jabetzak baino; horrek berarekin ekar baititzake dirua eta jabetza. egiazko bizitza, inork galdetuz gero hizpidera ekar daitekeen bizitza, lanaren osteko bizitza da. brigitterentzat, gaua eta eguna bezain ezberdinak dira lana eta bizitza. hemen, hortaz, gehiago hitz egingo dugu aisialdiaz lanaldiaz baino. kasu zehatz honetan, gauza bera dira heinz eta bizitza. egiazko bizitza eta heinz baliokideak izateaz gainera, heinz bera da egiazko bizitza. heinzetik aparte, ez dago ezer. brigitteri guztiz ezinezkoa zaio heinz baino hobeagorik lortzea, eta heinz baino okerragorik, berriz, ez du nahi. brigitte jo eta fuego borrokatzen da beherakadaren kontra, heinz galtzeak ekarriko lukeen beherakadaren aurka. baina brigittek badaki, orobat, berarentzat ez dagoela igotzeko aukerarik batere, soilik heinz edo hura baino gauza okerrago bat, heinz edo hil arte jardutea bularretakoak josten. gaur gaurkoz, heinzik gabe bularretakoak jostea hiltzearen parekoa da, izan (1975:
|
|
|
Ama da haurraren partez arnasa hartzen duen bakarra. Jaiotakoan, arnasa nork bere kabuz
|
hartu
behar dugu, hartu behar genuke (1992: 187).
|
|
|
Ama da haurraren partez arnasa hartzen duen bakarra. Jaiotakoan, arnasa nork bere kabuz hartu behar dugu,
|
hartu
behar genuke (1992: 187).
|
|
|
Ez dira kasualitatea, bi adibide aipatzearren, pisu baten gelen banaketa nolakoa izan ohi den, zeina seme alabekin bizi den bikote batentzat pentsatuta dagoen, edo hiri baten plangintzan zaintzarako zerbitzu publikorako gunerik apenas ez egotea. Gainera, bai arkitekto bai ekonomialari feministek nabarmendu dute, bestelako gizarte antolaketa bat helburu, estatuaz, merkatuaz eta etxeez gain leudekeen guneak ere aintzat
|
hartu
behar ditugula, hala nola elkarteak eta komunitateak.39 Hortik, gune horietan burutzen diren zereginak eta harremanak eta hartzen dituzten formak aztertzea nahitaezkoa litzateke.
|
|
|
Haatik, elkar babesteko taldeak bezalako sareek sailkapen horiek desafiatzen dituzte, bertan izaten diren harremanak, esan bezala, artekotasunean mantentzen baitira, espazio horien mugak zabalduz eta lausotuz. Beste era batera esanda, giza harremanen eta guneen dibertsifikatzeaz batera, harreman eta gune horien artean dauden loturak kontuan
|
hartu
behar ditugu, artekotasunean gertatzen denari arreta osoa jarriz.
|
|
|
Biztanle gisara, norberak komunitate plazan derrigorrezko lan batzuetan parte
|
hartu
behar du azpitalde modura. Ostera, talde boluntario batzuk daude.
|
|
2020
|
|
|
Egia esan, ez nuen neure burua horretarako ikusten, baina lehenengo hauteskunde demokratikoak ziren, eta bazegoen halako ilusio bat. Ardura haiek ere baten batek
|
hartu
behar zituela, eta onartu egin nuen Zornotzan zerrendaburu joatea. Bien bitartean, bertsotan eta beste saltsa batzuetan ere banenbilen eta zail egiten zitzaidan dena uztartzea.
|
|
|
Aldaketarik ez du sumatu, aldiz, baldintza ekonomikoetan. Idazle moduan profesionalizatu nahi duenak, enkarguzko lan asko onartu eta beste hainbat ekimenetan parte
|
hartu
behar duela ohartarazi du Rodriguezek. Berak ez du gustuko lan hori, eta unibertsitateko irakasle izatea hautatu du horregatik; nahi duenaz soilik idazteko.
|
|
|
Botere etnikoen kontra balio duen etnikotasuna balioetsi behar dugula uste dut, lehen eta orain. Kontuan
|
hartu
behar dugu, inperio, nazio estatu eta kapitalaren aurrean, euskal jendea bitan izan dela (eta dela) herri: behe herri xumea eta herri oso bat.
|
|
|
Sokratesek eta filosofiak, euren eragin disolbatzailea dela-eta, aporia ra edo sinesmenen urratzera eraman gaitzakete, sasiusteak eta sasiidoloak euren aldareetatik jaitsiz. Edonola ere, kontuan
|
hartu
behar genuke Platonek, Sokrates irudikatzerakoan, helburu nagusitzat duela, hain justu, Sokrates eta filosofia sofistengandik bereiztea. Sofistak ere, euren arte erretorikoari esker, edozein uste edo iritzi hankaz gora ipintzeko gai omen ziren.
|
|
|
Ez gara horien erantzuleak, baina horiekiko erantzuleak gara, halabeharrez eta betebeharrez. Ez dugu alternatibarik, erantzukizun hori aintzat
|
hartu
behar dugu ezinbestean. Loturetatik askatu ezin garen lez, ezin gara lotura horiek galdegiten duten erantzukizunetik ere ‘askatu’ Lotu egiten gaituzte, interpelatu, inplikatu eta konprometitu.
|
|
|
Bide horretan, gizabere kooperatiboa subjektu zaurgarri eta interzein ekodependentearekin elkarrizketan jarriz, honako gakoak mahaigaineratu ditugu: batetik, aberetxo gorpuzdun, mugatu eta zaurgarriak gara, eta, hori ukatu beharrean, aintzat
|
hartu
behar dugu; bestetik, besteekin eta besteei eskerrak gara nor, eta loturetatik baino loturetan askatu behar gara; azkenik, loturek eratzen gaituzten neurrian, lotura horiekiko erantzukizuna dugu. Erantzukizuna denona denez ardurak ere denona izan du, berori birbanatuz.
|
|
|
Ñabardurak ñabardura, Villasantek ere (1988) nabarmendu zuen gipuzkeraren sendotasuna, baina lapurtera ere ezin utzizko zela euskara batua eratzean. Bestalde, Azurmendik argi zuen hainbat eragilek
|
hartu
behar zutela parte eredu batua hautatzean: " Euskera batuaren arazoak ez du inola ere teknikoen arazo hutsa izan behar.
|