|
2000
|
|
|
Modeloak kontuan
|
hartu
behar ditu maskararen aldaketak, piztiaren aniztasunetik aingeruaren banakotasuna bitarteko guztiak.
|
|
|
" Ez dakit apaiztuko naizen, Rakel. Beharbada urte sabatikoa
|
hartu
behar nuke", galdegin dit goizean zeharka, baina ni isilean geratu naiz sekuoia tantai bat besarkatu ezinik.
|
|
|
" Zure alboan igaro ditudan une ederren oroigarri", esan diezaioket eskaintzen diodanean, eta horrekin batera ahoan musu ematen imajinatzen dut neure burua. Bestela," Denborak esango du gureak etorkizunik duen ala ez", esan diezaioket, baina denbora baino gehiago gu geu gara erabaki hori
|
hartu
behar dugunok.
|
|
|
Zer egin duten ez dakit, baina nago gaua elkarrekin igaro dutela eta, azkenean, bete egin dela bi amorosen desira. Dena den, beharbada ez genioke aparteko garrantzirik eman behar eta udako maitasun iheskortzat
|
hartu
behar genuke, edo osterantzean apaizgai baten azken aukeratzat. En plus, gaur ere elkarren alboan etorri dira furgonetan...
|
|
2001
|
|
|
Arrisku bat ikusten dut gure gazteriarentzat: Europan barrena asearen asez sortu diren kezkek eta arrangurek ez ote duten saihestuko
|
hartu
behar lukeen bidetik. Guk gosea berdintzeko daukagu; ez dugu oraingoz asearen beldurrik.
|
|
|
Erdal itzulpenak sortzen ditu lehenbiziko istiluak. Duela zenbait hilabete, ez gehiegi, izan genuen eztabaida luzexkoa, ea gaztelaniazko escritor vasco nola
|
hartu
behar genukeen. Nik, gizagaixo honek (eta banituen zenbait kide), uste nuen aski zela deitura horren din bihurtzeko idazlea izatea, alde batetik, eta Euskadiko seme alaba, jaiotzez nahiz bizitzez, izatea, bestetik.
|
|
|
Gogoan
|
hartu
behar dugu ere, eta bere egiazko indarrean neurtu, euskararen sarrera lehen âagerian nahiz isileanâ debekatuak zituen toki, ataka eta barrutietan. Hau nabariagoa da, eta honela aitortu, hiz  kuntza idatziari gagozkiola.
|
|
|
Azpian ginduzkan itzala luzatzen ari da eta mehetzen: orain
|
hartu
behar genituzke haren luze laburraren neurri zehatzak. Horretarako, argitara ditzagun argitara gabeak eta ikusmira ditzagun astiroago argitaratuak.
|
|
|
Hauxe gehituko nuke, haatik: gaztelaniaz txukun antzean idatzi nahi dutenek ez dute sekula categorÃa hitza adiera horretan erabiltzen, eta ez dut ikusten zergatik
|
hartu
behar duen euskarak erdal gaiztoaren kutsurik. Aristotelesen, Kanten eta besteren kategorien beharrean gara; hor aipa  tzen direnen premian, ez erdaraz eta ez euskaraz, ni, behintzat, ez.
|
|
|
Beste bideetan barrena ibili bada ere, ez ditu Barandiaranek, haa  tik, bertan behera utzi natur zientziak. Halabeharrez, dudarik gabe, eta hitz hori bitara
|
hartu
beharrekoa dugu hemen: " ezinbestean" eta" damurik" esan nahi du batera.
|
|
|
Kontestu bikoitza
|
hartu
behar du kontuan hedabideek euskal gatazkaren, euskal gatazkarekin loturiko berrien tratamenduaren eta haren eraginaren aurrean jokatzen duten papera aztertuko duen metodologiak:
|
|
2002
|
|
|
Beharbada kafea barik kamamila
|
hartu
behar zenuen. Ez al duzu hala uste?
|
|
|
Eta nola
|
hartu
behar nukeela pentsa  tzen duzu?
|
|
|
Kementsuarena egin beharra nuen: ondo nago, benetan, ez nago obsesionatuta, askotan gertatzen dira horrelakoak, niri tokatu zait, bale, ez du aparteko garrantzirik, istripu arrunt baten moduan
|
hartu
behar duzue nik hilketa ikusi izana, orain ez zaitezte pasa... Haurretatik, nik arazo txikiren bat izan orduko, gurasoek babes gehiegizko batez zaindu nahi izaten ninduten.
|
|
|
Irakasle gazteak, pentsatzekoa denez, esperientzia urriagoa du eta aurrean patxadaz prestatu behar du bere bizitza akademiko osoa. Gainera, sarriegi, irakasgai bat baino gehiago
|
hartu
behar du bere gain. Euskara kontuetan ere ziurgabetasun handia sentitzen du, batzuetan doi doi gainditu baitu unibertsitatean sartzeko eskatzen zaion euskara azterketa.
|
|
|
nafar ikasle euskaldunak erakartzen ditugu hola. Unibertsitateak normaltzat
|
hartu
behar luke euskara maila guztietan erabiltzea, eta luzera begira, dituen muga guztiak dituela, epe luzean horri behatu lioke.
|
|
|
Ez dakit, benetan diot, euskaltzaleok nahi dugun kontsolamendua den horrela pentsatzea edo benetan errealitateak eskatzen duen zerbait den. Baina batera nahiz bestera izan, ez dut dudarik euskaltzaleok
|
hartu
behar dugula aitzindaritza hausnarketa honetan, ez dugula besteren esku uzten ahal gogoeta hau, eta jakin behar dugula non gauden: hausnarketaren ondorioa izan daiteke bere horretan segitzea orain arte bezala, edo ibilbidea aldatzea.
|
|
|
Ni ez naiz euskara ikasten ari, baina ororen gainetik saiatzen naiz nire seme alabak hizkuntza honetan bizi daitezen eta bere ikasketak euskaraz egin ditzaten. Euskaldunok dugunaren ardura
|
hartu
behar dugu, bestela galduko delako eta gero deitoratuko dugulako".
|
|
|
Eta itxuraz denak pozik kate hau, erdaraz ematen dena esan nahi dut, ikusienen artean dagoelako. Hori
|
hartu
behar dugu arrakastatzat. Teleikusleen ehuneko 23tik gora eramaten omen du ETBk.
|
|
|
Lehenik gutxieneko ziurtasuna du izan zuzendu behar duen horretan, zuzendu behar duela konturatzeko gai bada, jakina, normalena baita ez konturatzea ere. Umeak hartu mobila, perdida bat dago esaten duenean zer
|
hartu
behar duela esango diogu, zuzentzen hastekotan?: telefono ibiltaria, mobila, sakelakoa, mugikorra, eramangarria, eskukoa, erabilgarria (mahaiko telefonoak ez baitira erabiltzen ahal, antza denez) edo Zuazok berak aipatzen duen?
|
|
|
EEBBetan edo Latinoamerikako giro batzuetan, ipuinaren estatusa nabarmen garaiagoa da). Bestetik, kontuan
|
hartu
behar dugu, baita ere, euskal literaturan zegoen eleberri gosea (eta, batik bat, eleberri errealistena); Jon Alonsok dioen bezala: " Nire inpresioa da, nobelaren hamarkada?
|
|
|
Nire erantzuna, duela hogei urte, ezezkoa zatekeen, eta ez da harritzekoa, hauek izan baitziren BBBko 3 kurtso hartan irakurri behar izan nituen liburuak: Leturiaren egunkari ezkutua, hau da, denbora guztia depresioak jota pasatzen duen tipo baten kontuak; Egunero hasten delako, abortatzeko erabaki ezin alaiagoa
|
hartu
behar duen neska baten ingurukoa; 100 metro, barrez lehertzeko modukoa hau ere; eta, azkenik (hura zen liburu komikua hura!), Garoa.
|
|
|
Budweiser pare bat gehiago edan eta metrora abiatu ginen. Biharamunekoa ere egun gogorra izango zen, goizean goiz jaiki eta San Frantziskorako hegazkina
|
hartu
behar baikenuen.
|
|
2003
|
|
|
 Pertxenta izan arren, nik ez nion harrapakin ona iritzi, ezta erdipurdikoa ere, baina morroi hasberri batek tunel batean poltsako diru zorroa atxeman zion, nahikoa zabar atxeman ere. Gaztea komunera joateko altxatu zen gero, baina atea zeharkatzen ari zela, ni ere altxatu nintzen, ekipajeko zerbait
|
hartu
behar banu bezala. Eta emakumeari ostutako diru zorro bera atxeman nion.
|
|
|
" Beldurra gainetik astindu behar dugu!", esaten zuen bere azken kolaborazioan, ohiko modernokeriekin batera. Berari, berriz, oraindik izerdia etortzen zaio eskuetara banketxeko bileretan hitza
|
hartu
behar duenean. Institutu garaian, gogoratu da, larridura ikaragarriak harrapatzen zuen horrelakoetan.
|
|
|
Ikasketak aurrera ateratzen ari da, ordea, urterik galdu gabe. Eta ez al zien esan aurreko batean pare bat hilabetez Gara egunkarian
|
hartu
behar zutela praktiketan?
|
|
|
Harri harri eginda geratu zen emazteak esan zionean beste neskame bat
|
hartu
behar zuela, zertarako eta umeekin laguntzeko! Ez zion zakar erantzun.
|
|
|
Treneko billeteak
|
hartu
behar ditut. Ez gerlatzeko, baizik eta Parisera joateko apirila erditsu horretan, adiskide min ba  tzuen bisitatzera.
|
|
|
Gauza bera Peruren seme idealei dagokionez, horiek ere ez dute neskatxekin elkarrizketarik izaten, eta are gutxiago" Katuba saguaren zain legez" senargai bila dabiltzan neska arinekin. Gurasoek
|
hartu
behar dute lehenik eta behin seme alaben kastitatea ondo gordetzeko ardura, beren ibilerak eta lagunarteak ondo zainduz. Baina batez ere alabak hezi behar dituzte" Jaungoicoaren bildur santuan" eta bertutean, inondik ere kalezaleak, dan  tzazaleak edo mutilzaleak atera ez daitezen.
|
|
|
Indartze prozesurako, euskal hedabideen sareak bere baitan
|
hartu
behar lituzke izaera desberdineko elementuak: batetik, lurralde esparru desberdineko hedabideak (nazionalak nahiz eskualde herrietakoak), bestetik hainbat produktutako ekoizleak (prentsa, ikus entzunezkoak edo sare bidezkoak); hirugarrenik, hainbat jabego eredutakoak (publikoak nahiz pribatuak, konfesionalak nahiz herri sustapenetik sortuak); eta azkenik, hainbat banaketa eredutakoak (salmenta eta harpidetza bidezkoak, nahiz doan banatzen direnak).
|
|
|
Herri moduan hautatu beharra dugu. Herri moduan, erabakiak
|
hartu
behar ditugu. Herri moduan, eredu kulturalak eraiki behar ditugu.
|
|
|
Baina baldin balizko komunitate bakarrean partaide batzuek ezin badute berdintasunezko harremanik garatu besteekin, badirudi ezen talde edo klase nahiz kasta desberdinak egon daitezkeela gizarte horretan. Euskaldun batzuei halako zerbait gertatzen zaie erdaldunarekin giza eta gizarte harremanak garatzerakoan, zeren harekiko harremanak garatu nahi baldin badituzte beren ezaugarrietako bat edo batzuk baztertu eta bestearenak
|
hartu
behar baitituzte eskuetan; egia esan, bestearen hizkuntza ere badakite eta horregatik ez zaie hain bortitza egiten erdaraz min  tzatzea. Baina erdara dakite, jakin, erdaldunek euskararik ez dakite eta!
|
|
|
Salbuespena den bitartean, euskara ezer ez da izango  kioskoan. Ez dut esango euskararen uholdeak
|
hartu
behar duenik kioskoa, ez genuke asmatuko iturriarekin euskaldunok. Esango dudana da euskarak euskara behar duela bere inguruan, baita kioskoan ere.
|
|
2005
|
|
|
Orain, urrundik, pentsatzen dut ez nuela hala jokatu behar. Hala ere, norberak
|
hartu
behar du egiten dituen astakerien ardura, kontzientziaren barruan eduki, bere buruaren benetako irudia beti agerian izateko, subkontzientean disimuluan ezkutatzen ibili gabe, nahiz eta larritasun existentziala jasanarazi, edo etikaren babesik gabe umezurtz utzi, egin beharrekoa egin ez dugula sentiarazi, jainko babeslerik gabe baztertu... halakoetan ez baitago errukiz babestuko gaituen guraso jai...
|
|
|
Gauza bi horiek ezin dira banandu. Gainera, garapen kontuak erabakigarritzat
|
hartu
behar dituzte buruzagi politikoek, sumatzen dutelarik bere herrialdeak halako maila batera iritsi direla, eta beste nazio batzuek horrexetara jo behar dutela. Nazio industrializatuak jorratzen ari diren garapenerako bideetako asko benetan okerreko eta ezin gauzatuzkoak dira.
|
|
|
Esan gabe doa Robert M. Solowen esanarekin erabat ados gaudela, ez dugu inolako zalantzarik lehentasunak zehazteko unean, baina atzera azpimarratuko dugu" tandem" ideia" garapen iraunkor" binomioari dagokionez. Garapena eta iraunkortasuna aldi berean
|
hartu
behar ditugu kontuan, batari zein besteari buruzko gaien azterketari modu bereizian ekiteko gogoa saihestuz. Izan ere, ez da garapenik izango, garapen honek denboran zehar irauteko beharrezko oinarri naturala suntsituz gero horretarako.
|
|
|
Atal honetan, garapen iraunkor kontzeptua erabilgarri egin nahi badugu, eredu ekonomiko nagusiaren sakoneko aldaketa bat behar dugun ideia
|
hartu
behar dugu abiapuntutzat. Lehen ikusi dugun moduan, azken hiru hamarkadetan. Meadows Txostena argitara ateraz geroztik?, eta modu biziagoan Rio de Janeiroko Konferentziatik aurrera, krisi ekologikoa kezka etengabea da esparru guztietan.
|
|
2006
|
|
|
Ito beharrean nago. Arnasa
|
hartu
behar dut.
|
|
|
Hara! Hegazkina
|
hartu
behar dut. Joango zara MLAko biltzarrera, ezta?
|
|
|
Hori izan zen Aintzaneren eta bion arteko ituna: aita erantzukizunak nire gain
|
hartu
behar nituela, eta abar; zaintza, dena dela, berarentzat izango zen, hori ez zegoen eztabaidatzerik. Eta ni, berrizalea ez baina gizon zibilizatua naizenez gero, txintik atera gabe onartu nituen Aintzanek aurkeztutako akordioaren baldintzak.
|
|
|
Esan ohi da, eta egia da, kalean hazi ginela. Gure logelan ematen genituen orduak lo egiteko
|
hartu
behar genituenak eta beste gutxi batzuk besterik ez ziren. Nik gutxi horietatik gehienak leihotik begira ematen nituen.
|
|
|
Eta orain hil edo biziko ebakuntza egingo diote. Horrek esan nahi du datorren asteko bileren ardura neuk
|
hartu
behar dudala. Beraz, horrek esan nahi du, aldi berean, ezin izango dudala oporretan joan.
|
|
|
Nik, ezin nuelako. Biharamunean, oporrak
|
hartu
behar nituela erabaki nuen.
|
|
|
Maletatxoa
|
hartu
behar dut, ahaztu gabe.
|
|
|
Lasaitu nadin. Bi arnasaldi sakon
|
hartu
behar ditut. Airea barrura.
|
|
|
Uste dut ondo egiten dudala egiten dudan lana, baina ikaragarri kostatzen zait lanean jardutea. Urduri jartzen naiz eta pastillak
|
hartu
behar ditut lasaitzeko. Denetarako behar dela metodoa uste dut nik, eta Poloniok esaten zuenez, baita erotasunean aritzeko ere.
|
|
|
Eta gurekin eman beharreko denbora ere gurekin baina hemendik kanpo emango du. Koloreek, nahasi gabe atxikitzeko, espazio ezberdinak
|
hartu
behar dituzte. Musika notek, aldiz, har dezakete espazio eta denbora bera, eta, bereizita, bakoitza bera izaten jarraitu.
|
|
|
Eta erabakia? Noizko
|
hartu
behar dute erabakia. Zenbateko epea uzteko ohitura ote dago pentsa dezaten?
|
|
|
Ez dakit zergatik, baina seguru nengoen
|
hartu
behar ninduen militarra iharra, garaia, nerbio handikoa izango zela. Ez dut esango mahaiaren atzean eta zutik hartu ninduenaren itxura nik espero nuenarenaren justu kontrakoa zenik, baina harrituta utzi ninduten haren luze zabal karratuak eta haren lepo labur lodiak, ez bai  tzetozen bat nik nuen militarraren irudiarekin.
|
|
|
Amak askotan esaten zion: Gauza bera gertatzen zaizu udaberri oro, erle jelea
|
hartu
behar zenuke gosaltzeko. Â Aitak, ordea, ez zuen erle jelea atsegin, eta ezta ama kontu harekin horrenbeste tematzea ere.
|
|
|
Judua nintzela jakin nuenetik, ordea, ezinezkoa zitzaidan ongiaren eta gaizkiaren arteko marra argi bakar bat trazatzea. Iruditzen zitzaidan bata zein bestea elkarrekin bizi zirela, batzuetan ontzi berera botatako olioa eta ura bezala, bestetzuetan kafea eta esnea bezain bat eginda kafesnetan bezala, inoiz ez ontzi banatan eta bakoitza bere aldetik, eta nik unean uneko erabakiak
|
hartu
behar nituen, asmatu egin behar nuen non zegoen zer, munduan itxura samarrean ibiliko banintzen behintzat.
|
|
|
Müller jaunak lepoa pixka bat luzatuta entzuten zituen Anghiosen jarraibideak:
|
hartu
behar zuen itsasontzia, dirua nori eta nola ordaindu, ontziak irten behar zuen eguna, ez fidatzeko ontziko marinelekin eta ezta arduradunekin ere.
|
|
|
Zirkunstantziek eraman ninduten, beste behin ere, egoera hartara, baina ez nuen zirkunstantzien mende segitu nahi. Iniziatiba
|
hartu
behar duk, esaten zidan barruko ahots batek. Parisa ere ez hintzen ba horrelaxe iritsi?
|
|
|
Iluntzen hasita zegoen. Öchler urruti samar bizi zen geunden tokitik eta metroa
|
hartu
behar zuen. Elkar besarkatu eta, hiru egun barru igandea baitzen, hitzordua jarri genuen asteburuan elkartzeko.
|
|
|
Edota euskara eta georgiera, edota euskara eta hotentotea. Kontua da deus frogatu beharraren zama nork
|
hartu
behar duen; alegia, ahaidetasun harreman bat proposatzen duenak frogatu behar duen harreman hori, hala da, gure ustez?, edo ahaidetasunik proposatzen ez duenak egin behar duen. Eta orain arte behintzat, berriz esanen dugu, ziurtzat jotzeko moduko frogarik ez daukagu.
|
|
2007
|
|
|
Aurrez aurre begira geratu zitzaion Justino. Jesusi iruditu zitzaion bere aholkua behingoagatik aintzakotzat
|
hartu
behar zuela, horixe erakusten zuen-eta lagunaren kopetaren ilunak.
|
|
2008
|
|
|
Txikitatik depresiorako joera zuela esan zion G ren amak L ri. Egunero pastilla batzuk
|
hartu
behar zituela, jarrera normala izan nahi bazuen. Oso medikazio indartsua izaki, egunero ahulduta egoten zela eta loak hartzeko joera zuela; haiek, sintometako batzuk.
|
|
|
Asteburuko paseo haiek berari hiria erakusteko mimo handiz pentsatuak ziren. Mimoz pentsatuak, baina etengabe moldatzen zirenak; berotan sartzeko kafe bat
|
hartu
behar genuelako edo ume batek jolasteko gonbita egiten zigulako. Orain nik ere badakit zer den Berlinen bizitzea eta lagun baten bisita izatea; non eta nola bizi zaren erakutsi nahi izatea.
|
|
|
Bi maletarekin taxi batera igotzen ari zela, esan zidan: " Irekita utzi dut etxea,
|
hartu
behar duzuna. Ni etxera noa".
|
|
|
Leiho ondoan dago. Patioan eserita, erabakiak
|
hartu
behar dituen uharte bat. Teilatuan, zirkuko artista izan nahi duen ume bat, itzulipurdiak egiten.
|
|
|
Hermann etxean geratu zen, Lotta
|
hartu
behar zuelako, baina bere autoa utzi zigun Mittera joateko. Eguzkiak gogorregi jotzen zuen bizikletaz jaisteko.
|
|
|
" Aldaketak borrokatu egiten dira", Mifuren hitzak bere komiki liburuan. Ni ezezagunaren gogoaren kontra, baina badakit pastilla
|
hartu
behar dudala, oraindik ez dela momentua. Borroka hau ez da egun batean irabazten.
|
|
|
Bestalde, hartu dudan erabakia ezagutuko balu, esango luke: " Hartu baduzu,
|
hartu
behar zenuelako izan da". Oraindik momentua ez zelako.
|
|
|
–Kolon kartzinoma. Kentzen saiatu ahal izateko, kimioa
|
hartu
behar du lehendabizi.
|
|
|
–Lasai
|
hartu
behar duzu, Ramon. Lasai, sorbalda laztandu dio amak.
|
|
|
Zaude, diotso Rosak, botika
|
hartu
behar duzu.
|
|
|
Txikitako aipamenik, ez; haurretako garaien nostalgiaren arrastoak, are gutxiago. Baina orainaren ateak zabaldu nahi dituenak iragana
|
hartu
behar du bere gainean, hori da irakatsi zidatena, eta askotan saiatu nin  tzen Rosaren lehen urteetako oroitzapenen haritik tiratu nahian. Alferrik.
|
|
|
Errazagoa da jakitea ez jakitea baino. Gogoratu bestela zer lan
|
hartu
behar dituen gaur emakume haurdunak baldin eta mundura dakarrena nexka ala mutila izango den jakin nahi ez badu. Zer lan medikuaren kontra, bere buruaren kontra, jakin beharraren kontra eta, batik bat, ekografiatu gabeko sentimenduei bidea libre uzten.
|
|
|
Denboraren poderioz ohartu gara itzulpen hura, Yunek korrika eta presaka egin zigun itzulpen hura, lasaigarri baten antzekoa zela eta era horretan hartu behar zela, garrantzitsua izanagatik ez zela inolaz ere garrantzitsuena. Izan ere, onarpena sinatzeko unean kontuan
|
hartu
behar duzun gauza bakarra argazkia baita. Zalantzarik izanez gero, hobe duzu kartazala ireki gabe uztea.
|
|
|
Nekazariek, ordea, nahiago dituzte mutilak neskak baino, lurra lantzeko egokiagoak direlakoan. Baina ez horregatik bakarrik, eta hemen kontuan
|
hartu
behar dugu hirugarren osagaia, osagai kulturala alegia. Izan ere, semea edo alaba jaiotzeak zerikusi handia baitauka zahartzaroarekin.
|
|
|
Izan ere, bidaia ez baitzen Beijingen amaitzen. Beijingera iritsi bezain laster, bigarren hegaldi bat
|
hartu
behar genuen, Chongqingera eramango gintuena, eta hango aireportuan mikrobus batek hartuko gintuen hotelera iristeko. Aukera izan genuen Beijingen egun batez atseden hartzen geratzeko, baina bidaia osoa segidan egitea erabaki genuen eta nago bete betean asmatu genuela.
|
|
|
Bigarren seme alaba etortzerako Garazik lau urte izango zituen; deskuiduan, bost. Kontuan
|
hartu
behar genuen, baina, adoptatuko genuen haurra ez zela jaioberria izango. Txiki txikia izan zitekeen, bai, baina gutxien gutxienik sei hilabete izango zituen.
|
|
|
Gainera, hegaldia zuzena bazen ere, Berlinen gelditu behar genuela esan ziguten, depositua betetzeko, nonbait. Okerrena ez zen itxaron behar izatea, baizik eta arratsalde hartan bertan, Jesusek, Estherrek eta Garak beste hegaldi bat
|
hartu
behar zutela Madrilen Santiagora iristeko, eta denbora aldetik larri ibiliko ziren. Besteontzat ere ez zen ona atzerapena, zeren mikrobus bat gure bila joatekoa baitzen Donostiatik Barajasera eta han itxaron zuen sei ordu luze...
|
|
2009
|
|
|
–Hau
|
hartu
behar duzu. Ezin duzu lorik egin, ezta?
|
|
|
Taldearen goiburua, gutxi gorabehera, honako hau zen: " Kristauok, klaserik gabeko gizartea helburu, beronen arazoetan murgildu eta borrokatzeko konpromisoa
|
hartu
behar dugu". Partaideek astean zehar pare bat liburu irakurri, eta hurrengo astelehenean bakoitzak kapitulu bat komentatu behar izaten zuen denen aurrean.
|
|
|
Hitz sakratuak, ostia. Halako indarrik aspaldi ez genian ikusi; bazirudian Bilboko ezkerralde guztiak su
|
hartu
behar zuela. Gure aita ere berpiztu egin zuan, hortik atera kontuak; silikosi eta guzti manifestazioetara agertzen zuan, Errepublika garaiko denborak gogoratuz.
|
|
|
Orduan ez nekien pertsona baten hezurrek eta azalak are gehiago ere gal zezaketela. Ikusitakoak ikusita, goizago edo beranduago zeuk ere gaixo haien itxura
|
hartu
behar zenuela pasatu zitzaidan burutik, eta nire barruko gela ilun eta hautsez betean sartu nintzen; lehenago inoiz ez bezala, hotza sentitu nuen bertan.
|
|
|
Defizit hori gainditzea izan behar du helburu hizkuntza politikak. Eta adostasunean
|
hartu
behar ditu oinarria eta indarra.
|
|
|
Gure iritzian, beraz, hizkuntza politikak kontuan
|
hartu
behar du eremu pribatua, nahiz eta, hori bai, nahitaez esparru publikoan baino askozaz ere muga estuagoen barruan eta zirrikitu meharragoetan garatu behar izan, hain zuzen ere eremu pribatuan gizabanakoaren aukera askatasuna delako nagusi. Eremu pribaturako hizkuntza betebeharrak finkatzerakoan, bereziki izan behar da kontuan betebehar horien proportzionaltasuna, enpresen bideragarritasuna eta tokian tokiko egoera soziolinguistikoa.
|
|
|
Arazoaren konponketa azkartzeko hainbat zailtasun daude, besteak beste heziketa profesionaleko zikloen ugaritasunak berak ere zaildu egiten du konponbidea. Baina euskara soilik gaztetxoen hizkuntza eta eskolakoa izango ez bada, baizik eta heldu aroko hizkuntza eta lan mundukoa ere izango bada, uste dugu herri aginteek heziketa profesionalean dagoen arazo honen konponketarako neurri eraginkorrak
|
hartu
behar dituztela, hainbat ziklo euskaraz egiteko aukera azkartzeko xedea hartuta.
|
|
|
Seguruenera Québec eko herri aginteak izan dira eremu pribatuan hizkuntza betebeharrak ezartzerakoan aitzindari eta bide erakusle. 1972an, Gendron Batzordeak [46] Legebiltzar Nazionalari proposatu zion neurriak
|
hartu
behar zituela frantses hiztun ziren kontsumitzaileek euren hizkuntzan artatuak izateko eskubidea aitortua izan zezaten, eta iragarki publikoetan, errotuluetan, frantsesa erabiltzea nahitaezkoa izan zedin.
|
|
|
Autonomia Estatutuak, euskara gaztelaniarekin batera Euskadiko hizkuntza ofizialtzat deklaratzeaz gain, herritarrei euskara erabiltzeko eskubidea aitortzen die, herri aginteen bizkar uzten duelarik eskubide hori bermatzeko neurriak hartzea. Gero Euskararen Legea dator, herritarren hizkuntza eskubideak finkatzearekin batera, herritarrei aitorturiko hizkuntza eskubideak bermatzeko nahiz euskararen erabilera normalizatzeko helburuarekin herri aginteek
|
hartu
behar dituzten neurriak jasotzen dituen legea. Lege horretako xedapenak, ordea, batez ere eremu publikokoak dira, eta oso toki txikia hartzen dute esparru pribatuari buruzko xedapenek.
|
|
|
izango gara gu. Etorkinak, beraz, kanpotartzat ez baizik eta euskaldun berri potentzialtzat
|
hartu
behar ditugu.
|
|
|
Herri administrazioen egitekoa da euskararen erabilerarako aukerak sortzea eta erabilera pixkanaka eta tokian tokiko errealitate soziolinguistikoaren araberako neurrian bermatzeko mekanismoak bideratzea. Honetan ere jarrera sustatzaileak
|
hartu
behar dituzte nahitaez administrazioek, bi hizkuntza ofizialen berdinkidetasuna lortzeko ezinbestekoa baita pendulua beti ere hizkuntza hegemonikoaren alde jartzen duten inertziei aurre egitea. Gainera, eta hau ere ez da arrazoi makala, administrazioko lanpostu bat eskuratzerakoan euskararen ezagutzarik ez egiaztatu izanagatik kanpoan geratu diren herritarrekiko, ez litzateke zuzena izango gero lanpostuan euskararen beharrik ez izatea.
|
|
|
Nola bestela lor zitekeen herritar elebidunen kopurua hazi den neurrian hain denbora laburrean haztea, abiapuntuan herritarren bostetik lau hemengoa den beste hizkuntzan elebakarra zirela? Garai bateko pentsalari marxisten hitzak baliatuz," baldintza eta muga objektiboak" oso kontuan
|
hartu
behar ditu edozein hizkuntza politikak; alferrikakoa da haiek saihestea, jakina baita horiek ez direla azkarrago joan nahi izateagatik lehenago gainditzen. Esaldi bakarrera errenditu bagenu hau guztia, lehenago esan duguna gogoratuko genuke:
|
|
|
Hizkuntza kontuetan, ororen gainetik eta bizikideen eskubideen gainetik, norberaren askatasuna modu absolutuan aldarrikatzen duenak aintzat
|
hartu
behar du aniztasunerako eta bizikidetza harmoniatsurako oztopoak ez daudela elebitasunean, elebakartasunean baizik. Espainiako adibideaz baliatuko gara dioguna argitzeko.
|
|
|
Bi balio hauek, askatasuna eta berdintasuna, kontrajarriak bainoago guztiz bateragarri eta osagarriak dira hizkuntza bizikidetzarako. Beraz, kontuan harturik elebakartasuna eskubide bat ez baizik eta eskubideez eta askatasunaz baliatzeko muga bat dela, berdintasuna eta askatasuna goiburu dituen hizkuntza politika zilegi eta eraginkor batek hiru eratako neurriak behinik behin
|
hartu
behar ditu. Alde batetik, herritarrak sentsibilizatu elebitasunaren alde (elebakar direnei errespetu osoa zor zaie, erabatekoa; hortaz, saihestu egin behar dira elebakartasunaren aurkako jarrera erasokorrak, elebakarren artean" errudun" bila ibili gabe," gaizkile" bila jardutetik ezin baita kontu honetan ezer onik espero; baina horrek ez du esan nahi elebakartasuna goraipatu eta aldarrikatu behar denik, ez eta elebakartasunaren eta elebitasunaren aurrean neutralak izan behar dugunik, alderantziz baizik:
|
|
|
Egoera bitxia: herri mugimenduak beren zereginaz desjabeturik, eta politikariak eragile kulturalaren lekuan, Kyotok eta ondorengo hitzarmenek geure bizi estiloa aldatzea eskatzen duela egoskor errepikatuz, herritar indibidualak erabakiak
|
hartu
behar dituela gau eta egun gogoraraziz. Ardura ia guztia norbanakoaren lepo gainean jartzeak politikarien eta politikaren ezintasuna, edo nora eza, azaltzen ote duen.
|
|
|
Nortasunaren eratzea arazotsuagoa bilakatzen ari da, prekarioagoa eta, oroz gainetik, bakardadean egin beharrekoa. Behin eta berriro hastera kondenaturik bageunde legez, erabakiak etengabe
|
hartu
behar ditugu aukera askoren artean. Jaka bailitzan, identitateak jantzi eta erantzi behar genituzke modak agintzen duen bidetik, eta bere erritmora.
|
|
|
Horrela, paradoxa badirudi ere, arreta falta eta gain babesa gertu egon daitezke bata bestetik: umeak ezin dira zuhaitzetara igo oso arriskutsua baita hori; notak hobetu aldera, kontzentrazioa handitzen duten botikak
|
hartu
behar dituzte; igande goizeko futbol partidan gehiago saiatzeko oihukatu behar zaie, normalean babo astakirtenarena egiteaz batere arduratu gabe?; kontuz seme alabak, pedofiloak nonahi dira...
|
|
|
Eguzkiarengandik eta lurrarengandik urrintxo badago ere, gaur distantziak asko laburtu direla kontuan
|
hartu
behar dugu. Eguzkiaren eta ilargiaren segidan, bera da ortziko erlantz zohargi bitxiena.
|
|
|
Etorria neurtzen hasi baginen, ikasi ere ikasi dugulako hartan. Bertsolariak arnasa eta atseden
|
hartu
behar du. Iturri xirripak ez.
|
|
|
Bertsolariek egiten duten lana ikaragarria da. Euskaldunok
|
hartu
behar dugun bidea erakusten digute; euskararen bidea, alegia. Baina, aldi berean, gure komunitatearen pobrezia eta mendekotasuna agerian uzten dute:
|
|
2010
|
|
|
Urte batzuk lehenagoko beste pasadizo bat gogoratu zitzaidan, zeinean antzeko dikotomia bat agertu baitzen. 1982ko azaroaren 20an, Donostian, PÃo Barojaren heriotzaren 25 urteurrena oroitzeko kongresu batean, Txuma Lasagabasterrek esan zuen omentzen ari ginen idazlea eredutzat
|
hartu
behar genuela euskal idazleok, formaren inflazioa zegoela eta oso ondo ezagutzen genituela teknika narratiboak baina ez genekiela zer kontatu edo ez genuela zer kontaturik. Lasagabasterrek esan nahi zuen abangoardiak ahazteko unea iritsia zela eta istorioak narratu behar zirela berriro (nouveau roman eta modernista guztiak ahazteko esan gabe, baina haiei erreferentzia garbia eginez), irakurle kopuru handiago batentzat idatzi behar zela alegia, jende multzo handiagoarentzat interesgarriak izango ziren istorioak kontatuz.
|
|
|
Baina oso zaila zen dena, eta denbora asko eskaini behar zitzaion gauzari taxuzko zer edo zer atera zedin. ...re bat egunetan, baina puntu batera iritsita, nik hasieran uste baino askoz zailagoa zela dena konturatu nintzen, garai hartan ezin zela hirurogeietan bezala probasaioak etxean eginez gitarra huts batekin aktuazioetara joan (gaur egun hainbeste ugaldu diren kultur etxeetan bai agian), eta iruditu zitzaidan, talde batekin arituz gero, irakaskuntza eta musika ez zirela bateragarriak, eta erabaki bat
|
hartu
behar nuela. Musika galduan atera zen eta literaturara itzuli nintzen.
|
|
|
Mari Ager!!! Ezkondu Buztanobi, gure aita izan beharrarekin, eta joan den menderako galdua baitzen ohidura zaharra, nun kanpotik jinak etxeko izena
|
hartu
behar baitzuen, geroztik Buztanobi gira etxe huntan. Agerrian, eta agerian (kontent ateraldiaz)?.
|
|
|
Xanpainarekin batera ekarri zituzten torradak eta gazta. Topa egin genuen denok ezkon berrien alde eta ondoren beste argazki saio bati ekin zion Mariok, berehala laneko bidea
|
hartu
behar zuelako. Anizetok maskuria hustu beharra zeukala iragarri zuen eta nik beste horrenbeste egiteko aprobetxatu nuen.
|
|
|
Protokoloak irentsi zizkion, ordea, Auzmendiko trajea, intsigniak, gominak eta ametsak Ajuaria Eneatik arlo honetaz arduratzen zen emakumeak deitu zidanean. Lehendakariak gure bildumaren aurkezpenean parte
|
hartu
behar zuela eta, aurretik galdeketa bat egin behar zidala esan zidan, detaile guztiak ondo lotuta eduki nahi zituelako. Aurkezten zen liburuari buruzko galderez gainera, aretoari buruzkoak egin zizkidan, alderdi teknikoari zegozkion beste batzuk (megafonia...), ziurtasunari buruzkoak (larrialdietarako irteeren kontuak...), ordutegi zehatzak, autoa aparkatzeko lekua non izango zen, hizlari bakoitzari zenbateko tartea zegokion eta, zoritxarreko galdera, nortzuk egongo ziren mahaian.
|
|
|
bertutetsua da nahi izan gabe ere. Gogoan
|
hartu
behar duzue hau zuek biok. Tor tor harri baten gainera igo da?: Heroi baten handitasuna ez da beste inon hautematen haren porrotean baino hobeto.
|
|
|
– Gaztetan baino droga gutxiago hartu (baina hemendik aurrera
|
hartu
behar ditudan apurrak zinez gozatu).
|