|
2013
|
|
|
Frantziako errege etxearekiko ahaidegoa da Joanaren garrantzi politikoaren eragile nagusia, horrek bihurtzen zuen haren ezkontza lehenik, eta haren semearena gero, lehen lehen mailako arazo politikoa Europan. Baina ahaidego horrek, huts hutsean, ez du guztia esplikatzen, faktore gehigarri batzuk kontuan
|
hartu
behar dira. Lehenengo eta behin, termino feudaletan esanda, haren jabetzapeko lurralde zabal zabalak, mapa batean harrigarrizko zabalera hartzen dutenak (ik.
|
|
|
Erabilera atzendua dela eta, diskurtso markatzaileak sarbidetzen duen enuntziatua esaldi nagusiaren aurretik zein atzetik ager daiteke, eta baita parentesien artean edo komen artean ere, baina desplazamendu horrek enuntziazioaren desplazamendua ere eragin dezake. Kontuan
|
hartu
behar dugu, dena dela, Larringanek eskaintzen dituen adibideetan lokailuak ez diren kontzesiozko antolatzaileak agertzen direla; ikusi egin genuke, beraz, erabilera atzendu hau lokailuen kasuan ere ohikoa den ala ez.
|
|
|
Azpimarratzekoa da diskurtsoaren harian atal birformulatzailea geratzen dela indartuta edo nabarmenduta; beraz, hura
|
hartu
behar da aintzat eta ez birformulakizuna.
|
|
|
Baina, areago, egiaztatzen dute aztertutako diskurtso markatzaileek berez dutela funtzio komunikatibo estrategikoa; hau da, hartzaileari diskurtsotik inferentziak ateratzen laguntzeko gida edo jarraibide moduko batzuk eskaintzeko funtzio diskurtsibo berezkoa dutela, eta funtzio hori hertsiki lotuta datorrela testu generoaren nolakotasunarekin eta zeregin komunikatiboarekin. Beraz, aurkeztu ditugun datu estatistikoak zein adibideen analisi kualitatiboak ikuspegi horretatik
|
hartu
behar dira; alegia, testuen inguramendu diskurtsiboari atxikita aztertu eta interpretatu behar dira; izan ere, lan honen euskarri teorikoak azaldu direnean agertu denez, inguramendu diskurtsibo horretan aztertzekoak dira markatzaile diskurtsiboak berak hizkuntza kategoria gisa ere.
|
|
|
Hitzaurrearen hartzailea literatur testuaren irakurlea izaten da (kontuan
|
hartu
beharrekoa da irakurlea ez dela publikoaren sinonimo; izan ere, publiko osoarentzat dira azalak eta izenburua, baina ez hitzaurrea). Batzuetan, pertsona jakin batzuei zuzendutako gorazarreak, eskaintzak edo eskerrak ere izan daitezke hitzaurreak (Genette, 1987).
|
|
|
Hirugarrenik, euskal literatur historia postnazional eta biopolitiko bat ezin da mendeka eratu, baizik eta Europako eta Ameriketako inperialismoen talkan kokatzen den historia gisa. Azkenik, eta nazionalismoak ezartzen duen kontinentalismoa dela medio, Ameriketako diasporako literatura gehienak kontuan
|
hartu
behar ditu.
|
|
|
Inperialismo hauen egituratze koloniala, era berean, kontuan
|
hartu
behar da. Ez da kasualitatea, Baltasar Etxabek Mexikon idazten badu edota euskal Ilustrazioaren hasiera eta iturri ekonomikoa Caracasen badago (Real Compañia Guipuzcoana de Caracas), eta Tolosan (Frantzian) jesuiten eskola, nora euskal aristokrazia ilustratuak beren semeak bidaltzen zituen.
|
|
|
batean bizi zen. Hitzaurre horretan bertan aditzera ematen duenez, ordea, Xabier Lizardi edota Lauaxetaren lanak salbuespentzat
|
hartu
behar dira, berauek izan baitziren, los creadores de los dos mejores poemarios de la preguerra Biotz begietan (1932) y Arrats beran (1935)?.
|
|
|
Izan ere, antologietan arestian aipaturiko funtzio aldarrikatzaileak, legitimatzaileak eta homologatzaileak aitortu arren, antologia egileak ez baititu alde batera uzten bere garaikide diren egileen eta irakurleen onespenaren beharra. Antologia ez da, hortaz, genero didaktiko edo propedeutiko huts gisa
|
hartu
behar, gure ustez. Aitzitik, gehienetan garaikideentzat eginiko testu hautapen literarioa izaten da, antologoaren eta irakurleen balioak eta gustu estetikoa ordezkatzen dituena.
|
|
2014
|
|
|
Azpimarratzekoa da diskurtsoaren harian atal birformulatzailea geratzen dela indartuta edo nabarmenduta; beraz, hura
|
hartu
behar da aintzat eta ez birformulakizuna.
|
|
|
Baina oxigeno tentsioa asko jaisten bada, ez da izango umekiaren beharrak asetzeko nahikoa. Kontuan
|
hartu
behar da, gainera, oxigenoa umekiaren odolera heltzeko, plazentaren epitelioan zehar barreiatu behar dela, hau da, oxigenoak nolabaiteko" hesia" zeharkatu behar duela. [ZIO, Animalien aferak, J.I. Pérez Iglesias/ M.B. Urrutia (EHU, 2011) Or.:
|
|
|
Batzuetan, gauzak hala gertatzen ditun. Eta, gertatzen direnean, datozen bezala
|
hartu
behar ditun. Eta kito!
|
|
|
Badago galderok erantzutera ausartu denik ere; horien artean bi aipatzearren, Amonarriz (in García, 2013) eta Etxegoien (2004) aukeratu ditugu. Ñabardurekin izanagatik, biek ala biek uste dute gako berriak hizkuntzaren arlo estetiko eta ludikoan bilatu behar direla, hiztuna gustura aritu behar dela berba egiterakoan eta jolasak jardunaren zati esanguratsu bat
|
hartu
behar duela, bereziki gazteen kasuan. Inor gutxik ukatuko du euren ekarpenak (eta bestelako ildoak jorratu dituzten beste askorenak) baliagarriak direla, baina ez dirudi erdi itzalita dauden motorrak martxa betean jartzeko besteko indarrik dutenik (bereziki botere guneak ez badira buru belarri inplikatzen ildo horien alde).
|
|
|
Hirugarren maila batean, azken emaitzaren ugaritasuna handitzeko, tokiko botereen eremua
|
hartu
behar da aintzat. Botere lokalek ere ez dute sentiberatasun bera alde guzietan eta hizkuntza politika desberdinak ezartzen dituzte beren aginte mailan eta esparruan, horrek ere eragiten duelarik azken emaitzan (adibidez, udaletxe batek eragin nabaria izan dezake udalerriko ikastetxeen aurrean).
|
|
|
Botere lokalek ere ez dute sentiberatasun bera alde guzietan eta hizkuntza politika desberdinak ezartzen dituzte beren aginte mailan eta esparruan, horrek ere eragiten duelarik azken emaitzan (adibidez, udaletxe batek eragin nabaria izan dezake udalerriko ikastetxeen aurrean). Bestalde, kontuan
|
hartu
behar da beste ezaugarri bat ere: maila desberdinetako botereek beren hizkuntza politikak ezartzen ahal dituzte, bai, baina horrek ez du aldatzen hizkuntzaren eta hiztunen egoera egun batetik bestera.
|
|
|
Proba pilotu bat ere egin zen, eta haren ondoren erabaki zen A ereduko ikasleekin froga hori ez egitea, hartarako gutieneko maila ematen ez zutelakoz. Lehen ere erran den bezala, kontuan
|
hartu
behar da hezkuntza/ hizkuntza eredu horiek inplementatzen direla ingurune eta baldintza soziolinguistiko desberdinetan eta hartzen dituztela ikasleak familia hizkuntza desberdinetakoak. Hala ere, denak batean hartuta, emaitzek erakusten dute ikasle jendearen ehuneko garrantzitsu batek ez duela erdiesten nahi den eta legez ezarria den euskara maila, nahitaezko irakaskuntzaren denboran.
|
|
|
11 taulanbilduak dira azken hiru ebaluazio saioen batez besteko emaitzak, aipatu geruzak aintzat harturik. Zenbakiak interpretatzeko orduan kontuan
|
hartu
behar da 2009 urtean ezarri zela erreferentzia gisa batez besteko estatistiko bat, 250 puntukoa, harekin konparatzeko ondoko urteetako datuen bilakaera. Euskararen kasuan, taula horretan ikus daiteke A ereduko zifrak aisa txikiagoak direla batez besteko puntuazioak baino, eta baita beste ereduetan lorturiko emaitzak baino.
|
|
|
Kontuan
|
hartu
behar da hainbat ikastetxetan hezkuntza eredu desberdinak eskaintzen direla, hala elebidunak nola frantsesezko elebakarrak, eta ikastetxe horiek denak ikastetxe elebidunen multzoan sartzen dira.
|
|
|
2012/ 2013 ikasturteko datuetan kontuan
|
hartu
behar da eredu eleaniztunetan ikasleen %7 ari dela, eta hori ez dugula taulan sartu, ez baitugu daturik erdietsi jakiteko eredu eleaniztun horien oinarrizko eredua zein den (izan daiteke G, A, edo D, edo Britishdelakoa?), nahiz eta gehienak G eta A ereduak bide diren (Consejo Escolar de Navarra, 2013: 242).
|
|
|
Kontuan
|
hartu
behar dugu garai hartan nazioajaiotzez parekoak edo jatorri berekoak taldekatzeko erabiltzen zela. Inperioen arragoetan, beraz, hiritarrak hasi ziren lotura bertikalen gainetik lotura horizontalak lehenesten eta, hartarako, naziokontzeptua erabiltzen hasi ziren.
|
|
2015
|
|
|
Bat baino gehiago izan daitezkeen arrazoiengatik, Euskaltzaindiaren inguruan hainbat lagunek galdegin dute euskal ahoskera batzea: eman dezagun, Txillardegik behin baino gehiagotan idatziz egin zuen (1986, 1987, 1992) eta Piarres Xarritoni ahoz entzun diogu ahoskerarako ere erabaki batzuk
|
hartu
behar direla. Xabier Kintanari ere entzun diogu ahozko euskara jantziari gutieneko baldintza batzuk ezarri behar zaizkiola; hedabideetako langile batzuen ahoskeraz kexu idatzi ohi du:
|
|
|
(1992, 41). Ahoskeraz erabakiak
|
hartu
beharra ere usu aldarrikatu du euskaltzain bilbotar honek, halako fonemaren ebakera bataren alde eta bestearen aurka: –Bestalde, hizkuntzaren sistema fonetiko standarra erabakitzeko dago oraindik (khotaismoa eta yeismoa, kasu, hor dira).
|
|
|
Ipar Euskal Herriko egungo euskara transkribatzen denean, ekialdeko euskarak berak izan ditzakeen ñabardura bereziez landa, frantsesaren eragina ere aintzat
|
hartu
behar da, euskara estandarretik urruntzen diren ahoskerak entzuten ditu dialektologian dabilenak, horrelako eremuan lan egiten du eta bokalen eta kontsonanteen ñabardurak islatu behar ditu... Datu biltzea eta transkribatzea ez dira atzo goizeko fenomenoak Euskal Herrian, tradizio sendoa dute bi jardun hauek; hona euskal geografian gaindi ahozko datu bilduma eskerga bildu duten lau egitasmo:
|
|
|
Mariasun Landa, Galtzerdi suizidaELKARLANEAN, 2001Galtzerdi suizidaOin puntan lehen zuloa agertu bezain laster, erabaki bat
|
hartu
behar nuela pentsatu nuen. Bestela, berehala botako ninduten zaborretara!
|
|
|
Bere garaian bidegileak izan ziren Koldo Mitxelena, José María Jimeno Jurío, Aingeru Irigarai, José Maria Satrustegi, Ricardo Ciérvide, Julio Caro Baroja, Alfonso Irigoyen eta beste batzuk egin zituzten ikerlan klasikoei, azkenaldi honetan eremu honekiko ikerketa sentsibilitatea adierazi duten ekarpen berriak batu dira. Bestalde, gaur egun, diziplinartekotasun lankidetza ezagutzaren alor ezberdinetan ezinbestekotzat
|
hartu
behar dugu (batez ere linguistikaren, historia eta soziologiaren, baina baita ere antropologia soziala eta psikolinguistikaren artekoa).
|
|
|
galdera egiteko bezperan zenbatek kontsumitu duten hedabidea, eta asteko kopurua zenbatekoa den. Ikerketa honetan, halere, bi aldagai aintzat
|
hartu
behar dira. Batetik, oso izaera ezberdineko hedabideak ikertu dituztela, egunkariak, astekariak...?; bestetik, BERRIAri dagokionez, astearteetan ere galdetu dutela, bezperan ez du alerik?.
|
|
|
Larzabalek prentsa kontuan hartu zuen, horren podoreaz jabetua zen. Gogoan
|
hartu
behar da Herriaastekaria eliz atarietan salgai zela igandero, familia gehienetan irakurtzen zela, behintzat askotan, benetako eragina zeukan herritarren artean.
|
|
|
Gerla bukatu eta bestalde, gogoan
|
hartu
behar da Avignon-eko festibala sortu zela 1947an, Jean Vilar en eskutik. Berantago, 1951ean Jean Vilar ek Pariseko TNP a bere gain hartzen du, zuzendari izendatua da eta antzerkigintza bultzatu zuen.
|
|
|
Bide beretik, kontuan
|
hartu
behar dugu garai horretan Euskaltzaleen Biltzarrak sariak banatzen zituela eskoletan, eskuara hobekienik erabiltzen duten gazteri?. Aukera hau euskararen aldeko dinamikaren bultzatzeko pentsatua zen.
|
|
|
antzerkirik agertzen bada edo ikusiko balu, hau Piarres Larzabalena da? pentsatu zazue kondairan
|
hartu
beharra izan genuen bidezidorra izan zela.
|
|
2016
|
|
|
Horrela, ikusi dugu azken urte hauetan. EUS domeinuen kopuruak gora egin duela, eta gainera, web orrialde hauetan euskararen erabilera bera ere hazi egin dela. Datu hauek tentuz
|
hartu
behar ditugu, izan ere, oraindik hiru urte bete ez dituen ekimen berri bat da honako hau. Halaber,. EUS en dauden webguneen %90ek dute edukia euskaraz eta Interneten euskaraz dauden 18.317 webguneetatik 6.302daude, soilik?
|
|
|
Ez dago dudarik, aurreko autore guztien iritziak eta ideiak kontuan
|
hartu
behar direla, eta hala izanda, une honetako eta etorkizuneko haurrei ahozko literatura transmitituz gero, pertsona berriak sortuko ditugula. Baina, gure barnean zeozer mugitzea lortu duena, eta bere hitzak gure gorputzean betiko gordetzea lortzen duena, Juan Kruz Igerabide da.
|
|
|
Añorgaren esanetan, ipuin klasiko guztiak ahots gora kontatzeko prestatuak daude, beraz, heldua eta haurra espazio berean elkartu behar dira eta, ahots gora jardunez, haien arteko lotura afektiboa sortuko da. Kontuan
|
hartu
behar da haurra gertuago bizi dela ahozkotik idatzizkotik baino, hau da, bere gorputzetik, beraz, keinua, arnasa eta begirada bere komunikazio adierazpenetik hurbil daude. Esandako guztiagatik, lan honek honako xedeak ditu.
|
|
|
Kontuan
|
hartu
behar litzateke, gainera, Karmelaldizkarian agerturiko. Nire gorputza, poema sonetoa dela, eta hori 1958koa da (Aresti 1986, 1:
|
|
|
Horrela, abenturak bizitzea eta misterioak argitzea plazerezko ekintzak bihurtzen dira detektibearen gogoan, eta literatura pertsonaiekin gertatu ohi den identifikazio prozesuaren bitartez, irakurlearen gogoan. Kontuan
|
hartu
behar da hor ere Garaidik azalpen erretoriko bat ematen duela, alegia, kontakizun literario baten konbentzioan oinarritua. Ez gaude urrun, beraz, detektibe nobela klasikoen teorikoek azpimarratzen duten plazer intelektualetik.
|
|
|
begi bistan eduki lituzkeen ezinbesteko zenbait oinarri, eta nik oro har argiegi aurkitu ohi ez ditudanak euskalgintzaren eta euskal intelligentsiaren jardun eta ideariumean. Noski, nik hemen aipatuko ditudanak baino auzi gehiago dira kontuan
|
hartu
beharrekoak datozen urteetako euskalgintzaren dinamikak bideratu ahal izateko ahalik eta modu eraginkorrenean. Baina nik hiru gidalerro nabarmendu nahi nituzke, nire ustez garrantzitsuenen artekoak izan litezkeenak, maiz ahaztuxeak edo sentitu ohi ditudanak gure artean, eta agian horregatik irudi lezaketenak berritzaileago, ezohikoago, epatanteago agian lehen une batean, baina horrexegatik merezi duketenak seguru asko gure arteko eztabaida eta aktibatze berezia.
|
|
|
Ez EAEn, ez Nafarroa Garaian eta ez Iparraldean. Baina, eta legez posiblea ez bada, euskaldunon komunitateak gure gain
|
hartu
behar dugu lana, erdal komunitateari egunero aurpegiratzeko, eskatu, defendatu, salatzeko, legeak lege, Euskal Herriko erdal komunitateak gurekiko daukan euskara ikasteko betebehar demokratikoa. Erdal komunitatearen betebeharra.
|
|
|
Ez da, ez dugunik Euskal Herria bere osotasunean ulertu behar/
|
hartu
behar. Baina ezarian bezala etengabean bost eremuak batean nahasteak, ezer ongi ez ulertu ahal izatera garamatza.
|
|
|
Oso kanpotik begiratuta bada ere, uste dut oso kontuan
|
hartu
beharrekoa dela oro har, nor dabilen, azken urteotan normalean kalean.
|
|
|
Bestetik, kontuan
|
hartu
behar dugu helduon hizkuntza praktikak garrantzia handia duela, haur eta nerabeen hizkuntza hautua (erabilera) erabat lotuta baitago hizkuntzak gizartean duen balio praktikoarekin. Eta nagusien munduan elebiduna gutxiengo nabarmen bat da oraindik ere zonalde gehienetan (Etxenike, 2017).
|
|
|
Jone Miren Hernandezek (2016) proposatzen digu hizkuntza dimentsio subjektibotik aztertzea, non, praktikaren ikuspegiak eta ez hainbeste esentziarenak balioa hartzen duen. Begirada horretatik hiztunaren subjektibotasuna kontuan
|
hartu
beharrekoa dela jarriko du agerian; gorputzak, emozioek, eguneroko jarduerek eta horien performazioak (gauzatzeak) euskararen gaineko fenomenoetan nolako eragina duten ikusteko aukera ematen baitute.
|
|
2017
|
|
|
Michelenak, bistan da, garrantzi handia ematen dio dokumentazioari, baina hala ere, onartzen du dokumentazioan agertzen den modua ez dela beti segurutako
|
hartu
behar, aukera dagoelako testua transkribatu edo kopiatzerakoan akatsak egiteko. Eta nik gehituko nuke are gehiago egon daitezkeela akatsak euskararen kasuan, transkribatzaileak (notarioa, idazkaria, eskribaua?) ez bazuen euskara ezagutzen.
|
|
|
François Dasconaguerre, aurrekoaren anaia, Baionan jaio zen 1772ko apirilaren 28an. Anaia nagusia Elizari lotuta izanik, berak
|
hartu
behar zion segida aitari eta negozioetan murgilduko da gazterik. Ezkondu zelarik Baionan V.urteko lilidunaren 17an (1797ko maiatzaren 6an) negozio gizon bezala agertzen zen.
|
|
|
Chesnelong eta Dufaur diputatuak, Celhabe eta Dasconaguerre kontseilari orokorrak, Félix Saubot prefektu ohia, inguruko parrokietatik 125 apez eta 4.000 pertsona baino gehiago ekitaldi ezberdinetan parte hartzeko. Lavigerie artzapezpikuak berak parte
|
hartu
behar zuen, baina azken unean gaixotu zen.
|
|
|
8) Absolutiboa ez bezalakoetan, e bat
|
hartu
behar da kontuan, mugatzailetzat hartzeko, edota plural marka+ mugatzailea batuketaren ondoriotzat hartzeko. a/ e txandaketa ez da gertatzen ez bizkaierazko hizkeretan, ez beste hainbat hizkeratan, baina oso azpimarratzekoa da-a eta e aldaerak dituzten euskalkietan, direlako mugatzaile bi horiek desberdin jokatzen dutela[+ zehaztua] semantika tasunari dagokionez.
|
|
|
–Mugatzaile? deizioa, bada, ilun suertatzen zaigu orain, ez baitago argi atxiki diren guztiak mugatzaile deitu behar ditugun, ala o, a eta e baizik ez diren deizio hori
|
hartu
behar dutenak.
|
|
2018
|
|
|
‘elizan’? Erabaki bat
|
hartu
beharrez, ez dut elisan irakurri nahi izan. Batetik tenpluarekiko inongo loturarik ez du eskaintzen testuinguruak eta, bestetik, ezezko adberbioak aitzinetik txistukaria galtzea (ez lizan> elizan) posible izan badaiteke ere, garai hartan eta genero berean Nafarroan ditugun adibide apurretan ozenez hasten diren adizkiek ez dute txistukariaren galerarik eragiten (cf. honetaz FHV, § 18.8).
|
|
|
23 BPA, Hildako haurren 1 liburua, 17 or. eskas batean bost haur hil baitziren, haien artean Mariano eta Josefaren premua, eta hauei kolera izurriaren azken egunetan hildako beste zazpi ume gehitu genizkieke. Dena den, eta seme bat galtzea beti gogorra dela jakin arren, garai hartako heriotza tasa handia aintzat
|
hartu
behar dugu, eta arraroa izaten zen seme alabetakoren bat galtzen ez zuen familia.
|
|
|
Lagin mugatu bat hautatu eta hura aztertu da (bai pertsonei eta bai itemei dagokienez), erreferentzia minimo bat izateko auzia nondik nora joan daitekeen, eta batik bat elementu objektiboxeagoak izateko, gogoetan sakontzeko. Emaitzak, beraz, ez dira
|
hartu
behar bere balio matematiko zehatzarekin, baina bai islatzen dute, neurri batean, eta une jakin batean, azterturiko pertsonen joera analizaturiko itemei buruz. Izan ere, alda bidean den auziari buruzko jarrerak jaso nahi izan dira, funtsean norabide nagusiaz gogoeta egiteko.
|
|
|
Zentsura sistemari dagokionez, aintzat
|
hartu
behar da 1950 urteko egoera ez dela 70eko hamarkadakoaren berbera. Legeak ere ezberdinak dira.
|
|
|
9). Rocamora, beraz, euskal liburuekiko laxoago jokatzen hasiko da garai hartan, eta halaxe argitaratu ziren zenbait euskal liburu garrantzitsu 1950ean, tartean Euskaldunak10 Horrekin batera, aintzat
|
hartu
behar da 1963 urtea arte ez zela egon Madrilen euskara ulertzen zuen irakurlerik, eta Euskal Herriko ordezkaritzetan aztertzen zirela liburuok. Euskaldunaken kasuan, ordea, Rocamorak berak eman zuen baimena ordezkaritza horietatik pasa gabe, eta ondorioz, inolako irakurle zentsorek testua irakurri gabe.
|
|
|
2 Horretarako 1930eko Aitzolen bi artikulu
|
hartu
behar ditugu aintzat," El cantor de la vida vasca" eta" La genuina poesa vasca". (Otaegi, 1991:
|
|
|
Abelera horiek guztiak behar bezala ulertzeko, Euskal Herritik at gizarteak mundu mailan eta teatrogintzak fenomeno artistikoaren baitan XX. mendean jasandako bilakaera ere kontuan
|
hartu
behar dira. Bigarren Mundu Gerraren() ondorioak kultura ezberdinetara hedatu ziren eta arte esparruetan nabarmenki ezaguna izan zen hauen eragina.
|
|
|
Baina ni ez nengoen horretarako. Batetik,
|
hartu
behar nuen lanak ez zuela merezi iritzi nion azken finean ipuin zelebre farreragingarri batzuk besterik ez baitziren, eta bestetik, umiliazio lotsagarri horretatik ez nuen pasatu
|
|
|
Liburu gutxi batzuk aurkitu ditut osorik itzulita. Gehienetan pasarte istilutsuak bakarrik itzultzen zituzten, zentsoreak proposatzen zuen ebazpen negatiboaren froga erabakia
|
hartu
behar zuen nagusi hierarkikoaren begien aurrean jartzeko.
|
|
|
Hori 40 urtetan baino gehiago eman zen, ez bakarrik liburugintzan, baita komunikabideetan ere. Gero kontuan
|
hartu
behar da, euskarazko kulturak beste traba batzuk ere bazituela. Izan ere, edukiaz gain hizkuntza bera ere zentsuratu zen.
|
|
|
Hispaniar eredutik edan duen zentsurari buruzko memoria eta ulermoldea deszentralizatzeko beharra azpimarratu da, maila geografikoan eta tenporalean, lehenik. Miranderen literaturgintzak pairatutako indar zentsore ezberdinen adibideak oinarritzat hartuta, Francoren erregimenpeko zentsuraren panoraman orain arte baztertutako bi aldagai
|
hartu
behar dira kontuan: iraganetik hor zen Eliza katolikoaren zentsura eta hiru gune geografiko nagusietako egoera heterogeneoa (Espainia barneko euskal eremua, Frantzia barnekoa eta erbestea).
|
|
|
Hala, euskal literatura idatziari dagokionez, kontuan
|
hartu
beharrekoa da Espainian jazotako estatu kolpearen aurretik bazela euskal eremu osoa hartzen zuen Eliza katolikoaren zentsura instituzionala. Aurrekoari gaineratuta, gerraosteko Espainiako Francoren erregimenak panorama oso konplexua sortu zuen:
|
|
|
Bigarrenik, kasu batzuetan bederen, zalantzan jar daitekeela txosten egileek liburuak bere horretan osorik irakurtzen ote zituzten, eta ezetz pentsarazten dute Haur besoetakoaren txostenak edota Barbadillok 100 metroren gainean egindakoak. Azkenik, Egunero hasten delakoren kasuan, txostena zehatzagoa bada ere, bertan argudiatzen den ondorioarengatik, hots, nobela ez dela abortuaren aldekoa, aintzakotzat
|
hartu
behar da Arrueren eta Ugarteren baimenek irakurketa horretan eragina izan bide zutela.
|
|
2019
|
|
|
Maileguak zabal eta xehe aztertzeak, ik. 1974ko data daraman baina 10 bat urte lehenagokoa den" El elemento latino romanico" ezinbestean dakar haren berreraiketa sistema, ez barneberreraiketa soil, baizik eta" mixtotzat" (barneberreraiketa+ maileguen azterketa)
|
hartu
beharra. Gogora bedi aski dela morfemak eurak kognatu izatea berraraiketa" konparatua" izan dadin, nahiz horien hizkuntzak ez izan ahaide (cf.
|
|
|
Alabaina, gertakari hori ez da harritzekoa, Benveniste (1954) klasikoak eta bestek are lehenago markatu bezala, esanahiaren berreraiketak formarenaren atzetik joan beharra baitu gehienetan. Horrek ez dakar, ordea, homofoniak arrisku gaindiezintzat
|
hartu
behar direnik, homofonia ustezkook izan duten bilakabide historikoa ikertu baino lehen, bederen (ik. §6.3 hasierako aipua). bestalde, hauek lVC bilakatu ziren AE klasiko edo modernorako (cf.
|
|
|
Horregatik, Humboldtek bere aurreko jakitunen gehiegikeriak saihestu nahian, etimologiazko jardunetan hitzaren alde formala kontuan
|
hartu
behar zela aldarrikatu zuen (cf. Humboldt 1821, 12, eta nire iruzkina, Gorrochategui 2019, 282).
|
|
|
Ordura arte aktoreek ez zuten hitzik erabiltzen komunikatzeko, bestelako metodoak, mugimenduak erabiltzen zituzten, beste era batera komunikatzen zuten. Baina hitza sartu zenean, arazoak izan zituzten, aktore askok utzi behar izan zuten, ez zirelako gai hitzarekin moldatzeko, dikzio klaseak
|
hartu
behar omen zituzten. Gertaera horretan ahoskeraren garrantzia islatzen da.
|
|
|
1 fonemaz eta Veloso 2019). Oso aintzat
|
hartu
beharrekoa da" ba niri ez zait ateratzen"," niri j rena ez zait gustatzen" bezalakoak analizatzeko. Arazoak konpontzeko, pasioetatik arrazoietara igaro behar da.
|
|
|
Entzuleak, ikasleak, irakurleak badauka zerikusirik arazo honetan, eta pausoak emotean, bideak urratzean, kontutan
|
hartu
beharrekoa izango da zein" generotan" gabiltzan, ipuina, poesia, nobela, saioa... e.a., eta nori zuzentzen gaiakozan.
|
|
|
Mikelek, erraiak irakiten dituala, samurtasun eraginkorrez maite izan dau gure herria eta herri osoarentzat komunikabide egoki, zentzunezko eta bizi bat irrikatu dau. " Bide bat
|
hartu
behar da, dinosku berak, bestela, lotsagarria delako eta herri batentzat ere azkena delako, eta horrek negargura ematen dit. Batu batetara jo nahi dudalako".
|
|
|
Iduri duenez, medikuak, lehendik alarguna izaki, 5 bazuen bere kargura alaba gazte bat bederen, izkribuan aipatzen dena (haren izenik ez, ordea). Herrian, nonbait, zenbaitek uste zuten zirkunstantzia hori kontuan
|
hartu
behar zela ordezko berria hautatzeko, eta, horregatik, mediku ezkongabea ekarri zela Berara, umezurtzaren bizilagun (bizitzarako bidaide) ere izan zedin.
|
|
|
Izkribuaren sei sinatzaileek aitortzen zuten eurak ere ohartzen zirela alaba urrikalgarriari nolabait lagundu zitzaiola, baina arrunt arriskutsua iruditzen zitzaien borondate hori sendagilea hautatzeko prozedurarekin nahastea. Haien ustez, barber berria bereizteko, hori ez bertzelako arrazoiak
|
hartu
behar ziren kontuan, ez baitzen nolanahikoa langile horren eginkizuna, herritarrak heriotzatik libratzeko kontratatuko baitzuten.
|
|
|
Ezaguna da, bestalde, euskalki desberdintasunen identifikagarri eraginkorragotzat hartu ohi direla aditzaren inguruko ezaugarriak. Alabaina, sailkapen dialektologikoetan sartu gabe ere, gogoan
|
hartu
behar da Mikelestorenak geroaldirako darabiltzan essain, joain, edain, emain formak ohikoak zirela Mendibururen jaioterrian eta inguruetan ere Larramendiren garaian:
|
|
|
19 Jatorrizkoan," Palka" eta" Palma" ageri dira; azken hau akats ortografikotzat
|
hartu
behar dela uste dut.
|
|
|
Inkestatu batek, norekin galderari erantzunez adibidez, familia eta haurrak aipa litzakeela. Beraz sail hori ez da zehazki definitua eta zenbaki hori arretaz kontuan
|
hartu
behar da. Bestalde," Familia/ etxean/ sortetxean"," Haurrekin"(% 17,56)," Anai arrebekin"(% 11,76) eta" Gurasoekin"(% 23,52) lotzen baldin baditugu, euskalkiak biziarazteko, familia era zabalean harturik gune estrategikoa dela ohartzen gara.
|
|
2020
|
|
|
Adibidez: " herrikoentzat emandako hitzaldi batek ez ditu, nahitaez, euskaldun guztientzako Lehendakariarenak bete behar lituzkeen adina ezaugarri
|
hartu
behar EBAZetik" (Oñederra eta beste 2015: 526). 3 Alderdi askok dute zeresana EBAZ arau edo proposamenak erabiltzerakoan:
|
|
|
Era horretan, ekintza edo jarduera sozialtzat
|
hartu
behar dugu hizkuntza (form of social action) eta, testuingurua baldintzatzeko gaitasuna edukitzeaz gain, testuinguruaren eragina ere jasotzen du halabeharrez. Harremanek edota botere dinamikek lotura zuzena dute hizkuntzarekin eta, horregatik hizkuntza guztiek, edota hitz egiteko modu guztiek ez dute (sozialki) pisu edo prestigio bera.
|
|
|
Azken finean, ezin dugu ahaztu hauek sozialki eraikiak direla. Are gehiago, Lamarrek dioaintzat
|
hartu
behar dugu, hizkuntzaren nazioaren eta estatuaren arteko lotura denbora eta espazio jakin (eta historiko) bati lotutako eredua dela.
|
|
|
Lehenengo ideiak, erabilera ezaren izaerari edo ontologiari egiten dio erreferentzia. Erabilera urria datu objektibo gisa
|
hartu
behar dugu, baina, horren gaineko diagnostikoa eta egonezina, neurri handi batean, sozialki sortua eta eraikia dela uste dugu. Soziolinguistikak, beste diziplina batzuen laguntzarekin," gaitzaren" nondik norakoa zehaztu du eta" hiztunak artatzeko" tratamenduak proposatu ditu eta proposatzen ditu egun ere.
|
|
|
Gaurko sailkapen batek, homologagarria izan nahi badu, nahitaez
|
hartu
behar ditu kontuan hizkuntzalaritzan 1980ko hamarkadatik hona hedatu diren ez akusatibo eta ez ergatibo terminoen bidez aditz intrantsitiboetan egiten diren bereizketak. Hizkuntzalaritza teorikoak eman dizkigu baliabideak Micoletaren lo egin motak aditz neutroak, edo Laffiteren deponenteak nahiz EGLU IIko nor izuna dutenak xehekiago aztertzeko.
|
|
2021
|
|
|
Berez, esparru honetan, izaki abstraktu bat izaki konkretu batean gauzatzen da gertakariaren unean bertan: bikotekidea aurkitu edo enbaxadorea egotzi esaten dugunean, gizaki bat aurkitzen/ egozten den unean bilakatzen da bikotekide/ enbaxadore, baina zer esanik ez, kontuan
|
hartu
beharrekoa da gizakia ez dela une horretan sortzen; prozedura bideratu esaten dugunean ere, prozedura hori bideratzean gauzatzen dugu benetako prozedura fisikoki, baina ezin esan daiteke aurretik sortu gabe zegoenik dena delako prozedura hori.
|
|
|
Sail honetan irudizko adiera hartzen duten izena/ aditza kolokazio lexikoen deskripzioari eutsiko diogu. Irakurleak kontuan
|
hartu
behar du aurreko ataletan aipatu diren aditz eta izen azpiklase guztiak aztertu direla lan honen oinarrian dagoen ikerlanean, baina artikulu honen tamaina mugak direla eta, izen gutxi batzuk eta aditz guztietatik irudizko adiera deigarriena hartzen dutenak baizik ez direla hemen azalduko: sorkuntza (§3.1), deuseztapena (§3.2), betekizuna (§3.3), areagotzea (§3.4) eta txikiagotzea (§3.5).
|
|
|
Baina, momentuz, Hezkuntza Ministerioak aukera hori baztertzen du herritarren berdintasun printzipioaren izenean. Paradoxikoa dirudi, zeren beraien seme alabak eskola horietan matrikulatzen dituzten gurasoek kostu bikoitza beraien gain
|
hartu
behar baitute: zergen ordainketa eta izen ematearena, horrelakorik ez delarik gertatzen irakaskuntza publikoaren aukera egiten duten gurasoentzat.
|
|
|
Psikologiaren esparruan mendeetan atzera garamatzan kontrobertsia da psikologia natur zientziatzat edo zientzia historikotzat
|
hartu
behar den. Psikologiaren eta hizkuntzaren arteko lotura dela eta, kontrobertsia hori hedatu egiten da hizkuntzak ikergai dituzten jakintza eremuetara.
|
|
|
Kritika horiek guztiek elebitasunaren abantaila ikertzeko oinarrian erabili diren hainbat ideia zalantzan jartzen dituzten arren, orain arte aipatzen ari garen ikerketek elebitasunaren fenomenoa eta giza psikologia aztertzeko begirada zehatz bat dute oinarrian. Hizkuntz (ar) en gaia ikertzean abiapuntutzat hartzen den giza psikologiaren ideiak erabat baldintzatzen du gaiaren trataera, eta, horregatik, interesgarria da psikologiaren eremuan aspaldidanik datorren kontrobertsiaren (psikologia natur zientziatzat edo zientzia historikotzat
|
hartu
behar den) zertzelada batzuk hemen aipatzea.
|
|
|
Bide horrek eraman gaitu psikologia kognitiboan nagusi den giza psikologiaren ideia aztertzera eta baita psikologia kritikoa deritzon ikuspegitik erabiltzen den giza psikologiaren ideiak aztertzera ere. Gizakiaren prozesu psikologikoak eta gaitasun kognitiboak maila indibidualeko fenomenotzat
|
hartu
behar diren edo testuinguru soziohistorikoaren produktutzat hartu behar diren da bi ikuspegien arteko ezberdintasun nagusia. Hartzen den abiapuntuak ikerketaren bidea baldintzatuko du:
|
|
|
Bide horrek eraman gaitu psikologia kognitiboan nagusi den giza psikologiaren ideia aztertzera eta baita psikologia kritikoa deritzon ikuspegitik erabiltzen den giza psikologiaren ideiak aztertzera ere. Gizakiaren prozesu psikologikoak eta gaitasun kognitiboak maila indibidualeko fenomenotzat hartu behar diren edo testuinguru soziohistorikoaren produktutzat
|
hartu
behar diren da bi ikuspegien arteko ezberdintasun nagusia. Hartzen den abiapuntuak ikerketaren bidea baldintzatuko du:
|
|
2022
|
|
|
Halaber, egia da jite horretako neurriak 1960ko hamarkadan hartzen hasi zirela, Fianna Fail boterean zela. Hainbat aldagaik eragin zuten norabide aldaketa, eta lehenbizi oso aintzat
|
hartu
behar da liberalismo ekonomikoaren aroa zela. De Valerak politika protekzionista sustatu bazuen ere, kargua utzi eta bere alderdikide zen Sean Lemasek hartu zuen presidente (Taisoeach) kargua.
|
|
|
1 Hizkuntza transmisioa bermatzea, eta horretarako oso kontuan
|
hartu
behar da gaur egungo familia ereduen aniztasuna.
|
|
|
Irakasleek jasotako hizkuntza ereduari begira, 200ek(% 47,8k) eredua jaso dute, 37k(% 8,9k) eredua, 97k(% 23,2k) A eredua, 77k(% 18,4k) G eredua eta 7k(% 1,7k) beste eredu batzuk. Gogoan
|
hartu
beharrekoa da ereduak izan dituen mugak, eredua 1982 urtean sartu eta astiro hedatzen joan baita euskaran murgiltzeko aukera. Aldiz, egun irakasleek irakasten duten hizkuntza ereduari erreparatuta, 353(% 84,4) ereduan daude, 26(% 6,2) ereduan, 20(% 4,8) A ereduan, 11(% 2,6) G ereduan eta 8(% 1,9) beste ereduetan ari dira.
|
|
2023
|
|
|
Jolasa definitzea zaila da, izan ere, kontzeptu konplexuegia da, definizio batean aintzat
|
hartu
behar diren ezaugarri guztiak azaltzeko. Hala, marko honetan jolasa fenomeno kultural gisa ulertzen da, eta bere egintzak, edo horietatik eratorritako hausnarketak duten garrantzia handia den ustetik abiatzen da (Aizencang 2005:
|