|
2000
|
|
|
Bukatzeko, oroitu beharrekoa iruditzen zait, iragan otsailean Baionan aurkeztu nuen. Jagon Sailaren ardurapeko lehen lanari buruz? 2 txostenean azaldu nituela gure antolaketarako eta ekintzetarako zenbait aburu, eta kontuan
|
hartu
beharrezkotzat jotzen ditudala, orain hemen azaltzen dudanari ekintzarako lotura emateko. Euskaltzaindia ezin daiteke lo egon egungo egoeraren aurrean.
|
|
|
Trena, autoak, iratzargailuak, zurrungak eta munduan sor zitekeen zarata oro. Herriko beste oilarrek, adibidez, txanda
|
hartu
behar izaten zuten gure oilarraren ostean kantatzeko. Alferrikako lana egiten zuten, ordea, une horretarako bizilagun guztiak itzarrik egoten ginen eta.
|
|
|
Askatasunaren bila irtetearen beharra ez du inork ulertzen. Eta ez dute ulertzen norbera pozik egoteko beste batzuek min pixka bat
|
hartu
behar dutela. Nire kasua ez lukete inoiz ulertuko, ez onartuko:
|
|
|
Erretorika eta oratoria emaiten zigunean, mihiaren trebatzeko eta geure arrazoinen aitzinatzeko, anaia eta biok eztabaidan ipintzen gintuen jaun Mar celek, erabiltzen eta manaiatzen zituela, hartarakotz, edo Fedro edo Esoporen fabularen bat, bi animalia edo bi pertsonaia antagonikoren solasa biltzen zuena —txirrita eta inurriarena, konparazione— eta guk harrointzat
|
hartu
behar izaiten genuena, nork bere arrazoinak defenda zitzan bertzearen aitzinean, jakinik ezen emanaldi haiek bigarren parte bat zutela, zeren lehenengoan txirrita iduri egin zuenak inurri iduri egin behar baitzuen bigarrenean, eta inurri iduri egin zuenak txirrita iduri. Baina, hartan hasi aitzin, jaun Marcelek oroitarazten zigun ezen biok anaiak ginela, eta, nork berea atxiki behar zuen arren, ez genuela koleratu behar, eta bai dibertitu... eta behartzen ere gintuen kortesiazko salutantziaren egiterat, hala hastean nola akabatzean, adierazi nahi baligu bezala ezen gure arteko solas haiek jostetatik gehiago zutela zinezko polemikatik baino.
|
|
|
Kolpe izugarria izan zen hura aitarentzat, hain izugarria, non handik egun gutirat oinaze handi bat jarri baitzitzaion bularraren erdian. Eta etorri zen medikua eta erran zion ezen egun batzuetan atseden
|
hartu
behar zuela eta bihotza zaindu behar zuela, eta bularrean azafrai enplastoak jartzeko eta baleriana ura hartzeko.
|
|
|
Zeren, bere garaiko astronomiari aterabide bat bilatu nahian, hala mintzatzen baitzen astronomo poloniarra, Ptolomeoren planeta sistemaz, haren zehazgabetasuna eta haren funsgabeko konplikazioneak gogoan: "(...) artista batek, bere koadrorako, eskuak, oinak, burua eta gainerako menbroak modelo diferentetarik
|
hartu
behar izanen balitu bezalakoa da, halako moldez, non zati bakoitza ezin hobeki marraztua egon daitekeen, baina gorputz osoarekiko eta haren osotasunarekiko loturarik gabe; eta nola zatiak ez datozen bat eta ez duten bat egiten, hala, munstro bat izanen da guztiaren emaitza, gizon bat baino gehiago". Ptolomeoren sistemaz ari zen Koperniko, eta zientziaz, azken finean, baina zenbatetan pentsatu izan dudan ezen hitz haiek ongi isla dezaketela gizonaren barrena, haren muina eta arima!
|
|
|
Eta han ez zitzaizkidan Fortunaz mintzatu, baina Probidentziaz. Bai, badakit ezen solasaldi hura ulermolde zabalago batean
|
hartu
beharra nuela, eta enea zela hobena, ez zurea, baina jakin badakizu ezen gizon bakoitzak buruan duela bere gartzela, eta nik neure buruari Iruñako kolejioan ipini nizkion burdinak ez ziren nolanahikoak. Eta buruan preso nuen usoa —libertatearen usoa— ezin zitekeen buruko kaiola hartarik jalgi, ez hegalda.
|
|
|
Bien artean bera zegoen, aitona Nikolas, zeina betean harrapatu baitzuen aitzinetik zetorren olen krisiak eta beheraldiak, ondikotz. Guztien erranetan, bertzalde, ez zen
|
hartu
beharreko neurriak hartzeko gai izan, eta, hargatik, oso mementu gaitzak iragan genituen jauregian.
|
|
|
Eta, jendearen txaloek eta oihuek airean bat egiten zutela, turutots bat aditu zen. Haren jarraikian, galaz jantzi bi algoazil tribunarantz abiatu ziren, emeki, gibeletik Mantillanako kondea zutela eta festa hartan parte
|
hartu
behar zuten bertze bi toreatzaileak, bakoitza bere zaldiarekin eta bere peoiekin eta morroiekin. Eta, azkenik, aita zihoan, bere zaldi beltzean, eskuan arkabuza zuela.
|
|
|
—Ulertzen dut zuen haserrea, baina ezagutzen duzue ene anaia Joanikot... Haur bat bezalakoa da horrela jartzen denean, are haurrago arnoa edaten duenean, eta ez genituzke, beraz, haren hitzak hain aintzakotzat
|
hartu
behar. Egia da, halarik ere, ezen gaur marra iragan duela, eta ez duela horrek desenkusarik...
|
|
|
Eta, horrela, mundu tipi hartan deus guti nuen eta guztia nuen, zeren bakea nuen eta bizitzaren jakintasuna nuen, zeinak erraiten baitzidan ezen gauzak zetozen bezala zetozela eta pairuz
|
hartu
behar nituela haiek guztiak; eta erraiten zidan, halaber, ezen zorigaitzik handiena ez zela zorigaitza bera eta zorigaitzaren existentzia, baina haren eramaiteko ez ahalik ez argirik izaitea; eta erraiten zidan, finean, ezen nekearen ertzetik eta hegitik ere heda zitezkeela besoak harat eta honat, eta adimenduaren argiak egin zezakeela gure besarkada bakoitza, ez sutsuagoa, baina bai zabalagoa, z...
|
|
|
Azpimarratu nahi dizudan bertze gizona, berriz, Horazio Irigibel zeritzan irakasle ohi bat da, Quitoko unibertsitatean aritua, baina desterrurako bidea
|
hartu
behar izan zuena —zuk bezalatsu, jaun André—, jakin zuenean ezen unibertsitateko buruak bekoz beko zituela eta bere kontrako neurriak hartzerat zihoazela.
|
|
|
—eta, barrendik hats hartzen zuela, amets baten ertzetik bezala, eratxiki zuen—: Zenbatetan iragan ez ote zitzaion hari burutik, Joanes, bere nekealdi hartan eta bere sukarraldi haietan, errege Filipe II.aren iduria gogoan, ezen nekeak eta sukarrak guztiz alferrikakoak izanen zitzaizkiola, baldin
|
hartu
beharreko neurria hartzen ez bazuen, zeren paradisu hark bidaia hasi aitzin baitzuen bere jabea, erregek, eskua mugitu gabe eta izerdi xorta bat isuri ere gabe, bere eginen zuenez gero, espedizioneak hura bere egin bezain fite...! Harik eta ohartu zen arte ezen ez zegoela korapiloa laxatzerik erregerekin hautsi ezean, eta huraxe zela, hain zuzen ere, hartu beharreko neurria.
|
|
|
dukearen eta kondearen emazteek eta emakume haiek guztiek jarri behar zuten aurpegiak, sugea erakutsi bezain fite: nik
|
hartu
behar nuen orduan satisfazionea eta atsegina, baldin humoreak ohiz kanpoko neurrian nahastekatzen ez bazitzaizkidan, eta baldin, nahastekamenduaren ondorez, itsutzen ez banintzen eta burua galtzen, urduritasunaren urduritasunaz...! —, harik eta afal aitzinean osabarekin berriro bildu nintzen arte, hondar prestakuntzetan.
|
|
|
Imajinatu nituen osabak
|
hartu
behar zituen ehun azoteak, imajinatu nuen haren desterrua... eta, neure pazientziaren eta neure pairuaren ontzia beterik sumatzen nuela, sorpresarena etorri zitzaidan, zeren sorpresa hark ere, zetorren lekutik zetorrela, ezin iragar zezakeen gauza onik, eta, hala, sorpresa hura ontzia gainezka ipintzen zuèn ur xorta balitz bezala, eta odola sutan jartzen zitzaidala, erran nion amari, koleran sar...
|
|
|
"... hoa, bai, Piarres Oihartzabal kapitainarenganat, zeren eta ez baitut munduan hura bezain gizon librerik ezagutzen. Eta begiak zabal zabalik ditik, harat eta honat beha, eta haren kontseiluek ere ez diate kalterik eginen..." Eta nola ohartu nintzen ezen hartan ere arrazoin zuela osabak, eta nola ulertu nuen, halatan, ezen maisutzat eta kontseilaritzat
|
hartu
behar nuela kapitaina, zeren eta nik ere begiak zabaldu nahi bainituen harat eta honat eta zeren ezin jaio baitzitekeen bizi berri baterat bere behakoa zabaltzen zuena baizen...!
|
|
|
Edurne zen hurbilena sukaldeko irteeratik, baina hura ere bere lekuan gelditu zen. Josuk
|
hartu
behar izan zuen bere gain bertzeek nahi eztako lana. Hura sukaldetik jalgi bezain sarri, anaia aitzinean zegoela egitera ausartu ez nintzen galdera egin nion neskari:
|
|
|
Lau hilabete lehenago, ez nuen Kristinarekin zorrozkeriaren bat trukatzeko parada huts eginen, Ximurra halako jendajearekin ikusita. Nire andrea, ordea, lepotik min
|
hartu
beharrean zegoen, hain baitzuen ageriko nirekin begiz begi ez egiteko ahalegina. Charly baizik ez zitzaidan gelditzen solaskide.
|
|
|
Ohartua ez nintzelakoa egin nahi izan nuen, haren ezpainetatik nireak urrundu gabe. Noizbait, ordea, hatsa
|
hartu
behar, eta Ana etenaldiaz baliatu zen bere mintzoa entzunarazteko.
|
|
|
—Ez duzu bihar lanera etorri behar, ala? —emazteak, ortziralean— Bada, berriz ere herriratu aitzin, etxera etorri eta
|
hartu
behar duzuna.
|
|
|
" Berriz ere herriratu aitzin, etxera etorri eta
|
hartu
behar duzuna". Kristinaren aginduak —gonbidapenez mozorrotzen ere ez zen nekatu! —, nahi gabean, hondar egunetako ene ezbaietariko bat argitu zidan:
|
|
|
Horrela erraten diozue, ezta? " Eskalatzailea" —errepikatu zuen— Bada," Eskalatzaileak" deitu ez balu, ez nindukek orain hiri kargu
|
hartu
beharrean egonen. Ni ez nauk hi baino gehiago, eta ez nauk bulego honetara neure kabuz etorri.
|
|
2001
|
|
|
Barra amerikar hartan sartu nintzen unean erabakita neukan Danielak egindako zauriaren mendekua
|
hartu
behar nuela. Bi urteko harremana moztu berri zuen Danielak.
|
|
|
Lagundu hilotzak banatzen. Oinetakoak
|
hartu
behar dizkiegu.
|
|
|
Polita, ezta? Bat batean, aterkiak lagata bigarren solairura joateko eskailera
|
hartu
behar zutela konturatu nintzen. Zilar koloreko errimela erosi eta atzetik jarraitu nien, gertu baina haiek ez ikusteko besteko distantzia mantenduz.
|
|
|
Liseriketari laguntzeko. Jode, Pako, aurpegiratu dio Arrillagak erdi serio erdi txantxetan, eta anbulantzia
|
hartu
behar baduk zer.
|
|
|
Zakarrak dira gehienak, gaueko hamarretan hartzen ditudanak izan ezik. Egunetik egunera ez naiz pastillen orduak gogoan hartzeko kapaz izaten (koaderno batean dauzkat) baina gaueko hamarretakoa bai, iluntzeko tertuliaren ostean
|
hartu
behar dudalako. Hori berdeak dira hamarretako pastillak eta, besteak baino handixeagoak diren arren, hobeto irensten ditut.
|
|
|
POSOLOGIA. Lehenengo bi egunetan 40 mg
|
hartu
behar dira, dosi bakarrean edo dosi gehiagotan, beti ere aipatutako kopurua gainditu gabe. Tratamenduaren bigarren zatia 7 eta 14 egun bitartekoa izango da, gaixotasunaren larritasunaren arabera, eta egunero 20 mg hartu dira dosi bakarrean.
|
|
|
KAFE ORDUA zen. Eta kafea
|
hartu
BEHAR zen. Ikaragarri maite dute krokodiloek kafe ordua.
|
|
|
Bestea: arratoiak akabatzeko neurri latzak
|
hartu
behar direla.
|
|
|
Lanpostua
|
hartu
behar izan zuen. Sos guztiak senarrak hartzen.
|
|
|
" Egunen batean lan hobea izango dudan itxaropena dut. Dena dela, datorrena
|
hartu
behar. Beharbada bizitza osoa etxe garbitzen eman dut.
|
|
|
Nasan egon nintzen zain, banekien zein zen Goiok Portugaleteraino
|
hartu
behar zuen ontzia, eta ordua baino apur bat beranduago heldu ziren hirurak. ‘Itxaron apur bat, ’ esan zuen Goiok, eta amari maleta utzirik korrika joan zen nasatik Ontziolako garabiraino.
|
|
2002
|
|
|
–Lasai
|
hartu
behar dira gauza hauek, patxadan. Ez zaitez abiatu oraindik, zaude hemen?
|
|
|
Esaera zahar hau" cum mica salis" (gatz pixka batekin)
|
hartu
behar da. Hau da, ez da itsu itsuan sinetsi behar.
|
|
|
Josuren txanda zen, erronda ordaintzekoa, eta galdetu zuen: ‘Hik zer
|
hartu
behar duk, Miel? ’ Mielek erantzun zion: ‘Bitter erdi bat’ ‘Eta hik, Ander? ’ ‘Beste bitter erdi bat’ Josuk, jarraian, tabernariarengana zuzendurik, esan zion:
|
|
|
" Mesedez, Sara... Burutik zaude ala?", zeren mezua
|
hartu
behar zuenak ez baitzion ehizari ihes egiten utzi. Eta, mezulariaren aitzinean ipintzen zelarik, esan zion:
|
|
|
–Zer? Ez al dugu gaur kafetxoa
|
hartu
behar?
|
|
|
Baina, ororen buruan, buruko minarekin bukatu nuen gau hartan. Eta aspirina bat
|
hartu
behar izan nuen oheratu aitzin: Bayer etxekoa, jakina, harrapa ezak/ n!
|
|
|
Arrebak, ordea, bereari eutsi zion, baietz, ni nazia nintzela, eta nik ezetz... baietz eta ezetz, harik eta aitak parte
|
hartu
behar izan zuen arte, bakea ezartzeko. Halakoetan, baina, aita beti ateratzen zitzaidan alde.
|
|
2003
|
|
|
Ezin du nehork zaindu bere burua gerlabidez; atzoko etsaiekin bakea behar da eraiki. Gure herriak baketu nahi badira, borondate onezko hitzarmenak ez dira aski; mendeku tentaldietan ez erortzeko beste biderik
|
hartu
behar da. Bakea eraiki behar da, gero beti han bizitzeko etxe bat eraikitzen den bezala.1
|
|
|
Baina, ene gaztaroko asmo hura bete aitzin, laster beste biderik
|
hartu
behar izan nuen eta Baionara itzuli nintzen, 25 bat urte igurikatu behar bainuen sorterrian, ene ametsa kolkoan.
|
|
|
Isildu egin zen orduan Mercedes; sabaiari begiratu, eskumako galtzerdia altxatu eta jarraitu egin zuen. Anaien jokoan, esan zuen, kontuan
|
hartu
behar dira ordua, eguraldia eta ez dakit zenbat gauza gehiago. Jokoa oso oso txarto azaltzen ari zelako inpresioa zuenez, gauzak astiroago azaltzea erabaki zuen Mercedesek, eta esan zuen" Esan nahi dut diferente mugitzen dela pieza bat, esaterako, goizeko hamarrak eta bostean edo arratsaldeko seiak eta hogeita hamahiruan eta, ordu berbera izan arren, ez direla piezak berdin mugitzen eguzkia dagoenean, lau gradu daudenean eta haizea iparretik datorrenean".
|
|
|
Autobusa
|
hartu
behar zuen Matiasek, hiritik hamazazpi kilometrora baitzegoen Idus. Hasi zen estaziotik ibiltzen, eta ematen zuen jaio aurretik zekiela non hartu behar zuen autobusa.
|
|
|
Autobusa hartu behar zuen Matiasek, hiritik hamazazpi kilometrora baitzegoen Idus. Hasi zen estaziotik ibiltzen, eta ematen zuen jaio aurretik zekiela non
|
hartu
behar zuen autobusa. Inpresio hori eman nahi zuen.
|
|
|
Atezaina aditu bat da nonbait trantze hauetan eta, epaileari agertu dionez, besarkada labur bat kilikagarri gerta dakioke gizasemeari baina luzeegi bat nekoso. Edozein modutan ere, besarkatzeko erak maitaleen arteko konfiantza gradua erakusten omen du eta gureak, horretan erabat ziur egon ezin badaiteke ere, maitale zaharrak ginela erakusten omen zuen, bere idurirako, gorabehera handiak izan eta azken erabaki bat
|
hartu
behar duen bikotearen itxura omen genuen-eta, ez baitago isilpean luzaz bizi daitekeen maitasunik. Besakardatik aske geratu zen emakumeak zerbait erregutuz bezala begiratu omen zidan, bi eskuak oraindik airean.
|
|
|
Erraiak erreaz gorputz osoa zeharkatu zidan baraurik egindako lehen tragoak, eta bururaino iritsi zitzaidanean tranpa batean harrapaturik ikusi nuen neure burua, editoreak, abokatuak eta Romainek prestatutako sarean preso. Ezer baino lehen aurrea
|
hartu
behar niela erabaki nuen eta neure egiletza frogatuko zuen zerbait zure eskuetara helaraztea bururatu zitzaidan. Ez dakit zergatik, pasilloko armairuaren paretik iragaitean Romainek han gorderik zuen pistola hartu nuen.
|
|
|
Badu Txominek amari esateko zerbait pentsatua, baina ausartuko al da hura esatera? Eztarria lehor lehorra duela konturatu da, eta beste kopa bat xanpain hartu du; baina harekin nahikoa ez, eta beste bat
|
hartu
behar izan du. Orain bai, hobeto sentitu da.
|
|
|
" Horrela ezin jarraitu...!", oihu egin zuen halako batean: " Erabaki bat
|
hartu
behar diat lehenbailehen, hobe baita, izan ere, zeruan bururik gabe sartzea, infernuan buru eta guzti baino!". Eta, hala, kaxa batean bildurik zituen borragoma guztiak hartu –berrehun eta zazpi guztira–, eta, don Justo Gramatikariaren aholkuari jarraituz, Kolapioko komentura erretiratu zen, han bere zeregina hobeto beteko zuelakoan.
|
|
|
Horregatik, entzuten dudanean ezin zaiola inori aurpegiratu torturapean gaizki jokatu duenik, inor ez dela erantzule halako egoeran egin edo esan duenagatik, niri behintzat erresumin moduko bat sortzen zait, errurik ez baldin badago ez baita posible meriturik egotea ere eta, hortaz, nola
|
hartu
behar dut nik neuri gertatua. Ez ote neukan umiliazioa eta oinazea zertan pairatu?
|
|
|
Ez komisariakoaz, ez hondatze fisikoaz, ez psikologikoaz... ezertaz ez. Maiatza heldu zen eta alde egiteko prestatzen hasi zinen, amatasun oporraldia
|
hartu
behar zenuen. Orduan saiatu nintzen, bitan edo, zerbait esaten.
|
|
|
–Egunero elkarrekin eta beti sesioan! Ez al duzue atsedenik
|
hartu
behar?
|
|
2004
|
|
|
Seguruena, bera Israelen zegoelako. Nik Palestinarako bidea
|
hartu
behar nuen eta egoera horretan ez nuen harekin enkontru bat eduki nahi. Jadanik hasita nengoen bi herrialdeen banaketa egiten; ordura arte Nathan eta niretzat ez zen existitzen Palestina, Israel baizik.
|
|
|
Eretzeko pasabidera iritsi ginenean, taxilariak lurrean utzi zizkigun fardelak. Muga pasatuz gero beste taxi bat
|
hartu
behar zen. Kontrol batzuetan 18 urte inguruko mutil eta neskak egoten dira, derrigorrezko soldadutza egiten ari direnak.
|
|
|
Baina taxia
|
hartu
behar genuen lekura iristeko asko falta zen, kilometro bat inguru, jaberik gabeko lur zatian. Beraz, fardelak hartu eta aurrerantz egin genuen.
|
|
|
Pazientzia
|
hartu
behar nuen gauzak gogoratzen joateko. Gauza bat bai zegoela argi:
|
|
|
Euskararen tresnatasuna, nolabait esan? oso kontutan
|
hartu
behar dela auzi honetan. (...). Baina hizkuntza ez ote da, gero, tresna huts soila baino besterik??, galdetuko du zenbaitek.
|
|
|
–Unibertsalismoak partikularismoa baztertzen badu, Rousseauk esango zukeen bezalaxe, izateko eta funtsatzeko arrazoia galtzen baitu, gure ustez. Unibertsalismoak bere baitan
|
hartu
behar du partikularismoa. Unibertsalismoa partikularismoaren garapen natural bezala sortu behar da.
|
|
|
egoeraren beltzak ez gaitzala inoiz pentsamendu eskema murritz sinpleetara makurrarazi. Zuhurtziari zor zaion jokamolderik pragmatikoenak ere ez diezagula goiburu gisa
|
hartu
behar genukeen pentsaera konplexuaren paradigmarik antzutu. Egon, afera honen luze zabalean, ez baitago continuum bati dagokion etenik gabeko egoera soziolinguistiko baten errealitate egoskorra baizik.
|
|
|
Nazionalista ez diren erdaldunen izaera ez nazionalista gorabehera, ados nago funtsean. Berez ikaragarrizko erabakia da
|
hartu
behar izan dutena: kultura demokratikoaren zentzu ñimiñorik erakusten ez duen Estatuaren errapetik edoskitzen duenarentzat ez baita txantxetako afera.
|
|
|
Estatu eremu horietarik hona etorri denak Estatu horiekin dituen harremanen izaera hil edo biziko auzia dela gure herriaren biziraupenerako. Batetik, hain zuzen, bi Estatu horien izaera nazionala totalitarioa eta zurrupatzailea dela
|
hartu
behar dugu gogoan. Bestetik, Estatu horietatik gurera etorri eta gurean bere familiaren segizioa finkaturik utzi duenak, zer eratako harremanak dauzka bere jatorriko Estatu molde horren kultura politikoarekin eta hemengo nazio auziarekin?
|
|
|
Eta datu horrek are larriago bihurtzen du Mitxelenaren ardura: batetik, egiantzeko tesiak aldeztu zituen euskaldunon hizkuntzazko jatorriari zegokionez; bestetik, berriz, ez zuen aintzat
|
hartu
behar bezala nolako testuinguru nazionalean bota zuen hitzetik hortzera erabilia izan den bere esakunea. Ezin esan behinik behin zuhur hitzik itzuri zitzaionik, holako egoeretan hobestekoak izan arren.
|
|
|
221 Filipe Bidart: Ezker abertzale nazionalak egitura konfederala
|
hartu
behar luke, Euskaldunon Egunkaria, 2001/3/25.
|
|
|
–Printzipio demokratikoaren arabera, herritarren borondatea dugu oinarrizko legitimazio irizpidea eta hizkuntza politikaren funtsezko erreferentzia. Hizkuntza politikak ere herritarren nahiak
|
hartu
behar ditu kontuan, eta hori ez da mekanikoki hizkuntzaren egoera soziolinguistikoarekin asimilatu behar?. 229
|
|
|
Beraz, nik ez darabilt hitz hau gure artean erradikalismoaz ulertu ohi duguna ulertarazteko: hots, xehetasunetan sartu gabe, egoera jakin batean erabaki erradikalak
|
hartu
behar direla aditzera ematen duen ideiak ez dit balio filosofia mailako bizi jarrera hau definitzeko. Mundu osoko herrien kultur artekotasun simetrikoaren balio gakoak jasotzen dituen erradikaltasuna aldarrikatu nahi dut oroz gain, Nazio estatuen aurkako borrokan printzipio haien mailako balioei eutsiz.
|
|
|
Auzi honetan behintzat atzeak ez digu erakutsiko nola dantzatu aurrea, horretantxe tematuak dabiltzanak izen handiko maisu eta irakasleen itzalean badatozkigu ere. Nago, hizkuntzen problematika honetan, gizartearen eta nazioaren ezaugarri historiko zehatzak
|
hartu
behar direla kontuan: haiek nolakoak, hauek halakoak.
|
|
|
Lurraldez, erabilera esparruz eta gizarte estatuz hondoa jota dagoen hiztun herri batean zer nolako engaiamendu neurria galdegiten dio euskal hiztunari? Epelkeriak eta txepelkeriak erauzirik, muturreko egoeretan, ez al genuke muturreko jarrera
|
hartu
behar. Hainbeste nortasun muturreko jaso dituen euskaldunari ez al zaio zinez eta benetan garaia ailegatu bere hizkuntza jarduna errotik eraldatzeko?
|
|
|
Borroka politiko hutsaren lilurak estali izan du neurri handi batean hizkuntzaren eta kultur arazoaren gorria. Gainera, hori gutxi balitz, kontuan zera
|
hartu
behar da: politikagintzaren maila horrek ez duela, inondik inora, gizartearen erabidea arautzen duen botere eremu osoaren alderditxo bat besterik bereganatzen.
|
|
|
Eskolak hizkuntzaren jabekuntzan duen eragina aztertzerakoan, dakigunez, faktore askotxo
|
hartu
behar izaten dira gogoan. Eskolaren izari eta jardun mikroa, hori inguratzen duen gizartearen soziolinguistika makroaren parametroetan kokatu behar izaten da hizkuntza joeren indarrak nola dabiltzan ezagutzeko.
|
|
|
Erdarazko giro itogarrian euskal hauspoaren sortzailea irakaskuntzaren alorrean: . Euskara ikastetxe barrenean eta kanpoan era biltzeko hizkuntza ohiturak lortzea ez dela eskolaren eginkizuna argudiatzen dute, gizartea dela erantzukizun hori bere gain
|
hartu
behar duena, gure hizkuntza berreskuratzeko ahalbideetan hain mugatua dagoen gizarte hori, hain zuzen?. 483 Hankaz gora jarri digu Gorostidik itxuraz zentzuzkoena zirudien gure burubidea. Mezua, halere, ur gardena bezain garbia da:
|
|
|
Dena dela, azken bost mendeotan munduaren atarramentuak ezagutu duen barne logika etengabeari erreparatuz, puzzlea osatzen duten piezen arteko hartu emanetan halakoxe lotura hari zeken eta zikoitz bat hauteman dezakegula esango nuke. Halakoxe gain
|
hartu
beharra, halakoxe nagusikeria. Halakoxe hegemonia gailenduaren joera saihestezina.
|
|
|
Hiru gizonek, hirurak adinkide, ikusi zuten Suomi’ren kakoa atzerritar inperialismoan zetzala; eta hiruek," amets" zoroan," Finlandia" jopu hartan Suomi’ko erresuma libro eta" suomi alduna" sortzea erabaki zuten. Hiru izen
|
hartu
behar gogoan: Lönnrot (1802 an jaioa), Runeberg (1804 ekoa), eta Snelman (1806 ekoa).
|
|
|
Azaroaren 25 ean suomitar sozialdemokrata batzuk Stalin ikustera joan ziran. Nola edo hala agintea
|
hartu
behar zala esan zien; eta hori dala ta, iskillu gehiago iritxi ziran Suomi’ra (Lahti’ra, esate baterako).
|
|
|
Ez hainbeste Bartali haren palmaresa itzela iruditu zitzaiolako, ezpada Bartali gora eta Bartali behera ari zirenek inork baino ozenago egiten zutelako berba, eta ondo iruditu zitzaiolako Ezquerrak fotografia zaharrak begiratu behar izatea, pelma halakoak. Roman, beraz, Bartaliren alde jarri zen, eta pelotoia Bidanitik pasatu zenean, Ezquerra eta Bartali buru zirela, argi geratu zitzaion huraxe zela berak
|
hartu
behar zuen ziklista, Ezquerrari aurre egiteko gai zen bakarra.
|
|
|
Eta arnasa matxinatu egin zitzaion Di Ruggerori: sentitu zuen ez zitzaiola arnasarik pasatzen samatik behera, topea saman balego bezala, eta hats kolpe txikiak
|
hartu
behar izan zituen derrigorrean, marrazkiaren aurrean seko hilko ez bazen. Orduan erabaki zuen joan behar zuela, eta gomazko abarkak hartu zituen.
|
|
|
Azkenean, gu ingelesen etsaiak izateak makurrarazi zuen tibetarren buruzagi espirituala. Kontuan
|
hartu
behar duzu Tibet britainiarren menpe dagoela. Funtsezkoa izan zen Führerraren aldetik askatasun promesa bat jasotzea Dalai Lamak amore emateko.
|
|
|
–Kontuan
|
hartu
behar duzu, Oskar –erran zidan aitak, ni lasaitu nahirik edo–, Wewelsburg oso toki segurutzat daukatela. SSen ardurapean badago ere, ez da kuartela edo trebakuntza eskola.
|
|
|
–Nolanahi ere, zer dela-eta
|
hartu
behar dugu arrisku hau, aita. Jadanik ataka larrian gaude eta!
|
|
|
–Zure amak bota egin ninduen ia etxetik. Kontuan
|
hartu
behar duzu Nafarroan oso bakanak zirela banantzeak eta legez kanpokoak dibortzioak. Anarentzat lotsagarria zen senarrak utzi zuela aitortzea.
|
|
|
–Ekintzan ari garela, erabakiak di da
|
hartu
behar dituk –erraten zien Del Vallek, irakasle zahar baten eramanaz, Hansi eta haren manupeko saltxitxa jaleei.
|
|
|
Nazkatu egiten zuten hango egurats garbiak, hango bizimodu atseginak, hango lasaitasun ernegagarriak. Arnasa
|
hartu
behar zuen Del Vallek, benetako xanpaina edan, benetako janaria jan, eta boulevard zabaletan barrena ikusten ziren mademoiselle haien liraintasuna miretsi. Dotoretasuna behar zuen, eta zarata ere bai.
|
|
|
–Zerbait jan genikek, Del Valle. Gainera, gela bat
|
hartu
behar diagu eta telefono bat lortu; badakik, Müllerrek deitzen badigu ere.
|
|
|
Erran dudan bezala, gaztelua begiztatu genuenetik banuen halako sentipen makur, desatsegin bat. Ez zen
|
hartu
behar genuen arriskua bakarrik, baizik eta ametsetan egotea bezalako susmo arrotz bat. Mahai Borobilaren aretoan sartu nintzenean, sentipen hura biziki areagotu zitzaidan.
|
|
|
–Ez zenuen arrisku hori
|
hartu
behar –erran nion, urduritasunak desitxuraturiko ahotsaz. Eta arnasa hartuta, zera gaineratu nuen–:
|
|
|
–Einsteinen Erlatibitatearen Teoriak esaten du erabateko mugimendurik ez dagoela. Bi erreferentzia sistemaren arteko mugimendu erlatiboa da kontuan
|
hartu
behar dena. Zugana mugitzen banaiz, nigana hurbiltzen ari zarela esan zenezake.
|
|
|
Hasi aurretik, gauza bat argi eta garbi esan nahi dizut: nik aholkuak eman diezazkizuket, baina erabakiak zeuk
|
hartu
behar dituzu zeure borondatez, ados?
|
|
|
Ez al da, bada, ispiluaren aurrean eskuina ezker bihurtzen, eta ezkerra eskuin...? Eta ez al ditu gure mutilak Lopez Ufarte eta Maradona ispilutzat
|
hartu
behar aurrera egiteko. Nik hori esan nahi nuen –bukatu zuen aitak, hura ez baitzen berehalakoan isilduko.
|
|
|
–Haurra hartu huke, eta haurra
|
hartu
behar duk. Hire obligazioa duk –esan zidan.
|
|
|
Ni trajez eta txoriz jantzita joan nintzen; Montse, berriz, soineko zuriz, hamar metro luze zituèn isatsa zintzilik, zuriz jantzitako dozena erdi bat haurrek zeramatela. Esana nion nik Montseri ez nuela eliz atarian luzaroan zain egon nahi, eta, hala, elkarrekin joatea erabaki genuen azkenean, Montse
|
hartu
behar zuèn automobilak –arrosa zuriz jositako mercedes zuri handi batek– ni ere hartzen ninduela.
|
|
|
Eta aurreraxeago berriro entzun nuen Platini, eta nik neure buruari: " Alu honek aspertuta nauka ni!", eta, aulkitik altxatuta, biharamunean entrenamendua nuela esan nien eta atseden
|
hartu
behar nuela: aitzakia harekin erretiratu nintzen, Montseren amak jai berezietan egokitzen zigùn logelara...
|
|
2005
|
|
|
–Ez hituzke gauzak horren estu
|
hartu
behar, alabatxo?
|
|
|
–Erabakiak beroan
|
hartu
behar dira, eta konforme. Aspaldian ez naiz taxian ibili, gainera?
|
|
|
23:36 Bai, mugitu beharra zuten. Berak ere trena
|
hartu
behar zuen, ez azken trena ez huts egiteko, hasieratik ulertu baitzion Mi chani azkeneko beste tren batez ari zela. Berak goizean goiz altxatu zuen, igandea izan arren, nagusi izango zuenak lehenbailehen azaldu nahi zion lana zertan zetzan.
|
|
|
Kito, tarta leihoan eta dena txukun. Eta aita amak, zuk nire ardura
|
hartu
behar zenuelakoan... Aita eta ama... krisialdi alua, eskerrak Ametsek eta osaba izekoek lagundu dutela eskola ordaintzen.
|
|
|
Txartelak erosteko makinetara iritsi eta atzera ere gauzak normal idatzita egotea eskertu du. Berriro JR Yamanote linea
|
hartu
behar du Uenorako. Nasa beteta, baina trenak alde egin duenean ez da inor geratu.
|
|
|
Dutxa luzea behar du, zalantzarik gabe. Noiz
|
hartu
behar duen ez daki baina. Tokion ez du hotelik, eta kontaktuarekin topo egin arte ez du atseden hartzeko itxaropen handirik.
|
|
|
Mateo irten zenetik ez zen herrian bizi, horrek azaltzen zuen bertan inork ezer ez jakitea. Bilbon bizi zen, alokatuta; Durangoraino trena eta gero jatetxeraino autobusa
|
hartu
behar izaten zituen lantoki berrira heltzeko.
|
|
|
–Bai, denbora pasatzeko bai, baina bizitzaren gainean erabakiak
|
hartu
behar direnean gizon bat nahi duzu aldamenean, eta ez ume handi bat...
|
|
|
Gaua heltzean, San Pedro plazan
|
hartu
behar zuten autobusera lagundu zituzten neskak eta hurrengo egunerako hitzordua eman.
|
|
|
Baina bestela zoroen moduan egin ahal da korrika kaletik. Ismaelen aitak sendatu zion burua apur bat, merkrominarekin eta ur oxigenatuarekin, baina esan zuen antitetanikoa
|
hartu
behar zuela. Eta gu apur bat beldurtu ginen.
|