|
2000
|
|
|
Nik, irratia dela eta, astero liburu bat irakurri dut azkenaldian. Eta idazle batekin liburu hontaz edo beste idazle
|
hartaz
hitz egiten hasi eta ikusten duzu ez duela irakurri.
|
|
|
Baina,
|
hartaz
hitz egin aitzin, derradan ezen neure aflikzionearen erdian Piarres Oihartzabal kapitainaganat joan nintzela, kontseilu eske, erraiten niola:
|
|
|
Bihotza zabaltzen zait, eta mila poz jariotan irekitzen, hartaz gogoratzen naizenean. Zerbait gardena dela esatea zail egiten zaigun garai nahasi hauetan egungo Astarrain ikusi besterik ez dago, tamalgarria deritzot Astarrain eder
|
hartaz
hitz egiteari. Hainbat abesti sortua da haren ertzetako baserrietan.
|
|
|
Baina, esan bezala, orain desberdin begiratzen diot bizi  tzari, paisajeari, gizonei (dagoeneko ez dut pentsatzen gizon bat musukatu edo berarekin oheratuz gero, bizitza osoa harekin eman behar dudanik; haiek, bestalde, desberdin begiratzen didatela eta aintzat hartzen nautela ohartzen naiz). Goizean, esate baterako, Rubenekin gustura ibili naiz anasazi indiarren erruinetan ikusmiran; honetaz eta
|
hartaz
hitz egin dugu, gai hutsalak hizpidera ekarririk, baina oso atsegina egin zait haren begirakune lotsa  tia nirearekin gurutzatzea, edota hura lotsagorritzen ikustea Tomek eskutik kamera kendu, eta esan dionean:
|
|
|
" Ui", esan zuen amatxi zaharrak," ze kasualitatea". Une batez galtzerdia magalean utzi zuen; berehala jaso, petatxoari ekinez, bazirudien
|
hartaz
hitz egitea ebitatu nahi zuela. Mariak, aldiz:
|
|
2001
|
|
|
Otto Pette eleberria idatzi nuenean, eta
|
hartaz
hitz egiten badizuet, huraidatzi izanagatik hitzaldi hau ematera deitu didazuelako da, nik ez nuen nobelahistorikoa idatzi nahi; nirea ez da nobela historikoa.
|
|
|
Eta Arantxak badu zerbait hala ere. Bitxi samarra duk, esan zion Patxik
|
hartaz
hitz egitean. Bai, erabaki du Tasiok ere, neska honek badu ezohiko zerbait.
|
|
2002
|
|
|
Bere segurtasun ezak. Sergiorekin
|
hartaz
hitz egiten zuenean, amari egozten zion errua. Eta aitari.
|
|
|
Biharamunean izan ziren hiletak, baina ez nuke
|
hartaz
hitz egin nahi.
|
|
|
Alboko lankidea berehala zutitu zen. Paperezko pilota eskuan hartu, eta makurtuta hurbildu zitzaion, lanean arazoren bat sortu, eta
|
hartaz
hitz egitera jaiki izan balitz bezala.
|
|
2003
|
|
|
1975eko gertaera urrunak bezain inportantea zen, ordea, nola bizi zuen oraindik hura. Guztiz itxi gabe zeukan bere zauria, eta
|
hartaz
hitz egin beharra sentitzen zuen, bai bere burua indartzeko, bai kontzientzia kolektiboan eragiteko, baina aldi berean lotsa moduko bat zeukan, gainditzen lagundu nahi zuen indiferentzia sozial horrekin behaztopa egiteko beldurra, bere barrena askatzea eragozten ziona.
|
|
2004
|
|
|
Baina" emakumearen gorputza" gora eta behera. Ezagutzen dudan
|
hartaz
hitz egin dut ba, akabo bestela!
|
|
|
Lehengoan gai
|
hartaz
hitz egin gabe joan nintzen, azkenean.
|
|
|
Ahotsa kraskatu egin zitzaidan. Lehenbiziko aldia zen inorekin
|
hartaz
hitz egiten nuela. Kontu hartaz pentsatzea ere saihestu egiten nuen, hain zitzaidan mingarria.
|
|
|
Ezagutzen nuen elkarrizketatzailea, eta, solasaldiari ekin aitzin, egongela batean egon ginen, honetaz eta
|
hartaz
hitz egiten, nire dibortzioa ere mintzagai; gero, txantxetan aritu ginen, emakumeez eta...
|
|
|
Ez nintzen ausartu, ordea, aitari ezer esaten, beldur bainintzen gaizki erreakzionatuko ote zuen. Eta, hala, hura aldian behin ikusten banuen ere, ez nion
|
hartaz
hitz egiten, ezta hark niri ere, bion arteko jarrera hura isilpeko tratu bat balitz bezala, normaltasun itxurako batean bizitzen jarrai genezan. Egun batean, baina, Errealak Real Madridi Anoetan lau eta bi irabazi ziòn igandearen biharamunean doi, aitak zuzentzen zuèn dendara joan nintzen, ohiko bisitaldian.
|
|
|
La Vachek bere teoria azaltzea nahi nuen. Bera zen Balantzategiko arrarotasunaren ikertzaile lehena, eta
|
hartaz
hitz egiterakoan berak izan behar zuen esku.
|
|
2006
|
|
|
Baina tutik ere ez zekien drogazale hark. Urrutia
|
hartaz
hitz egin zidan, baina ez nuen morroi haren arrastorik aurkitu... Tira, hitz eginen dugu hona ekarri gaituen kontuaz?
|
|
|
Orduan jakin du Ursulak nola amaituko den guztia. Honetaz eta
|
hartaz
hitz egiten jarraitu du Janutak, baina esaten duena arreta gutxiagoz jarraitu du amak. Kafea prestatu eta hartu dute; Oskarrentzat egin duen bizkotxoa erakutsi dio Janutari.
|
|
|
Egia esateko, aspalditik ezagutzen nuen, ia egunero ikusten nuen-eta, etxetik gymnasiumera nindoala, puntua egiten eta puntua egiten bere etxeko balkoi beiradunean. Amona Erikaren adin bertsukoa, gaztetan elkarrekin ibiliak ziren eskolan, baina egunen batean haserretu egin ziren, ez dakit ondo zergatik, amonak ez zuen-eta
|
hartaz
hitz egin nahi izaten. Behin amari entzun nionez, amona Erika asko mindu zen naziek Faulhaber kardinala harrikatu zutenean; orduan utzi omen zion Hitlerrengan sinesteari, eta jende askorekin hautsi zuen nonbait kardinala defendatzeagatik.
|
|
|
Liburuaren gaiaz galdetu nion. Ez baitzuen
|
hartaz
hitz egin nahi, aitzakiak jartzen hasi zitzaidan. Nire hezierak agintzen zidan neurritasuna baztertu eta erreguka jardun nintzaion.
|
|
2007
|
|
|
Guk hori esan genion geure buruari. Euskararen onura nahi genuen, ez besterik, eta ematen du liskar
|
hartaz
hitz egiten hasteak berriro dakarrela haserrea, eta guk ez dugu asmorik. AEK k ikaragarrizko lana egin zuen hura gertatu aurretik, bai eta gero ere, eta guk ere bai, AEKn eta IKAn.
|
|
|
Han ageri zen une hartan, lasai eta serio, Paularen ondoan, Nicasiok azienda gobernatzen erakusten zuen patxada berberaz. Jesusek behin esan zion Paulari nolabaiteko porte aristokratikoa antzematen ziola haren mutil lagunari, eta barre artean erabaki zuten Justinori
|
hartaz
hitz erdirik ere ez esatea, txarrean hartuko zuen-eta. Batez ere Dioniren belarrietara iristen bazen, alkatearen txepelkerian hain tematua izanik.
|
|
|
Batzuek diote iparraldeko frontean hil zela. Hala ere, berak ez du sekula bere balizko iloba
|
hartaz
hitz egin.
|
|
|
Jabetu da beraien arteko elkarrizketak nabarmen aldatuko direla. Elkar ezagutu zutenetik honetaz eta
|
hartaz
hitz egin izan dute. Etorkinei buruz, esate baterako.
|
|
2008
|
|
|
Baina eta keinu haiek gauzatzeko, beste hitzordu batzuk behar zituzten, isilpekoak halabeharrez, arriskutsuak, ondorioz?, ezkondu ezean; Nataliak hurbil hurbil sentitu behar zuen arrisku hori, are gehiago Natividadek bere aitorpen hura egin zionetik, Nataliak orduantxe jakin baitzuen aita kalonjeak bazekiela ahizpen artean gertatutakoaren berri?. Zergatik kontatu diozu aita kalonjeari gurea?? esan zion ahizpak?; aita kalonjeak zekiena, ordea, amak ere jakin behar zuen, ezinbestean; amak, baina, ez zion afera
|
hartaz
hitz erdirik ere egin berari. Nataliari?, halakoetan ohi zuen eran; aitzitik: disimulatu egiten zuen, ezer gertatuko ez balitz bezala; amaren taktika hutsa ote zen hura, bera. Natalia?
|
|
|
baina ikusi bai, igande askotan ikusten zuten elkar, interes komun samarrak zituztèn lagunak ziren, azken batean?, hartarako Mateok bere herritik Nazarioren herrirako bidea egiten zuela, zaldia hartuta. Bisita haiek aski berdintsuak izaten ziren, honetaz eta
|
hartaz
hitz egiten zuten, zernahiz, baita Nazariok lantegi berri bat irekitzeko zuèn proiektuaz ere, labe garai eta guzti?, baina behin edo behin egin izan zion Mateok tupusteko bisitaren bat? 1897ko abuztuaren 8ko igande hartan egin ziòn bigarren bisita, esate baterako?, ilunabarreko hura ez baitzen batere ohikoa eguerdiko bisita egin ondoren, zerbait izugarria gertatu ezean.
|
|
|
Hala agertu zion Giovanni Mazonik txoferrari. Bidean honetaz eta
|
hartaz
hitz egin zuten, Vi ttorio isilik eta leihotik begira zihoan bitartean. Mahastiz lerrotutako lurra zeharkatzen zuten, aihen pilotxoen eta ahaztuta utzitako lukuen tartetik.
|
|
|
Benetako erantzuna ondo asko zekiela agertu zion Jimenok begiekin, baina ez zuen
|
hartaz
hitzik egin.
|
|
|
Gerardorekin isilpeko hitzordu bat ere izan zuen, bai, baina harekin izandako hitzak ere airean idatziak geratu ziren, inguruan sor zitekeèn edo inguruak sor zezakeèn lehen haizearen mende... iritziak eta esamesak noiznahi bihur baitaitezke edozein haizeren haizebegi; keinu bat ere izan zuten, agurtzeko orduan Gerardok Nataliaren eskuak bereetara bildu eta esku banatan muxu ezin samurrago bat eman baitzion, baina keinu hura ere beste keinu batzuen beharrean zegoen, halakoak baitira desio asegabearen legeak, ase artean bakerik hartzen ez dutenak. ...n; Nataliak hurbil hurbil sentitu behar zuen arrisku hori, are gehiago Natividadek bere aitorpen hura egin zionetik, Nataliak orduantxe jakin baitzuen aita kalonjeak bazekiela ahizpen artean gertatutakoaren berri –" Zergatik kontatu diozu aita kalonjeari gurea?" esan zion ahizpak–; aita kalonjeak zekiena, ordea, amak ere jakin behar zuen, ezinbestean; amak, baina, ez zion afera
|
hartaz
hitz erdirik ere egin berari –Nataliari–, halakoetan ohi zuen eran; aitzitik: disimulatu egiten zuen, ezer gertatuko ez balitz bezala; amaren taktika hutsa ote zen hura, bera –Natalia– hobeto zelatatzeko, ezkutuko jarraipenen bat edo eginez, adibidez?
|
|
|
Urte batzuk lehenago ezagutu zuen arren, Mateok ez zuen artean Nazarioren fabrikan lan egiten... baina ikusi bai, igande askotan ikusten zuten elkar –interes komun samarrak zituztèn lagunak ziren, azken batean–, hartarako Mateok bere herritik Nazarioren herrirako bidea egiten zuela, zaldia hartuta. Bisita haiek aski berdintsuak izaten ziren –honetaz eta
|
hartaz
hitz egiten zuten, zernahiz... baita Nazariok lantegi berri bat irekitzeko zuèn proiektuaz ere, labe garai eta guzti–, baina behin edo behin egin izan zion Mateok tupusteko bisitaren bat –1897ko abuztuaren 8ko igande hartan egin ziòn bigarren bisita, esate baterako–, ilunabarreko hura ez baitzen batere ohikoa eguerdiko bisita egin ondoren, zerbait izugarria gertatu ezean.... Nazario bere olan zegoen, eta Mateok oihu egin zion, Nazario!, Nazario!, baita Nazario istantean ohartu ere zerbait izugarria behar zuela, Mateori begiratzea besterik ez zuen, hain zuen honek begitartea desegina.
|
|
|
Kopa bakoitzarekin batera, platera krispetez betetzen dizute," The Best (Free) Popcorn in Anchorage". Honetaz eta
|
hartaz
hitz egiten dut Darwinekin, arinki; nongoa naizen galdetu zidanean," espainola" eroso batekin ase nuen bere kuriositatea, horrenbeste azalpen gehigarri eskatu ohi duen" euskalduna" erantzuna eman ordez. Musikaz aritzen gara batik bat; lehenengoz sartzean entzun nuen kanta hura hizpidera ekarri nuenean, Indigo Girls en Shaming On The Sun CDa ekarri zidan, Amy Ray kantariak berak sinatuta.
|
|
2009
|
|
|
Nazario Orbek eta haren seme alabek bazekiten hura, jauregian gorde beharreko gordeleku bat zegoela, alegia; bazekiten, bai, baina, gai hura bat batean tabu bihurtu balitz bezala, inork ez zuen besteen aurrean
|
hartaz
hitz erdirik egiten, eta, egitekotan, isilpean, kontuz eta tentuz, bakoitzak bere esparru konfidentzialean. Nazariok Reginarekin, Reginak Ernestinarekin, neskameek neskameekin eta anai arrebek anai arrebekin?: horra orbetarrek orbetarrei ezarritako araua, portaera orokorrari zein partikularrari zegokiena, gordelekua gorde beharreko leku bat baizik izan ez zedin, isiltasunak inguratua eta babestua.
|
|
|
afera hartaz eta, zer?
|
hartaz
hitz erdirik ere ez egitera.
|
|
|
izan ere, eserita ordu erdi luze zeramaten arren, Ada ez zitzaion Albertoz mintzatu, ezta Albertoren heriotzak eragin ziòn penaz ere, eta hura ez zen logikoa? logikoa bazen ere, beste ikuspuntu batetik, Adak
|
hartaz
hitz egin nahi ez izatea, bere minezko mina berarentzat bakarrik nahi zuelako; baina Domingok bai, hitz egin nahi zuen, antza, eta orduan, arrebak egindako galdera buruan izan zuèn burutazioarekin lotzen zuela, esan zion:
|
|
|
Gurinezko galleta kaxa bat dakar besapean, kafesnearekin jateko. Eta kafea hartu bitartean, honetaz eta
|
hartaz
hitz egin digu, Reginaz eta Mirenez, eta Gabrielaz. Baina ez dit ezer esan Carmenen alabari buruz.
|
|
|
Beheko Ibarreko (Toledo) aztarnategiko 2009ko indusketa kanpainak aurkikuntza garrantzitsuak ekarri ditu, hala nola arbel oholtxoen multzo bat, non bisigodoek transakzio komertzialak, gutunak, perpausak, lan kontratuak, pertsona zerrendak, ale esleipenak (errentak edo eskola ariketak) jasotzen zituzten. Ibar Beherean lan egiten duten arkeologoek azaltzen dutenez, inskripzio horiek latinaren azken etapa eta gaztelaniaren jatorria dira, eta fonemak eta silabak sintetizatuz garai
|
hartaz
hitz egiteko modua islatuko dute. Horrek alfabetatze maila handia erakusten du, gutxienez gizarte talde handien artean, landa eremuko biztanle gehienek ez baitzekiten irakurtzen.
|
|
|
Nazario Orbek eta haren seme alabek bazekiten hura, jauregian gorde beharreko gordeleku bat zegoela, alegia; bazekiten, bai, baina, gai hura bat batean tabu bihurtu balitz bezala, inork ez zuen besteen aurrean
|
hartaz
hitz erdirik egiten, eta, egitekotan, isilpean, kontuz eta tentuz, bakoitzak bere esparru konfidentzialean –Nazariok Reginarekin, Reginak Ernestinarekin, neskameek neskameekin eta anai arrebek anai arrebekin–: horra orbetarrek orbetarrei ezarritako araua, portaera orokorrari zein partikularrari zegokiena, gordelekua gorde beharreko leku bat baizik izan ez zedin, isiltasunak inguratua eta babestua.
|
|
|
hiru oroitzapen elkarri lotuak, hiru soka bezala, isilpeko tratu bat txirikordatu zutenak, denbora ilun haren baitan; tratu hark, baina, ez zuen hitz handien ez odol zinaren beharrik izan; are gehiago, hitzen beharrik ere ez zuen izan, tratuak hartara behartzen baitzituen, hain zuzen, anai arreba guztiak: afera hartaz eta" zer"
|
hartaz
hitz erdirik ere ez egitera.
|
|
|
Arrebak egindako galderari erantzun baino lehen, beste burutazio bat izan zuen Domingok, menturaz: izan ere, eserita ordu erdi luze zeramaten arren, Ada ez zitzaion Albertoz mintzatu, ezta Albertoren heriotzak eragin ziòn penaz ere, eta hura ez zen logikoa... logikoa bazen ere, beste ikuspuntu batetik, Adak
|
hartaz
hitz egin nahi ez izatea, bere minezko mina berarentzat bakarrik nahi zuelako; baina Domingok bai, hitz egin nahi zuen, antza, eta orduan, arrebak egindako galdera buruan izan zuèn burutazioarekin lotzen zuela, esan zion:
|
|
|
Kolpetik isildu zen. Zertarako
|
hartaz
hitz egin, nork ulertuko zuen. Mojak ondo zainduko zituen, noski, norbere herrixketatik etorritako neskato gajoak, Nizako kaleetan barna goseak hiltzen zebiltzanak.
|
|
|
" Arboladi hurbil batetik txori baten kirrinka erregularra iristen zen, rik rik, mekanismoren bati giltza ematen ariko balitz bezalako hotsa. Guk
|
hartaz
hitz egiten genuenean, giltzari ematen dion txoria deitzen genion. Kumiko izan zen horrela deitu ziona lehendabiziko aldiz.
|
|
2010
|
|
|
Adin hartan kazetaria izan nahi nuela erabaki nuenean, munduaren aldaketa nerabilen buruan, nolakoa eta horrelakoa behar zuen kazetariaren xedeak. Egun haietan hil zen diktadore bat, eta etxean eta auzoan horrenbeste esan ziguten honetaz eta
|
hartaz
hitzik ez egiteko, niri dena kontatzeko grina piztu zitzaidala. Hain neukan argi orduan errealitatean gertatzen zena kontatuz gero, mundua hobetuko zela...
|
|
|
bere etxerako bidean geratzen baitzitzaion. Halakoetan, derradan, bide batez, bera munduratu ahala hil zitzaiola ama, eta horrek halako marka sakon bat utzi ziola lehengusuari ezinbestean, amaordeak sekula ezabatuko ez ziona?, xake partida bat jokatu eta honetaz eta
|
hartaz
hitz egiten genuen, baita egun hartan ere.
|
|
|
Natorren amarengana, bere beste gaitz
|
hartaz
hitz egin nahi bainizuke; hasieran, ni Elorrietara joan bitartean?, sintomak ez ziren hain bitxiak izan, bere jarrera aldaketa nabaria izan bazen ere: nabaria haren isiltasuna, inorekin hitz egiteko gogorik ez balu bezala, eta nabaria haren ibilera nagia, gero eta nagiagoa, pausoa ere moteldu balitzaio bezala; guk, hala ere, normaltzat hartu genuen amaren jarrera, espero ere, espero baitzitekeen halako erreakzio bat Pagoagako porrotaren ondotik; nola ez zen, bada, gure ama bere baitan itxiko, pneumonia ere ez zitzaion gozoa gertatu, egia esan!?, eta nola ez zuen galduko inguruarekiko interesa, berak amesten zuèn zerua, urrats batera baizik ez zuena, errotik erauzi bazioten?; tarteka, baina, bere zirkulutik ateratzen zen, eta orduan edonoren kontra ekiten zion, burua galdu arteraino ekin ere.
|
|
|
pasatu zen urtebetea, eta Susana ez zen haurdun geratzen, eta Teo urduri jartzen hasi zen? harik eta urte eta erdi igarota gero?
|
hartaz
hitz erdirik ere egiten ez genuen arren, gaia beti genuen hantxe, gure gainean planeatzen zebilèn intsektu obsesibo bat iduri, edonoren mintzoan noiz lur hartuko??, Susanaren amak gaia berriro mahairatu zuen arte: –Susana, lehengoan doña Ludovigisekin egon nintzen, teniente koronelaren emaztearekin, eta hark zera esan dit, badagoela Nafarroan petrikilo bat, belarretan aditua, eta beste proba batek ez liguke kalterik egingo, beharbada, ulertzen didazu??.
|
|
|
Huraxe nuen buruan nik neuk ere, amarekin
|
hartaz
hitz egiten ez nuen arren, banekielako guztiz beste era batean pentsatzen zuela: asmatu nuen, zeren, handik gutxira, beste iritzi bat nagusitu baitzen, karlistak eta integristak lau haizeetara zabaltzen hasi zirenean Espainia salbatzera etorri zela, agerketen garrantziaz jabetu ondoren; egun haietan, baina, zeinetan bidente nazionalistak guztion arreta bereganatu baitzuen, halaxe bizi nituen nik gauza haiek, Ama Birjinak Euzkadi aukeratu balu bezala bere goi xedeetarako, askatasunerako bidean; Ama Birjina Pagoagakoa:
|
|
|
Bada, hura ere Regina enean izan genuen, iraileko egun batean, zu Madrilera alde egina, Damaso?, amak gonbidatuta; igande batean izan zen, don Anizeto kalonjea ere etxean genuela; doña Carmenek jakin beharra zuen zein zen gure etxeko giroa, amak esanda?
|
hartaz
hitz egiten genuen bakoitzean, bai don Anizetok eta bai aitak muturra okertzen zutela, alegia?, baina hargatik, beharbada, nola oztopoen aurrean hazten zèn emakumea baitzen, mahaian eseri orduko ekin zion gaiari; behin hizketan hasiz gero, gainera, nekez isilduko zen, eta halaxe aritu zitzaigun ordu laurden batez, miraririk miraritsuenak politikarekin nahastuz eta politika, berriz, katastroferik... –Berorrek zer pentsatzen du, jaun kalonje horrek, Pagoagako agerketei buruz??; don Anizeto deseroso sentitu zen hasieran, istant hartan, haragi erregosiaren saltsan bustitako ogi puska ahoratu zuen, ez ezpain azpia ukitu eta ingurune hura zikindu gabe?, baina gero, ezpain-zapia ezpainetara eraman eta ingurunea astiro garbitzen zuela, halaxe erantzun zion:
|
|
|
Horixe adierazi nizun, nahiz eta bien artekoa sekula ez zela benetan bukatuko sumatu. Baina artean ez nengoen
|
hartaz
hitz egiteko prest. Ez nuen horretarako nahitaezkotzat jotzen nuen sosegu askirik, ezta behar adinako tenplerik ere.
|
|
|
“Ordutik honako aldaketa handiena zutik poteatzea izan da. Bai, hasieran bertso saioak amaitu ondoren soziedaderen batera joaten ginen, eta orduak ematen genituen eserita honetaz eta
|
hartaz
hitz egiten. Edaten genuen, baina eserita.
|
|
|
Natorren amarengana, bere beste gaitz
|
hartaz
hitz egin nahi bainizuke; hasieran —ni Elorrietara joan bitartean—, sintomak ez ziren hain bitxiak izan, bere jarrera aldaketa nabaria izan bazen ere: nabaria haren isiltasuna, inorekin hitz egiteko gogorik ez balu bezala, eta nabaria haren ibilera nagia, gero eta nagiagoa, pausoa ere moteldu balitzaio bezala; guk, hala ere, normaltzat hartu genuen amaren jarrera, espero ere, espero baitzitekeen halako erreakzio bat Pagoagako porrotaren ondotik; nola ez zen, bada, gure ama bere baitan itxiko —pneumonia ere ez zitzaion gozoa gertatu, egia esan! —, eta nola ez zuen galduko inguruarekiko interesa, berak amesten zuèn zerua, urrats batera baizik ez zuena, errotik erauzi bazioten?; tarteka, baina, bere zirkulutik ateratzen zen, eta orduan edonoren kontra ekiten zion, burua galdu arteraino ekin ere.
|
|
|
Huraxe nuen buruan nik neuk ere, amarekin
|
hartaz
hitz egiten ez nuen arren, banekielako guztiz beste era batean pentsatzen zuela: asmatu nuen, zeren, handik gutxira, beste iritzi bat nagusitu baitzen, karlistak eta integristak lau haizeetara zabaltzen hasi zirenean Espainia salbatzera etorri zela, agerketen garrantziaz jabetu ondoren; egun haietan, baina, zeinetan bidente nazionalistak guztion arreta bereganatu baitzuen, halaxe bizi nituen nik gauza haiek, Ama Birjinak Euzkadi aukeratu balu bezala bere goi xedeetarako, askatasunerako bidean; Ama Birjina Pagoagakoa:
|
|
|
ahalegin berezirik ere ez zuen egin behar, egia esan, gure etxea ikastetxetik —Filosofia egina zuen, Municheko unibertsitatean— bere etxerako bidean geratzen baitzitzaion. Halakoetan —derradan, bide batez, bera munduratu ahala hil zitzaiola ama, eta horrek halako marka sakon bat utzi ziola lehengusuari ezinbestean, amaordeak sekula ezabatuko ez ziona—, xake partida bat jokatu eta honetaz eta
|
hartaz
hitz egiten genuen... baita egun hartan ere. Partida hartan, baina, nola burutik ezin kendu bainuen aitonak idatzitako gutuna, berehala egin nuen huts mugimendu batean —dorrea koadro bat aurrerago eraman nuen—, baita hutsaren ondoko hutsa ere, handik gutxira.
|
|
|
" Ubanberi antolatu dioten jai horretan jo duzu?", esan zidan. Baina ez zeukan
|
hartaz
hitz egiteko gogorik, eta bere etxerako bidea hartu zuen erantzunaren zain geratu gabe.
|
|
2011
|
|
|
bai zera, laster, zazpi urte! Ez zuen batere gustuko denboraldi
|
hartaz
hitz egitea: –toldokiz jantzita bizi izandako urte haiek?
|
|
|
Iritzi gehienak triunfalistak bezain harrokeriak joak ziren, mairuak garaituak izan baitziren, erremediorik gabe, antza; iritzien itsaso beti berdin hartan, halarik ere, bazegoen paisaia hausten zuen uharterik; erran nahi baita bazegoela, urgaindarren artean, iritzi diferenterik zuèn gizonik ere: Justo Mendate zen haietarik bat, Afrikako gerran egon zena baina
|
hartaz
hitz egitea atsegin ez zuena; Leonen osaba zen. Luis Iraizoz, bertze bat, zeinak lagun baitzuen don Erasmo maisua eta zeina honela mintzatzen baitzen etxekoen aitzinean, iraizoz jimeneztarrenean gerraz eta politikaz guti hitz egiten zen arren:
|
|
|
Orduko egunkariak irakurriz edo NO DOa ikusiz, Espainia, bakarra eta askea? zen eta ez zen ezer gertatzen, baina errealitatean dena zen misterioa, sekretismoa, ezin zen honetaz edo
|
hartaz
hitz egin, denek isildu behar zuten. Eta hori arlo pertsonalera eraman nuen, denok ulertu eta bizi dezakegunera:
|
|
|
Georgesek denbora ezeztatu
|
hartaz
hitz egin nahi zionean, normalean, gaia aldatzen zuen berak, txakurrari bere hanka zaurituari kosk egitea eragozten zaion bezalaxe. Senar zaharra oraindik ere... jeloskor zegoen, hildako bategatik jeloskor.
|
|
|
Oso gutxik ezagutzen zuten neskatxa hura eta inortxok ere ez zuen gogoan ibaiez haraindi ikusi izana. Baina Trois Rivièresko jendeak, neskatxa
|
hartaz
hitz egitean, hain zen ederra izan ere, Loublandeko Amabirjinaz ari balira bezainbesteko errespetuaz mintzatzen ziren.
|
|
|
Platonek adierazitako leize zulo hartan, azken lilura hauxe da: begirada jakin bat osotasunaren ordena beretik eta izate sistematik aparte dagoela eta hura baino lehenagokoa dela sinestea, hots, kontzientziak, Logosak, ahalmena duela (azalpen edo sintaxi arruntagoek ezin duten heinean) bere erreinutik izatean sartu eta
|
hartaz
hitz egiteko. Nolatan ahazten dugu begirada (hautamen) baten ordez beste bat proposatzen digula, eta hobespen hori oso gizatiarra dela?
|
|
2012
|
|
|
Jonek ferekaz gozatu zuen tarte batez. Ez zuen gustuko kontu
|
hartaz
hitz egitea. Mingarria zitzaion eta ez zuen hitz egokirik aurkitzen.
|
|
|
Baina gaua ondo pasatu genuen elkarrekin, ondoren: kontzerturako baimena genuenez, Tanit-en eta Amara inguruko txabiske ilunetan ibili ginen luze, honetaz eta
|
hartaz
hitz egiten, jainkozkoaz eta gizakizkoaz, eta garagardoak edaten, neuk ordaindu nituenak, noski.
|
|
|
Halere bere oinazearen boluptuostasuna ez zen osoa, inguruan ez baitzeukan partekatuko zuenik; eta Lefrançois atsoari egiten zizkion bisitak,
|
hartaz
hitz egin ahal izatearren. Baina ostalersak ez zion entzuten belarri batez baino, berak ere hark bezalaxe bere penak baitzituen, zeren M. Lheureuxek azkenerako jarri berria baitzuen Favorites du Commerce, eta Hivertek, mandatuetarako aipu handiaz gozatzen baitzuen, soldata igoera galdatzen zuen eta «Konkurrentziara» pasatzeko mehatxua egiten zuen.
|
|
|
Halako talentu bikaina edukita! Bovaryrekin ere
|
hartaz
hitz egin izan zuten. Lotsarazi egiten zuten, eta batez ere botikariak:
|
|
|
–Jaun andreok, paso egin nahi dut, utikan utikan!,
|
hartaz
hitz egin gabe bizi. Baina nola lortzen da?
|
|
|
Ez nion mutil laguna beste izenik ematen ez neure kabutan, ez egoerek
|
hartaz
hitz egitera behartzen nindutenean ere. Altzari
|
|
|
Iritzi hura ez zen, ordea, bere ahoraino iritsi. Lalande Biranek ez bazuen
|
hartaz
hitz egiterik nahi, ez zuen hitz egingo, eta kito.
|
|
|
Noski, Estatu" demokratiko" eratuaren legitimitatean sostengatzen delarik (hau da, armadaz eta zerbitzu sekretuez ondo ekipatuak jada) Sudupek aukera ederra du ideiei buruz lasai aritzeko, obsesiorik gabe honetaz eta
|
hartaz
hitz egiteko: identitateari buruz, pluraltasunari buruz, kosmopolitanismoaz, unibertsalismoaz, musika zerutiarraz eta tximeleten edertasunaz pinpilinpauxa mitxoletatik mitxoletarat...
|
|
2013
|
|
|
Maialeni ez diot arratsalde
|
hartaz
hitz egin.
|
|
|
Hantxe aurkitu ohi zuen Tristan Tzara. Kafea hartuz, xakean aritzen ziren, honetaz eta
|
hartaz
hitz egiten zuten bitartean.
|
|
|
Nik ere bai. Zaila zen
|
hartaz
hitz egitea.
|
|
|
—Okerrena da esan zuen Earlek
|
hartaz
hitz egin genuenean— ezin zaiela desertuko ihiziei galdetu zer leku zehatzetan jan zuten.
|
|
2014
|
|
|
Ongi. Berez,
|
hartaz
hitz egin nahi nizun.
|
|
2015
|
|
|
Tira, egia esan, hitz askoren beharrik ere ez dugu hitz egiteko. Aski izaten dira irudi batzuk honetaz edo
|
hartaz
hitz aspertua egin eta erlojuaren orratzek aurrera egin dezaten. Hitz aspertua, edo lagunek deitzen dioten modura:
|
|
|
Ez, hilketa pasional bat izan zen hura. Andonik ez zion sinesten eta kapitainak ez zuen
|
hartaz
hitz erdirik ere entzun nahi, baina ziur zegoen bera. Emakumea izan behar zen hori jakiteko.
|
|
|
Garbi zegoen min handia ematen ziola, berak kexarik bota ez arren. Azeriak eta biok ere ez genuen
|
hartaz
hitz egiten, baina bagenekien hark ez zuela itxura onik.
|
|
|
Eta gurina ez zegoela freskoa zioen bitartean, Greziako tenpluez oroitzen zinen, eta edertasuna joan zitzaiela bisitan logela zoko usaindun txiki hartara. Ez zuen inoiz
|
hartaz
hitz egiten, joan eta kito, garaiz, zuzen. Senez joaten zen, enarak hegora edo orburuak eguzkitara bezala, hutsik egin gabe lagun hurkoaren aldera biratu eta haren bihotzean eginez habia.
|
|
|
Sodoma eta Gomorra etxabe berean sartuta. Ez zuen
|
hartaz
hitz bat ere entzun nahi. Nahiz eta, behin izebari ulertu nionez, aitak eta amak hantxe ezagutu zuten elkar.
|
|
|
Baina gero ez genuen berriro gertaera
|
hartaz
hitz egin. Begoñak jenio bizia du, baina berehala ahazten zaizkio bion arteko ika mikak.
|
|
|
4 Irudia badiot ere, ikusten duenaren iritziz ez da ulertu behar pintatua denik, benetan bizia dela baizik, eta batzuetan arimarekin hitz egiten aritzen da, eta sekretu handiak agertzen ere bai. Hala ere, kontuan izan behar duzue honetan une batean gelditzen bada ere, ezin dela hari begira egon eguzkiari begira egon ohi den baino luzaroago, eta horrela, ikuste hau betiere oso laster igarotzen da; eta ez, eguzkiarenak bezala, haren dirdirak min ematen diolako barruko ikusmenari, hau guztiau ikusten duena hura baita (kanpoko ikusmenaz denean, nuke ezer esan, aipatu dudan pertsona hau, nik
|
hartaz
hitz egin baitezaket modu berezian, ez zelako hortik igaro; eta esperientziarik ez badago, nekez eman daiteke arrazoi ziurrik); izan ere, haren dirdira isuritako argi baten antzekoa da eta, landu ahal bada, diamantezko gauza mehe batez estalia dagoen eguzki baten antzekoa; janzkiak holanda ehunezkoa dirudi, eta Jainkoak arimari ia mesede hau egiten dion bakoitzean, liluramenduan geratzen da, hare...
|
|
|
25 Behin Quicumque vult salmoa errezatzen ari nintzela, ulertarazi zitzaidan nola den Jainko bakarra eta hiru Pertsona; hain argi ulertarazi ere, non harri eta zur eta guztiz kontsolaturik geratu bainintzen. On handi handia egin zidan Jainkoaren handitasuna eta haren miragarriak ezagutzeko, eta Hirutasun Santuaz pentsatzen dudanean edota
|
hartaz
hitz egiten denean, uste dut ulertzen dudala nola izan daitekeen, eta horrek poz handia ematen dit.
|
|
|
...idatzi zidana zen, nik haren borondatearen aurka zerbait egin banu bezala (Jaunak nahi izango zuen minik gehien egiten zidan aldetik nigana nekeak etortzea); eta, horrela, jazarpenak jazarpenen gainean zirenean, harengandik kontsolazioa etorriko zitzaidala uste nuenean, idatzi zidan, konturatuko nintzela gertatu zen hartan guztia ametsa besterik ez zela izan, ez saiatzeko gehiago hura lortzen eta
|
hartaz
hitzik ere ez egiteko, gertatu zen eskandalua eta beste gauza batzuk, guztiak tamalgarriak, bistakoak baitziren. Gainerako guztiek batera baino nahigabe handiagoa eman zidan honek.
|
|
|
7 Bada, bost edo sei hilabete egon nintzen isiltasun honetan eta afera honetan esku hartu gabe eta
|
hartaz
hitz egin gabe, eta Jaunak ez zidan tarte horretan inoiz agindu. Nik ez nuen ulertzen horren arrazoia, baina burutik ez zitzaidan kentzen egin egingo zela.
|
|
|
Otoitza nola egin irakatsiko dion maisurik aurkitzen ez duenak, har beza Santu aintzatsu hau maisutzat eta ez da okerreko bidetik ibiliko. Jaunak nahi beza nik okerrik ez egitea
|
hartaz
hitz egitera ausartzeaz; izan ere, haren maitalea naizela agerian esan arren, hura zerbitzatzean eta imitatzean huts egin izan dut beti.
|
|
|
6 Hau Albako jaun bat zen, eta dei egin zion gure Jaunak munduan oso sarturik zegoenean, orain dela urte batzuk; hain hankapean izanik mundua, Jauna nola hobeki zerbitzatuko, hori zen haren ardura bakarra. Geroagoko fundazioetan
|
hartaz
hitz egingo delako esan dut nor den, asko lagundu baitik eta lan handia egin baitu; eta haren bertuteak esaten hasiko banintz, ez nuke hain laster amaituko. Gure kasurako gehien azpimarratzekoa hain hilduratua izatea da, ez baitzegoen gurekin zihoazen morroirik egin behar zena hark bezain ongi egingo zuenik.
|
|
|
Eman goraintzi asko, bihotzez maite baitut; goraintziak Beatrizi eta honen amari ere. Asko pozten naiz
|
hartaz
hitz egiten didanean, eta gainerako guztiei buruzko berri onak ematen dizkidatenean. Jainkoak barka biezaie gutaz halakoak esaten dituzten fraide horiei.
|
|
|
zer egingo ote luke hain arima onak ez balira? Hau idatzia nuenean, nahigabe handia eman didaten gauza batzuekin izan naiz hemen, eta beraz, hau esan dut eta ez nuen
|
hartaz
hitz egiteko asmorik. Erremedioa (Madrileko hori egiten bada) bi mojak hemendik ateratzea izango da, bera santua izan arren, ezin baitut eraman.
|
|
|
7 Izan ere, bertute honetaz hainbeste idatzi da-eta, dut nik ulertu, are gutxiago
|
hartaz
hitz egin, eta goratu beharrez beheratu ez dezadan, ez dut hartaz besterik esango. Esperientziaz ikusi dudana esan dut soilik, eta aitortzen dut hain murgildua ibili naizela, non ez baitiot ulertu orain arte neure buruari.
|
|
|
Biolentzia garaiari eta batzordeei buruz hitz egindakoa: 3 galdera egin ziren gai hauei buruz zenbat hitz egin den aztertzeko («Egiaren Batzordeari buruz hitz egin duzu txostena kaleratu ondoren?»; «Egiaren Batzordeari buruz hitz egin duzu azken hilabetean?»; «Biolentziaren garaiari buruz hitz egin duzu Egiaren Batzordearen txostenak zer dioen jakin ondoren»?) eta beste galdera bat hitz egiteko premia/ beharra ezagutarazteko («Garai
|
hartaz
hitz egiteko zenbateko premia izan duzu?». Lau galdera horiekin hizketa maila neurtu zen(??=. 87).
|
|
|
Modu hartan, bere oroimena gaiez gai eta aroz aro txolarre saltaria bezala, gure aitonaz ari zen nire atentzioa amonaren mintzoari itzuli zen une batean. Gure aitonaz, tren geltokiko istripuan hil izateagatik bilobek ezagutu ez genuen gizaseme zintzo eta langile
|
hartaz
hitz egiten ari zen zorura begira. Ni ere lauzadura arrakalatsuari begira entzule nintzelarik, bat batean horrelakotsu aditu nion amonari:
|
|
|
Juliarekin askotan elkartzen naiz orain. Biok Mikel darabilgu gogoan, baina ez dugu
|
hartaz
hitz egiten. Niri buruz zeozer esaten ote zion galdetu nahi nioke, pintadak egin eta gero tabernarantz joaten garenean sorbaldatik helduta.
|
|
|
Ez dut
|
hartaz
hitz egin nahi.
|
|
2016
|
|
|
" Egiazko genero justiziaren aldeko borrokan mugimendu soziala eragin nahi dugu, historia osorik ezagutarazi. Atzera begiratu ahal izatea, gertatu zena ezagutu eta beldurrik gabe
|
hartaz
hitz egin ahal izatea". Ideia argi du:
|
|
|
Igeri eginez ikasten da igeri egiten, gainean jarri eta pedalei emanaz ikasten da bizikletan ibiltzen... ingurukoekin honetaz eta
|
hartaz
hitz eginaz ikasten da erraz eta lasai hitz egiten. (Zalbide, 2001:
|
|
|
Curriculum formaletik kanpo egiten dena oso agerikoa izan daiteke ondo behatuz gero, edota aurreiritzirik gabe behatuz gero. Baina, ezkutua ez da adjektibo desegokia erakundearen baitan dihardutenek askotan ez dutelako ikusten, edo ez dutelako
|
hartaz
hitz egiten modu esplizituan. Horrela bada, curriculum ezkutuari honelako definizio bat eman geniezaioke: erakunde baten lanean eta egituraketan berez eta oharkabe erabiltzen diren mota guztietako arau eta azturen bilduma, betiere, esplizituki ezarri diren helburu eta eginkizunei eragiten dienean.Erakundearen funtzionamenduko alderdi guztietan topatuko dugu curriculum hori, esan bezala, alderdi informala da:
|
|
|
Txistua irentsi eta arnasa hartu zuen Kortazarrek. Urteak pasa ziren arren, zauri bat irekitzen zitzaion barnean, eztarritik urdaileraino,
|
hartaz
hitz egitean. Burdin jantzirik gabeko gerrari indargea sentitzen zen berriro, beilatokiko beiraren atzean, Adelari begira.
|
|
|
Bertak, bestalde, ezkutatutako hezurretan zuen burua. Ez zieten ertzainei kontu
|
hartaz
hitzik egin. Ez agertutako hezurrez, ez haien jatorriaren susmoaz.
|
|
|
—Ondo esan zion Carlosek. Baina ez zeukan
|
hartaz
hitz egiteko batere gogorik. Berarentzat gaia itxita zegoen, eta Danutarekiko harremana, kolokan.
|
|
|
Carlosek pentsatu zuen bidaiaren bat ariko zela prestatzen, seguruenik ere Kubara, zeren urteak baitzeramatzan proiektu
|
hartaz
hitz egiten. Baina ez zion ezer galdetu nahi izan.
|
|
|
Dagoeneko erabakita dago hemendik aterako zareten momentua esan zion Carlosek errotuladorea hartu eta bere kuartillako marrazkiaren hirugarren asteriskoa sendotuz. Hain zuzen ere, hirugarren asterisko
|
hartaz
hitz egin nahi zuen Jonerekin, hots, ostiraleko arratsaz edo gauaz. Carlosek afalondoan erabakitakoaren arabera, Don Beldurren denbora berezia orduantxe gelditzea komeni zen.
|