|
2000
|
|
|
Bertzenaz, guztien ahotan zebilen ezen jesuita misionestak jendearen baitarat iristeko —jendea beldurtzeko, jaun André? — dohain berezia zuela, eta bazirudiela ezen spirituak —beldurraren spirituak, jaun André? — ukitua zela, zeren joaiten zen herri guztietan uzten baitzuen jendea hunkiturik eta gogo aldaturik, halako suertez, non, misioneak akabatu bezain fite, ezin konta ahalekoak izaiten baitziren konfesionea solizitatzen zioten herritarrak, beren egunorozko desbidetik bidezko biderat egiteko asmotan. Nik ez dakit ba ote zuen
|
hartan
zer ikusirik pulpiturat eramaiten zuen burezurrak, huraxe zelako, hain zuzen ere, haren ohitura, baina baietz erranen nuke, zeren eta batzuetan burezurra bi eskuz hartu eta oihuka erraiten baitzuen: " Hona hemen, hona hemen bai, zuen etorkizuna, eta damu zaitezte, bada...!", erakusten zuelarik modu hartan ezen ezin hobeki mugitzen zituela teatroaren hariak, nola baitzegokion, hezkuntzaz eta ikaskuntzaz, jesuita bati.
|
|
|
Eta, orduan, aitona Nikolas mintzatu zen, kementsu, hitzak ongi artikulatzen zituela, mihiaz bertze artikulazione guztiak, erreumaren ondorez, gero eta desartikulatuagoak zituen arren, erakutsi nahi balu bezala ezen, hitza eta mihia zituen artean, zerbait zela eta bazuela jauregi
|
hartan
zer erranik:
|
|
|
Guztiei etorri zitzaiela harat joaiteko gogoa. Maddalenek —zeina osabaren erranetarat ari baitzen, nik orduan ez banekien ere— afariko saltsa bati baino gehiagori egotzi purgak edo haiei nahastu belar urak ere izanen zuten
|
hartan
zer erranik, zeren Maddalenek, kozinari aparta zen neurrian, baitzekien jan edanei nahastu beharreko belarren eta espezien berri, baina segur nago ezen bertzela ere berdintsu eta orobatsu gertatuko zela. Izan ere, ez ote gara, bada, halakoak, jaun André, Adan eta Ebaren denboratik, zeren zuhaitzetik ez jateko debekua jaso zutenean piztu baitzitzaien haiei ere hartarako gogoa eta desira, halako suertez, non egin behar ez zutena egin baitzuten hondarrean?
|
|
|
Une
|
hartan
zer egin ez nekiela geratu nintzen, auto batek errepideko putzu baten gainetik igaro, eta frakak blaitzen dizkizunean baino haserretuago ezdeusago. Are okerrago autobuseko hartan nire ttikitasunaren, nire desanparoaren lekukoak asko gehiegi zirelako; eta haien begietan irribarre makurren bat, haserre keinuren bat sumatu nuelako sortzen ari nintzen atzerapena zela eta.
|
|
|
Egundoko bazkaria egin nuen, arkumea eta guzti. Jatun ona izan naiz beti, eta sasoi
|
hartan
zer esanik ez. Hala bazkalduta, Santa Klarara joan eta siesta egitea pentsatu nuen.
|
|
2001
|
|
|
Han, kanpoan, urrun, motor batzuen burrunba entzun zen korrokada kiratsuaren antzera, berehala apaldu egin zen trafikoaren harrabotsarekin guztiz bat egin arte. Ume mukitsu haiek ere edukiko zuten egun
|
hartan
zer kontatua.
|
|
2002
|
|
|
Bere aurrean osasuntsu eta indarrean ikusi zuenean, hortaz, amorru bizia eman zion. Hala ere, bere ezkutuko pentsamenduak agertu gabe, ahalik eta aurpegi alaiena jarri zion eta uhartetik kanpo egon zen denbora
|
hartan
zer egin zuen galdetu zion.
|
|
|
Indarrak auskalo nondik aterata egin nuen harainoko bidea. Ez dakit tarte labur
|
hartan
zer pentsatuko nuen, zer hipotesi egingo  nituen amak erakutsi nahi zidanari buruz, baina sukaldean sartu eta mahai gainean egunkaria ikusi dudanean, berehala jakin dut horrexek dakarrela amak ordu arte niri nola adierazi ez dakien disgustua.
|
|
|
–ironi tonuaz saiatu zen Mentxu. Ez zekien bataila
|
hartan
zer arma erabili– Joango nauk komisaldegira, eta esango zieat: ".
|
|
2003
|
|
|
Gogoratzen zait hain zuzen, II. Mundu Gerlaren ondotik, Europaren Batasunaz hitz egiten hasi ginelarik, Tolosako Institutu Katolikoak antolatu udako ikastaldietan hitzaldi baten emaitera etorri zela Uztaritzeko Seminariora Robert Schuman jaun ministroa. Eta galdegin geniolarik zorioneko bere Europa berri
|
hartan
zer bilakatuko ziren estatuen arteko mugak, ihardetsi zigun: Historiak utzi zauriak dituzue estatu muga horiek, baina, denborarekin sendatuko dira zauri horiek ere.
|
|
|
Baina galdera batek kezkatzen ninduen orduan eta kezkatzen nau oraindik: nola demontre jakin zenuen idazle horiek une
|
hartan
zer idazten ari ziren? –galdetu nion.
|
|
|
Hori guztia oroi dezaket, baina gehiago oroitzen naiz iluntze hartan egiten zuen hotzaz eta, parte hartzaileei, hitz egiterakoan, ahotik ateratzen zitzaien lurrunaz, urriko gau hartan aitaren behorrei ateratzen zitzaienaren modukoa. Gehiago oroitzen dut, zera, artega nengoela, ez bainekien zehatz mehatz gau
|
hartan
zer gertatuko zen, gure erantzuna nolakoa izango zen," gogor sakatzea" zer izango ote zen.
|
|
2004
|
|
|
Hori arrunt aldatu da lanean hasi nintzenetik hona. Sasoi
|
hartan
zer edo zertan lanean ari nintzela konturatzen naiz, baina modu intuitiboan. Gaur egun, berriz, gogo betez ekiten diot lehen era intuitiboan egiten nuen lan harixe.
|
|
|
Baina Batzar
|
hartan
zertaz hitz egin zen. Remen basten dira nahasketak.
|
|
|
Baina, funtsezkoa eta agerikoa badirudi ere, artean ez nuen ikasia lezio hori, eta zer egingo diogu, bada? Kontua da, Bartzelonan egin nuen bigarren denboraldian, bost partida segidan neramatzala jokatu gabe, eta La Vanguardiako kazetari bat etorri zitzaidala zirika, esanez Barça ligan zazpigarrena zegoela, teorian zegokiona baino askoz beherago, eta ea ez al nuen
|
hartan
zer esanik. Titular bikaina eman nion biharamunerako:
|
|
|
Ez zitzaion bidezkoa iruditu, kartzelara joatear egon ziren eta askatasuna ospatu beharra zegoen. Aiduru gelditu zitzaion Harakini, larriune
|
hartan
zer egin jakin zuelakoan. Hutsa, Harakinen aurpegia.
|
|
2005
|
|
|
min egiten dizutenei gorroto diezu; jokabide ia automatikoa da gizakiaren psikean, batik bat min handia egiten dizutenean, ahulen zauden lekuan gaiztoz jotzen zaituztenean. Batzuetan, gorrotoa zure baitan geratzen da, ezkutuan, urtetan eta urtetan, eta hori da gorrotorik arriskutsuena, Senekaren ustez; izan ere, gorroto horretatik, egunen batean munstro bat jaio liteke, min egingo diena ez soilik zu zauritu zintuztenei, baita
|
hartan
zer ikusirik izan ez zuten askori ere.
|
|
|
Hamabost lagun guztira. Pentsatu etxe
|
hartan
zer behar zen egunero jan ahal izateko.
|
|
2006
|
|
|
Gazteluzain bat, Olimpio Calvetti izenekoa eta Cencitarren gazteluan zerbitzarien arduradun zena, hilik agertu zen Ternin, Abruzzoetatik nahikoa urrun. Haren kide Marzio Catalano deklaratzera deitu eta, Francesco hil zen iraileko gau
|
hartan
zer gertatu zen galdetu ziotenean, istorio nahasiak eta ulertezinak hasi zen kontatzen. Gauzak gehiago okertzeko, aspalditik ezkutuan zebilen Olimpioren morroia harrapatu zuten, eta hura ere deklaratzera eraman.
|
|
|
Ezinezkoa zitzaidan lokietako mina ez zen beste ezertan kontzentratzea, denbora asko egin nuen buruko ziztaden mende. Baina apurka mina arintzen hasi zitzaidan, azken minutuetan egin zen isiltasun erabatekoak izango zuen
|
hartan
zer ikusirik.
|
|
2007
|
|
|
Lehen hilekoaren galerak egun hartara eraman zuen ezinbestez. Sekula ez zuen jakin hondartza
|
hartan
zer gertatu zen. Dena lauso batean bilduta ikusi zuen beti, gogoak berak akordurako ateak itxi nahi balizkio bezala.
|
|
2008
|
|
|
...entzuten zion bitartean, ezker eskuin mugitu zuen burua aita karmeldarrak hiruzpalau aldiz; ezpainak ere zabaldu zituen beste hainbat aldiz buru mugimenduen erremate gisa, hitz egitera balihoa bezala, baina Ernestinaren damuak hunkitu zuelako edo entzun nahi ez zuena baina entzuten ari zena entzungarri bezain ez entzungarri egin zitzaiolako, pertsona orok duen berezko morbositateak ere izango zuen
|
hartan
zer esanik?, frai Millanek ez zuen hitz egin ez Ernestinaren jarduna eten. Honek amaitu zuenean, baina, halaxe mintzatu zen aita karmeldarra, enfasi handiarekin:
|
|
|
Jendeak asko lagundu zigun egokitzen». Gogoan du hasiera
|
hartan
zerk harritu zuen gehien bera eta emaztea: «Euria egin arren, jendea kalera ateratzen da hemen:
|
|
|
...ten zion bitartean, ezker eskuin mugitu zuen burua aita karmeldarrak hiruzpalau aldiz; ezpainak ere zabaldu zituen beste hainbat aldiz buru mugimenduen erremate gisa, hitz egitera balihoa bezala, baina Ernestinaren damuak hunkitu zuelako edo entzun nahi ez zuena baina entzuten ari zena entzungarri bezain ez entzungarri egin zitzaiolako –pertsona orok duen berezko morbositateak ere izango zuen
|
hartan
zer esanik–, frai Millanek ez zuen hitz egin ez Ernestinaren jarduna eten. Honek amaitu zuenean, baina, halaxe mintzatu zen aita karmeldarra, enfasi handiarekin:
|
|
2009
|
|
|
–Baina Kristo lagun duzu, eta hosto erorien baitan egiten du Kristoren bihotzak taupaka, lagundu zion arrebak: izeba Ernestinaren irakaspenek ere bazuten esaldi
|
hartan
zer esanik, ausaz.
|
|
|
ez zuen tutik ere ulertu, baina ederki ulertu zuen ulertu beharrekoa? jakin ere, bai baitzekien keinuak hitzak baino hitzago gerta zitezkeela aldian aldian, kasu
|
hartan
zer esanik ez: aitari baietz esan behar ziola, alegia, ondorio arazotsurik nahi ez bazuen, eta orduan bi aldiz esan zion baietz, hitzez eta buruaz.
|
|
|
; Adak pasioz kantatzen zuen, unerik seinalatuenetan, alza la bandera revolucionaria, ezker eskua ukabil bihurtu, eta zerura jaurtitzen zuen?, etorkizun suzkoaren konpas berean, edo haren irudipena ematen zuen, hain zirudien haren kantatzeko erak zinezkoa eta egiatia, haren ahots erlatsak, umetako ahots zuriak, denborarekin, nortasun handiagoko bati egin zion leku: Adaren erretzeko ohiturak ere izango zuen
|
hartan
zer esanik, are zinezkoagoa eta egiatiagoa egiten zuena, erlastasun puntu hura bere berezko ahotsaren ezaugarri nagusi bihurtu arteraino; Chaplinek, kapelua burutik kendua zuen, begiak zabalik?
|
|
|
bospasei urteko mutil batek nekez esplika zezakeen orduan sentitua, baina sentipena, aitak zaldi gainean lehen aldiz jarri ez beste bereganatutakoa, buru bihotzetan grabatuta geratu zitzaion: gorputz bat, berea, eta beste gorputz bat, zaldiarena, bi forma zerikusirik ez zutenak, itxura batean, eta, halere, zaldiarengandik hain hurbil sentitu zen, non istantean nabaritu baitzuen ezen forma bakar batek hartzen zituela biak, zaldia eta zaldizkoa; Teofilo Mariak nekez jakin zezakeen adin
|
hartan
zer zen zentauro bat, baina halako zerbait sentitu zuen, ausaz, zaldia eta zaldizkoa ez zirela jada bata eta bestea, ez zirela, alegia, bakoitza bere aldetik eta bere bidetik?, baizik eta beste bat, beste norbait?, bi aldeak alde bateko egiten zituena eta bi bideak bide bereko; abioiarekin, baina, guztiz bestela gertatu zitzaion, hasieratik beretik igarri balu bezala ezen motorraren hotsak alde b... etengabe bereizten zituena:
|
|
|
Usadioa da dagoeneko kanpaina hasiera klase hau. Badakigu botere exekutiboaren beso luzea noraino heltzen den, eta, Auzitegi Konstituzionalean epaile zorrotzenetan zorrotzenak daudela jakinda ere, jakina da sala
|
hartan
zer gertatuko den, zer gertatu den.
|
|
|
Nahasi samar dabil gure aharikoa, Ilargiari so. Aztitza Maisuk dio ilargi jota dagoela, harantz joan lukeela, satelite mortu
|
hartan
zer ikusi eta zer ikasi asko daukala... Selenitak deritzenak daudela bertan, inork inoiz ikusi ez dituen Ilargiko biztanleak.
|
|
|
Gabinok –burbuilatik kanpo zegoen jada– ez zuen tutik ere ulertu, baina ederki ulertu zuen ulertu beharrekoa... jakin ere, bai baitzekien keinuak hitzak baino hitzago gerta zitezkeela aldian aldian, kasu
|
hartan
zer esanik ez: aitari baietz esan behar ziola, alegia, ondorio arazotsurik nahi ez bazuen, eta orduan bi aldiz esan zion baietz, hitzez eta buruaz.
|
|
|
/ hay que defenderla con fe y valor..."; Adak pasioz kantatzen zuen –unerik seinalatuenetan, alza la bandera revolucionaria, ezker eskua ukabil bihurtu, eta zerura jaurtitzen zuen–, etorkizun suzkoaren konpas berean, edo haren irudipena ematen zuen, hain zirudien haren kantatzeko erak zinezkoa eta egiatia, haren ahots erlatsak –umetako ahots zuriak, denborarekin, nortasun handiagoko bati egin zion leku: Adaren erretzeko ohiturak ere izango zuen
|
hartan
zer esanik– are zinezkoagoa eta egiatiagoa egiten zuena, erlastasun puntu hura bere berezko ahotsaren ezaugarri nagusi bihurtu arteraino; Chaplinek –kapelua burutik kendua zuen, begiak zabalik– mirespenez entzuten zion Adari –zerumugan zegoèn eguzkia suzko gurpil bat zen, itsasgaina odolez eta amets gorriz tindatzen zuena, estanpa ezin erromantikoagoan–, adorazioz ere ba...
|
|
|
bospasei urteko mutil batek nekez esplika zezakeen orduan sentitua, baina sentipena, aitak zaldi gainean lehen aldiz jarri ez beste bereganatutakoa, buru bihotzetan grabatuta geratu zitzaion: gorputz bat, berea, eta beste gorputz bat, zaldiarena, bi forma zerikusirik ez zutenak, itxura batean, eta, halere, zaldiarengandik hain hurbil sentitu zen, non istantean nabaritu baitzuen ezen forma bakar batek hartzen zituela biak, zaldia eta zaldizkoa; Teofilo Mariak nekez jakin zezakeen adin
|
hartan
zer zen zentauro bat, baina halako zerbait sentitu zuen, ausaz, zaldia eta zaldizkoa ez zirela jada bata eta bestea –ez zirela, alegia, bakoitza bere aldetik eta bere bidetik–, baizik eta beste bat –beste norbait–, bi aldeak alde bateko egiten zituena eta bi bideak bide bereko; abioiarekin, baina, guztiz bestela gertatu zitzaion, hasieratik beretik igarri balu bezala ezen moto... ezin senti zitekeela, beraz, abioi baten gainean giza abioi, zaldi baten gainean giza zaldi senti zitekeen bezala, Teofilo Maria, aita bezalaxe, gizon praktikoa baitzen, azken batean, lurra zuena bizileku eta lurra zerumuga, baita zaldiak airean eramaten zuenean ere, zaldiaren hankak –lurrera lotzen zutenak– bere bereak sentitzen baitzituen orduan ere, zaldi gainean giza zaldi, abioi gainean ez gizon ez abioi...
|
|
|
–Baina Kristo lagun duzu, eta hosto erorien baitan egiten du Kristoren bihotzak taupaka –lagundu zion arrebak: izeba Ernestinaren irakaspenek ere bazuten esaldi
|
hartan
zer esanik, ausaz.
|
|
|
Ea niri zer ardura zidan, erantzun zenidan berehalakoan, zeuon bidean gelditu gabe, atzerantz begiratu zenuela. Ez dakit une
|
hartan
zerk galarazi zidan herri guztian entzun ahal izango zen moduko aurpegikoa ematea zuri; zein gustura utziko nizkizun markatuta nire bost atzamarrak zure masailean neure indar guztiekin. Salduta aurkitu nuen neure burua.
|
|
|
Ez zenekiela ezetz esaten erantsi zuen baten batek. Gogoan daukat institutura zure tutorearekin berba egitera joan nintzen behingo
|
hartan
zer esan zidan. Urte haietan ez zen ohikoa gurasoak institutura hurbiltzea.
|
|
2010
|
|
|
Bonba bat izan zen hitzaldi hura, eta ez nolanahikoa?!, gaur egun ere ongi entzun baitaitezke eztandaren oihartzunak? 1986an gaude!?, XX. mende hasiera
|
hartan
zer esanik ez? 1910ean, 1920an, 1930ean??, are gehiago batzokietan?
|
|
|
Gerhard hurbiltasunez ari zitzaidan, kontu hartan ere irizkide baninduka bezala,, gu? hura erabiltzerakoan, garagardoak ere izango zuen
|
hartan
zer esanik, nire izenean ere mintzatu baitzen, antza, baina hara:
|
|
|
Gerhard, baina, mintzatzen zitzaidan politikaz. Baita xake partidetan ere, azken bolada
|
hartan
zer esanik ez. Ekialdeko frontean soldadu aleman eta errusiarren arteko adiskidetze espontaneoez mintzatzen zitzaidan, adibidez:
|
|
|
Bibi fundamentuzko neska zen, eta bere fundamentuarekin kutsatu ninduen, harrigarria ere bada-eta zeinen debozio handiarekin entzuten nuen sendategiko kapilauak ematen zigùn meza, baita Jauna hartu ere?!; oi, nola biltzen nituen, bai, eskuak bihotzaren parean, eta nola zabaltzen nituen begiak tarteka, gora begira jartzeko, eskaintza osoan? ebakuntza egunaren bezperan egin nuèn jaunartze
|
hartan
zer esanik ez: nire birika eskaintzen dizut, Jauna, eta eskaintzen diot munduari, munduak arnasa har dezan; eskaintzen diet gurasoei, izeba Ernestinari?
|
|
|
Epearen bezperan amaitu zuen dena, eta egun
|
hartan
zer egin ez zekiela gelditu zen: zinemara joan?
|
|
|
Bibi fundamentuzko neska zen, eta bere fundamentuarekin kutsatu ninduen, harrigarria ere bada-eta zeinen debozio handiarekin entzuten nuen sendategiko kapilauak ematen zigùn meza, baita Jauna hartu ere...!; oi, nola biltzen nituen, bai, eskuak bihotzaren parean, eta nola zabaltzen nituen begiak tarteka, gora begira jartzeko, eskaintza osoan... ebakuntza egunaren bezperan egin nuèn jaunartze
|
hartan
zer esanik ez: nire birika eskaintzen dizut, Jauna, eta eskaintzen diot munduari, munduak arnasa har dezan; eskaintzen diet gurasoei, izeba Ernestinari... eta amona Ursulari, goian bego; eskaintzen diet anai arrebei... baita Feliperi ere:
|
|
|
Bonba bat izan zen hitzaldi hura, eta ez nolanahikoa...!, gaur egun ere ongi entzun baitaitezke eztandaren oihartzunak —1986an gaude! —, XX. mende hasiera
|
hartan
zer esanik ez —1910ean, 1920an, 1930ean... —, are gehiago batzokietan...
|
|
|
Gerhard, baina, mintzatzen zitzaidan politikaz. Baita xake partidetan ere, azken bolada
|
hartan
zer esanik ez. Ekialdeko frontean soldadu aleman eta errusiarren arteko adiskidetze espontaneoez mintzatzen zitzaidan, adibidez:
|
|
|
Gerhard hurbiltasunez ari zitzaidan, kontu hartan ere irizkide baninduka bezala, ‘gu’ hura erabiltzerakoan —garagardoak ere izango zuen
|
hartan
zer esanik— nire izenean ere mintzatu baitzen, antza, baina hara: neure nitasunaren erdigunean lehengusuaren aurkako iritzia biribildu zitzaidan istantean —nola egongo zen, bada, gizona mendekotasun guztietatik libre, baldin eta gizakia, izaki mugatua zen neurrian, bere mugen mendekoa bazen, definizioz? —; esatekoa ere esatekotan egon nintzen:
|
|
|
" Zergatik haserretu zara horrenbeste Martinekin?", galdetu nion Susanari. Begira gelditu zitzaidan, balkoi
|
hartan
zertan ari nintzen galdezka bezala. " Nire aitak asko sufritu zuen gerran.
|
|
2011
|
|
|
33 urte dira, berriz, EAEtik pasa ez dela. Ez dago esan beharrik garai
|
hartan
zergatik utzi zioten Vuelta hona ekartzeari. Iaz, Jaurlaritza PSE eta PP kudeatzen hasiz geroztik, bi alderdi horiek planteatu zuten normalizazioaren, erabiltzen duten hitz potolo horren aitzakiapean, hainbat kirol ekitaldi ekartzea hona.
|
|
|
Ikastaro
|
hartan
zer gai erabili ziren ere ez naun ia oroitzen. Ez zekinat han egon nintzela esaterik ere badagoen, izan ere fisikoki egoteak ez baitu maiz ezer askorik esan nahi izaten.
|
|
|
–Hara, osaba, hau zuretzat. Gustatzen??, eta galderaz josiko ninduen kanpo haietako berri jakiteko irrikaz, hango jendea nolakoa zen, hemen baino hobeto jaten ote zen, ea artoa edo arbia ereiten ziren, eta, beti beti, ea han une
|
hartan
zer ordu ote zen, horrexek harritzen zuen gehien: ezin zuen konprenitu nola zitekeen hain ordu diferentea leku batean eta bestean:
|
|
|
Odola izoztu zitzaidan zainetan. Ez nekien egoera
|
hartan
zer egin, azkar egin nuen atzera, arrosa gorriak sukaldean utzi eta eskaileretatik behera egin nuen ihes, eroturik, orein izutuen gisan, ez buruak baizik eta oinek aginduta. Eskapatu eta burtzoraturik heldu nintzen tabernara.
|
|
|
Halako batean, argi bizi bat nagusitu zen lainoaren erdian, zeruan hamaika foku erraldoi piztu izan balituzte bezala. Argi zuria zen, bortitza, aurreko etxe
|
hartan
zer ari zen gertatzen ikusteko parada eman zuena. Segundo bakarra iraun zuen, baina guztion burmuinean josita geratu zen irudi hura:
|
|
|
Niretzat hori oso zaila da; lortzen baduzu, eta ateratzen bada, oso ederra. Askotan esan izan didate," poema
|
hartan
zer esan nahi huen?", eta nik ez dut jakin izan azaltzen. Nik bakarrik dakit zer esan nuen eta batzuetan zer esan nahi nuen azal dezakedan arren, beste batzuetan ezin dut.
|
|
2012
|
|
|
Gero, bakarrik geratu zen nire aurrean. Harrezkeroztik, behin eta berriro saiatu naiz neure buruari azaltzen une
|
hartan
zer sentimendu mota pilpiratzen zitzaidan bularrean: batetik, haserrea zen, neure buruarenganako estimuari irain egin ziotelako; bestetik, berriz, erdeinua eta amorrua une hartan horren ziurtasun handiz, horren mutiritasun handiz begira neukan gizonaren aldera, bi minutu lehenago, berak inolako arriskurik izan gabe, ni txakur baten gisara hiltzeko prest egon zelako, zeren hankako zauria apur bat larriagoa izan balitz, ezinbestean amilduko bainintzen haitzetik behera.
|
|
|
KANDIDO: Badakizu gau
|
hartan
zer egin zuen?
|
|
|
Kalean entzuten zen, haiengandik lortu nahi zutena lortu arte, jan eta edan gabe edukitzen zituztela batzokira eramaten zituztenak, eta ez zela goxoa izaten bien bitartean eskaintzen zieten tratua. Galok ez zion inori azaldu gela
|
hartan
zer gertatu zen. Bestalde, ongi ezagutzen zuen denbora hartan guztian gelara sartzen zitzaiona; inoiz ez zion haren izenik inori aipatu.
|
|
|
Denbora tarteñoa iraganik, ohartu zuan elefanteak ez zirela sobera aldentzen inguru hartan zegoen istil batetik. Egun batean istil
|
hartan
zer zegoen aztertzerat hurbildu zuan bidaiaria. Elefante eme xahar bat zegoan.
|
|
2013
|
|
|
Orain, Kimuri gela bat utzi zion berarentzat bakarrik. Eta gure lagun gaztea han da, lo hartzear, sumendi hareatsu berezi
|
hartan
zer egongo ote den pentsatzen. Agian joan egin luke.
|
|
|
Abdul Alimek bazekien, bai, zer egin behar zuen. Guztiek zekiten etxe
|
hartan
zer egin behar zuen Abdul Alimek. Ubaydek ere bai, jakina.
|
|
|
Aita, gainerakoan, euskarazale sutsua zen, baita mendizalea ere:
|
hartan
zer esanik izango zuen bere emaztea, gau eskolako irakaslea, mendizale ezagun baten arreba izateak.
|
|
|
Albertinak ere etengabe animatzen zuen, jakina, eguen goiz
|
hartan
zer esanik ez: –Zelan esango dio Pankraxik ezetz hi lako pago lerden zuzen bati?
|
|
|
Renéeren atarira baino lehen, berriketa gaiak aski entseatuta genituen geure baitarako. Ez genekien ataka
|
hartan
zer ote zen normalena, edo espero zitekeena, edo berez egokituko litzaigukeena, ez eta kontrakoa ere. Hurreratze apala imajinatu genuen, edonola ere; atea jo orduko, igogailuan auzokide ezezagunekin tupust eginda bezala sentituko ginela, bai haiek, bai eta gu ere, ezinbestean partekatu beharreko espazio estuan herabe, edo kikilduta, denbora trinkotua hitz erosoen bidez kudeatu beharrean.
|
|
|
Astekariaren edukien azterketan sartu aitzin, 1914an lehertu zen gerlak astekari
|
hartan
zer ondorio izan zuen azalduko dugu ondoko orrialdeetan. Alabaina, horrek lagunduko gaitu gerla garaiko Eskualduna ren argazki bat ateratzen eta, horren arabera, garatu zuten ildo editoriala eta politikoa hobeki ulertzen.
|
|
|
Abdul Alimek bazekien, bai, zer egin behar zuen. Guztiek zekiten etxe
|
hartan
zer egin behar zuen Abdul Alimek. Ubaydek ere bai, jakina.
|
|
|
Aita, gainerakoan, euskarazale sutsua zen, baita mendizalea ere:
|
hartan
zer esanik izango zuen bere emaztea –gau eskolako irakaslea– mendizale ezagun baten arreba izateak.
|
|
|
Albertinak ere etengabe animatzen zuen, jakina, eguen goiz
|
hartan
zer esanik ez: " Zelan esango dio Pankraxik ezetz hi lako pago lerden zuzen bati?
|
|
2014
|
|
|
Ez hori bakarrik. Ander arakatzen aritu da garai
|
hartan
zer nolako arropak janzten zituzten. Probak egin ditu arropa desberdinekin.
|
|
|
Informazioa pasatzen zielako edo herri puta
|
hartan
zer gertatzen zen bost axola zitzaielako, guardia zibilek ez zuten deus egiten, eta Artolak lasai asko segi zezakeen bere negozioarekin.
|
|
|
Denbora
|
hartan
zer zioten euskaldunek berek. Gauza guti.
|
|
2015
|
|
|
Hori dela eta jarri diezaguke gero, egin behar liratekeen beste hainbeste gauzen ispilu gisa Utopia irla zoriontsua, gizakiak zein gizarteak beren izaera jatorra bertan ezagutu dezaten, eta miretsiz, horren gogoa bere baitan susper dezaten. Eta kontura daitezen, halaber, espirituaren ahalaz soilik eraiki daitekeen mundu berri
|
hartan
zer balore eta zer errealitate diren, zurtoinaren gisa, hura funtsa dezaketenak?. Europan sortzen ari den Estatua zer zen, eta zer izan zitekeen, auzkezten du Utopiak.
|
|
|
Tabernako mahaitxo batean jarri nintzen goizeko bederatzi eta erdietarako, plaza
|
hartan
zer egiten nuen ondo ondo ez nekiela. Sukarrak eraman bide ninduela eromen hartara, huraxe zen aurki nezakeen azalpen bakarra.
|
|
|
Zelan izango zen, ba, errakuntza. Oso ondo zekiten denek aurreko goizean autobus
|
hartan
zer gertatu zen. Nahastea?
|
|
|
Bai, hasiera ondo kontatzen du artikuluak. Egileak ez du jakingo, ez zait iruditzen, Jexuxek egun
|
hartan
zer pieza jo zuen; nik badakit, ordea. Nastuko pieza deitzen duen hori.
|
|
|
Neu izan nintzen eliza barru hartan galduta ibili zena: ez nuen asmatu Louiseren estasi
|
hartan
zer egin.
|
|
|
–Eta garai
|
hartan
zertzat zenuen zeure burua, judutar ala kristautzat?
|
|
|
Euskara politiko hori aztertzen jarraitu behar dugu guk, eta horretarako garai hartan sortutako aldizkari batzuen hainbat zenbaki aztertu ditugu, sasoi
|
hartan
zertan ziren jakin guran. Hona zeintzuk diren ateratako ondorioak.
|
|
|
Kasu egingo zaio, asko maite den baina konprenitzen ez den haurrari bezala. Hori bai, inor gutxik daki euskara nola erabil, zein neurritan, zein gaitan, eta beste
|
hartan
zergatik ez. Inprobisazioaren ondorioa izango da gehienez:
|
|
|
8 Baina, beste toki batean esan nuenez?, otoitz era honetan adimenaren gogoeta geldiarazteko arrazoia hau da (esan nahi dut, egoitza hau hasi nuenean, bildutasunezko otoitza sartu nuen, lehenengo esan behar nuen honekin batera, eta esan dudan Jainkoaren gozotasunen otoitza baino askoz ere beheragokoa da, baina hara iristeko hasiera; bildutasunezko otoitzean ez da utzi behar meditazioa, ezta adimenaren jarduera ere), otoitz hau iturburua dela, ubideetatik ez datorrena; bera neurritsu ari da, edota neurritsu aritzera darama ulertu nahi duena ez duela ulertzen ikusteak; eta honela, alde batetik bestera ari da, ezertan pausatzeko lekurik aurkitzen ez duen inozo baten antzera. Borondatea hain sendo du bere Jainkoagan, non nahigabe handia ematen baitio bere nahaspila hark, eta beraz, ez du hari kasu egin beharrik, gozatzen duenetako asko galtzera ekarriko baitu; aitzitik, utz dezala hura eta bere burua maitasunaren besoetan, Haren Maiestateak irakatsiko baitio une
|
hartan
zer egin; ia zer guztia honetan datza: bera hain ondasun handiaren duin ez dela ezagutu eta eskerrak ematen jardutean.
|
|
|
Egiten dituzten gehiegikeriak hain ongi irteten bazaizkie, Jainkoak hari lagundu egiten diola usteko dute guztiek. Eta ez dit esaten suntsipen
|
hartan
zer gertatu zen. Oi Jesus, bai gauza izugarriak baimentzen dituzula!
|
|
|
Izan ere, esan dudanez? beste toki batean idatzia dago otoitz hau nolakoa den eta arimak une
|
hartan
zer egin behar duen eta beste gauza asko arimak hemen sentitzen duenaz luze eta zabal azalduak eta Jainkoarena dela nola ezagutzen den; horregatik, ukitu besterik ez ditut egingo otoitz gai hauek, Pater Nosterraren otoitz hau nola errezatu behar duzuen aditzera emateko. Ez dizuet ematen abisu bat baizik?
|
|
|
Negarrez etxeratu nintzen eta aitari kontatu nion gertatutakoa. Sekula ez genuen jakingo karta
|
hartan
zer esaten zuen. Dena dela, aitak hurrengo egunean ere eskolara bidali ninduen, eta oraingoan Doña Patroziniok gure auzokide Jon Lopategiri esan zion gure aitari esateko eskola ez dela bakoitzak nahi duenean joan eta nahi ez duenean ez, taberna bezala, sartu irteneko tokia, eta, beraz, gehiago ez joateko eskola hartara.
|
|
|
Euskal Zera jarraipen temati gisa irudikatu eta artikulatua izan da. Horretarako funtsezkoa izan da jarraitze
|
hartan
zerk dirauen zehaztea. Artikulazioaren edukia da hori, bistan da.
|
|
|
Harritu egiten du, halaber," Cuatro poetas vascos actuales" hitzaldiari dagokionez, Bilboko publikoaren aurrean 1965eko egun
|
hartan
zer poema irakurri zituen jakiteak: Arestiren Harri eta Herri tik hartutako" Nire aitaren etxea" eta Miranderen" Neskatxak" pagano eta erotikoa.
|
|
|
Nire orduko isiluneak ez zituen harritu, euren jende gaztearen gauzetan zebiltzalako eta artean ez zitzaielako heldu euren buruari isiltasunaz galdetzeko ezta isiltasunaz ikertzeko garaia ere. Urruneko etorkizun batean ikertzen hasiko baitira ni bizi nintzeneko Antartika
|
hartan
zer zegoen, zer elur zuloetan zeuden babesguneak, zein datekeen Antartika hartaranzko bidea, horretaz jabetu gabe hitz egin bainien ahazmenaren Antartika haren isilgune batetik. Bazter hartan isilik geratu nintzen.
|
|
|
Aldika, ordea, Ñuñoren etxea hertsirik egoten ahal da, bere yola n joan delako arrantza egitera, sarea hedatzera eta
|
hartan
zer arrain lotu den begiztatzera; batzuetan, beitarako kamaroirik badeza, amuak aurtikitzera: palangre eran.
|
|
|
Gau hartan Badakit gau
|
hartan
zer gertatu zen, Tomas!
|
|
|
Berak aitortu dauku joan etorri asko ibili izan duela lekukotasun bila, Medoken gaindi, Alemanian ere eta segurki Euskal Herrian. Doi doia aipa nezake garai
|
hartan
zer engaiamendua hartu zuten Euskaldun asko eta askok eta bertzek ere, faxismoa eta nazismoa menperatzeko, askatasunaren eta demokraziaren izenean. De Gaulle jeneralak berak agurtu zuen ikurriña erranez" Frantziak ez du ahantziko Euskaldunen sakrifizioa".
|
|
|
2008 an gainerat, lege nagusiaren aldaketa zerbait izan zen eta murrixtu zuten 49 horren erabilpena. Keinka
|
hartan
zer zioten sozialixtek? 49 hori etzela murrixtu behar bainan ba alde bat kendu, arrunt bazterrerat utzi!
|
|
2016
|
|
|
Esaldia iltzatuta daukat oraindik. Egunen batean norbaitek ikertuko du garai
|
hartan
zer artikulu idatzi ziren Madrilen, eta zer esan zen. Ni harrapatu ninduen haizete batek bezala, agente literariorik gabe geratu nintzen, adibidez".
|
|
|
Nonahi ageri ziren zailtasunak, eta estutasun larri honetan jarri gintuen errepideko harriaren oztopoak, nekazariak harritzarra kentzen aritu bitartean, handia zirudien arren, guztiarekin ere, hartxintxar bat besterik ez zen orduan gure bidean aurrez aurre topatu genuen eragozpenaren aldean. Soilik gaineratu behar dut biok delikatuegiak ginela, eta horrek ez zuela arindu gure izpirituen gainean generaman pisua egoera
|
hartan
zer sentitzen genuen elkarri erakustera emateko.
|
|
|
Real Sociedad, erne guri! Ea barru
|
hartan
zer. Futbolariak gara!
|
|
2017
|
|
|
Esaldia iltzatuta daukat oraindik. Egunen batean norbaitek ikertuko du garai
|
hartan
zer artikulu idatzi ziren Madrilen, eta zer esan zen. Ni harrapatu ninduen haizete batek bezala, agente literariorik gabe geratu nintzen, adibidez".
|
|
|
Handik urte batzuetara konprenitu nuen aurreko egun
|
hartan
zer adierazi nahi izan zidan. Neuk ere neure burua bere keinuetan islaturik ikustera heldu nintzen.
|
|
|
Egun
|
hartan
zer moduz portatzen zen ikusteko aukera izango nuela iruditzen zitzaidan, zer nolako aholkua ematen zidan ikusi nahi nuen erabaki baino lehen. Ona edo paxablea bazen, zalantzaren abantaila emango nion.
|
|
|
Antsietatearekin jarraitzen nuen. Igande gauean eta goizetan gaizki joaten nintzen komunera, ea egun
|
hartan
zer tokatuko zen pentsatuz. Tontakeriak ziren, baina eguna joan eta eguna etorri hura aguantatu beharra gogorra zen.
|
|
|
ELAren idazkari nagusia izan zinen 20 urtez. Garai
|
hartan
zertan asmatu zenuten eta zertan ez?
|
|
|
Loiartetarron itzalean eta interesen zaindari zebilela ailegatu zen, beraz, ailegatu zen postuetara, gure Martin Arozena. Baina ikus aurretxo
|
hartan
zer giro zegoen Goizuetako Udalean.
|
|
|
Eta Soltxaga Komandanteak fusilatzeko agindua eman zuen une
|
hartan
zer zerabilen bere gogo beti hotz bezain itxian?
|
|
2018
|
|
|
Dei berezi bat zabaldu dauku deneri! Goiz guziz, jeiki orduko, gutarik bakoitxak gogoan ukan dezan egun
|
hartan
zer eginen duen Frantziaren onetan. Ipar Ameriketan, gisa bereko deia zuen zabaldu Kennedy presidentak duela 57 urte...
|
|
|
Eta orduko
|
hartan
zer egin zuten, organo jotzailea bota?
|
|
|
Sinplea zen oso osorik. Aski zuen gertaerak biziz, noraezeko era berezi
|
hartan
zergatik bizi zen pentsatzen ere hasi gabe.
|