|
2000
|
|
|
UEUk 1999ko uztailean antolatu zion omenaldian aztoraturik ibili zen; ustekabean harrapatu genuen eta, gainera, piano
|
hark
ez zuen pedalik. Hala ere, pianoajo zuen.
|
|
|
Oraingo honetan, ordea, bera irakasle eta ni ikasle izatea suertatu zitzaigun, Deustuko Unibertsitateak eskaini zituen doktorego ikastaroetan, euskaraz lehenengoz.Beraz, hiru hilabetez, ikastaro bat eman zigun ikasle bakar batzuei. Gutxi ginen, baina (orain konturatzen naiz hobeto) ikasle talde
|
hark
ez zuen ahuntzaren gauerdiko eztulazinolako zerikusirik.
|
|
|
...ba Joanikoten— aitzinean, eta aitona Nikolasek eurekin egin zuena egiten ari zela bera ere gurekin —Mattinekin eta biokin—, eta aitak, beraz, garbi zituela gauzak lehenbizikotik, eta etxearen eta leinuaren jarraipenak kezkatzen zuela oroz gain; eta badakit, hargatik, ezen erabiltzen zituen hitzak eta keinuak, eta egiten zituen komentarioak, kasik oharkabean egiten zituela, zeren eta
|
hark
ez baitzuen nehori ere kontu eman beharrik, azken finean, eta bai hartu bertzeei, etxeko jauna izanik; baina oharkabetasunak ez gaitu bertzeei min egitetik libratzen, kulpatik libra bagaitzake ere, zeren ohartasuna zein oharkabetasuna, biak ere berdintsu eta orobatsu izan baitaitezke, bertzeei eragin minaren eta kaltearen kausa. Eta ni mindurik sentitzen nintzen maiz aitaren jokamolde harekin eta deus guti egin nezakeen haren kontra.
|
|
|
Studioetarako ona zen Mattin, ni bezain ona bai, nahiz eta ez zuen nik nuen memoria, baina
|
hark
ez zuen studioetarako nik nuen ardura, zeren buruan ehiza bertzerik ez baitzuen... eta ezpata... eta austriarren arrano inperiala, etxeko armarriaren gainean zegoena... eta zeren uste baitzuen ezen Zenonen dortoka deus guti izan zitekeela arrano inperialaren atzaparretan. Baina haren jokamoldea, bertzalde, ez zen guztiz arrotza gure etxean, aitak anitzez ere gehiago miresten zituenez gero Mattinek egozten zituen oilagorrak, basurdeak eta oreinak, nik studioetan ehizatzen ahal nituen ahate filosofikoak baino, osaba Joanikotek erraiten zuen bezala, konparazione.
|
|
|
Etxerakoan, sehi batek erran zidan: " Jaun Joanes, berorren aitak morroi baten bidez igorri didan abisuaren arabera, bihar bertan helduko da jauregirat", baina berri
|
hark
ez ninduen, egia erran, gehiegi hunkitu; gero, osaba Joanikot ikusi nuen, zeinak, ikusi bezain fite, galdetu baitzidan: " Zer erran du misionest ezagunak?"" Betiko kontuak", erran nion, jakinik ezen, neure zalantzen berri eman izan banio, ihardetsiko zidala:
|
|
|
Eta
|
hark
ez zuen jada erremediorik, mirakuluz edo baizen, eta Mattin heriotzako hersturan jarri zen.
|
|
|
Izan ere, ez ote zuen gure aitak berdin samar jokatu... nahiz eta
|
hark
ez zituen mirailak kolekzionatu, baina bai burezurrak eta adarrak, berak ehizatzen zituen animalienak. Halako moldez, non anitz baitziren sala nagusiko paretetan jarriak zituen orein burezurrak eta orein adarrak, gehienak apal batzuen gainean.
|
|
|
Pedroren hitz etsi haiek osaba mindu zuten, baina min
|
hark
ez zuen osaba Joanikot lagun zaharraz urrikaltzerat bulkatu, baina haren narritatzerat eta zirikatzerat, zeren osabak garbi baitzuen zein zen bere asmoa eta xedea kontu hartan, eta ez zion Pedrori hatsarretik abantailik eman nahi:
|
|
|
Hogei urte gehiegi dira, izan ere, semerik ikusi gabe... Eta okerrena izan zen ezen, Pedro Italiarat joan zenetik zazpi urte baizik iragan ez zirenean, bat batean hil zitzaidala senarra, baita handik gutirat Pedroren bertze anaia ere, Timoteo —izan ditzala Jainkoak biak ere zeruan—, eta semeari skribatu niola itzultzeko, zeren egoera
|
hark
ez baitzuen jada zentzurik, etxean bakarrik geratu nintzelako eta Pedro zelako, Timoteo hil ondoren, gure etxearen eta gure ondasunen heredero legitimoa. Eta hark ihardetsi zidan:
|
|
|
Eta begien hertsi ireki batean pulpería jendez hustu eta, beren arteko diferentzien deliberatzeko, borrokan hasi ziren Joxe Aberasturi, zeina baitzen, hainbatetan erran bezala, ezpatari ezin trebeagoa, eta zaldun gaztelau hura, zeinari Lorenzo Cortés baitzeritzan... Ordea, borroka
|
hark
ez zuen historia luzerik izan, zeren, hasi bezain sarri, lehenengo entseiuan zauritu eta akabatu baitzuen Joxe Aberasturik, eta hala gelditu zen eskarnio egin ustea eskarniatua eta odol isurle ustezkoa odolustua, lurrean etzanik, bere kapelu hegal zabala —baita ile-ordea ere— burutik kanpoan eta bere iduri irrigarri harekin, zeren halakoa baitzen haren begitarterat bildurikako keinua, e... Eta joan ziren zaldunaren lagunak lurrean zetzan kidearen laguntzan, eta ikusi zuenean haietarik batek ezen hura hilik zetzala, ezpata maginatik deblauki atera eta bizkaitarraren aitzinean paraturik, erran zion ezen koldar bat zela, jaun Lorenzo Cortési kasik denborarik eman ez ziolako bere lekuan jartzeko eta konbaterako behar bezala prestatzeko; baina bizkaitarra ez zen isiltzekoa, eta ihardetsi zion ezen hura gezurra zela eta bere ohorearen kontrako falta, gezurti deitzen ari zitzaiolako eta koldar, eta erran zion, halaber, ezen, baldin gizona bazen, egin zezala urrats bat aitzina berak ere, zeren munduko denbora guztia emanen baitzion bai bere lekuan jartzeko eta bai bertze prestakuntza guztien egiteko ere, nahiz eta aitzinetik jakinarazten zion ezen bere lekua, handik gutirat, hilen lekua izanen zela eta bere lagun hil berriaren lekua.
|
|
|
—Joanes, hire amaren partez natorkik, zeren hura guztiz aldaturik baitago, eta zeren
|
hark
ez baitu bertze desirarik hi ikustea eta hirekin hitz egitea baizik.
|
|
|
Eta zer egin ez nekiela, zeren, alde batetik, gaitz
|
hark
ez baitzuen ez medizinarik ez sendagarririk guztiz ematu eta sendatuko zuenik, eta zeren, bertzetik, ahalke bainintzen, jakinik ezen, baldin marinelei erraiten banien, irri eginen zidatela, edo, okerrago, ospitaleren baterat igorriko nindutela, gaitza kutsakorra zelako, bizpahiru egunetan utzi nuen auzia bere kasa, ea orban narriotsu haiek kentzen eta desagertzen zitzaizkidan....
|
|
|
Baina gu han geunden, eta
|
hark
ez zuen erremediorik... eta frantses untzi haren menerat geunden, zeina hurbildu baitzitzaigun gure kapitainak bandera zuria mastaratu bezain fite, harik eta parean jarri zitzaigun arte.
|
|
|
Baina eskandalu
|
hark
ez zuen erremediorik, zeren, hartaraz gero, zernahi galdetzen zitzaiolarik ere —hartuko al duzu zopa pixka bat, aitona?, aterako al gara pixka bat kanporat? —, alferrik izaiten baitzen, haren errepuesta beti bat eta beti bera izaiten zelako: " Katolikoek eta protestantek, guztiek ere ipurdian zuloa!", lelo hura zentzuaz eta adimenduaz guztiz jaundu balitzaio bezala.
|
|
|
HANDIK harat, ez dizut erran beharrik zer nolakoak izan ziren sententzia eman bitarteko egun izugarri haiek. Izan ere, denbora hura desertu bat bezalakoa izan zen, edo desertua baino okerragoa, zeren eta desertuan dabilenak oasiren batekin egin baitezake amets, eta desertu
|
hark
ez zuen harearen gaineko harea kiskalgarria baizen, eta gehiago zirudien, ondorez, infernu bat, oasi guztiak erre eta sutan jarri zituena.
|
|
|
Marrazkia egina zuen orduko, trazu bizi bezain kementsuz, eta pintura ere aski aitzinatua zuen, marrazkiaren bide beretik, bere pintzel urduria baterat eta bertzerat mugitzen zuela, baina ez nahas mahasean eta anabasa hutsean, zeren han lerro bakoitzak eta pintzelada bakoitzak intentzione jakin bat baitzuen, koadroa aitzina zihoan heinean aiseago eta nabariago hautemaiten zitzaiona. Ez, koadro
|
hark
ez zuen zer ikusirik bere anarterainoko koadroekin, guztiak hain neurtuak eta hain bide beretik eramanak; hain bizirik gabeak eta hain arimarik gabeak; hain bigunak eta hain indarrik gabeak; hain kalkulatuak eta hain studiatuak, baina hain urrunak eta hain zurrunak; pintzeladak hain elkarri josiak, eta koloreak eta formak hain arau hertsietarat makurtuak, non forma bakoitzaren harat honatak eta k... Guztiz bertzelakoa zen, zinez, koadro hura:
|
|
|
BIZI berri baterat jaio nahi nuen eta erabakia nuen guztiz, zeren eta ohartzen bainintzen, neure buruari so eginik, ezen neure kontzientzia hertsiaren menerat bizi izan nintzela ordu arte, eta hertsikeriak bizitzaren azken zokorat eraman ninduela, eta zoko hartan bizi izan nintzela, gogoa ere herdoiltzen hasi zitzaidan arte; ordea, nik ez nuen zokoan zetzan altzairu herdoildua izan nahi, baina altzairu distiratsua, nonahi den eta noiznahi den erabil daitekeena; eta ez nuen erabiltzen ez den harria ere izan nahi, zeren harri erabili gabeak ez baitu goroldioa baizik biltzen. Eta kontzientziaren baitan ostataturik nuen harra nahi nuen ostikatu eta handik igorri, zeren eta har penatzaile eta zehatzaile
|
hark
ez baitzuen enetzat, urte luzeetan, hitz gozorik izan, gaixto nintzenean gaixto nintzelako eta on nintzenean hobe ez nintzelako... Eta, Joben liburuan erraiten den bezala, gizona trabailurako eta hegaztia airerako sortuak izan zitezkeen arren, hegazti ere izan nahi nuen nik, gizon ez ezik.
|
|
|
Eta erlikiontzi bat zen, zinez! Baina erlikiontzi
|
hark
ez zuen lignum crucis aren zur zati bat gordetzen, nola gordetzen baitzuen aitak erosi eta aitona Nikolasi eman zionak, ezta saindu baten gorpuzkiak ere —ez Avilako santaren ilerik, Pedro Huizik Florentziako karriketan behin ikusi omen zuen bezala, eta are gutiago san Frantziskoren galtzoinik, zeren bistan dena bistan baita, eta zeren ez baitago ermita tipi batean eliza handi baten sartzerik... Eta, erlikiontzi iduriko hura lepotik esekitzen zidala, kapitainak erran zidan:
|
|
|
Behi madarikatu
|
hark
ez zuen esne gehiago eman nahi, eta arima ere zigortuko niola esaten nion, baina alferrik.
|
|
|
Noizbait beste harreman bat hasi behar banu, ez nuke nahi haurrak izateko aukerarik gabe geratu". Eta Estibalizek senarrari hori guztia eta basektomina egiteko aukera aipatu ondoren esan gabe doa
|
hark
ez zuela halakorik egin, pilula hartzen jarraitu zuen.
|
|
|
Liburuxka
|
hark
ez zuen eite horren aztarnarik. Inon ere ez irakurgarri euri nahiz eguzki, haize zein lehortearen norabiderik, harako eguzki distiratsuaren egunetan ere, euria gertagarri edota trumoien artean, beti argi ilunak.
|
|
2001
|
|
|
Eta tik tak, tik tak entzun dezake mutikoak, erdi esna ohean geldi dagoela. Bere logelan dago Jonas, bere etxean, baina jadanik etxe
|
hark
ez du lehen zuen usaina, orain arrebatxoarena besterik ez baita nabarmentzen han. Eta arraroa iruditzen zaio usain hori Jonasi, nahiz eta bere arrebatxoa asko maitatzen duen.
|
|
|
Izan ere, nori axola zaizkio halako berriak? Orduko itxiera
|
hark
ez zuen inongo oihartzunik izan, nahiz eta Euskal Autonomia Erkidegoak zuen antzerki egitura ofizial bakarra izan. Euskal kulturako zenbat eragile arduratu ziren horretaz?
|
|
2002
|
|
|
Edo agian gizagaixo
|
hark
ez zuen zerikusirik izan eta geuk erabili dugu geure kalterako
|
|
|
Sekulako harrikada izan zen hori nire lagunarentzat, jarri zuen beldur aurpegian oso ondo nabaritzen zen moduan. Antza denez, herri isolatu batean jaiotako mutil
|
hark
ez zuen horrelakorik inoiz ezagutu, eta beldurtu egin zen. Ez dakit zertaz, baino beldurtu egin zen.
|
|
|
Esan orduko damutu zen, bai baitzekien barne barnetik jalgi zitzaizkiola hitz ausart bezain zuhurgabe haiek, Emmanueli zuzendutako mezua gordetzen zutenak eta zeharkako gonbita, etxera lagun ziezaion. Eta are gehiago damutu zen, bere perspektiben zerumugan Segiorekin bizi izandako porrota berriro azaldu zitzaionean, izar beltz finko bat balitz bezala, ortzian ainguratua... baina
|
hark
ez zuen jada atzerabiderik. Eta alferrik izan zen Soniaren protesta:
|
|
|
Bai, banekien nik guztiz bestelakoa izan zela Yuri Gagarin errusiarraren esperientzia, Lurrari bira eman zion lehen astronautarena,
|
hark
ez baitzuen, antza, espazioan Jainkoaren arrastorik ikusi. Zenbat buru, hainbat aburu, orduan ere.
|
|
|
" Aita hil zitzaion, eta Malagan dago", erantzuten zien Sarak. Baina erantzun
|
hark
ez zuen jada balio. Horregatik gutiziatzen zuen izaki ikusezin bat izan, inori azalpenak ematen ibili behar ez izateko.
|
|
|
Kalebarrin behera abiaturik, etxeko ataritik irten eta Seat 124 zurira sartzen ikusi zuen Rikardoren aita. Gizon
|
hark
ez zuen asko pen  tsatuko iluntzean ez zela, egunero legez, etxera itzuliko. Are gutxiago pentsatuko zuen, iluntzean ez ezik, hurrengo hiru egunetan ere ez zuela bere etxera itzultzerik izango.
|
|
|
Josu R k, lurrera begiratuta, eguzki errai  nu baten erdian atzeman zituen bere oinak, eta bere baitara bildu zen, mehargune horixka hartan gogoetarako motiboren bat bilatu izan balu bezala. Berak bazekien errainu hark oinetako gainak, praka barrenak eta jakaren beheko aldea nabartzen zizkion errainu
|
hark
ez zuela egun osoan bere distira erakutsi ahal izan; eta ezagutzen zuen, halaber, noraino zen urrakaitza, lainoek tartekatutako oztopoaren sendotasuna, distira hura kaleko asfaltoraino irits ez zedin.
|
|
|
Gutun bat baino gehiago, bere laguna hitz joko batean berak ere jokatzen ez zekien hitz joko ilun batean endredatzeko aitzakia izan zela juzkatu zuen Josu R k, bulegoko leihora begira. Edonola ere, gutun
|
hark
ez zuen erantzunik izan, eta Josu R k ez zuen beregan aski arrazoi bildu, Manueli beste gutunik idazteko.
|
|
2003
|
|
|
Uste dut, zinez uste ere, nire jardun
|
hark
ez zuela laguntza handitarako balio izan, zeren taldearen etsipena haserre bortitz bilakatu baitzen. Labea ez zegoen, beraz, ogi txikietarako.
|
|
2004
|
|
|
Zein aldi eta noizko giroaz ari garen ahaztu gabe, txifa txakur eta herritarren arteko borrokaren karatulapean, borroka armatuaren gaur egunean nahiko bigun iruditzen zaigun aipamena egiten du. Aldi
|
hark
ez zuen, antza denez, ez baterako ez besterako juzgu hain zorrotzik eskatzen. Antzerako beste horrenbeste, sarekada, atxiloketa, tortura eta hilketen sujerentzia leunduetan.
|
|
|
Hasperen egin nuen, burgesia apalaren kutsu nahasezina zerion harreragela haren apainketari erreparatuta. Ez, toki
|
hark
ez zuen espioi habia baten itxurarik batere. Zer espero huen bada –egin nuen neure artean–, antenaz eta piura susmagarriko morroiez jositako bunker bat?
|
|
|
–Begi bistakoa da espedizio
|
hark
ez zuela inolako helburu diplomatikorik –erantzun zidan– Hasteko, bidaiarien artean ez zegoen diplomatiko bakar bat ere, esploratzaile bat eta antropologo bat baizik. Eta diplomazia ez dago preseski SSek ongien egiten dituzten lanen artean.
|
|
|
Europa Zerutik ikustea bezala zen. Baina Wewelsburgeko kripta
|
hark
ez zuen Zeruarekin inolako zerikusirik.
|
|
|
Imajinazioaren azpikeria zen, noski. Zelai
|
hark
ez zuen Floridakoen inolako antzik. Baina azkenaldian edozerk gogorarazten zion Tampa.
|
|
|
Baina ez,
|
hark
ez ninduen bereziki harritu, jakinaren gainean bainengoen nola Bartzelonako hirian eta inguruetan ere, seme alabei izena jartzeko orduan, Enekoren aldeko hautua egiten ari ziren bikote batzuk, mutilen kasuan, jakina... baina baziren Eneka izeneko neskatxak ere, gero eta gehiago, baita biki bikote bat ere, Eneko batek eta Eneka batek osatua, behin esan zidatenez.
|
|
|
Aldez aurretik esaten dut psikatra
|
hark
ez duela zerikusirik orain dudanarekin, halabeharrak jarri baininduen ni O. jaunarekin harremanetan, eta behar gorriak, berriz, Zabaleta jaunarekin.
|
|
|
Eta bai, balkoiko gortinen artean bazegoen errainu edo itzal bat, nik —gizona baino urrutixeago nengoenez— ondo ikusi ahal nuena. Zoritxarrez, itzal
|
hark
ez zuen balkoia irekitzekorik egiten, eta gizonak ostera kantatzeko premia sentitzen zuen:
|
|
2005
|
|
|
Baina
|
hark
ez zuen etenaldirik izan eta pilotari izaten jarraitu zuen baita 65 urterekin ere: herriz herri izugarrizko erakustaldiak eskainiz gainera.
|
|
|
Italieraz esaten saiatu zen esaldi
|
hark
ez zuela zentzurik ulertu zuen Silviak. Eta sumindu egin zen.
|
|
|
Ezin ahaztu Karlos Felix, nire betiko laguna. Ziringilo
|
hark
ez zuen goitizenik. Gureak nondik zetozkigun salatzen zuen horrek.
|
|
|
Gero, baina, etsipenak jo ninduen, ankerki, Juliorekin zertan zebilen jakin nuelarik. Gertaera
|
hark
ez zuen gure adiskidetasuna eten, hala ere; alta, maistrarekin beste era bateko harremanak izateko aukera eman zidan, hots, harreman arrazoitsuagoak, ideologikoagoak; apika ez zen gauzatuko hori, baldin eta eten mingarri hura gertatu izan ez balitz. Modu horretan sartu nintzen Adelaren buruan, haren mundu ikuspegian, haren esperientzia historikoan, haren erroetan.
|
|
|
Gizakia, beti ere, ez da izaki absolutua, baizik eta izaki erlatiboa; eta, zentzu honetan, bere komunitatearen muga linguistikoen barruan bakarrik da aske. Bestela esanda,
|
hark
ez du era batean edo bestean hitz egiten" berak horrela nahi duelako" baizik eta, nolabait," horrela hitz egin behar duelako" 110 Giza-talde baten garapen historiko kulturala bere hizkuntzan islatzen da eta, alderantziz, hizkuntza horrek herri horren historiara eta kulturara hurbiltzen gaitu. Kontua da inork ezin duela dialektika honetatik alde egin:
|
|
|
Mila urrats eraman ondoan, hondarrean adineko emaztea ttottotzera joan zen, Le Monde zaharkitua leitzen ari zen gazte baten saihetsera. Gizon
|
hark
ez zuen bidaia zakurik eta, agian, arratsaren parte bat geltokian pasatzen zuten eskaleetarik bat zela iritzi zuen andereak, alkohol eta pixa urrina usnatzen ziolako gehienbat. Hasieran ikusia ez zuen zakurra bazeukan gazteak aulkiaren azpian gorderik, ukaraian sokaz lotu eta muturretakoz hornituriko alimaleko zakur beltza.
|
|
|
Argazki txiki
|
hark
ez zuen inolako ikurrik edo markarik, miatu nituen beste hainbat argazkitan gertatzen zen bezala. Ez zen argazki historikoa, finean, ez zegoelako inon kokatzerik, ez zuelako informazio gehigarririk ematen:
|
|
|
Askoz gehiago luzatu gabe abiatu ginen gure burdina puska hondatu hartara, buruaz korazta eginda, haizean bide urratzeko. Afariak on egin zidan, gazte
|
hark
ez zuen zerikusirik gure ontzietan zebiltzan eskifaiekin, denok gara hobeak lehorrean, baina zerikusirik ez. Hondoratze handi bateko naufrago bakarra, halako zerbait, niri isilekoak esaten.
|
|
2006
|
|
|
Kode Zibilaren 1981eko erreforma arte Napoleonen Kodetik zetozen arau zurrunbatzuek agintzen zuten aitatasuna nola determinatu. Familia burgesean oinarriturikoaraudi
|
hark
ez zuen biderik ematen, esate baterako, ezkontzaz kanpo izandakoumeak legez errekonozitzeko; horrez gain, senarraren aitatasun presuntzioa zurruntasunez aplikatzen zen. Aitatasun formalen etapa luze hura 1978an amaitu zenEspainiako Konstituzioa onartzearekin batera, aitatasuna askatasunez ikertzekoeskubidea aintzatetsi zenean, lehen debekatuta zegoena, familia legitimoaren lasaitasuna mantentzearren batik bat.
|
|
|
Zortzi urterekin irrati txiki bat oparituzidaten Gabonetan, Gasteizko osaba izeben etxean. Hirian bizpahiru irrati kateentzun bazitezkeen ere, Elgoibarrera iritsi eta aparatu
|
hark
ez zuen zipitzik ereharrapatzen, uhin ertaina izan arren. Frekuentzia modulaturik ez genuen 1968anezagutzen, ez gure etxean behintzat.
|
|
|
Eskutik heldu dio Piliri, hain ikusi du estu, eta berriz esan dio lasai egoteko. Nereak pentsatu du emakume
|
hark
ez lukeela ama inoiz bakarrik utziko, eta horrekin batera, ezinbestean etorri zaio burura Xabierrekin izandako elkarrizketa. Ospitaletik irtetean amarekin zer egin behar duten eztabaidatzen aritu direla pentsatze hutsak nazka eman dio, bereziki aurrean duen Pilik bere amagatik duen ardura ikusita.
|
|
|
Brast gelditu zen. Gela
|
hark
ez zuen aterabiderik. Leiho baten kontra oldartu zen.
|
|
|
Egun osoa aire librean, horixe zen gehien gustatzen zitzaidana. Arratoi tzarren hozkadak kenduta, zeruak daki nolako nazka diedan?, lan
|
hark
ez zuen aitzakiarik. Gainera, opari bat ere ekarri zidan, Parisen igaro nuen urtebete hark eskaini zidan ederrena.
|
|
|
Aitzitik, besteen iritzian miresgarria dirudiena zentzurik gabekotzat hartuko du bere garaian eta lurraldean bakarrik oinarrituz, nahiz eta diskurtsoa osatua izan den beste garaikoei begira. Obra hori publiko horrentzat egina baldin bada, pertsona
|
hark
ez du sekula behar beste zabalduko bere ulermena, edo ez du sekula ahantziko bere interesa, bai adiskide gisa bai etsai gisa, bai arerio gisa bai iruzkingile gisa. Horrela, beraren sentimenduak okertzen dira; halaber, edertasun eta narrio berek ez dute izango pertsona horrengan izango luketen eragina bere irudimena behar bezala behartu izan balu eta une batez bere buruaz ahaztu izan balitz.
|
|
|
– Bai, eta informe horretan argi azaltzen zen Jon Bengoa halako laguntza baten beharrean zegoela, kontua ez zela txantxetakoa... Baina hori da euren politika, presoa ahalik eta gogorren estutzea, eta
|
hark
ez badu irteerarik ikusten, eta bere buruaz beste egiten badu, ba, azken finean Estatua pozik...
|
|
2007
|
|
|
Egun
|
hark
ez zuen beste komentariorik merezi izan, eta hortik aurrera betiko martxan jarraitu zuen gure bizimoduak: bizikletan ibili, musika entzun, zigarroak erre, hitz eta pitz jardun.
|
|
|
223 Edo, agian, alderantziz: Heraklitoren nortasun eta jarduera politikoa azpimarratzen duen hipotesi oso ausart baten arabera,
|
hark
ez zuen harremanik izango Miletoko naturaren eskolarekin, hain zuzen polisarekin eta politikarekin erabat engaiaturiko pentsalaria zelako; eta, beraz, polisari zegozkion kontzeptuak aplikatuko zizkion filosofiari (Gadamer, 2001: 14).
|
|
|
Horixe du gizakiak kondena, asmatu ala ez, apustu egin behar izaten duela aurretik. Horregatik erabaki nuen nik lagundu egingo niola ia hilean zegoen gizon ezgauza eta arnasa gabeko hari, antzemanda bainengoen gizon
|
hark
ez zuela gaiztakeriarik gordetzen begietan, eta esan nion,
|
|
|
Ez zion fitsik kobratu nahi izan, baina begiak lerratzen zitzaizkion errelojura. Watch
|
hark
ez zuen, ziur aski, aireportutik hotelerainoko zerbitzuak bezainbertze balio izanen eta, gainera, merezi bezala estimatu nahi zion mesedea egin izana. Opari ematea izaten ahal zen egokiena, baina Migelek ere behar zuen ordua jakiteko zerbait; hortaz, deus gabe ez geratzearren eta gerora faltetsi behar ez izateko, zentzuzko tratua proposatu zion elkarren arteko interesak orekatzeko.
|
|
2008
|
|
|
Azalpen
|
hark
ez zuen Jean Marc erabat lasaitu. Agian, frantziar armada Bidart bonbardatzen imajinatzen zuen nire lagunak, Siad Barreren hegazkinek Hargeisan egin antzera.
|
|
|
Halako produktuk zerako zera ugari ematen duela, beste
|
hark
ez duela batere ematen, honako hau harako haren iturri dela...
|
|
|
Beste ukabilkada bat zen hura, baina ukabilkada
|
hark
ez zuen, aurrekoak bezala, Natalia etzanarazi; aldiz, defendatu egin zen:
|
|
|
elkarren osagarri balira bezala: hots, debozio
|
hark
ez zuen Regina urrundu Reginak berak amets zuèn luxuzko mundutik, are gehiago hurbildu baizik; adierazgarria izan zen, alde horretatik, Reginak, markes jauna bere krisian amildu baino hilabete lehenago, egun batean jaso zuèn gutuna, Nazariok idatzi ziona eta Regina pozez gainezka jarri zuena:
|
|
|
eta hara aukera! Bisita
|
hark
ez zuen, ordea, liluratuta utzi. Egia zen, bai, dorretxe hura aparta zela, bai kanpotik, bere harlanduekin eta leiho gotikoekin, eta bai barrutik ere, bere haritzezko habe eta gapirio lerdenekin.
|
|
|
Hitz zakarrak izan ziren haiek, eta ohe ertzean jesarrita zegoen neska ilehori gazteak azkartu egin zuen eranztea, kristalezko begidun ezezagunaren beldurrez. Beste bezeroekin banan banan eta astiro kendu ohi zituen arropak, halako sentsualitate kutsua eman nahian bere biluzteari, baina bazirudien gizakote
|
hark
ez zituela halako ñabardurak estimatzen eta ez zuen astirik galdu alferrikako aurrelanekin. Belmonte ere ez zen luzamendutan ibili.
|
|
|
1) zale hiztegi sarrerak ez bezala izen eratorgaiari, oinarriari,
|
hark
ez duen
|
|
|
Serafin Baroja, Pioren aita, oso ezaguna zen Donostian, hau da, euskarak presentzia nabarmena zuen XIX. mende amaiera aldeko donostiartasun hartan. Jakina, Pio Barojarentzat aitaren kultur giro
|
hark
ez zuen jadanik inongo erakarmenik. Mespretxatu ere egiten zuen umorea eta aldarte ona baizik nagusi ez zuen kultur giro hura, maila artistiko apal batean konforme bizi zen fuerismoaren aurreko eta garaiko euskal mundu hura.
|
|
|
Izatez ez Arana Goiri, ez bere 320 jarraitzaileak agertu ziren Hondarribian: Arana Goiri kartzelan zegoen une hartan, eta bestela ere ordurako erabakia zuen ez joatea (azken finean hasieran onartutako prozedurak errespetatu ez zituen kongresu
|
hark
ez zuen baliorik). Beraz Hondarribian istiluak gertatu baziren ez zen sabindarrengatik izan (ez zirenak azaldu), baizik auzi horrekin zerikusi gabeko beste arazo bategatik (ekitaldian zeuden Iparraldeko euskaltzale xuriak eta gorriak elkarrekin eztabaidan hasi zirelako batez ere).
|
|
|
legezko epeak agortuta eta zorra ordaindu gabe egonda, enkante publikoa eginen da. Ondasun higiezina enkantean jartzen da zordunak hartutako zorraren antzeko zenbatekoan, eta
|
hark
ez du inolako diru zenbatekorik jasotzen, salmentari ez baitio inolako etekin ekonomikorik kentzen. Beraz, bezeroa etxebizitzarik gabe geratzen da, eta seguru asko likideziarik eta aurrezkirik gabe, erosketa berri bati ekiteko.
|
|
|
Gobernuko ordezkariekin orain arte egindako negoziazioek ez dute emaitzarik eman. Antonio Brack Ingurumen ministroak hartu du parte negoziazioetan baina indigenen arabera
|
hark
ez du eskumenik euren eskaerak aintzat hartuak izan daitezen. Hori dela eta ostiralean bertan behera gelditu ziren elkarrizketak.
|
|
|
Herrizaingo Sailak Gasteizko Lakuan duen egoitzaren aurrean egin dute salaketa Etxerat eko hainbat kidek. Euskal presoek eta horien senideek bizi duten egoerari buruzko txostena Javier Balza sailburuari eskura emateko asmoz joan da Etxerat eko ordezkaritza bat Jaurlaritzako egoitzara, baina
|
hark
ez du elkarteko kideekin batzartu nahi izan, aurretik jakinarazi zuen bezala.
|
|
|
Beste ukabilkada bat zen hura, baina ukabilkada
|
hark
ez zuen, aurrekoak bezala, Natalia etzanarazi; aldiz, defendatu egin zen:
|
|
|
esan nahi baita Ama Birjinarenganako debozioak ez ziola jantziei ez ispiluei zièn zaletasuna eragotzi –nola, bada, Ama Birjina irudikatzen zuen bakoitzean, markesa andereak irudikatzen zuen bezala irudikatzen bazuen, otoiztegiko koadroko emakume eder jantziaren arabera! –, ezta balsa dantzatzea galarazi ere, Reginak dantza hura bere lagun neskameekin bakarrik praktikatzen zuen arren edozein tokitan –gela batean edo larrainean–, beraiek ahopeka entonaturiko konpasean sarri, bi mundu haiek –munduaren mundutasunari lotua bata eta Ama Birjinaren debozio espiritualari lotua bestea– elkarren osagarri balira bezala: hots, debozio
|
hark
ez zuen Regina urrundu Reginak berak amets zuèn luxuzko mundutik, are gehiago hurbildu baizik; adierazgarria izan zen, alde horretatik, Reginak –markes jauna bere krisian amildu baino hilabete lehenago– egun batean jaso zuèn gutuna, Nazariok idatzi ziona eta Regina pozez gainezka jarri zuena:
|
|
|
Irrikan zegoen aspaldidanik neska, herriko jauntxoen etxe haietakoren batera noiz joango... eta hara aukera! Bisita
|
hark
ez zuen, ordea, liluratuta utzi. Egia zen, bai, dorretxe hura aparta zela, bai kanpotik, bere harlanduekin eta leiho gotikoekin, eta bai barrutik ere, bere haritzezko habe eta gapirio lerdenekin.
|
|
|
Berriro ere barkatu didazue zehaztasun askorik ez ematea. Oraingoan ondo asko gogoratzen dut gertatutakoa, ez da memoria txarra isiltzera behartzen nauena baizik eta diskrezioa, izan ere, gertaera
|
hark
ez zuen eragin zuzenik izan guregan, gertuko pertsona batengan baizik, eta ni zuen aurrean" biluzteko" prest egoteak ez du esan nahi ingurukoen sekretu zein istorioak kontatu behar ditudanik. Esan dezagun, beraz, gertaera txar batek gaiztotu zuela familiak Kolonbiari buruz zuen iritzia eta horrek aukera bertan behera uztera eraman gintuen.
|
|
|
Gogoan dut gaztetan jakin nuela ikaskide bat adoptatua zela. Eta gogoan dut neska
|
hark
ez zuela adoptatua zelako berria batere ondo hartu. Ezkutuan gorde zuten adopzioa eta nerabe zelarik esan zioten," ulertuko zuelakoan".
|
|
|
Izan ere, Txarako bilera aretoan bildu ginenon asmoa bestelakoa zen eta haurrak atzeko aldean jolasean ari ziren bitartean, aurreko aldean adopzioaz ari zen psikologo bat. Psikologo
|
hark
ez zuen zuzemenez hitz egiten, atxikimenduaz zein loturaz baizik, eta bete beharreko paperez hitz egin beharrean, motxila baten inguruan hitz egiten zuen, harriz zein arazoz beterikoa.
|
|
2009
|
|
|
Kontsignatarioa ez dagoenean garraio gutunean adierazitako egoitzan,
|
hark
ez dituenean garraio kostu zein gastuak ordaindu nahi eta merkatugaiak jasotzeari uko egiten dionean, eroaleak zamatzaile edo bidaltzailearen esku eta eskubide hobea duen hirugarrenari kalterik egin gabe utziko ditu merkatugaiok udal epailearen zainpean, lehen auzialdiko epailerik ez dagoen tokietan; zainpean uzte horrek ematearen ondoreak izango ditu.
|
|
|
Laguna alboan azken arnasa ematen ikusi arren ez nintzen mugitu, bertan jarraitu nuen eskuak jasota, isilean orain, negar malkoak matrailetatik behera. Azkenean eraso
|
hark
ez zuen garaipenik lortu, eta maldan behera abiatu ziren gutarrak. Nik bertan jarraitu nuen, geldi, eta tiroak urritu zirenean, me rindo!!, ka hasi nintzen berriro.
|
|
|
Barojak modernitate apurrik ez Madrilen eta ez Espainian dagoela aitortzen du(, apenas hay espíritu español moderno?), baina, hala eta guztiz ere,, caer en la influencia omnímoda de Paris es ir a la anulación espiritual?? Alegia, Barojaren estiloa ezagutzen duenak badaki, gauzak
|
hark
ez dituela, guk esanarazten dizkiogun bezain zuzenean esaten. Baizik ere:
|
|
|
Aurpegia erretzen zeukan. Kezkaturik egotea logikoa bazen ere, atso zahar
|
hark
ez zuen eskubiderik hala hitz egiteko. Izan ere, Felisak sekula ez zuen begirunez tratatu.
|
|
|
Ikatzak meatzarien birikak eta eromenak psikiatrak nola, halaxe kutsatuko zuen susmoak polizien arima. Edonola ere, zakur zahar
|
hark
ez zuen eskubiderik bera hala tratatzeko.
|
|
|
Mekabendiez. Koitadu
|
hark
ez zuen aterpea bilatzeko lanik ere hartu, harritu zen Pedro; euripean egotea axola gabe, zabor-ontzien ondoan bota zuen bere burua, arkupea bi pausora eduki arren. Erabat mozkortuta egongo zen.
|
|
|
neurrikoa; bilaketa hartan, Nazariok noizbait egin behar zuen bere anaia Beñardoren hilotza sutegian sutu zueneko gertaerarekin topo? baina auzi
|
hark
ez zuen gehiegi kezkatzen gizona, antza, hasieratik beretik ziur egon baitzen behar bezala jokatu zuela, hirakaren parabola zuen zuribide?, eta bere anaia Honorotok ez baitzion besterik berretsi, apaiz ordenatu eta handik egun gutxira, une hartan, Honoratok gogoan zuen, beharbada, Nazariok eman ziòn limosna eskuzabala, Honorato bera igorri zutèn elizaren kanpandorreak berritze lan batzuk behar ...
|
|
|
Eta orduan ohartu zen, irriaren lehen trazuak marrazten ari zèn une hartan? orduantxe ohartu zen, bai, bat bateko izuak hartutako begiek ez zuten besterik adierazten?, haur
|
hark
ez zuela negarrik egin, ez aurretik izan zituèn beste seiek bezala behintzat, haienak negar eta auhen ezin zaratatsuagoak izan baitziren, oihu eta garrasi, txilio eta heiagora; ez, haurrak ez zuen negar egiten, edo negar egiteko modu berezi bat zuen, Reginak kurrinka antzeko hotsak entzun baitzituen, ggrrrññññ eta ggrrrññññ?, hasperen batzuen artean jaurtiak....
|
|
|
Gertatu zen, bada, lurrikara, arauz kanpoko formak arauzkoetan oldarka sartu izanaren ondorioz eragindakoa, eta
|
hark
ez zuen jada erremediorik. –Hiru egun?, esan zuen Reginak, halere, ahapeka.
|
|
|
pozik hartu zuen, hain zegoen harro, antza, bere jatorriaz, patuak bideratutako xehetasun ezin atseginago hark heroiarekiko lotura estutuko balio bezala: ezetz, gizon
|
hark
ez zuela zerikusirik munduko ezein burgeskumerekin, ez handiekin eta ez txikiekin; arrazoi pisutsu bat ere bazuen, egia esan, jarrera hari eusteko, partidukideei noiznahi jakinarazten ziena: –Potroetan akain bat izan nuenetik, niretzat ez dago etsai txikirik?; hala, bada, estalinista erretxinaren jokabide hartan guztian, garbi zegoen arrazoia:
|
|
|
Hitzak hitz, saiakera edo nahi
|
hark
ez zuen fruiturik eman eta 1930era arte itxaron behar izan zen euskara lehen aldiz pantaila handian entzun ahal izateko: M. Champreux jaunak eginiko Au Pays des Basques dokumentalean, hain zuzen ere (Hego Euskal Herrian Alma Vasca izenburupean banatua).
|
|
|
Zerbait Erregistroan jaso badaiteke baina oraindik ez bada inskribatu,
|
hark
ez du eraginik hirugarrenari aurkatzeko. Arau hori Hipoteka Legeko 32 eta Zibileko 606 artikuluek jasotzen dute.
|
|
|
Dirua eskura duelako da erakargarria, edozein unetan erreskatatu baitaiteke. Haren fiskalitatea ez da hain mamitsua, titularrak aurrezkia kentzea erabakitzen duenean,
|
hark
ez du zergarik izango biziarteko errenta gisa berreskuratzen badu eta kontratatu zuenetik hamar urte baino gehiago igaro badira. Produktuaren errentagarritasunari dagokionez, erakundeek zor publikoaren antzeko errentagarritasun interesak eskaintzen dituzte.
|
|
|
Bulegoaren errutinara kondenatu izan ez bazenu zeure burua, zoriona gertuago izango zenukeelakoan zaude. Baina, aukera bat egin beharra dago, eta suposatu duzu garai hartako zu
|
hark
ez duela erru handiegirik, beti daudela galerak eta irabaziak aukera baten ondoren. Lanpostuaren alde egin zenuen, errealista eta praktikoa izan zinen izaera erromantikoa atzean utziz.
|
|
|
Ipar Amerikako Merkataritza Libreko Ituna indarrean sartu zen egun berean, 1994ko urtarrilaren 1ean hasi zen zapatisten matxinada, eta urtarrilaren 12an amaitu. Su etena sinatu zuten orduan Mexikoko Gobernuarekin, baina
|
hark
ez zuen hitzemandakoa bete eta urtebete geroago sarekada egin zuen EZLNren kontrolpeko eremuan.
|
|
|
Ebazpenean arartekoak aipatzen du egindako eskaera ez dela bidezkoa, salaturiko gertaerak jazo zirenetik urtebeteko epea iraganik egin delako (Arartekoari buruzko Foru Legeko 21.1 artikulua) eta Estatuko Administrazioko organoen jardunei buruzkoa delako eta, horien gainean
|
hark
ez du eskumenik (Lege horretako 1.3 artikulua). Alta, gure irudiko, azalpen horiek ez dute inolako doitasun juridikorik, eta aitzakia merkea da planteatutako aferaren sakona ez baloratzeko.
|
|
|
Tartean, Jainkoaren existentzia onartu egin zuen. Baina
|
hark
ez zuen Jainkoa historian errebelatzen, nahiz eta egunero errezitatzen zituen Bibliako salmoetan hala ageri: –Gandiagak ez du Jainkoarekin historian ezer jakin nahi.
|
|
|
Ez zuten argitu nork modifikatu zuen Messerschmitt Bf 110 hegazkina erregai gehiago eramateko, ezta nork luzatu zizkion hegalak Ausgburgotik (Alemania) Enbletonera (Eskozia) joan ahal izateko. Misterioa da, halaber, zergatik hegazkin ahaltsu
|
hark
ez zuen armarik eta zergatik ez zuen aliatuen radar sistemak antzeman. Eskoziako kostaldera iritsi arte ez zuten ikusi; haren bila ateratako RAF eko ehiza hegazkinak atzean utzi zituen azkar Messerschmitt ak bere abiadura azkarrari esker (600 km orduko).
|
|
|
Elkarren kontra duela lau urte aritu zirela ekarri zioten gogora errioxarrari atzo, baina akordatu ere ez dela egiten esan zuen hark. Partida
|
hark
ez du erreferentzia gisa balio. Gonzalezek asko hobetu du ordutik.
|
|
|
ez al zen, bada, munstroa beren haragi batuen fruitua, azken batean? ...tean bai gutxienez; akusazio hark, lehen mementoan, nor bere buruaren aurkako bihurtu zituen senar emazteak, arima azterketa sakon batean murgildu zirenak, beren iraganetan bekatu izugarriren bat bilatzeko ahaleginean, ondorioen –munstroaren– neurrikoa; bilaketa hartan, Nazariok noizbait egin behar zuen bere anaia Beñardoren hilotza sutegian sutu zueneko gertaerarekin topo... baina auzi
|
hark
ez zuen gehiegi kezkatzen gizona, antza, hasieratik beretik ziur egon baitzen behar bezala jokatu zuela –hirakaren parabola zuen zuribide–, eta bere anaia Honorotok ez baitzion besterik berretsi, apaiz ordenatu eta handik egun gutxira –une hartan, Honoratok gogoan zuen, beharbada, Nazariok eman ziòn limosna eskuzabala, Honorato bera igorri zutèn elizaren kanpandorreak berritze la...
|
|
|
Haurra egotzita gero –erdiminik minenak egotzita gero, beraz–, bere arnasa hautsia bereganatzen saiatu zen Regina, baita minaren joanak dezente lasaitutako begitartean irri bat marrazten ere, irri betea ezin izan zitekeena, borondate onak ez ezik, nekeak eta min hondarrek ere moldatua zelako. Eta orduan ohartu zen, irriaren lehen trazuak marrazten ari zèn une hartan... orduantxe ohartu zen, bai –bat bateko izuak hartutako begiek ez zuten besterik adierazten–, haur
|
hark
ez zuela negarrik egin, ez aurretik izan zituèn beste seiek bezala behintzat, haienak negar eta auhen ezin zaratatsuagoak izan baitziren, oihu eta garrasi, txilio eta heiagora; ez, haurrak ez zuen negar egiten, edo negar egiteko modu berezi bat zuen, Reginak kurrinka antzeko hotsak entzun baitzituen –ggrrrññññ eta ggrrrññññ–, hasperen batzuen artean jaurtiak....
|
|
|
Gertatu zen, bada, lurrikara, arauz kanpoko formak arauzkoetan oldarka sartu izanaren ondorioz eragindakoa, eta
|
hark
ez zuen jada erremediorik. " Hiru egun", esan zuen Reginak, halere, ahapeka.
|
|
|
pozik hartu zuen, hain zegoen harro, antza, bere jatorriaz, patuak bideratutako xehetasun ezin atseginago hark heroiarekiko lotura estutuko balio bezala: ezetz, gizon
|
hark
ez zuela zerikusirik munduko ezein burgeskumerekin, ez handiekin eta ez txikiekin; arrazoi pisutsu bat ere bazuen, egia esan, jarrera hari eusteko, partidukideei noiznahi jakinarazten ziena: " Potroetan akain bat izan nuenetik, niretzat ez dago etsai txikirik"; hala, bada, estalinista erretxinaren jokabide hartan guztian, garbi zegoen arrazoia:
|