|
2000
|
|
|
Zurturik nengoen, zinez, baina are zurtuago utzi nuen osaba, jakina...! Eta ene ihardespen
|
hark
ere ez zuen esplikazionerik, baina esplikazionerik ez zuten anitz gauza gertatzen ari zitzaizkidan azken bolada hartan... Edo, zinez egiten ari ote nintzen gizon eta hura ote zen guztia?
|
|
|
Zeren, lehengoan ere, gorputzaldi ezin gaitzago batekin jaiki bainintzen —eta nola oroitu nintzen Quevedoren hendekasilabiko hartaz!, zeinak baitio: Soy un Fue, un Será y un Es cansado—, deusetarako gogorik gabe; eguraldia ere halakoa zegoen, gris bustia, eta
|
hark
ere ez zidan deusetan laguntzen; eguerdian, haatik, eguraldia altxatzen hasi zen eta, hala, aulkia hartu eta etxe aitzinean paratu nintzen, eguzkitarat, musker bat bezala, laxo, zabal eta ez antsia... Eta, bat batean, zer dohatsu sentitu nintzen eguzki errainuen euri epel hartan, eta nola errotu zitzaizkidan berriro aitzina egiteko borondatea eta bizigogoa, arima berritu banintz bezala, ongi nekien arren, bertzalde, ezen bizitzaren bazterrean eta hondarrean nuela gorputza, zahartzaroan sartua... eta neure urratsen akabantzan!
|
|
|
Baina ez nuen besarkatu, eta
|
hark
ere ez ninduen besarkatu.
|
|
2003
|
|
|
Ohiturak legea egiten duen neurrian, Patxiri zegokion hutsune hura betetzea. Patxi, baina, bere aita medikua bezalakoa atera zen hainbat arlotan,
|
hark
ere ez baitzuen jauntxoekin biltzeko astirik aurkitzen. Patxiren jokabide hau lehen hilabeteetako gauza izan zitekeen, esperientzia ezaren ondorioa.
|
|
2007
|
|
|
–Ez dakit, ba, ni soilik zure laguna izan nintekeen noizbait. Olaiak ere gauza bera esaten dit, baina
|
hark
ere ez du ulertzen nire egoera, ezin du ulertu. Ez duzue ulertu nahi.
|
|
|
Normala duk lehen bi asteetan eta alabak hamalau urte dituenean, baina pasako zaiok. Bazekiat
|
hark
ere ez duela benetan sinesten; Suedian ez diagu-eta etsenplu beharrik horretarako, are gutxiago hemen. Denoi pasa zaiguk burutik noizbait; hiri, niri eta gure amari ere bai; hori jakina duk.
|
|
2008
|
|
|
Negozioetarako hainbesteko bista zuen gizon hark, ordea, ez zuen jakin koadroa zergatik erosi nahi zuen artistari azaltzen. Talentua, etorkizuna eta halako hitzak aipatu zizkion; baina
|
hark
ere ez zekien non zegoen Bada.
|
|
|
Bere buruaz beste egin ote zuen burutazioa izan zuen hurrena, agian basoak eskainitako bakardadea aprobetxatuz, txakurra tirokatu ondoren. Baina ez, aukera
|
hark
ere ez zuen sinesgarritasunik. Hartara jarriz gero ez zuen txakurrik bizirik utziko; ehiztariak ez zuen sekula txakurra sufri tzen utziko.
|
|
2009
|
|
|
Astean zehar zain egon nintzen, baina ez nuen Paulak eginiko deirik jaso. Aitonari ere galdetu nion, baina
|
hark
ere ez zuen inoren deirik hartu. Zerbait gaizki joan zitekeela pentsatu nuen, mutikoa agian, harik eta ostiral arratsaldean bere etxeko atean txirrina jo eta irribarre zabal batekin ireki zidan arte.
|
|
|
oinetan nabaritzen zuen, ezinbestean nabaritu behar zuen?, oinak lurraren kontra iltzatu balizkiote bezala; biriketan nabaritzen zuen, arnasten zuèn airea ere beste aire bat baitzen, beharbada, iluntasunaren trinkotasuna zuena; azalean nabaritzen zuen, eta bihotzean ere bai, biak ere, azala eta bihotza? bat bateko tristuraren lainoak hartuta, laino
|
hark
ere ez baitzuen lainoaren arintasuna, tristuraren astuntasuna baizik; gero, amak bukatu zuenean, anai arreba guztien begiradak nabaritu zituen Domingok bere gainean, hilobiaren harlauza balira bezala: Teofilo Mariarena eta Maria Bibianarena ez ziren, haatik, ankerrak izan, exijentziatik zerbait zuten arren bai baitzuten, halaber, halako biguntasun bat, begien esku abegikorra luzaturik balute bezala, eta begi eta begirada haiek, ororen buruan, zera esaten ariko balitzaizkio bezala:
|
|
|
–Hi eta hire dibertimenduak?!?: esan nahi baita Grigorik, ganbaran sartu zenean, guztiz egon behar zuela kiratsaren menera, bazkaldu berria zen, eta
|
hark
ere ez zion mesederik egingo?, halako moldez, non nazka keinu bat ere egin baitzuen, bisaian nabarmendu zitzaiona; Nikolaik pixontzia sudurretik pasatu zionean, berriz, Grigorik ezin saihestu izan zuen bat bateko nahasmendu barru barruko bat, goragale bortitz bat eragin ziona, goragaleari lotuta, diafragmaren tupusteko eta gorakako bi kolpe?, harik eta, hirugarren kolpean, oka egin zuen arte:... huraxe besterik ez zuen Teofilo Mariak behar!; izan ere, ikusirik ezen zorte gaiztoa etsaiaren lerroetara igaro zela, halako arnasaldi bat hartu zuen, irri batean itxuraldatu zena:
|
|
|
" Hi eta hire dibertimenduak...!": esan nahi baita Grigorik, ganbaran sartu zenean, guztiz egon behar zuela kiratsaren menera –bazkaldu berria zen, eta
|
hark
ere ez zion mesederik egingo–, halako moldez, non nazka keinu bat ere egin baitzuen, bisaian nabarmendu zitzaiona; Nikolaik pixontzia sudurretik pasatu zionean, berriz, Grigorik ezin saihestu izan zuen bat bateko nahasmendu barru barruko bat, goragale bortitz bat eragin ziona –goragaleari lotuta, diafragmaren tupusteko eta gorakako bi kolpe–, harik eta, hirugarren kolpean, oka egin... huraxe besterik ez zuen Teofilo Mariak behar!; izan ere, ikusirik ezen zorte gaiztoa etsaiaren lerroetara igaro zela, halako arnasaldi bat hartu zuen, irri batean itxuraldatu zena:
|
|
|
une hartan, baina, nortasuna guztiz aldatu baliote bezala nabaritzen zuen, astuntasuna gorputz arimen eremu orotan nagusi: oinetan nabaritzen zuen –ezinbestean nabaritu behar zuen–, oinak lurraren kontra iltzatu balizkiote bezala; biriketan nabaritzen zuen, arnasten zuèn airea ere beste aire bat baitzen, beharbada, iluntasunaren trinkotasuna zuena; azalean nabaritzen zuen, eta bihotzean ere bai, biak ere –azala eta bihotza– bat bateko tristuraren lainoak hartuta, laino
|
hark
ere ez baitzuen lainoaren arintasuna, tristuraren astuntasuna baizik; gero, amak bukatu zuenean, anai arreba guztien begiradak nabaritu zituen Domingok bere gainean, hilobiaren harlauza balira bezala: Teofilo Mariarena eta Maria Bibianarena ez ziren, haatik, ankerrak izan, exijentziatik zerbait zuten arren bai baitzuten, halaber, halako biguntasun bat, begien esku abegikorra luzaturik balute bezala, eta begi eta begirada haiek, ororen buruan, zera esaten ariko balitzaizkio bezala:
|
|
2011
|
|
|
Asifen kexuak haizeak eraman ditu, haren izenik ere ez zekien artean. Gerora otu zaio
|
hark
ere ez zuela, bere gisa, trebezia handirik izango uretan, hegoaldeko ibaiek ur txikia eraman ohi dutela, ezer daramatenean. Dagoeneko badakite denek alferrik dela bateltzainari ezer esatea, eta isilik geratu dira.
|
|
|
Sendagilearekin hitz egin dut, eta psikiatrarengana joateko aholkatu dit, baina
|
hark
ere ez ditu aintzakotzat hartu nik esanak. Uste dut biek ere pentsatzen dutela ganbaratik egina nagoela.
|
|
2013
|
|
|
Isiltasuna koldarkeria duk, eta ahanztura miseriaren ondorio zuzena. Bera mundu honetan den artean, hik ez duk lasaitasunik edukiko,
|
hark
ere ez baitauka. Kitatu hire zorra!
|
|
2015
|
|
|
Loyola atestatua modu horretan erredaktatuta ote zegoen ala ez zalantzan geratu zen. Hilketak bezalaxe, ertzain
|
hark
ere ez zirudien oso ohikoa.
|
|
|
Denak berdin hasten zarete azken momentuan. Gorriak koldar
|
hark
ere ez zuen besterik errepikatzen bere azken minutuetan, txakurra, txakurra.... Baina lasai, oraintxe bidaliko zaitut zure maskotarengana.
|
|
|
Hartara, ez zuen inoiz Tansley jauna ezagutuko. Eta
|
hark
ere ez zuen bera inoiz ezagutuko. Giza harreman guztiak ziren halakoak, pentsatu zuen, eta denetan okerrenak. Bankes jaunarengatik izan ez balitz?
|
|
|
Magnus Liraina zuen aita, Svalbard leinu boteretsuko kidea. Gizon tematia, printzipioetan irmoa, eta familiaren tradizioari jarraiki,
|
hark
ere ez zituen harreman onak Danimarkako erregearekin. Islandiako aferen gainean islandiarrek beraiek gobernatzea nahi zuen, beste guztiaren gainetik eta, ahal zuen guztietan, trabak jartzen zizkien Kopenhagetik zetozen agindu eta deliberoei.
|
|
|
Kontu zaharrei eta zaharren kontuei dagokienez ezaxola hutsa izan naiz oraintsu arte, eta familiako loturentzat uzkur samarra oraindik ere; hori dela-eta, neure jarrera ezkorrari egotzi izan diot beti harreman jator, mamitsu bat lortu ez izana. Eta izango du zerikusirik, dudarik gabe, baina horrez gainera, pentsatzen jarrita, agian nire aitona
|
hark
ere ez zuen gogo berezirik, edo gaitasunik, bere etxeko atarian jolasean edo konejuen atzetik korrika ibiltzen zen ume-moko hura ezagutzeko eta haren gorabeherekin interesatzeko.
|
|
|
Ama bizirik egon ahal izatearen ideiak tristatu egin du. Etxetik urrun, jaiolekutik erauzia, auskalo zergatik; baina
|
hark
ere ez zuen handik alde egin gura izango, berak itsasontzira joan gura ez zuen bezalaxe. Haurdun ekarri ote zuten galdetu dio bere buruari, edo litekeena dela haurdun bertan gelditu izana; eta haurdun bertan gelditu bada, nor ote da aita?
|
|
2016
|
|
|
Handik hilabetera gerrarik ez! lemapeko elkarretaratze isiletan bildu ginen munduko beste hamaika herri bezala, baina
|
hark
ere ez zuen eraginik izan: pantaila txikian ikusi genuen Irakeko inbasioa, gerraren hasiera, terrorearen aurkako terrorea, odolaren eta petrolioaren nahastea.
|
|
|
Lan mekanikoa zen, baina egungo gizartean topa ditzakegun gizaki moten ugaritasuna ezagutzeko aukera ematen zidan. Bestalde, erritmo onean ari nintzen idazten eleberri bat, laugarrena jada, baina beldur nintzen
|
hark
ere ez ote zuen bukatuko mahaiaren tiradera batean, aurreko hirurek bezala: ez dut gogoratzen jada zenbat argitaletxek bota zituzten atzera nire liburuak.
|
|
2017
|
|
|
|
hark
ere ez
|
|
2018
|
|
|
Senargai
|
hark
ere ez zeuzkan dohain horiek baina.
|
|
|
–Harro behar zenuke, bera bezalakoa atera zara-eta, sartu zen Xabier, umore pixka bat sartu nahian, baina
|
hark
ere ez zuen lortu urak errekara ekartzea.
|
|
|
Zergatik daude hutsune beltz horiek? Geografiako andereño bati galdetu diot eta
|
hark
ere ez dit ezer erantzun, halakoak jakiteko aurten Geografia hautatu behar nukeela bota ez dit ba, baina badakit ez erantzuteko estakurua izan dena. Eta Aiora dena nire paranoiak direlakoan eta zozoei guztia sinistu.
|
|
|
Txinatar bat omen da, dirudun baten semea, Mekong-eko etxaldea, adreilu urdinekikoa. Hark ere, ohoragarritzat hartu beharrean,
|
hark
ere ez du neskato hura nahi bere semearentzat. Zuri alprojen familia.
|
|
2019
|
|
|
Ahizpak ez du poemarik idazten, eta segur aski ez du jadanik poemarik idatziko.Amarengandik datorkio ohitura, gureak ez baitzuen poemarik idazten, eta aitarengandik, jakina,
|
hark
ere ez baitzuen poemarik idazten.Ahizparen aterpean seguru sentitzen dut neure burua: ahizparen senarrak ez luke inolaz ere poemarik idatziko.Badakit nire hitzek Adam Macedofskiren testu bat ekartzen dutela gogora, baina etxekoen artean ez du inork poemarik idazten.Ahizparen kaxoiek ez dute poema zaharrik barruan, haren poltsan ez da poema idatzi berririk.Eta bazkaltzera gonbidatzen nauenean ere,...
|
|
|
1898an, Merkataritza Auzitegian hautesle izatea lortu zuten emakumeek, Lanaren Kontseilu Nagusian hautesle eta hautatua izatea, eta Laguntza Publikoaren Kontseilu Nagusian eta Arte Ederren Eskolan onartuak izatea. 1900 urtean, beste biltzar batek elkartu zituen feministak, baina
|
hark
ere ez zuen emaitza handirik ekarri. Hala ere, Vivianik Ganberara eraman zuen emakumeen botoaren auzia 1901ean, lehendabiziko aldiz:
|
|
|
Ez dik inoiz sinetsiko egia dela: gezurren bat asmatu eta hartan bilatuko dik kontsolamendua;
|
hark
ere ez baitu gogoko mundu honi eta dendan dituen urre zilarrei agur esan beharra. Utzi zilar eta urreak ditu hark, Herio bila etorri kalera orduko.
|
|
|
Erantzunak aurkitzetik urrun egon nintekeen arren, kontuan hartzeko puntu bat bederen banuela iruditu zitzaidan:
|
hark
ere ez zuela han behar. Nik eskolan piper egin nuen bezala, hark ere, egin behar ez zuen zerbait egin zuela hara joanda.
|
|
|
emazte haren ondoan igaro zituen urteek betilun eta bakarti bilakatu zuten. Andre hura zazpi urteren buruan hil zitzaion, eta gure Sakamantekas maitea hirugarren batekin elkartu zen, baina
|
hark
ere ez zion asko iraun: alkoholikoa zen, eta modu arraroan hil zen.
|
|
2020
|
|
|
" Jaungoikoak gorde dezala bere altzoan gure Fermin zena". Amaren jite kementsu bera erakutsi nahi du,
|
hark
ere ez zuen malkorik isuri berria jaso zuenean. Gerran hildako seme martiria familiako heroia bihurtu da.
|
|
|
Esandakoaren arabera aspaldi ibili gabea baitzen, hark ipin zezala erritmoa. Eta gogoz ekin zion; ez nuen hauspoa berotu, baina
|
hark
ere ez.
|
|
|
Hori banekien, bai, baina ez nekiena zen ea Maitenak ba ote zuen txartel horien berri. Ni, galtzak janztean hor zeudenik konturatu ez nintzen bezala,
|
hark
ere ez zuen zertan ohartu. Kartoizko nahas mahasa haztatu nuen berriro; pisua bazuen, eta ez bustita zegoelako bakarrik.
|
|
2021
|
|
|
Bizar makina piztu zuen bat batean, baina hots
|
hark
ere ez ninduen nire eldarnio gozotik iratzarri. Makurtzen sumatu nuen.
|
|
|
Hemingway bat. Eta
|
hark
ere ez ote zituen erdiak eta bi asmatu. Hobe nuen, horretarako, istorioak sortzeko neukan ezgaitasuna onartzea.
|
|
|
Eta Itziar Ander zahartuari begira gelditu zitzaion. Ematen zuen
|
hark
ere ez zuela ikusten, ez gizon gazteagoak, ez andre zimurtuak. Ez zeuden urduri baizik eta lasai, isiltasunean, bakoitza bere baitara bildurik.
|
|
|
airean txiribueltak egiten dituzten gimnastenak. Nire ama ekarri zidan gogora,
|
hark
ere ez zuen pijamarik erabiltzen eta etxetik kulerotan paseatzen zen, oinutsik.
|
|
|
Deitzen nauenero, Gotzon eta Nagore airean bueltaka izaten ditugu, baina askotan ez ditugu aipatzen. Ez dut behar ez den lekuan hatza sartu nahi, eta
|
hark
ere ez. Uste dut haietaz harro dagoela eta harrotasun horrek izua menperatzen laguntzen diola.
|
|
2022
|
|
|
Brauliori bisita egin zion azkenean:
|
hark
ere ez zuen Fidelen berririk.
|
|
|
Errealitateari so, mundu honetara jende gehiago ekartzea gaizki iruditzen zitzaidan. Uste dut bikotekidea horregatik aukeratu nuela,
|
hark
ere ez zuelako haurrik ekarri nahi. Sentipen horrek asko elkartu gintuen.
|
|
|
–galdetu zion irribarretsu. Anerrek ezetz egin zuen buruarekin, ezpainak estu eta irribarrea ahoan– Hobeto, gotzainak ere esan didalako, eta
|
hark
ere ez du ezer aldatzerik lortu. Seguru nago gure Jaunak ere noizean behin horrelako hitz zatarrak jaurtitzen zituela Pedrok edo Santiagok txorakeriaren bat esaten ziotenean.
|
|
|
Hirugarren plateraren ondoren, herabe, begi bakar batekin begiratu zion frantsesari. Tramblian, auskalo zergatik baina nahasmendu betean hura ere, begira zeukan, eta
|
hark
ere ez zuen ezertxo ere jaten. Elkarri begiratu ziotenean, areagotu egin zitzaien nahasmendua, eta begiak plater hutsetara jaitsi zituzten.
|
|
2023
|
|
|
Ostatuan, pareko mahaian, askotan topatzen nuen Miguel, eta arratsalde batean hari hasi nintzaion hizketan,
|
hark
ere ez zuelako herrikoa ematen; herrikoa izatekotan, adinez, La Plazan egotea egokitzen zitzaiola zirudielako; bazuelako lekuz kanpo kokatzen zuen zeraren bat.
|