|
2003
|
|
|
Lanaren egileek izan zituzten saguen bidez, nabarmen handitu zen uteroaren pisua, endometrioan aldaketak izan ziren (umetokiaren barnealdea estaltzen duen pareta) edo ugatz guruinen dentsitatea handitu egin zen. Faktore horiek guztiak orain arte bularreko minbiziaren eragin
|
handiagoarekin
lotuta zeuden. Era berean, jakin zuten haurdunaldian kadmioaren eraginpean zeuden animalien kumeek pubertaro goiztiarra eta bular guruinen garapen goiztiarra zutela, bularreko minbizia garatzeko arriskua %50 areagotzen duten bi faktore.
|
|
2004
|
|
|
Datuek erakusten dutenez, 1 eta 1f. aleloaren formak nolabaiteko babesarekin lotu daitezke koltza olioaren sindromearen aurrean; izan ere, aleloa duten substantzien %25 baino gutxiago gaixotu ziren. 1s aleloa kaltetuen hilkortasun
|
handiagoarekin
lotuta egongo litzateke (gaixotu ziren alelo hori duten pertsonen %60 baino gehiago). Adituen arabera, desberdintasunak genetikoak dira, baina analisi proteomiko baten bidez ere hauteman ziren.
|
|
2006
|
|
|
Ekimen horren bidez, animaliak babesteko Europako zentro bat eta Erreferentziazko Europako Laborategi bat garatu nahi dira, esperimentazio metodoak baliozkotzeko eta estandar jakin batzuetatik abiatuta prestatutako elikagaiak sustatzeko etiketatzeko. Neurri berrien oinarria da giza kontsumorako diren animaliak behar bezala tratatzea azken produktuaren kalitate
|
handiagoarekin
lotuta dagoela.
|
|
|
Ikertzaileek neurri bat aztertu zuten, egunean erretzen ziren zigarretak eta ohituraren iraupena barne hartzen zituena. Jakin zuten, oro har, tabakismoa edo “urteko paketeak” heriotza arrisku
|
handiagoarekin
lotuta zeudela. Gizonezkoetan zein emakumezkoetan, zirkulazio eritasun baten ondoriozko heriotza arriskua handitu egin zen GMI igotzean.
|
|
2007
|
|
|
Minbizia ikertzeko mundu mailako erakunde batekoa da (World Cancer Research Fund), eta gai horri buruz mundu osoan argitaratutako 500.000 azterlan berrikusi ondoren egin da. Obesitatea hestegorriko, koloneko eta ondesteko, pankreako, bularreko, endometrioko eta giltzurruneko minbizia izateko arrisku
|
handiagoarekin
lotuta dago. Alkohola ahoan, faringean eta laringean tumoreak agertzearekin lotzen da, baita esofagoan, kolonean eta bularrean ere.
|
|
2008
|
|
|
Baina gehiegi irenstea depresioa jasateko probabilitate
|
handiagoarekin
lotuta dago.
|
|
2009
|
|
|
Hondoko eskian, aldiz, behar den teknika ez da hain zorrotza, baina erresistentzia aerobiko handia behar da, egiten duen esfortzuagatik; horregatik, teknika hori erabiltzeak lesio arrisku txikiagoa du. Snowboardak, gazteenen artean ospe handiena duen modalitateak, prestakuntza fisiko eta tekniko handia eskatzen du; bere praktika lesio arrisku
|
handiagoarekin
lotuta dago, eski alpinoan baino gehiago, eta larritasun handiagoarekin, hala nola luxazioekin eta hausturekin. Edozein modalitatetako lesioak, oro har, erorketen edo talken ondorio dira, batez ere teknika ezagatik edo esperientziarik ezagatik:
|
|
|
Gehiegizko pisua kartilagoaren endekapen azkarragoa jasateko arrisku
|
handiagoarekin
lotuta dago.
|
|
2010
|
|
|
Espezialista askok ziurtatzen dute ezen rasgo delakoa antsietate nahaste ugariren azpian dagoela. Karga genetiko handia du, eta antsietate eta depresio nahasteak izateko zaurgarritasun
|
handiagoarekin
lotuta egon daitekeela uste da. Autore batzuen aburuz, antsietate maila handiaren agerpenik garbiena antsietate orokortuaren nahastea da.
|
|
|
Gainera, autoreek adinaren, sexuaren, obesitate edo tabakismo mailaren, gizarte klasearen eta gaixotasun kardiobaskularren familia aurrekarien arabera doitu zituzten inkestaren emaitzak, eta ahoko higienearen ohiturekin alderatu zuten hantura maila. Ahoko higiene eskasa gaixotasun kardiobaskularrak izateko arrisku
|
handiagoarekin
lotuta dago Emaitzek erakutsi zuten bihotz hodietako eritasuna izateko arriskua %70 handitzen zela hortzak egunean bitan baino gutxiagotan garbitzen zituzten pertsonen artean. Hala ere, arrisku globalaren indizea txikia izan zen, inkestatuen %71k egunean bi aldiz eskuilatzen baitzituen hortzak, eta %62 sei hilabetean behin joaten baitzen dentistarengana.
|
|
|
Emakumeen artean, depresioa, dimentsio paranoikoa, dieta eta gorputzarekin pozik ez egotea elikatze eredu ez osasungarriak dituzten biztanleei lotuta zeuden. Gizonen kasuan, dieta, gorputzarekin pozik ez egotea eta pertsonen arteko sentikortasuna elikatze eredu ez osasungarrien arrisku
|
handiagoarekin
lotuta zeuden. Gizonetan dauden faktore horiek populazio klinikoen antzekoak dira.
|
|
|
Sektorearen datu berrien arabera, 2010eko lehen hilabeteetan merkaturatzearen %8 hazi da, 2009koarekin alderatuta. Igoera hori gero eta eskaera
|
handiagoarekin
lotuta dago, eta segurtasun arloko erronkei egin behar die aurre, hala nola, laborantzako arrisku faktoreak saihestea eta garbiketa sistemak hobetzea.
|
|
|
Zitriko mediterraneoan erabili ohi dira, tristuraren birusarekiko eta beste landare gaixotasun batzuekiko tolerantziagatik. “Gainera, zuhaitzaren lehorte kondizioekiko tolerantzia
|
handiagoarekin
lotuta dago segurtasunuraren gazitasunarekiko erresistentzia hobetzea”, azaldu zuen ikertzaileak. “Zitrikoek sorkuntza aldaketa gutxi batzuk metatzen dituzte naturan.
|
|
|
Fruktosan aberatsak diren edariak hartzea, hala nola freskagarri gozatuak eta laranja zukua, emakumeen artean tanta arrisku
|
handiagoarekin
lotuta dago, Bostongo Unibertsitateko Medikuntza Eskolak Estatu Batuetan egindako ikerketa baten arabera. Hala ere, emakumeen artean tanta arriskua txikia denez, lana behar du.
|
|
|
Ikerketa gutxi batzuek aztertu dituzte ERCaren garapenaren arrisku faktoreak helduen bizitzaren aurretik. Ikertzaileek azaldu zutenez, aldez aurreko ikerketek erakutsi dute amaren diabetesa sortzetiko anomaliak gertatzeko arrisku
|
handiagoarekin
lotuta dagoela, nahiz eta nahastearen kontrol zorrotzaren ondorioz anomalia horien garapen tasa diabetikoak ez diren amena bezalakoa izan. Emaitza berriek aukera ematen dute diabetesaren zaintza zorrotzagoa eta haurdunaldiko pisuaren kontrola eginez gero, haurrek ERC garatzeko duten arriskua gutxitzeko.
|
|
2011
|
|
|
Triglizerido maila handi batzuek iktus iskemikoa izateko arrisku handiagoa dute gizonetan eta emakumeetan, Kopenhageko (Danimarka) Unibertsitate Ospitaleak “Annals of Neurology” aldizkariaren edizio digitalean argitaratu duen azterlan baten arabera. Halaber, lanak dio kolesterol maila handienak iktus arrisku
|
handiagoarekin
lotuta daudela, baina gizonen kasuan bakarrik. Ebidentzia medikoaren arabera, triglizerido goratuek lipoproteina hondarren, dentsitate txikiko lipoproteinen (LDL) antzeko partikulen edo kolesterol txarraren mailarik handienak markatzen dituzte, aterosklerosia eragiten duten plakak metatzen laguntzen dutela uste baita.
|
|
|
Adinak eragindako entzumen galera horren ondorio larriena isolamendu soziala da, baita depresio egoerak ere. Northwestern Unibertsitatearen ikerketaren arabera, musikarien entzumenarekin lotutako hobekuntza neuronalak ez dira bolumenaren anplifikadore gisa funtzionatzea soilik, instrumentuen, harmonien eta erritmoen bidez soinuarekin jolasteko gaitasun
|
handiagoarekin
lotuta daude. Garunaren jarduera hobetzea Esperientzia musikalak ikusmen espazialarekin eta garunak informazio berrira egokitzeko duen gaitasunarekin lotutako zorroztasun mentala ematen du.
|
|
2012
|
|
|
Hala ere, zetosiak albo ondorio batzuk dakartza, hala nola goragalea, jateko gogoa galtzea, halitosia, zefalea, zorabioak eta insomnioa. Haragi gorriaren kontsumo handia mellitus 2 diabetesaren eragin
|
handiagoarekin
lotuta dago. Proteina ekarpen handiak idorreria eragiten du, arazo ohikoenetako bat.
|
|
|
Gehiegizko pisua, bularreko minbizi mota arruntenean, berriz gaixotzeko eta hiltzeko arrisku
|
handiagoarekin
lotuta dago
|
|
2013
|
|
|
Rosa Ricok lan handia egin du erditzearen gainean azken urteotan, erditze arruntaren arretarako gidaren egileetako bat izan baita. Haren iritziz, erditzea asko medikalizatu da, eta, gida, hori saihesteko lagungarria izango dela espero du. Hala, gidak ebidentzia zientifikoetan oinarritutako aholkuak biltzen ditu, arrisku berezirik ez duten erditzeetan arreta emateko; adibidez, erditzearen fase latentean etxean lasai egotea eta ospitalera ez jotzea gomendatzen du, detektatuta baitago fase horretan ospitaleratzea arriskutsua izan daitekeela, eta esku hartze
|
handiagoarekin
lotuta dagoela.
|
|
|
Azukreak osasunean ondorio kaltegarriak izan ditzakeela dioen iradokizuna gai errepikaria da hainbat ikerketa epidemiologiko eta klinikotan, duela hamarkada batzuetatik hona. Zenbait baieztapenek esan nahi dute azukre soilen kontsumo handia hainbat baldintzatako arrisku
|
handiagoarekin
lotuta egon daitekeela: obesitatea eta gaixotasun kardiobaskularrak, diabetesa edo gibel gantzatsua.
|
|
2014
|
|
|
obesitate abdominala dago koefiziente hori 0,5 edo handiagoa denean. Sabelaldeko obesitatea: sabel irtena Hipertentsio arteriala, dislipemiak, diabetesa, minbizia eta ernalezintasuna izateko arrisku
|
handiagoarekin
lotuta dago sabeleko obesitatea. Hala ere, obesitate abdominala ez da haurren kontua soilik.
|
|
|
Izan ere, sabel irtena ez du inolako onurarik ekartzen. Sabeleko obesitatea izateko arrisku
|
handiagoarekin
lotuta dago arteria hipertentsioa, dislipemiak, gaixotasun kardiobaskularrak, diabetea, zenbait minbizi mota, baita ernalezintasuna ere. Obesitatea Espainian Obesitatea askotariko osasun arazoa da ondorioak. Bizi kalitatea debaluatzea eta autoestimua, lotutako gaixotasunak eta bizi itxaropena, besteak beste.
|
|
|
Nagusietako bat da zesarea tasa handiagoa dela gorputz masa indize altuena duten emakumeetan, haurdunaldiko diabeteetan edo haurren obesitate arriskuarekin lotutako beste baldintza batzuetan. Gainera, amagandiko edoskitze mailak ere txikiagoak dira zesarea bidez jaiotakoetan, eta beste gertaera bat obesitate arrisku
|
handiagoarekin
lotuta dago. Haurren alergiak eta zesarea Haurren sabeletik ateratzen direnean, jaioberrien hesteek kolonizatzen dituzten bakterioen arteko desberdintasunak aspalditik ezagutzen dira.
|
|
|
Sintoma horiek oso antzekoak dira, eta ezin da bereizi, haien arabera bakarrik, pertsonak gaixotasun bat edo bestea duen. Zeliakoa ez den glutenarekiko sentikortasunak ez dirudi herentziazko oinarri sendorik duenik, ez eta arazo autoimmuneak edo hesteetako ondorio larriak izateko arrisku
|
handiagoarekin
lotuta dagoenik ere. Medikuak hainbat proba egin behar ditu bi nahasteak bereizteko.
|
|
2017
|
|
|
Hala ere, Cincaren txostenaren arabera, haur gehienak (%93 baino gehiago) ez dira iristen gomendatutako 10 orduetan, eta %4, 3 ez da iristen ezta zortzietara ere. Behar baino gutxiago lo egitea gehiegizko pisua eta obesitatea izateko arrisku
|
handiagoarekin
lotuta dago. Baina haien kalteak askoz ere harago doaz:
|
|
|
Azpimarratzekoa da, gainera, gomendioa desberdina dela zein gantz motaren arabera. Hidrogenatuak eta saturatuak, batez ere, gaixotasun metabolikoen arrisku
|
handiagoarekin
lotuta daude, eta, beraz, kontrolatu egin lirateke. Elikagai oso kontzentratuak.
|
|
|
Gainera, hipertriglizeridemia beste patologia batzuen garapenarekin ere lotzen da, hala nola pankreatitis eta iktusekin. Annals of Neurology aldizkariaren edizio digitalean argitaratutako Kopenhageko (Danimarka) Unibertsitate Ospitalearen azterketa baten arabera, kolesterol maila handiagoak iktus arrisku
|
handiagoarekin
lotuta daude, eta, horregatik, ikerketaren egileek iktusaren prebentzioaren gidalerroetan sartzea pentsatu zuten, une hartan LDL kolesterolaren mailetan zentratzen baitzen. Zergatik handitzen dira triglizeridoak?
|
|
2019
|
|
|
Lanaren krisia langile klaseak bere beharrizanak asetzeko eta bere lan indarra erreproduzitzeko jasaten duen zailtasun gero eta
|
handiagoarekin
lotuta dago. Hori dela eta, soldata erlatibo eta errealen, langabeziaren eta lan kontratuen izaeraren aldaketak adierazle baliagarriak dira azken hamarkadetako pobretze prozesua egiaztatzeko, nahiz eta egia izan ezin daitekeela horretara soilik mugatu.
|
|
2020
|
|
|
AECCren ikerketa batek hanturazko dieta koloneko minbiziarekin lotzen du. Ikerketa horretan azaltzen denez, koloneko minbizia izateko arrisku
|
handiagoarekin
lotuta dago hanturaren aldeko dieta (karbohidrato, proteina, koipe, kolesterol, B12 bitamina edo burdina ugari dituena), eta horren eragina handiagoa da gizonengan emakumeengan baino. Aitzitik, antioxidatzaile ugari dituen dieta batek (frutak, barazkiak eta zuntz ugariko elikagaiak) murriztu egiten du minbizi mota horren arriskua, oxidazio estresaren aurkako efektuagatik.
|
|
|
Elikagai gomendatuak Azido urikoa jaitsi nahi izanez gero, jan beharreko elikagaiei dagokienez, medikuak dieta mediterraneoa egitea gomendatzen du, eta “esneki gaingabetuak, soja elikagaiak eta lekaleak”. Kafea hartzeari dagokionez, eta tanta arriskuarekin negatiboki lotzen den arren, doktoreak uste du “emakumeengan hiperurizemia arrisku
|
handiagoarekin
lotuta egon daitekeela, eta gizonengan arriskua txikiagoa dela”. Gehiegizko kiloak galtzea Dieta zaintzeaz gain, ezinbestekoa da pisua galtzea hiperurizemia izanez gero:
|
|
2021
|
|
|
Eta% 20,1ek bakarrik du fruta freskoa menuan. Gure elikadura ohituretan gosari osasuntsurik ez izatea obesitate arrisku
|
handiagoarekin
lotuta dago. “Egokiena da haurrek, baita helduek ere, egunean lau otordu hartzea, ahal dela bost.
|
|
2022
|
|
|
Imagen: Getty Images Haurren pobreziaren ondorioak Haurtzaroan pobrezia jasatea, modu iraunkorrean, osasun mentaleko arazoak, obesitatea eta gaixotasun kronikoak izateko arrisku
|
handiagoarekin
lotuta dago. Haurtzaro berantiarrean edo nerabezaroan pobrezia izatea zerikusi handiagoa du osasun mentalarekin eta gaixotasun kronikoekin; lehen haurtzaroan pobrezia jasatea, berriz, loditasunarekin lotzen da.
|
|
2023
|
|
|
Folato eduki bikainagatik, barazki hauek oso egokiak dira haurdun dagoen emakumearen dietarako. Haurdunaldiko lehen asteetan bitamina horren urritasuna hodi neuralaren akatsak gertatzeko arrisku
|
handiagoarekin
lotuta dago, hala nola arantza bifidoa edo anentzefalia etorkizuneko haurtxoan. Bitamina hori gehiago behar dute haurrek.
|