|
2002
|
|
|
Martigoi baserriaren parera iritsi ginenean, berriz, ez zekitèn datua jakinarazi nien: nola bertako nagusiak osaba izeba nituen eta
|
haien
seme alabak lehengusu. Eta sanmartzialetan hara joaten nintzela gurasoekin eta arreba Liberekin San Pedro eguna pasatzera, parrokian meza nagusia entzun ondoren.
|
|
2003
|
|
|
Zorigaitzez, gerlari ohi haien taldea itzaltzera zihoalarik,
|
haien
seme alaba franko ikusi ditugu, 60 hamarraldietan, zinez etsiturik eta, behin, haietarik batek ateraldi hau ere jalgi zuen: Ni hasteko, Jainkoak begira nazala, edozein gisaz, euskararen agonia luzatzetik!
|
|
2006
|
|
|
Lluis Muntanerren eskelan, haren emazte hilaren izena agertzen zen, Margarita Canals, baita
|
haien
seme alabena, Francesc eta Ana. Interneteko Kataluniako telefono gidan sartuta," Francesc Muntaner Canals" izena bilatu zuen.
|
|
|
Otsaileko lehenbiziko igandean, Migel Mailu eta haren alaba Katalina, eliza berriko kide egin ziren Garrüzeko kaperan. Nire lau urteetan, haiekin nintzen, amaren eskutik lotua, baita Domingo Abaurre eta haren andre Estefania,
|
haien
seme alabak eta goarnizioko bertze soldaduren batzuk ere. Lapurdiko kutsuko hizkeran egin zitzaigun ongi etorri.
|
|
2007
|
|
|
Eta maketo, koreano eta txurrianoei baino barre gehiago egiten genien casheroei: gure auzo inguruko baserritarrei, baserritar
|
haien
seme alabei, inguruko herri euskaldunagoetatik gure ikastetxera etortzen zirenei. Cashero:
|
|
2009
|
|
|
Regina enearen atzeko eta goiko aldean, bazegoen beste etxebizitza moduko bat, nagusia baino txikiagoa, bere sua eta bere sukaldea zituena, gonbidatuek eta erabiltzeko? osaba Ismaelek, adibidez, baita izeba Bittorik eta
|
haien
seme alabek ere aurrerago, udako oporretan herritik hirira lauzpabost egun pasatzera etortzen zirenean; ganbara partean, gainera, bazegoen leiho errezeldun bat zuèn gela bat, bakartua eta bildua, non Ismaelek lo egiten baitzuen, ez arrazoi makal batengatik: –Leihotxoa zabaldu, eta itsaso zabalaren jabe sentitzen naiz?; etxebizitza moduko hark, bestelakoan, etxe nagusiaren atzealdetik zuen sarrera, eta ñabardura hark halako independentzia bat ematen zion?
|
|
|
Arratsalde erdia zen eta iheslarietako batzuk herriko miserikordi etxera bildu ziren, nondik itsasoa ikus baitzitekeen, gaua bertan igarotzeko asmotan; ilundu baino lehen, baina, iheslariek ogi puska bat eta txokolate ontza bat zituzten askari afari?, iheslariak eta
|
haien
seme alabak etsita bezala ikusi zituelako edo, Chaplinek bere ekitaldiari ekin zion: karta jokoak, lehenik; kapelupeko euliaren edo liztorraren saioa, hurrenik, eta Charloten imitatze saioa, azkenik:
|
|
|
Migratu behar izan duten amek txarto pasatzen badute, ez dabiltza hobeki
|
haien
seme alabak. Hauen emaitza akademikoak bereziki kaxkarrak dira.
|
|
|
Regina enearen atzeko eta goiko aldean, bazegoen beste etxebizitza moduko bat, nagusia baino txikiagoa, bere sua eta bere sukaldea zituena, gonbidatuek eta erabiltzeko... osaba Ismaelek, adibidez, baita izeba Bittorik eta
|
haien
seme alabek ere aurrerago, udako oporretan herritik hirira lauzpabost egun pasatzera etortzen zirenean; ganbara partean, gainera, bazegoen leiho errezeldun bat zuèn gela bat, bakartua eta bildua, non Ismaelek lo egiten baitzuen, ez arrazoi makal batengatik: " Leihotxoa zabaldu, eta itsaso zabalaren jabe sentitzen naiz"; etxebizitza moduko hark, bestelakoan, etxe nagusiaren atzealdetik zuen sarrera, eta ñabardura hark halako independentzia bat ematen zion... erabatekoa ere bai, baldin eta etxe nagusiaren eta gonbidatuenaren artean pasabide eskaileradun bat izango ez balitz, bi espazioak batzen eta bereizten zituèn ate batera jotzen zuena.
|
|
|
Arratsalde erdia zen eta iheslarietako batzuk herriko miserikordi etxera bildu ziren, nondik itsasoa ikus baitzitekeen, gaua bertan igarotzeko asmotan; ilundu baino lehen, baina –iheslariek ogi puska bat eta txokolate ontza bat zituzten askari afari–, iheslariak eta
|
haien
seme alabak etsita bezala ikusi zituelako edo, Chaplinek bere ekitaldiari ekin zion: karta jokoak, lehenik; kapelupeko euliaren edo liztorraren saioa, hurrenik, eta Charloten imitatze saioa, azkenik:
|
|
2010
|
|
|
Tronpatuta ere ez dute nire izenik ahoskatzen, telefono zenbakirik markatzen. Aita amek
|
haien
seme alaben gainean nola, hala du munduak nire gaineko debekua jarrita: –Ez ukitu?.
|
|
2011
|
|
|
Ez du ezagutu, jakina, bere amaren haurtzaroa, baina askotan aditu dio haiek ez zirela kanpora joaten oporretan (Bermeora hiruzpalau egun gehien jota, izekoren etxera), eta nola ibili ohi ziren urte osoan kalean jostatzen, auzoko neska mutil guztiak, eskolarakoan edo handik irtendakoan, kalea berena zela esan zitekeen garai hartan. Belaunaldi hura izan zen kaleaz gozatu zuen azkena, Bilbon behintzat, eta urte gutxi batzuen bueltan automobilek jana zieten jolaslekua
|
haien
seme alabei. Itxarok eta aisiarako duten asti apurra, eskola ez ezik, beste hainbat eginbehar asmatu baitizkiete oraingo haurrei, eta astea labur geratzen zaie?
|
|
|
Gordeleku hoberen bat aurkituko zioten gero, borda on bat ausaz. Mithikileko erretorearen behialako lagun anitz bizi zen oraindik, emanen ziotenak abegia, eta
|
haien
seme alabek ere emanen zioten. Eta indarrak gorputzera itzultzen bazitzaizkion, nork jakin, Matalasek berriz ibiliko zituen herrialdeko ibarretako bideak.
|
|
2015
|
|
|
Bisitarien korridoretik barrena joaten dira patioko ate urdineraino. Emakumeen eta
|
haien
seme alaben premiez arduratzen da bereziki Chelo, Salhaketa elkartearekin elkarlanean. Lehen orduan ospakizun erlijiosoa egiten dute andreekin, guztiak borobilean jarririk, Biblia irakurri eta teologia solidarioaz mintzatzen dira; ondoren, gizonezkoekin ospatzen dute eukaristia, apaizarekin egiten baitute bisita.
|
|
2016
|
|
|
Nonahi auziak antolatu zituzten, ez haurdun egoteagatik, baizik eta jende berriei gehiegi erakusteagatik. Kepa bezalako jendeak haien burasoak iroiztatzen hasi ziren, buru makur izateagatik eta
|
haien
seme alabei zientzia lanetan aritzea debekatzeagatik.
|
|
|
Migrazio mugimenduak gertatu diren guztietan izaten da sentimendu bera, ez da horren kasu berezia gure emakumearena, eta horretan ez du axola gehiegi migratze hori arrazoi politikoek edo ekonomikoek eragindakoa den, batean zein bestean joan beharra duzu, alde eginarazi dizute zeurea zenuen lurretik, eta harekiko harreman gazi gozo bat izango duzu beti horrez geroztik, batzuetan gozoagoa, besteetan gaziagoa, eta lurralde berrian hobetoxeago edo okerxeago moldaturik ere, beti izango zara arrotza, inoiz ez zara guztiz bertako izango, bertakoen moduan barre egingo eta bertakoekin negar egingo, horixe izaten da beren herritik joan behar izan dutenen patua, eta ezin esango dugu lerrootan beste hainbat tokitan zabalago eta xeheago azaldurik dagoena. Diferentea da
|
haien
seme alaben kasua, ordea: hegazkinean doan emakume honen antzera, zalantza batean bizi dira, bitasun bat dago haien nortasunean, gurasoen jatorrizko lurraldeak eta beren jaioterriak, biek egiten dute indarra, biek egiten dute tira, eta momentu jakin batean bakoitzak erabakiko du zer izan nahi duen, nongoa sentitzen den, eta nork bere atxikimendua behin betiko finkatuko du gero.
|
|
2017
|
|
|
Liburuan, sorginak bizirik erre behar zirela zioen, sutara bota aurretik, errukiz? ito beharrean; kauterizatu egin behar ziren, haien haragia hil aurretik ustel zedin, eta
|
haien
seme alabak ere erre egin behar ziren.
|
|
|
130? 31). Uzta garaian jaunaren lurretan lan egitera deitzen zituztenean, maizterrak ez ziren joango ez eta
|
haien
seme alabak bidaliko ere10, edo berandu joango ziren, halako moduz non uzta laboreak hondatu egingo ziren, edo gogorik gabe egingo zuten lan, atseden luzeekin, eta oro har esan txarreko jokatuz. Hori dela eta, jaunek estu gainbegiratu eta zaindu behar zuten lana, etengabe, gomendio honek nabarmentzen duen bezala:
|
|
|
Martaren txioa: . Besarkada handia Arantza, Mikel eta
|
haien
seme alabentzat. Bihotz bihotzez?.
|
|
|
Rivera eta Ceballos bezalakoak barruan nahi ditut luzaroan, ahal bada, baimenik gabe. Mikel eta Arantzak piztia gaizto hauengandik babestuak izatea merezi zuten eta beste hiritar guztiek eta
|
haien
seme alabek ere bai.
|
|
2018
|
|
|
Britainia Handian, azken 50 urteetan baino ez da bihurtu emaztea etxeko zerbitzari bakar. Bikote ezkonduak eta
|
haien
seme alabek osatutako mundutxo hori (nahiz eta gaur egun horixe jotzen den familia egoki baten osaera normaltzat) ez zen erabat sortu oso berriki arte. Britainia Handiko 1851ko erroldari buruzko txostenean, familia ulertzeko modu zaharrago bat agertzen da oraindik; bertan, honela idatzi zuen erregistratzaile nagusiak:
|
|
|
Egitura eta bereizketa patriarkalak ez daude, adibidez, 1867ko Erreforma Legearekin hasi eta 1968ko zurrunbilorainoko urteetan bezain sendo. Lehengo manufaktura industriak desagertzen ari dira, baita langile gizonezkoaren, haren sindikatuen eta haren klase elkartasunaren eta anaitasunaren loraldiaren jokaleku izan ziren beste esparru batzuk ere, eta enpleguaren gizarte baten ideiak utopia dirudi orain; Estatu Batuetan, Australian eta Britainia Handian, familia (hots, ogia etxera ekartzen duenak, haren emazte mendekoak eta
|
haien
seme alabek osatutako familia) gutxiengo bat da orain; pribatuaren eta publikoaren bereizketa/ integrazioa arazo politikotzat jotzen da; luzaroan iraun duten leialtasun politiko batzuk desegiten ari dira, eta mugimendu sozial berri zenbait lehengo auzien antzekoak ari zaizkio mahaigaineratzen feminismoari, baina bestelako ikuspegi batzuetatik. Gizonak interes bereziz ahalegindu dira beren sexu eskubidearen legeak isilpean jarrai zezan, baina badago aukera eztabaida eta ekintza politikoek gizarte zibileko dikotomia patriarkaletatik harago jo dezaten eta jendeak harreman askeak sor ditzan, halako moldez non femeninotasun autonomotik abiatuta egingo baita gogoeta gizontasunari buruz.
|
|
|
Ez zituztela umeak traumatizatu nahi heriotzaren kontuarekin eta nahiago zutela ihes egin izanaren bertsioari eutsi. Eta eskertuko zutela
|
haien
seme alabek ere, guk, alegia, jarrera horrekin bat egitea, bizilagunen presentzian geundenean behintzat.
|
|
|
Eta ahalegin guztiak egin nituen berarentzat gustagarri izateko, e. Baina alferrik:
|
haien
seme alabei oparitzen nizkien super-heroien komikiak ere ez zitzaizkion gustatzen eta?
|
|
|
Baina niretzat aztoragarri zena, anekdota hutsa izan zen amarentzat, kontu barregarri bat besterik ez. Bere gisako etxekoandreen artean imajinatu nuen, oilategian baleude bezala denak kokoriko,
|
haien
seme alabek etxeko eginbeharretatik libratzearren asmatutako trikimailuen antologia bat osatzen. Baina ordu erdiren buruan etxeko atea jo zuten, eta amak kolpean irentsi behar izan zuen bere sarkasmo mingarri hura, atea zabaldutakoan zein eta Kilopondio bera azaldu baitzitzaion, aldameneko bizilagun berritsua gatz eske azaldu beharrean.
|
|
2020
|
|
|
Itsasoa entzun nahi dut, ez nizun beste ezer eskatu. Yate handi batean eman genituen bi aste, zure lagun batzuekin eta
|
haien
seme alabekin. Gizonek zigarroak erre eta whiskiak edaten zenituzten, ohi bezala, gauza inportanteak konpondu behar zenituztelako.
|
|
2021
|
|
|
Haien aurpegiak ikusteak harritu nau: izen abizenak dituzte, bizitza bat, sentimendu multzo bat, non sentimendu onik ere izango den, adibidez
|
haien
seme alaba edo bizilagunekiko. Beltzak, ordea, hilda nahi dituzte, eta etxeak erretzen dizkiete haien ingurutik alde egiten dezaten.
|
|
|
Iraupeneko eskia egin genuen egun batez. Beste sei egunak etxean egonean eman genituen, gurasoen lagunekin eta
|
haien
seme alabekin batera.
|