|
2000
|
|
|
Hango mugimendua, handik aitzina, La Habanako portuan...! ...tzeek gazta zeramaten saski batzuetan, edo bizkotxo ogia, zeina baitzen, bidaia luzeetan, oinarrizko janaria; hauek, berriz, ur upelak eta olio dupak zeramatzaten arrodaka, eta haiek ardo zahagiak eta pattar bonbilak bizkar gainean; haiekin batean, bertze gizon batzuk kutxa batzuen garraioaz arduratzen ziren, zeinetarik batzuek bakailao lehorrak baitzeuzkaten eta bertzeek urdaia; finean, otarretxo
|
haiek
ere ez ziren falta, zeinetarik batzuek laranjak, limoiak, bananak eta bertze anitz fruta berde baitzeuzkaten, itsasaldian apur bana helduz joan zitezen, eta bertzeek tipulak eta baratxuriak, eltzekoen gozatzeko..
|
|
2004
|
|
|
Eta ziur egon, Oskar, ez diegula ezer dohainik emanen. Bestalde,
|
haiek
ere ez digute deus ere eskainiko. Dena den, erran dizudan bezala, nazioarteko egoera alde izan genezake orain... behar bezala jokatzekotan, noski.
|
|
2005
|
|
|
–Ez badakigu zer egin dizuten, behintzat
|
haiek
ere ez dute zugandik informaziorik jasoko. Gura badute, etor daitezela bila.
|
|
2006
|
|
|
Nire bahitzaileek norekin tronpatzen ninduten ez zuten argitu. Hain segur ere,
|
haiek
ere ez zekiten zuzen. Berekin atxiki nahi ninduten, frantsesendako edo jaun erreboltariendako opari.
|
|
2007
|
|
|
Baina pentsamenduek ere, oso etereoak diruditen arren, heldulekuren bat behar dute, oinarri entzungarri edo ukigarriren bat, halakorik ez izatekotan, beren buruaren jiran bueltaka aritzen baitira. Pentsa, pentsamenduak pentsamenduei buruz pentsatzen, zentzurik gabeko zurrunbiloan,
|
haiek
ere ez baitute ezereza jasaten.
|
|
2008
|
|
|
izerdi hura, lurrari zeriona baina enborrean gora zihoana, adarretatik zintzilik zeudèn mila lore hori haietaraino? Baina, aldi berean, lore hori
|
haiek
ere ez ziren jada loreak, eguzki puska txiki batzuk baizik, elkarrengana bilduz joan zirenak, eguzki ezin distiratsuago bat osatzeko. Lurra nintzen, eguzkia nintzen?
|
|
|
izerdi hura, lurrari zeriona baina enborrean gora zihoana, adarretatik zintzilik zeudèn mila lore hori haietaraino... Baina, aldi berean, lore hori
|
haiek
ere ez ziren jada loreak, eguzki puska txiki batzuk baizik, elkarrengana bilduz joan zirenak, eguzki ezin distiratsuago bat osatzeko. Lurra nintzen, eguzkia nintzen... zer gehiago eska daiteke bizitza honetan, markes jauna?
|
|
2009
|
|
|
eta gainerako anai arrebek ere halatsu; marrazki haietatik, ordea, bat zegoen guztiz desberdina; izan ere, Gabino etxeko marrazkilaria zen, batzuetan ezohiko marrazkiak egiten zituena, zailenak ere bai usu; marrazki hura, baina, errazen arteko errazena zen, beltzez margotu ez zuen, bada, orri zuria!; gero, neska mutilek, ohi bezala, marrazkiak elkarri erakusteari ekin ziotenean, Gabinori ez zion inork harridurazko iruzkinik ez jakin minak eragindako galderarik egin, hain zen, hain behar zuen? guztientzat marrazki hura esanahi garbikoa; eta Nazariok eta Reginak ere marrazkia ikusi, eta
|
haiek
ere ez zioten galderarik egin, ordurako ederki jakin balute bezala jakin beharrekoa, Regina enean haragia gau bihurtu zela, gaua bera ere, gau guztien gaua, haragi bihur zedin.
|
|
|
Eta Gabinok anai arrebei esan, eta nola
|
haiek
ere ez baitzekiten ezer, aitari galdetu zion bazkalorduan, ohi bezala inozente, ohi bezala xalo:
|
|
|
informazio hura ez zen, haatik, Gabinoren begirada batetik jasotakoa izan, haren marrazki batetik baizik, anai arrebak beren koadernoetan marrazkiak egiten ari zirèn beste egun haietako batean: ...usu; marrazki hura, baina, errazen arteko errazena zen, beltzez margotu ez zuen, bada, orri zuria!; gero, neska mutilek, ohi bezala, marrazkiak elkarri erakusteari ekin ziotenean, Gabinori ez zion inork harridurazko iruzkinik ez jakin minak eragindako galderarik egin, hain zen –hain behar zuen– guztientzat marrazki hura esanahi garbikoa; eta Nazariok eta Reginak ere marrazkia ikusi, eta
|
haiek
ere ez zioten galderarik egin, ordurako ederki jakin balute bezala jakin beharrekoa, Regina enean haragia gau bihurtu zela, gaua bera ere –gau guztien gaua– haragi bihur zedin.
|
|
|
Eta Gabinok anai arrebei esan, eta nola
|
haiek
ere ez baitzekiten ezer, aitari galdetu zion bazkalorduan, ohi bezala inozente, ohi bezala xalo:
|
|
2010
|
|
|
Azaldu nahi badute azalduko dira, eta bestela, ba, nahi dutena egin dezatela. Pentsatzen dut,
|
haiek
ere ez direla oso eroso sentituko. Egoera hau ez da inorentzat atsegina.
|
|
2012
|
|
|
Ez zitzaigun burutik pasa haien janaldiari traba egitea, eta
|
haiek
ere ez ziren gutaz gehiegi arduratu. Ostiralek tiro egin nahi zien, baina ez nion inolaz ere utzi, uste genuena baino arazo larriagaoa baikenuen esku artean.
|
|
2013
|
|
|
Raissak bazekien hura: buruz zekien, ordea, hitzek ehundutako pentsamendu edo arrazonamendu baten bitartez; Raissak emakumearen egoera bidegabea salatzen zutèn liburu bakan batzuk irakurriak zituen ordurako, eta
|
haiek
ere ez zioten bertzerik erraten: ez kezkatzeko, emakumezkotasuna ez zegoela ugalkortasunarekin nahitaez lotua; erran ere egiten zion senarrari, gai hura mintzagai zutenean:
|
|
|
Raissak bazekien hura: buruz zekien, ordea, hitzek ehundutako pentsamendu edo arrazonamendu baten bitartez; Raissak emakumearen egoera bidegabea salatzen zutèn liburu bakan batzuk irakurriak zituen ordurako, eta
|
haiek
ere ez zioten bertzerik erraten: ez kezkatzeko, emakumezkotasuna ez zegoela ugalkortasunarekin nahitaez lotua; erran ere egiten zion senarrari, gai hura mintzagai zutenean:
|
|
2014
|
|
|
gaitza oso zabaldua zagon gremio horretan. Baina
|
haiek
ere ez diten sinesten arrunkeria hori.
|
|
|
Holakoak entzun behar dira funtzionarioak txosten korapilatsu bat betetzen duen bitartean, baina ulertzen dut:
|
haiek
ere ez dira inor zenbakiak gora eta behera mugitzen ez badituzte, nik laster erratza astinduko nuen bezala.
|
|
2015
|
|
|
Kerintriako paraje
|
haiek
ere ez ziren bihotza alaitzen dutenetakoak. Harkaitzez eta belar hezez jantzitako muinoak lerro malkartsuetan konkortzen ziren, tontorrak lanbrotan galdurik.
|
|
2016
|
|
|
Ez zuen besterik behar zaintzaileak. Pila
|
haiek
ere ez zituen behar, irratirik ere ez zeukan eta. Ez zuen gauetan beste ahotsen konpainiaren premiarik inoiz sentitu.
|
|
2017
|
|
|
Madrilek ez. Nazioarteko bitartekari
|
haiek
ere ez, baina 2016ko urrian Brian Currin HNT Harremanetarako Nazioarteko Taldeko koordinatzaileak Berria n zioen Madrilen eta ETAren artean lanean aritu zen nazioarteko erakundeak HNTri helarazi ziola bi parteak ados jarri zirela Aieteko konferentziaren aurretik. Currin:
|
|
2018
|
|
|
Bazekien grabaziora gidoirik gabe agertzen bazen arazoak izango zituela, Andrearen ama haserretu egingo zela. Farah arrebari eta Nasim anaiari galdetu zien baina
|
haiek
ere ez zekiten ezer.
|
|
|
Haien bizimodua oraindik ere gogorragoa iruditu zitzaidan, sukaldeko zoruan lurra baitzuten eta udan askotan oinutsik ibiltzen baitziren. Gainontzean,
|
haiek
ere ez zuten etxean argindarrik, kafea txikoriarekin egiten zuten, ez zuten dutxarik edo bainuontzirik, eta neguan, izotza egiten zuenean, denek sukaldean egiten zuten lo beheko sua piztuta. Periferiako azoka horietara saiatzen ginen biok elkarrekin joaten.
|
|
2019
|
|
|
Kolegekin, berak zioen moduan. Ez ninduen haien aurrean ia aurkeztu, eta
|
haiek
ere ez zidaten ezer esan. Billarrean jolastu nahi al nuen, besterik ez zidaten galdetu.
|
|
2020
|
|
|
Berak, noski, ez zuen ezagutzen. Bere lagunei galdetzen hasi eta
|
haiek
ere ez zutela sekula ikusi erantzun omen zioten eta zerbitzarien artean ibili omen ziren galdezka. Euskal Filologia ikasten ari zen morroi batek kontatu zien idazle baten itxura guztia hartzen ziola eta bere mugikorrarekin sarean bilaketa azkar bat egin ondoren aurkitu zuten haren arrastoa.
|
|
|
Barraren gibelekoa tatuajez betetako mutil bat da, 30 urteak aspaldi pasatuak izan arren gazte mantentzen dena, edo hala bizi nahiko lukeena. Ikusi dute Marie sartzen, baina
|
haiek
ere ez dira beregana hurbiltzen saiatzen, hain dago bere kafesnean begirada iltzaturik.
|
|
2021
|
|
|
Ogi ore beltzez tindatua, erabateko iluntasunean. Ozta ozta urratzen dute belztasuna tximistek,
|
haiek
ere ez baitirudite amore emateko prest.
|
|
|
Ostiraleko joko lagun
|
haiek
ere ez zuten zirkinik egingo. Ezer gertatu ez balitz bezala jarraituko zuten jokoan, zu anbulantzian sartu eta ziztu bizian Santimoteo ospitalera ekarri zintuztenean.
|
|
|
–Berdin zait –berba
|
haiek
ere ez zituen lehenago pentsatu; eta hala ere han zeuden, esateko prest: jadanik ez naiz bizi; hildako baten antzekoa naiz– Oroitzen al zara?
|
|
2022
|
|
|
Karrikaren amaieran, Hildakoen Monumentuaren eskeletoa altxatzen zen lokatzezko itsaso baten erdian. Lan
|
haiek
ere ez zeuden oso aurreraturik. Institutuan, Andia jaunak errana zigun eraikinak Europako kupularik handiena izanen zuela, baina iluntze hotz hartan monumentuaren egitura osatuko zuten nerbio okerrak bakarrik nabarmentzen ziren zeru ilunaren kontra, saihets hezur alimalekoak bezala.
|
|
|
–Ez naiz poliziaren oso zale. Eta, nolabait errateko,
|
haiek
ere ez dira nire lagun minak. Erran duzu arrosa bat nahi duzula.
|
|
|
Ez dakit zerk ematen zidan nahigabe handiagoa: txantxaren eta egiaren arteko muga bereizezinean dantzan aritzeak edo erraten ari zena egia izan zitekeela pentsatzeak –eta hori pentsatzen nuela ohartzeak– Egoera arrunt batean, erran izanen nioke
|
haiek
ere ez direla uste duten bezain jakintsuak, denak. Antzu gelditzen direla alkoholaren edo urduritasunaren eraginez zakila altxatzen ez zaienean, eta jokatzen dutela zakiletik harago mundurik ez balego bezala.
|
|
|
Edo ni jostetan eta haiek ni jostarazten, gazteena bainintzen. Baina
|
haiek
ere ez ziren burasoei garagarnoa eskatzeko bezain helduak oraino: etxetik kanpo baizik ez zuten edaten.
|
|
|
Baina Paulak ez du horrelakorik gogoratzen, eta amei galdetzeaz nekatu zen halako batean:
|
haiek
ere ez zuten ezer gogoratzen. Arazorik ez igogailuekin txikitan.
|
|
2023
|
|
|
Bixentek ez zekien euskaraz, ez bere emazteak, ez anai arrebek. Gurasoei buruz ez daukat informaziorik, baina litekeena da
|
haiek
ere ez ikasi izana, edo umetan jaso eta gero galdu izana. Bixentek berak gabezia eta galera moduan bizi zuen bere herriko eta bere herriaren hizkuntzaz komunikatu ezina, eta" arrazoi historiko politikoak" aipatzen zituen galtze hori azaltzeko.
|
|
|
Urte batzuk geroago, nerabezaroko adiskide xarmant eta edukatuek azalduko didate beraiei behingoan irakatsi zietela dena, patxadaz, loretxoa eta hazia, amaren magalean eserita, eta amak irudi polit bat marrazten zien, guztia zen harmoniatsua, ia geometrikoa, dena zegoen ondo egituratua, bai atalen deskribapena, bai prozesuaren azalpen xehea. Ez diet inbidiarik, ordea,
|
haiek
ere ez baitzuten jaso gidaliburu pertsonala, benetan balio duen bakarra. Aurrenengo oroitzapena, lau urte nituenekoa:
|