|
2000
|
|
|
Orduan euskaldun gehiagok irakurri ahal izango du gu barrutik ikusi gaituen amerikarraren liburua. Atzerritarra izanda ere Mark Kurlanskyk bertakook erabiliko genituzkeen erreferentziak erabiliz idatzi du
|
gure
iraganaz eta orainaz. Erbestekoa izanagatik, gure begiez idatzi du, handikeriarik gabe.
|
|
|
Euskararen alderako argudioak erabiltzeko, uste dut on zaigula euskarak historian zehar izan dituen gorabeherak ezagutzea. Asmo horrekin egin nuen Euskararen ostarteak (1998) deritzan liburua,
|
gure
iragana era orokorrean agertuz.
|
|
|
Eta beharturik eta obligaturik gaude, halatan, Gaztelari leial izaiterat eta esker oneko —eta, bere ukabila goratzen zuela, baita boza ere, akabatu zuen—: Ehundabatgarrena da leialtasun horren froga eta ehundabatgarrena da gure ohorea, eta hargatik ipini behar dugu ehundabatgarrena
|
gure
iragan beltzari beha!
|
|
|
liburutegien jardun osoari helBiblinleka du zaio eta irtenbide bateratsuak proposatu dira. Proiektu hau bultzatu dutenen artean, ezbairik gabe, Hezkuntza eta Kultura Departamentuko zenbait goi kargudun aipatu beharra dago, autokritika serioa egin,
|
gure
iragana arretaz aztertu eta norabidea ezartzea eskatzen zutenei —Elkartetik nola beste arlo batzuetatik— entzuteko behar adina adore eta sentsibilitatea erakutsi dutelako.
|
|
|
Aitor dezakegu
|
gure
iragana hondoratu zela,
|
|
2001
|
|
|
Nolabait ere, gurea, eskolan aita langilea dela esatea lotsa ematen dion umearena bezalakoa da. Hortik dator
|
gure
iragana aldatu nahia... eta Xemeiniren jarrera hori ere. .
|
|
|
Baina jantzien kontu hori baino haratagoko gorabehera bat ere ageri dahorren guztiaren atzean:
|
gure
iraganaren eraikuntza ez da historiako liburuetan soilikegiten (A. Lertxundi,. Garenaren neurria?).
|
|
|
Egia da
|
gure
iraganak lausoa izan behar duela gure inguruko jendearentzat, geuretzat ere den bezala, baina neska hori ez dut ezagutzen. Eta berak, ostera, hornidura bat bezala nabilela igartzeko beste ezagutzen nau.
|
|
2002
|
|
|
eskema interpretatibora (ikus, adibidez, 1970 urte inguruanklandestinitatean lantzen ziren eztabaida historiografikoak), hau da, euskalkomunitatea bloke itxi eta trinko gisa ulertzera, Euskal Herritik at bestelako bloketrinko eta erasokorrak baleude bezala. Imajinario hori gainditu beharra dugu, Euskal Herria igarolekua izan delako eta itsasbazterrean zabal zabalik egon delako.Eta
|
gure
iraganean, ez dira izan barnealdeko kontraesanak, endogenoak, soil soilik; Monarkiak, Estatu nazionalak eta abar neutralak ez direlako.
|
|
|
Aldi berean, tradizioa ere unean uneko aurrerapenaren araberaasmatzen, sortzen edo berridazten dugu. Bakarra ote da tradizioak eta aurrerapenakosatzen duten binomioa,
|
gure
iragana eta oraina azaltzeko eta ulertzeko. Historiabera iraganeko zerbait bezala jotzen da, historiari buruzko azterketak egitekounean.
|
|
|
Ez da galdera berria
|
gure
iragan intelektualean. Hiru esparru bereizten ditut:
|
|
|
Memoriak, benetakoa izateko, historia izan behar duelako... Eta
|
gure
iragan hurbila ez delako oraindik historia, orainaldi amaiezin lazgarria baizik?).
|
|
2003
|
|
|
Beste teoria batzuek, esaterako, konduktistak, ez dute
|
gure
iraganaren kutxa beltzean sinesten, eta emaitza terapeutikoak orainaldian eta kontzientean oinarrituta bilatzen dituzte.
|
|
|
Ondorengo aroen emaitzak
|
gure
iraganean
|
|
2004
|
|
|
Euskara berezkoa dugu, gurea den bakarra. Hori lurralde osoan legez jaso eta bete ezik ezinezkoa bihurtzen da garena izatea,
|
gure
iragan eta orainarentzat etorkizuna eraikitzea, berdintasunez euskara ematea. Euskaldun guztientzat berdintasun legala lortzea beharrezkoa dugu.
|
|
2005
|
|
|
Gero, arrantza egiteko behar dira tresnak, sareak eta hori guztia (eta gizonak emakumeak ez dirudi sekula ibili zirenik)... Ezin dugu
|
gure
iragana eskuilatu. Sekula ez gara izan demokrata errubio, begi urdinak!
|
|
|
Hiru giroko narrazioak dira hemen agertzen zaizkigunak, aldez edo moldez hirurak giro historikokoak: batetik, Edorta Jimenezen literaturan agertzen diren Erdi Aroan girotutako kondaira antzeko narrazioak(" Akitaniatik datorren berba berria"," Itsasoa sutan"," Zerutik ifernura");
|
gure
iragan hurbilagoan girotutako narrazioak (Laudanoa eta sutautsa); eta gerra zibilaren osteko gertaeretan oinarritutakoak(" Epopeiak"," Itotakoen arrastoa"). Lehenengoek iragan mitiko baten berri ematen digute (lamiak, zaldunak, erromesak, kostaldeko fraideak...).
|
|
|
Gure erudizio maila, entziklopedietan eta hiztegigintzan laburtzen dugu na, XX. mendean zehar eta, bereziki, azken 20 urteotan gehiago emendatu da eta sakonago ezagutzen dugu
|
gure
iragana. Hala ere, oraindik behin behine ko azpiegiturazko lanen gabezia nabarmena da historia arloan.
|
|
|
Atal honek azterketa berezia merezi luke autorez autore. Hala ere, zenbait gogoeta orokor azalduko ditut.ETORKIZUNARI BEGIRAAzpiegiturazko ikerlanak burutu behar dira, oraindik
|
gure
iraganaz eza gutza urria dugulako Euskal Herriko ikuspegia garatuz. Euskal Herria, edo zein herri bezala, anitza eta moeta askotakoa dugu eta kostaldeko herrialdeen edo barrualdekoen dinamika eta denborak ez dira berdintsuak.
|
|
2007
|
|
|
Eboluzio dietak oso emaitza onak izan ditu. Gantz saturatuak utzi eta barazki gehiago janda,
|
gure
iraganean ikasteko gauza asko daukagula erakutsi dute. Jaten dutena aldatuta bakarrik itzelezko beherakada izan dute kolesterolean; sendagaiak hartuta izango zutenaren parekoa.
|
|
2008
|
|
|
Euskaldunek XVI. mendean Espainiaren alde edota 1936ko Gerra Zibilean Francoren alde egin zutela erraz ahazten dugu. Gure memoria ondo aztertzen badugu
|
gure
iraganaren konplexutasuna ageri da.
|
|
|
Horregatik, kosta ahala kosta, euts diezaiogun geureari:
|
gure
iraganaren jatorriari, orainaren erro berrituari eta etorkizuneko mundu anitzari. Ez diezagula ustezko paradigma neutralaren ziriak iruzurrik eragin, geure herriaren duintasuna nazionalismo totalitario horien balioetan eta demokrazian urtzeko.
|
|
|
Bestalde, lerro hauek, gogo biziz eta esker onean idazten ditut nik neuk ere ikerketa honen bidez asko ikasi dudalako eta etorkizunari begira bestelako erronkak ekarri dituelako. Pertsonen biografiak bere osotasunean ikertuz, euskal gizartearen tokian tokiko eta bertatik bertarako aktoreen esperientziaz gogoetak eginez
|
gure
iragana eta gaur egungo gizartearen ezagutza sakonagoa izango da.
|
|
|
«Espainia, estatu tresnen bitartez eta espainiarkerian diharduten zenbait kultur inguruneren laguntzaz, sustatzen ari den uniformetzea» salatu dute 60tik gora galiziar, katalan eta euskal historialarik. «Historiaren ikuspegi elitista batek ezabatu egiten du
|
gure
iraganetik langileen, errepublikazaleen edo herritarren testigantza oro», adierazi dute. Galiziako, Herrialde Katalanetako eta Euskal Herriko kulturen eta hizkuntzen alde eta haiek normalizatzearen alde egingo dutela jakinarazi dute.
|
|
|
Gustuko lana izateaz gain, diru pixka bat egiteko modua izan zen; ez askorik, jubilazioari laguntzeko adina, besterik ez”. Aurreko belaunaldiko bi kide maitagarrirekin batera,
|
gure
iraganaren zatitxo bat haiekin batera joan zaigu. Mila esker egindako ahaleginagatik.
|
|
|
Egun, bai arrazoi naturalengatik, bai giza jarduerengatik, mehatxupean dauden meategiguneak bereziak eta paregabeak dira,
|
gure
iragan industrialaren ondare historiko izateaz gain. Horrek ingurune horiek eta han bizi diren organismo endemikoak babesteko garrantzia eta premia nabarmentzen du ikuspuntu ekologikotik, teknikotik, zientifikotik nahiz ekonomikotik.
|
|
|
–Fetitxismoaren ergelkeriara jolastuko gara, orduan, bota dit Barrutiak?, denbora galtzea da baina... Benetan zure aitaz eta
|
gure
iraganaz mintzatu ginateke. Eta tragedia bat egiteko jo egin ninduzun, baina oraindik ez zaude prest.
|
|
|
Behin baino gehiagotan entzun behar izan dugu honako galdera hau: Zergatik ikertu behar dituzte gure harremana, gure ekonomia,
|
gure
iragana eta gure familia. Aita eta ama biologikoak izateko ez badute egokitasun agiririk eskatzen, zergatik eskatzen digute guri haur bat adoptatu ahal izateko?
|
|
|
Gurea inposatzeko baliabide ez etiko batzuk erabiltzea, bat batean biktima izatetik borrero bihurtzea litzateke. Ez, zentzu honetan ez da onartu behar, onartzea aipatzen dudanean,
|
gure
iragana izan den moduan begiratu behar dugula esan nahi dut, bere alde txarrenetan eta baita onenetan ere. Hay que aceptar el hecho, no la practica, gertaera onartu behar da, ez bere praktika.
|
|
2009
|
|
|
Gu Gira
|
gure
iraganaren hazia, gure etorkizuneko fruitua
|
|
|
Guztiek dute zerbait esateko Irungo Nazioarteko Zubiaren inguruan. Euren oroimenean gordeta dauden
|
gure
iragan hurbileko pasarte horiek gogora ekarriko dituzte dokumental honetan.
|
|
|
horrelako zerbait dira inauteriak ere, mozorroak). Guk geuk nola ikusten dugun orain geure burua, jendaurreak nola uste dugun ikusten gaituela, gure sinadura, izena,
|
gure
iragana, obligazio bat bihurtzen zaigu, kaiola bat, apurtu beharra sentitzen duguna. Gandiagak Madrilen, bera izanez, baina arras bestelako obra batean jardunez, bera beste norbait bihurtzeko, askatasun berri batean murgiltzeko aukera harrapatu nahi du.
|
|
|
Beste biloba batzuk imajinatzen ditut Mendebaldean, hasierako letra berdinei begira, Euskal Herrian deitura hori bera duten ahaideetako batzuek bezala, nire familia euskaldunari buruzko istorio honen irakaskizuna iradokiz: gure amama euskaldunak lotzen gaitu,
|
gure
iraganera, bai, baina baita elkarrengana ere gaur egun.
|
|
|
Elkarrizketa asmatu hori nire lehengusu Bernardok Euskal Herriko egunkari bateko zutabean eman zuen argitara,
|
gure
iragan denbora komunaren bila Bizkaian barrena egindako bidaien ondoren. Pasadizo horren bukaera bereziaren kontakizuna hau da:
|
|
|
subjetibitatearen ikuspuntua babesten eta iraunarazten du, letra larriz idazten den historiaren aldea, bigarren eta hirugarren mailako pertsonaia eta gertakariei eskaintzen die arreta eta gaitasun berezia du gertakari orokor nagusi eta garrantzitsuen dimentsio pertsonala, galkorra adierazteko. Horregatik, gerra zibilak literatura gaia izaten iraungo du, gutaz, gure aurrekoez
|
gure
iraganaz eta errealitate larriei aurre egin behar dien gizaki ororen esperientziaz diharduelako.
|
|
|
Handik gehiegikeriak edo alde onak etor litezke. Nire ustez memoriaz ari garenean,
|
gure
iragana modu kritikoan aztertu egin behar dugu, bainanolabait krisol edo arrago kritiko bat egin behar du giza eskubideen eta demokraziaren ikuspegietatik. Orduan handik etorriko zaigu, iraganean zer egin dengaizki eta zer dagoen konpontzeko. baina beti etorkizunari begira.
|
|
|
Nik, aldiz, umorea, irudimena eta zorroztasuna aholkatuko nizkieke Historia ofizialaren bozgorailuekin lehiatu nahi dutenei. Noizbait izan dugu
|
gure
iragan distira gabeari begirada kritiko eta ikonoklasta luzatzeko tenorea.
|
|
|
Haien artean da Sydney Brenner Nobel sariduna. Mende honetarako biologiaren erronka intelektual handienetakoa da
|
gure
iragan biologikoa osatzea, organismo konplexuak, gu bezalakoak, nola eboluzionatu duten ulertzeko, azaldu du Brennerrek.
|
|
|
Justiziak aurrera egin behar du herri honetan, eta ez diogu oztoporik jarri behar barkamenaren eta aministiaren legeekin. Eskuinak ahalegin guztiak egingo ditu
|
gure
iragan iluna argitzeko mekanismoak geldiarazten.
|
|
2010
|
|
|
zerbait hain traumatikoa eta indartsua gertatu zen Hegelekin, oraindik ez garela bueltan etorri. Hegel ez da
|
gure
iragana, gure etorkizuna baizik. Hari buruz dauzkagun ohiko nozioak… Kierkegaardek, Schopenhauerrek eta baita Marxek ere egindako kritikek huts egiten dute nire ustez.
|
|
|
itzulpenak batez ere atalka egingo ziren (testu idatzi pastoralen barruan), nahiago lan hori Biblia Vulgata tik egiten bazen13, eta itzulpena bere soilean eman partez betiere ohar eta iruzkin ordodoxoz lagunduta. arau horrek bereziki balio izan zuen espainian eta gaztelaniaz. testuinguru horretan ulertu behar dira ondoren hona dakargun autorea (pedro Malon etxaide), beronen obra (La conversion de Magdalena, 1588) eta gaztelaniaren erabilpen teologiko pastoralari buruz erakutsi zuen jarrera aurrerakoia. euskal munduarekiko arrotza dirudien Manifestu honek orrialde hauetan hemen agertzeko badu bere arrazoirik. Mendeak zehar euskaldungoak hainbat aukera historiko galdu ditu hizkuntza idatzita emateko, eta eremu idatzian kultura eskolatuari bidea urratzeko. erdi aroan egon zen halako balizko abagunerik, eta aro Modernoan are sarriago. une historiko galdu horiek beti piztu didate
|
gure
iragan horri buruzko galdera: besteek bai eta geuk zergatik ez?
|
|
|
Erdi Aroan egon zen halako balizko abagunerik, eta Aro Modernoan are sarriago. Une historiko galdu horiek beti piztu didate
|
gure
iragan horri buruzko galdera: Besteek bai eta geuk zergatik ez?
|
|
|
Euskal sukaldariek esan digute zein den jarraitu beharreko bidea gizarte bezala hazteko: Gure erroetatik abiatu,
|
gure
iraganaz ikasi, gure produktuak zaindu eta konponbide berriak bilatu.
|
|
|
Aurkezpenaren egun berean, Eliseo Gilek iragarri zuen bigarren multzo epigrafiko bat aurkitu zutela Veleiako beste eraikuntza batean, baina ez zuen datu gehiago eman nahi izan, hala ere. . Aurkikuntza horrek indartu egiten du Iruña Veleia
|
gure
iragana aztertzeko funtsezko tokia dela uste dugunon konbentzimendua?, hori baino ez zuen esan. Hurrengo egunean argitu zen misterioa, Arabako prentsak beste primizia bat zekarrelako:
|
|
|
Agian gaur egungo lan gehiago sartuko ditugu etorkizunean, baina oraingoz
|
gure
iraganeko herentzia sendoa esploratzeari lotuta gaude. Horretan bereizten gara irakurketa talde informal gehienetatik, benetako fenomenoa nola Britainian hala Ameriketan?, zeren horiek normalean nobela berri bat hautatzen baitute eta ordubetez edo biz eztabaidatzen (irentsiak izateko jaiotako liburuak?).
|
|
|
Juntari boterea kendu. Juntari eskainitako txokoan agertzen dira garai hartako irudiak, mahaiak, nola janzten ziren junteroak, ordenantzak, alkatearen aulkia… Nire enpeinurik handiena txoko honetan jarri nuen,
|
gure
iragana eta bertako instituzioen indarra ezagutzeko modu ezin hobea da». Baina bertze zenbait txoko interesgarri baditu Museo Etnografikoak:
|
|
|
Gure iragana ezin dugu ukatu edota ezabatu. Are gehiago, nire ustez ezinbestekoa da kontzientzia kritiko baten oinarrituz
|
gure
iragana ondo ezagutzea. Horretarako egokiak izango dira halako hitzaldiak, ezta. Memoria historikoa denona da, eta gizarteratu egin behar.
|
|
|
Monogamia serialaren garaia, alde batetik, eta memoria gordetzeko bi sistemaren artean bizi den belaunaldia, bestetik. Argazkiekin eta gutunekin beteta ditugun kutxek,
|
gure
iraganaren zatiak gordetzeaz gain, aurreko belaunaldiekin lotzen gaituzte. Gure nagusiak hiltzen direnean topatzen ditugun dokumentuz betetako kutxa zaharren ondorengoak baitira.
|
|
|
Jiratze motel hark ez ninduen inora eramaten. Susanarekin hitz egin nahi nuen, konta ziezazkidala berak
|
gure
iragan hurbilari buruzko gauza gehiago. Eta gutun bat ere banerabilen buruan, osaba Juani egin nahi niona, eskaera berarekin.
|
|
|
Hona iritsitakoan, asmatutako nire jaiotzari buruzko kontakizunak zentzu berria hartu din nire begietara. Maiz gertatu ohi den bezala, luzaroan ahaztutakoa bat batean gogoratzerakoan lehen baino indar handiagoz jabetzen dun gutaz, zentzu berriz ikusten dinagu
|
gure
iraganeko pasadizo zehatz bat, orduan ulertu ez genituenak garden garden azaltzen zaizkigula begien aurrean, lehenago nola ez ginen ohartu ulergaitz egiterainoko gardentasunez.
|
|
2011
|
|
|
Zoragarria iruditu zait, eta euskal herritar orok ikusi luke:
|
gure
iragana, oraina eta, zoritxarrez, etorkizun hurbil batean galduko den istorioa biltzen du. Eskoletan ikasleei erakutsi litzaiekeen dokumentala da.
|
|
|
Argazki batek istant bateko errealitatea islatzen du, eta hots baten grabazioak, aldiz, informazio gehiago gordetzen du bere baitan. Horregatik,
|
gure
iragana, oraina eta geroa ezagutzeko, artxibo akustiko propioa edukitzea oso garrantzitsua dela dio Erkiziak. Baina gure ondarea, kasu askotan, esku pribatuetan dago oraindik ere.
|
|
|
Euskal Herriko soinuak biltzen ditu Soinumapa webguneak. Egunero sortzen eta hiltzen dira soinuak, eta sareko artxibo honi esker
|
gure
iragana, oraina eta geroa ezagutzera eman nahi dute.
|
|
|
Baina nolakoa zen diglosia tradizional hori? gure herri euskaldunetan indarrean egon den hizkuntza elkarbizitza diglosikoak, euskara erabilera esparru formal eta idatzietatik bazter uzten zuenak ez zituen euskara eta erdara maila berean jartzen. zereginen banaketa hierarkikoak ondorioak izan zituen hizkuntzetan eta hiztunengan.
|
gure
iragan ez hain urruneko diglosia klasiko horri ez diot nik begi nostalgikoez behatzen. ez dakit lehenaldi idealizatua ote duen zalbidek buruan, edo une gune historiko zehatz zehatzei baizik ez ote dien erreparatzen.
|
|
|
ez da bakarrik bere errealitatea, bere utopia ere bai. Gure iraganaren nortasunaren osagarriekin askotan axolagabeki jokatu dugu,
|
gure
iraganaren kronika besteren eskuetan utzi baitugu, eta haien kultura berdindu nahiak hondamendia besterik ez digu ekarri.
|
|
|
Beste historia bat idatzi behar dugu,
|
gure
iragana kontatzen duena, gure borrokak, gure miseriak ere, gure traizioak eta gure sufrimenduak. Gure, gogoaren fenomenologia?
|
|
|
Euskal Herrian
|
gure
iragan historikoa bortxa eta biktimen historia da. Historia hori guztiona da, berak egin gaitu.
|
|
|
Euskal herritarren protesta itzela izan zen Ama Lur, Espainiako diktaduraren aurkako aldarria. Orain pelikula kritikoagoa egingo genuke, baina orduan triunfalista behar zuen, gutaz eta
|
gure
iraganaz ondo hitz egingo zuen obra?. Hainbeste, non porrot kutsu pixka bat ere geratu zitzaion Larruquerti:
|
|
|
Aski urruti dirudi euskal dialektologiaren usadioetarik; alabaina, iruditzen zait tradizio garatuagoetako ohiturak hemen ere zabal balitez ez ginatekeela galduan aterako diakronistak:
|
gure
iraganari buruzko ustekizun eta llillura zenbait ezabatzeaz landa, historiaurrearen berreraiketarako lanabes finduagoak bide genituzke, batez ere Meilletek (eta Mitxelenak) hainbatetan eskatzen zuten philologie de précision harekin elkarlanean arituaz. Baina honetaz eta hemen kanpoan utziaz hurrengo batean beharko.133
|
|
|
Orain dela gutxi esan dit Ez Dok Amairuko adiskide batek batzuetan oso modu inprudentean mintzatzen garela
|
gure
iraganaz, oso autokritikoak agertzen garelako, eta ez garelako konturatzen zenbateraino izan ginen jende askorentzat erreferentea. Liburu berriaren aurkezpenarekin nabaritu dut hori, bai Iruñean bai Durangon...
|
|
|
Bestela esanda: etorkizunerako behar dugun inteligentziak zerikusia du oraindik esperimentatu ez dugun zerbaitekin, beharbada
|
gure
iraganean parekorik ez duen zerbaitekin, eta horri behar zaion beldurrarekin. Hortik eraiki da etorkizunean adimentsu jokatzeko ahala.
|
|
|
Artikulua hortxe buka nezakeen, luzakin hau gabe, baina zergatik ez zubia egin,
|
gure
iraganaren eta egungo egunaren artean, administrazioko euskararen normalizazioa xede dugula.
|
|
|
Orain zuen bideetatik doa gure bizitza zuentzat gure negarra, maitasunezko hitza, ez zaudete guziz urrun, guregan zuen egoitza zuengan
|
gure
iragana, oroitza eta otoitza bizien eta hilen loan besarkatuko dira, hor gaude orduaren zain, azkenari begira.
|
|
|
PLATONOV: Inork
|
gure
iraganeko orban txiki bat gogorarazten digularik, ze nazka ematen digun pertsona horrek!
|
|
2012
|
|
|
Izan ere, Jan Edan Lo hura irakurri nuenean, argia ikusi nuen. Egia edo egiantza izan, mitoek eta epikak bietarik baitute,
|
gure
iragana berrirakurtzeko aukera aparta iruditu zitzaidan. Lur txatal honi bestelako oinarri erritmiko historiko bat eskaintzeko parada.
|
|
|
Euskal Herrian
|
gure
iragan historikoa bortxa eta biktimen historia da. Historia hori guztiona da, berak egin gaitu.
|
|
|
Iragana borratua, etorkizuna paper zuri bat oraindik, belaunaldi honek ahalegin handiaegin du egiazko historia ezkutatua, ukatua,, bere herriaren historia bizia, h.d., hizkuntza, literatura, zuzenbidea eta tradizio politikoak, kultura guztia, deskubritzekoeta ikasteko; eta ahalegin handia, une berean, hori trasmiti ziezagukeen kultura (esanahi txarrenean) «tradizionalista» gainditzen. [...] iraganik gabekoak jaio ginen!.[.] Gazteok beste era batera ikusten zuten iraganaren arazoa;
|
gure
iragana, Europanguztien iragana bera zela, sumatzen zuten: Voltaire eta Marx, Unamuno, Kierkegaard.
|
|
|
Iragana borratua, etorkizuna paper zuri bat oraindik, belaunaldi honek ahalegin handiaegin du egiazko historia ezkutatua, ukatua,, bere herriaren historia bizia, h.d., hizkuntza, literatura, zuzenbidea eta tradizio politikoak, kultura guztia, deskubritzekoeta ikasteko; eta ahalegin handia, une berean, hori trasmiti ziezagukeen kultura (esanahi txarrenean) «tradizionalista» gainditzen. [...] iraganik gabekoak jaio ginen!.[.] Gazteok beste era batera ikusten zuten iraganaren arazoa;
|
gure
iragana, Europanguztien iragana bera zela, sumatzen zuten: Voltaire eta Marx, Unamuno, Kierkegaard.
|
|
|
McConellen liburuak, 14 hizkuntzatara itzuli denak, gizon eta txakurren arteko harremanen zailtasun ohikoenak aztertzen ditu. Haren irakurketaren arabera, “ulertzen duzu bi espezieen arteko komunikazio arazoak eta arazoak
|
gure
iragan ebolutiboari zor zaizkiola”. Zer ikasi zuen liburu honekin?
|
|
|
Berriki abiatu du Debegesa garapen agentziak Debanatura Elkartearekin batera Arbasoen Deia bisita programa berria. Bisita programa honen helburua da eskualdeko herritarrei zein bisitariei Debabarreneko historia eta ondarea ezagutzera ematea,
|
gure
iraganean eta tradizioetan sakonduz. Gure historian barrena hiru ibilbide proposatzen ditu egitasmoak:
|
|
|
Hori dela eta, gure eskerrik beroenak helarazi nahi dizkiogu Erromoko herriari. Bertan egon delako
|
gure
iraganeko ibilbidean eta egun bidegabeko kriminalizazio egoera honen aurrean hemen mantentzen delako bere elkartasuna adierazteko. Izan ere, bihar salaketa bati aurre egin diogu, mugimendu oso bat epaitu nahi dute zuzena eta beharrezkoa dena egiteagatik.
|
|
|
promozioak, sariak, antologiak, bidaiak, enkarguak, laguntzak... Gure oraina eta
|
gure
iragana nola kontatu lehia politikoaren parte bihurtu den sasoian, nabarmena da literaturak eta zinemak protagonismo berezia izango dutela sail horretan.
|
|
|
Je le sais bien:
|
gure
iragana egia etniko petralaren inguruan antolatu zen, eta horrek eman zigun oinarrizko bereizketa operatzeko ahalbide politikoa.
|
|
|
– Denok dauzkagu une ilunak
|
gure
iraganean, ezta?
|
|
2013
|
|
|
Indusketarekin hasi aurretik idatzietatik ezagutzen genuen Amaiurko gazteluaren historia, eta 1521 izan zuen garrantzia;
|
gure
iraganaren erreferentzia da. Baina gure helburua eraikinaren historia osoa ezagutzea da, jaio zenetik eraitsi zuten artekoa.
|
|
|
Hargatik, datozen orrialdeetan moldatu dudan ikerketa honek herri literaturatik haratago joan nahi du eta, bide batez, azken hamarkadetako literaturaren eta antropologiaren arteko harreman gatazkatsua (Frigolé 1995) 6 saihestu. Izan ere, nire aburuz, Espainiako Gerra Zibilaren inguruan euskaldunen memorian sakontzeak ez du lantzen bakar bakarrik
|
gure
iragana edo iragan hurbila. Era berean, ariketa horrek justizia helburua du; beraz, zuzentasunaren bideetatik korritu nahi izan du ikerketa honek.
|
|
|
Zabarkeriatik, agian. Kontuak kontu, ez dakit jabetzen ote diren izen zaharrak lurperatu ahala
|
gure
iragana ere hobiratzen ari direla. Alegia, izan ginena ezabatzen dutela; eta bide batez, izango garena.
|
|
|
Norbere izatea mantentzeko,
|
gure
iragana gogoratzea beharrezkoa izan daiteke, beti gurekin batera alde batera eta bestera eramanez. Norbere izate hori ez uzkurtzeko eta bere tamainari eusten diola ohartzeko, loreontziak bezala ureztatu behar dira memoriak; ureztatze huts horrek iraganeko lekukoak diren lagunekin kontaktua eskatzen du.
|
|
|
Gure ezaugarriren bat gehiegi goresten ikusteko kezka. Zorrotzagoa baina aldi berean apur bat desenfadatuagoa behar luke
|
gure
iraganari buruzko ikerketak. Gure akademiko eta ikerlariengan jarrera desenfadatu gutxitxo ikusten dela esango nuke.
|
|
|
Aldero hori dexente sumatzen da euskararen jatorriaz eta euskal iragan urrunaz ari direnengan. Bereziki, egungo bolada ideologikoaren arabera nahiko genituzkeen ezaugarriak
|
gure
iraganeko sustrai indigenan ikustea, puntu batetik aurrera muturra okertzekoa da. Hala ere, ez da txarra jendea hipotesiak botatzen eta datuak biltzen aritzea.
|
|
|
Ondasunekiko harremanaren gai hori nagusiki nekazari giroan kokatu izan da, baina
|
gure
iragana irudikatzeko irudi baserritar hori erlatibizatzeko arrazoiak badira. Gutako gehienon guraso, aitona amona eta birraitona amonak nekazariak izan ziren, bai haien aurreko gertueneko belaunaldiak ere.
|
|
|
Historiografiak gorabeherak ditu, eta olatuetan dabil
|
gure
iraganaren irudikapena, are gehiago gauza horietan jakitunegi ez garenona. Funtzionala da, hala ere, artxibo hori zabalik izatea.
|
|
|
Nago zortea izan genuela gure itsu makilak gurmatzan elkarri topeka hasi zirenean, etenunea adostu baikenuen,
|
gure
iragan politaren errautsak salbatzeko: " Merezi duzu, merezi dut".
|
|
|
odolik gabekoa da
|
gure
iragan zurbila
|
|
|
|
gure
iragan zurbila
|
|
|
|
gure
iragan zurruna
|
|
2014
|
|
|
Beharbada, Legebiltzarreko ponentziaren eztabaidak ekarriko du erantzuna. Guk arreta eskaini behar diogu
|
gure
iraganari eta Katalunian gertatuko denari. Helburuetan ados jarrita, eginbidean nola egin bat ikusteko.
|
|
|
–Guztiok daukagu
|
gure
iragana, txo. Guztiok!
|
|
|
Poesia sozialaren arrisku handiena denbora poetikorik ez eraikitzea omen zen (nerudari gertatu zitzaion poema asko tan). Arestik oraina traszenditzen du,
|
gure
iragana eta etorkizuna baino haratago dago Arestiren poemetako denbora. Horregatik egiten zaizkigu, berrogei urte geroago, gaurkoak. inor ez da bitan bainatzen ibai berean.
|
|
|
Ahanztura izateko eskubidea errepikatu egiten da Interneten, bilatzaileak baitaude. Eskubidea dugu besteek Google n
|
gure
iraganeko datuak edo egoerak aurkitu ezin izateko, dagoeneko gaindituta badaude. Eta bere garaian gizarte sare batean edo blog batean argitaratzen genituen iritziak, irudiak edo bideoak, eta gaur egun damutzen edo kaltetzen gaituzte?
|
|
|
Sakana lur aberats eta emankorra da alde askotatik begiratuta, eta altxor kulturalen ikuspegitik bereziki. Mendietan eta ibarretan, milaka dira
|
gure
iraganaren aztarnak. Horietaz hitz egin dugu behin baino gehiagotan zutabe honetan.
|
|
|
Eginkizun dugun berehalakoa
|
gure
iragana baino ederragoa izango dela sinetsita gaude. Horregatik, aldez aurretik ere eskerrak eman nahi dizkiogu lantalde berriari, jada egindakoari etorkizuna ziurtatzeko gogo eta adorea erakutsi dizkigulako.
|
|
|
Eta epika ere ez dagokigu, genero bezala, bi arrazoiengatik: aurrekontua (Interstellar filmak 165 milioi dolarreko aurrekontua izan zuen), eta baita
|
gure
iragan historikoan epika uste handiegia izan dugulako ere, beharbada. Hortik urrundu behar dugula sentitzen ote dugu?
|
|
|
Pastoralen ondotikako tertulietan sentitzen da inkondizional anitz badela, antzerki arraro baten ikustera jinak, ikusten baitute hau, ipuin mundutik jalgi fosil bat bezala. Zoko bateko antzerkia da,
|
gure
iraganaren lekukotasun erresiduala, baina hain xarmant. Bere errealismo triste horrekin.
|
|
|
hortxe daude
|
gure
iragana eta etorkizuna.
|
|
|
Heldu zaigu
|
gure
iraganari aurre egiteko unea, madame.
|
|
2015
|
|
|
Garbi usain begetala, anbientadore ezkutua. Gela hau baserri munduaren antipodetan dago, baina horrela gogoratu nahiko genuke
|
gure
iragana: usain onez.
|
|
|
|
gure
iraganeko euskal bizimoduaren isla da:
|
|
|
Sekretu batzuk badaude, baina ez ditugu kontatuko, herritarrek beren iritzia eraikitzea nahi baitugu”, azaldu du Eduardo Arreseigor irakasleak.Irekiera ekitaldi jendetsua“Segaz moztutako belarra sardeaz biltzen hasi da baserritarra. Sustraiak bere erroetatik erauzi ditu, bere arbasoen izana,
|
gure
iraganeko ondarea gurera ekarriz. Hontzaren jakintza, aizkolariaren ausardia, langilearen kemena, trenaren triki traka, arraunlariaren indarra, sorginen aztikeria…” Hitz horiekin eman zioten hasiera muralaren irekiera ekitaldiari.
|
|
|
Lotsaren Adinera heldutakoan, atzendu nahi dugu norberak baduela igarotako bizialdi bat non hizkerak, filmak, musika bandak bestelakoak baitziren; gaurkoekin alderatuta hain ezberdin ezen ez diegun esanahirik aurkitzen. Hortaz, geure burua jokoz kanpo ikusteaz lotsaturik,
|
gure
iraganeko esperientziak ahazten saiatzen gara. Uko egiten diogu azaleko berrikuspenetik haratago joateri.
|