|
2017
|
|
|
Diglosia hitza erabiltzeko gure arrazoia Txepetxen ondoko argudio honetan oinarrituko dugu. Dioenez,, literatura soziolinguistikoaren alorrean diglosia hitzaren esanahia behin eta berriro estrapolatu da haren jatorrizko zentzuari dagokionez, zeren
|
gure
hizkuntza komunitate menderatuetako hiztunen artean uste zen beren egoerak ez zuela Estatuak eta komunitate menderatzaileak izendatzen zuen elebitasunarekin zerikusirik, ezta elebitasunari egozten zitzaizkion balioekin ere. Diglosia hitz berri bat zen haientzat, balizko elebitasunaren egoeran deskolonizazio mentalaren xedeari bete betean zegokiona? 327.
|
|
2019
|
|
|
Ezin aipatu gabe utzi
|
gure
hizkuntza komunitatea aberasten duten Euskal Herritik kanpoko euskaldunak! Euskara azentu argentinarrarekin hitz egiten duen Rocio patagoniarra, zubereraz mintzo den Carlos eta Ortzaizeko askazien euskara bereganatu duen Leonat uruguaiarrak, Adam poloniarra, bere lankide batek sei hilabetera jakin zuena ez zela, euskaldun zaharra?
|
|
|
Gure hizkera guztien aniztasunarekin aberastutako estandar indartsu baten bidez bermatuko ditugu
|
gure
hizkuntza komunitatearen etorkizuna eta batasuna, txokokeriak eta homogeneizazio zurrunak alde batera utziz, erregistroak eta erabilera lokalak bereiziz, eta hizkera guztiak aintzat hartuz.
|
|
|
Eta honekin lotuta, nabarmentzekoa da belaunaldien arteko eten linguistikoa sakondu egin dela. Belaunalditik belaunaldira aldaketak beti egon badira ere,
|
gure
hizkuntza komunitatearen eraldaketa sakonaren ondorioz, euskal mundu sinboliko zaharra galtzen ari da eta berria sortzeko erreferentzia komunak eta mekanismo sozialak falta zaizkigu. Konparazio batera, nekazaritzarekin edo arrantza munduarekin lotura zuten esapide eta metaforak guztiz zaharkituta geratu zaizkigu, baina ez dugu ordezkorik sortzeko adina indar, edo berauek egoera berrietara egokitzeko barne senik.
|
|
|
ezagutuz, erabiliz eta eraldatuz. Euskañola eta frantseskuara norabide horretan kokatzen badira, urrats positiboak izango dira; bestela,
|
gure
hizkuntza komunitatearen barne desegitearen sintomatzat hartu ditugu.
|
|
|
Horrelakoetan ohartzen gara noraino garen espainolaren (edo frantsesaren) morroi hitzetik hortzera darabiltzagun hitz eta erreferentzietan. Albo erdaren eragin indartsuaren eraginez, gero eta sakonagoa den gure arteko mugaren aurka ekiteko manerarik eraginkorrenetako bat euskaldunon arteko harremanak ugaltzea eta
|
gure
hizkuntza komunitatea trinkotzea da, bide batez, denontzat gero eta ulergarriagoa izango den estandar batu komuna sustatuz. Kaleko hizkerak gerturatu eta elkar aiseago ulertuko badugu, baina, elkarren arteko ezagutzan sakondu behar dugu, elkar entzun eta ulertu, proiektu gehiago partekatu, eta mugaz bestaldeko kultur eskaintzara gehiago hurbildu.
|
|
|
euskarak Iparraldeko gazteen artean atzera egin du, frantsesa ia erabat desagertu delako Hegoaldeko irakaskuntza sistematik, eta, teknologia berrien eraginez, nagusitzen ari den hizkera kolokiala hizkuntza hegemonikoek kutsatua da guztiz. Izan ere, maiz, euskara batuaren kontrako eta, kaleko hizkera, ren aldeko diskurtsoetan oinarrituta eta errazkeria hutsez, euskara erdarakadaz euskañoltzen edo frantsesten da,
|
gure
hizkuntza komunitatearen batasunaren aurkako norabidean sakonduz. Hau esanda, garbi utzi dezadan berriro, besterik dela, euskarara hurbiltzen ari den askok, euskañola edo frantseskuara, makulu gisa erabiltzea euskaraz hitz egiteko.
|
|
|
Hala gertatuta ere, eta gure historiaren garai zailenetatik ikasiz, aurrera egiteko edo irabazitakoari eusteko izan genezakeen tresnarik garrantzitsuena gizarte ahaldundu eta aktibatua dela uste dut. Askotan errepikatu dudan bezala, euskaltzaleak trinkotzea, kontzientziatzea eta erabilera dinamiketara erakartzea izango dira
|
gure
hizkuntza komunitatea sendotzeko eta babesteko inbertsiorik behinenak.
|
|
|
Gu baino askoz ere indartsuagoak diren hizkuntzez inguratuta gaude, eta guk ez dugu gure hizkuntza bakarrik hitz egiten den lurralderik edo estaturik. Desagertze arriskua oso gertu sentitu izan du
|
gure
hizkuntza komunitateak, eta oso barneratua du sentimendu hori. Baina gurea hizkuntza erraldoia ez bada ere, objektiboki, ez gara horren txikiak.
|
|
|
Hasteko,
|
gure
hizkuntza komunitatearen ikuspegi nazionala gutxitan bezala ikusarazi da. Iparraldearen, Nafarroaren eta EAEren arteko elkarlana benetakoa izan da; horri esker, Euskal Herri osoa ikusi dugu argazkietan eta ekitaldi nagusietan, eta hori ez da askotan izan horren agerikoa.
|
|
|
Zuk ere, irakurle, osa zenezake zure genealogia linguistikoa, ondoren, ingurukoekin erkatu eta partekatzeko. Izan ere, horrelako ariketak ezinbestekoak baititugu
|
gure
hizkuntza komunitatearen historia osatzeko eta gure iruditeria aberasteko, Diego Pallés Lapuentek Berrian dioen bezala:
|
|
|
Gertatu den aldaketa egundokoa izan da, eta, berau aintzat hartu gabe, ezin dira ez azaldu ezta ulertu ere hizkuntzaren beraren bilakaera, erabileraren inguruko joerak eta portaerak edo kultur kontsumoa, hiru gai garrantzitsu aipatzearren. Eta gure ezaugarri soziolinguistikoak aldatu dira, besteak beste, azken hamarkadetan,
|
gure
hizkuntza komunitatearen historian lehen aldiz jazo diren fenomeno asko gertatu direlako, eta denak bateratsu, gainera.
|
|
|
gazte euskaldunen emigrazioa, mugimendu eta pentsaera feministaren zabalkundea eta eragina, hirigintzak eta biztanleriaren mugikortasunak arnasguneetan eragindako aldaketak, lan egiteko sistemen eraldaketa, jaitsiera demografikoa, edo zaintza ereduetan gertatzen ari diren eta areagotuko diren joera berriak. Eta gure gizartea aldatzen doan ber, aldatuko dira
|
gure
hizkuntza komunitatea eta bere eragin ahalmena, hizkuntzen arteko harremanak edo euskararen erabilera.
|
|
|
Hurrengo belaunaldiek bi esparru hauetan zer nolako joerak erakusten dituzten, halakoxea izango da
|
gure
hizkuntza komunitatearen etorkizuna hein handi batean. Eta belaunaldi gazte honek euskararen aldeko urratsa modu masiboan eman dezan, Euskal Herriko administrazio desberdinek eta ardura postuetan dauden belaunaldi zaharragoetako pertsonek (baita erdaldunek ere) euskaraz egin dezaten baldintzak sortu dituzte, erraztasunak eman eta horretara bultzatu.
|
|
|
Eta Euskal Telebistaz ari naizenez, esango dut, nire ustez, EiTBk pauso bat aurrera eman eta egoera soziolinguistiko berrira egokitu lukeela. EiTBk, euskarazko saioak eskaintzeaz gain, ardura berezia du euskararen normalizazioan eta euskarak eta
|
gure
hizkuntza komunitateak dituzten beharrak asetzen. Ez dira garai errazak, badakit, baina EiTB pieza giltzarria da hizkuntzaren normalizazio prozesua azkartzeko eta bultzatzeko.
|
|
|
Esan dezadan berriro, labur eta ozen, Euskaraldiaren hainbat aurkezpen ekitalditan esandakoa: bai gizarte mailan, bai politikoki eta bai nazio osoaren ikuspegitik,
|
gure
hizkuntza komunitateak inoizko egokierarik aldekoena du hizkuntza normalizazio prozesuari bultzada berri eta indartsua emateko. Aukera historiko hau ezin dugu alferrik galdu.
|
|
|
Pasioz, umorez eta datuz betetako saiakera honetan, hainbat puntu aztertzen dira: euskararen lekua munduko hizkuntzen artean, zertan aldatu den
|
gure
hizkuntza komunitatea, erabileraren inguruko gorabeherak, Euskaraldiko esperientziak, landu beharreko estrategiak eta diskurtsoak, globalizazioa, giro politiko berriaren ondorioak, hizkuntzaren kalitatea, tokiko hizkerak eta gazte hizkerak...
|
|
|
Azken urteotan, askotan aipatu izan dut, beste hainbatekin batera, euskara eta euskaldunak bidegurutze batean gaudela, ziklo aldaketa baten zantzuak sumatzen direla eta hurrengo urteak giltzarri suerta daitezkeela
|
gure
hizkuntza komunitatearen etorkizunarentzat. Bidegurutze horretatik ateratzeko, palankak?
|