|
2003
|
|
|
Atea zabaldu eta Ava atera zen. Ez zeukan inondik aurreko gauean ezagutu
|
genuen
emakumearen antzik. Begi aurrean geneukan emakumea txiki xamarra zen.
|
|
2005
|
|
|
Zure lagunak etorri nahiko al du nirekin? –kokotsaren mugimendu batez, aurpegi aspertuaz begira
|
genuen
emakumea seinalatu nuen, Irantzurekin etorritako ilehoria; Irantzuk ere burua jiratu zuen.
|
|
|
Amaia Lasa heldu zen arte, emakumeak ez zeukan leku propiorik gure literaturan, Erdi aroko poeta bikain haien oihartzuna baino ez
|
genuen
emakumearen ahotsetik. Etxepareren faboreak geneuzkan eta Oihenarteren ganberajoko sasilibertinoak, eta Etxahunen aiherkundea.
|
|
2006
|
|
|
Borondate oneko jende asko dago hemen. Eta guk eskola jarri
|
genuen
emakume langileentzat eta baserritarrentzat: josten erakusten genien fabrikakoei, eta irakurtzen eta idazten baserritarrei.
|
|
2007
|
|
|
Arrazionalki pentsatzen hasten bazara kontrako eztarritik ere pasatzen ez den aldarrikapena, digeritu ezineko leloa, baina gu ustez emakumeen defentsan ari ginen. Kontsideratzen
|
genuen
emakumeari gerta ziezaiokeen gauzarik okerrena prostituzioa zela, eta prostitutak patriarkatuaren biktimak zirela. Ez genuen bista handirik, borondatea bai sobera.
|
|
2009
|
|
|
– Uste
|
genuen
emakumeak, atxilotuz gero, ez zituztela fusilatuko, gizonak bezala. Arrisku bakarra zela preso geratzea Rennes-en edo Pétite Rouquete n [Frantziako presondegi famatuak], gerraren bukaeraren zain.
|
|
2010
|
|
|
Eduardo Barinaga: Filmerako elkarrizketatu
|
genuen
emakume batek esandakoa da. Berari entzunda negargura etortzen zaizu.
|
|
|
Nire bazkidea eta ni, esaterako, oso lehiakorrak ginen. Ez
|
genuen
emakume tradizionalenantzik. Eta hori ondo dago.
|
|
2012
|
|
|
Tiroaren dunbotsa entzun zen, eta balak atzeko hanka bat hautsi zion zaldiari; erneguak eraginik beste hamar bat pauso egin, behaztopatu, eta belauniko erori zen. Kazbitx hanka gainean jarri zen berehala, eta orduan ikusi
|
genuen
emakume bat zeukala besoetan, beloz estalirik... Bela zen...
|
|
2013
|
|
|
Berdintasunerako Udal Batzordeak ez du bertze aukerarik galdu nahi, «aspaldi erabaki
|
genuen
emakumeen kontrako erasoei aitzinerat egitea eta eraso jonek, berriz ere, izkutarazten gaitu arlo publikotik baztertuz». Emakumeek kontrabandoan parte hartu zuten eta hori ukatzerik ez dagoela dio Berdintasun Batzordearen idatziak, «ez gaude ados emakumearen presentzia baztertzen duenarekin, emakume zein gizonentzat berdintasun aukerak defenditzen ditugulako, ez dugu horrelako egoerarik gure herrietan onartzen ahal, ez soilik legeak babesten gaituelako, baizik eta justizia sozialean oinarritzen den aukera berdintasunean sinisten baitugu».
|
|
2014
|
|
|
Rifaren harriduraz gozatu zuen une batez?. Alberrok eta biok hitz egin
|
genuen
emakume horrekin. Guk ere uste izan genuen gure Javier Cobrerosen arreba zela.
|
|
|
Zenbat eta gehiago pentsatu orduan eta gehiago sutzen naiz. Espero
|
genuen
emakumea, Sara delakoa, benetan gizonezkoa izatea posibilitateen barruan zegoen; baina nor eta bera izatea, seminarioko nire aspaldiko laguna, hori pentsaezina zen. Ezagutu egiten ninduela ikustean, moztuta eta indarge geratu naiz.
|
|
|
Han ikusi genuen Maite, Joxemari lehengusu harakinaren emaztea, haurdun. Etxerako bidean, geltokiko zubia zeharkatzen ari ginela kontatu zidan nola sortzen ziren umeak eta zertarako
|
genuen
emakumeok hilerokoa. Ez dut esandakoa hitzez hitz gogoratzen, bai, ordea, esan zidala ez niola odol isuriari beldurrik izan behar eta niri ere etorriko zitzaidala hilerokoa laster batean.
|
|
2015
|
|
|
6 Ahizpak oso pozik daude. Hitzarturik utzi
|
genuen
emakume oso teatino bat ekartzea, eta etxeak eman diezaiola jaten (limosna bat egin behar dugunez gero, hauxe izan dadila) eta doan irakats diezaiela neskatilei lanak egiten, eta aitzakia honekin, kristau ikasbidea irakats diezaiela eta Jauna zerbitzatzen, probetxu handiko gauza baita. Mutil baten bila ere bidali du berak eta Huernak (halaxe deitzen diote) zerbitzu lanak egiten dizkie; eta mutila eta apaiza kristau ikasbidea irakasteko daude.
|
|
2016
|
|
|
Errazegi ohi da ahoa ele hantuez beteaz, berdintasunez mintzatzea hitzontzi, baina hau bezalako liburu ederrik agertzen zaigunerako, ozenegia behinik behin ez da aditu ohi den azantza, agian, askoren gustagarri ez delako. Geure literaturari eskaintzen diogun txoko honetan, azpi sail berezia hasi
|
genuen
emakumeei eskainia," Emaztekien segida" izenean, non idazle zein bestelako euskal emakumeen berri eman genuen: Remigia Etxarren, Ignazia Pradere, Bizenta Mogel, Julene Azpeitia, Julie Adrienne Karrikaburu, Robustiana Mujika, Bustintza ahizpak, Madeleine Jauregiberri, Katalina Eleizegi, Katalina Erauso, Maria Maeztu, Juana Ines Asbaje, Nafarroako Margarita eta Joana erreginak, Sorne Unzueta, Pantzeska Astibia, Aña Urruthi, Balendiñe Albizu, Faustina Villaverde, Tomasa Lauzurika, Marguerite Brunet, Rufina Azkue, Joakina Garaialde, Rita Errezola, Josepa Martiarena, Florentina Loitegi, Jule Gabilondo, Perpetua Saragueta, Kapitolina Bustintze, Frantziska Sarasate...
|
|
|
Hogeita sei ginen Alardean sartu nahi izan
|
genuen
emakumeak. Kanpoan, dozena erdi gizon guri laguntzen.
|
|
|
hiriburuan presondegi bihurtutako zezen plaza eta biltegiak gainezka egonik eta ordurako atziketak eta epaiketak arautuak genituenez, gure tropa aintzagarriak hartu etsaiekin, portuaren erdian, kaietarik urrun, aingura emanda buietan lotua zegoen Herculano baforan entzerratu
|
genuen
emakume egoskor hura, gizonezkoetatik bereiz, brankako txapitulan
|
|
2017
|
|
|
Hastapeneko urratsez galdetuta, udalean Parekidetasun Saila sortu zuten garaira, 2007ra, jo du Edurne Aranbarri Parekidetasun teknikariak. " Ikusten
|
genuen
emakumeek eta gizonek ez genuela eremu publikoan modu berean parte hartzen. Bide horretan pausoak emateko, beharrezkoa iruditzen zitzaigun emakumeentzat propioa izango zen gune bat, gure bizitzaren jabe izaten eta eremu publikora jauzi egiten lagunduko ziguten jabetze prozesuak garatzeko".
|
|
|
" Hondartzara joatea eta gorputza biluzteko ikaratan egotea ere prekarietatea da. Soldatatik haratago, gorputz prekarioak gara, eta horregatik marraztu
|
genuen
emakume ahaldundua", azaldu du Uzuri Aboitizek.
|
|
|
' Tres señoritas y el patron'. 1982an edo izan zen hori, eta hurrengo urtean, lortu
|
genuen
emakume patroi batekin ateratzea.
|
|
|
la reserva y la seduccion, la abnegada ternura y la imperiosa sexualidad, que considera al hombre como una presa a la que devora despiadadamente?. Hara non, idealki eta are kristauki, purifikaturik?, lagun eta kidetarako historia luze batean irabazia eta asoziatua uste
|
genuen
emakumea, neska inuzentzian sinets dezagun ahalemailea, ama begiralea, erizain aingema, damuan kontsolatzailea eta tentaldian aholkulari zuhurra, bekatu ezkutuan ezikusle zogia?, kultur maila berri batean, arrisku bizi eta zemai bihurtu zaigun halere berriro modurik antigualenean (debekatua, desiragarria, etab., itzulinguru guztia ostera: ziklo berria, moderno/ kristaua), sekula baino arriskutsuagoa orain gainera.
|
|
2018
|
|
|
Ni neu ere ezkon nintekeen, egia da, eta gustura ezkonduko nintzatekeen, gure taldean
|
genuen
emakume urritasunagatik izan ez balitz. Aise ulertuko da Begi Goriren gehiegikeriak zirela eskasia horren arrazoia, eta horrexek erakusten du zelako mehatxua zen hura gure taldeak irauteko.
|
|
|
zerbitzari guztientzat. Teresa Brennanek eta biok garai batean parte hartu genuen eztabaida batean, Hobbesek familia definitzean emaztea eta ama ez aipatzeari buruzkoan, adierazi
|
genuen
emakume horien estatusa halakoetan ez zela zerbitzariarena. Orain, ordea, uste dut bizkorregi esan genuela hori.
|
|
|
izan zela: . Guk aldarrikatzen
|
genuen
emakumeek berdintasunean parte hartzeko eskubidea zutela; zein tresna genuen hala zela frogatzeko. Emozioen arloan eztabaidatzen ari ginen, eta guk arrazoiaren eremura eraman nahi genuen:
|
|
|
Bai, gehienbat Mikel Uriarterekin batera egin dut. Ikusi
|
genuen
emakume kirolarientzako bozgorailu edo erakusleihorik ez zegoela. Euskadin aitzindaria izan da, eta gero beste hainbat batu dira.
|
|
|
Gizonezkoen greba bat balitz desberdin hartua izango litzateke? Entzun
|
genuen
emakumeen soldata gizonaren soldata handitzeko dela. Eta gaur egun hori pentsatzea... zeren eta gizonak bere soldata dauka eta emakumeak berea.
|
|
|
Biok maite
|
genuen
emakumea galdu genuen.
|
|
|
Kontu bat izan
|
genuen
emakume batekin.
|
|
|
Baina 1995an, jakin
|
genuen
emakumeek garun zelula kopuru berdina dutela baina espazioa txikiago batean.
|
|
2019
|
|
|
Afizionatuen kasuan, berriz, lehendik zeuden bi kolaboratzaileak mantendu ditut eta berri bat sartu dut, Emakume Pilotarien Elkarteko Maider Mendizabal, hain zuzen ere. Irratsaioan behar
|
genuen
emakume pilotariei eskainitako tarte jakin bat, eta horregatik deitu nion Mendizabali.
|
|
|
Etxanizek gogoan du, txapelketa antolatu zutenean, beldur zela ez zekielako txapelketa antolatzeko nahikoa emakumek emango zuten izena: " Ikusi
|
genuen
emakume asko apuntatu zirela, eta txapelketa honek balio izan digu baita ere lagunak egiteko, eta jolasten jarraitzeko motibazioa lortzeko. Lau eta erdikoa atera zenean ere beldurra sumatu zen, bakarka jokatu behar delako, baina nik uste apustu egokia dela.
|
|
|
“Ez ginen nahi genuen bezain anitza izan. Ez
|
genuen
emakumeen kolektibo denetara heltzerik lortu”, aitortu dute. Ildo horretatik, herriko emakume guztie dei egin diete Plataformara batzeko.
|
|
2020
|
|
|
Hori zen helburua: jakin nahi
|
genuen
emakume ezberdinek nola bizi eta identifikatzen duten patriarkatua politika formal eta informala egiten den eremuetan (hedabideak barne) eta ze zailtasun dituzten erlazio patriarkal horiek interpretatu eta iraultzean. Garrantzitsua zen Segurtasun sailburu batek, edo PSE EEko legebiltzarkide batek dituen iritziak, ezagutza eta bizipenak Ernaikoa den edo Nikaraguatik etorri den etxeko langile ez antolatu batek dituen ezagutza eta bizipenekin alderatzea, oso ezberdinak baitira gobernuko Sailburu batek, Ernaiko gazte batek eta migrante heldu batek dituen kapital ekonomikoa eta soziala, eta, beraz, jasandako biolentzia materiala.
|
|
|
Duela urte batzuk garai bateko emakume bertsolarien inguruko lan bat egin genuen, eta 40 bat pasartetan kontatu
|
genuen
emakume ikusezin horien istorioa. Orduko hortan, Mariñe Arbeo eta Malen Amenabar ilustratzaileek 20 kontaketa ilustratu zituzten.
|
|
|
Guk, Donostiako batzarrean, ahalegin berezia egin dugu mentalitate horiek zabaltzeko, kontzientzia pizteko. Martxoaren 8ko mobilizazioan, adibidez, esan
|
genuen
emakumeok joango ginela pentsiodunen mugimenduaren pankartan, eta gizonak atzerago. Azalpen ugari eman behar izan genituen, eta, hala ere, askok ez zuten ulertzen", gogoratu du.
|
|
|
Andorratik igaro bakoitzean kutxaz kargatzen nuen autoa. Antisorgailuen ardura erabat hartzen
|
genuen
emakumeok. Gizonek konfiantza faltatzat hartzen zuten kondoia jartzeko eskatzea.
|
|
|
Herrian ez zegoen emaginik, bat ekarrarazi genuen. Ibaira egiten ziren isurketei buruzko ikerketa bat ere eskatu
|
genuen
emakume taldetik, oso kutsatuta zetorren eta kezkatuta geunden. Azterketaren emaitzak iritsi zirenean taldean irakurri genituen boz gora.
|
|
2021
|
|
|
Eta Euskal Herri osoan esango nuke. Guk, talde feminista gisa, egoera hori azaleratu nahi izan
|
genuen
Emakumeen Mundu Martxarekin. 900 etxebizitza huts daude hemen.
|
|
|
Horri lotuta, artistak zerrendatzen hasi ginen eta konturatu ginen gehienak gizonezkoak zirela. Orduan, esan
|
genuen
emakumeak ere agerrarazi behar eta ezagutarazi behar ditugula eta, horretaz gain, nahi dugu ikasleak inguruko artistengana hurbiltzea. [...] Beraz, bi helburu hauek kontuan hartuta, jarri nahi ditugu gazteak sortzen baina euskal kulturari begira edo".
|
|
|
«Amaia Lasa heldu zen arte, emakumeak ez zeukan leku propiorik gure literaturan», idatzi zuen Koldo Izagirrek: «Erdi Aroko poeta bikain haien oihartzuna baino ez
|
genuen
emakumearen ahotsetik. [...] Ezerk ez zion balio, artean egindakotik.
|
|
|
Modu zientifikoan ikertu nahi
|
genuen
emakumeen ahalduntze sexualaren autopertzepzioa, alegia ikerketa baten bidez; gure ustez, horrek lagun diezagukeelako sakontasun handiagoz ulertzen emakumeen sexualitatea, eta, era berean, detektaturiko beharren araberako ekintzak proposatzen.
|
|
|
Alemaniako gimnastikako taldeak emakumeen sexualizazioaren kontrako mezua zabaldu du, gorputz osoko jantziak erabiliz. «Erakutsi nahi
|
genuen
emakume bakoitzak erabaki lukeela zer jantzi», azaldu zuen Elisabeth Seitz gimnastak.
|
|
|
femme fatale edo zorigaitzeko emakumearen irudia sortzen da. «Ordura arte ikusi
|
genuen
emakume otzan, pasibo eta ezti hori emakume makur eta etsai bihurtzen da. Uste dut mesfidantza sentsazio hori indartzeko baliatu zutela.
|
|
|
Giza hilketagatik zigortutako zortzi emakumeren kasuak hartu genituen, haiek babesteko sistema judizial ustel eta matxista baten kontra. Emakumeen egoera nazioarteko erakundeetan eta komunikabideetan ere salatu genuen, eta lortu
|
genuen
emakumeak egoera horretatik ateratzea.
|
|
|
Bakarrik eta isolatuta egon direla jakitea izan da malda handiena, euren hitzetan," kontaktu fisikorik ezin edukitzea. Martxoaren 12an agurtu
|
genuen
emakume hura, ekainaren 8an beste bat zen. Aurrez aurrekoan oso baxu eta ahul ikusi genuen".
|
|
|
Ni han ikusteak eragingo zion ezusteari, nahigabea ere izango zen, zer erantsi behar nion? " Hil
|
genuen
emakume hura agertu zaidak ametsetan" barregarri hari oraindik barregarriago iritziko zion" hil genuen emakumea agertu zaidak etxean" erantsiz gero. Autobus hura presondegiko zelda bezain zerratu egin zitzaidan, eta ordura arteko segurantzia urtu.
|
|
|
Ni han ikusteak eragingo zion ezusteari, nahigabea ere izango zen, zer erantsi behar nion? " Hil genuen emakume hura agertu zaidak ametsetan" barregarri hari oraindik barregarriago iritziko zion" hil
|
genuen
emakumea agertu zaidak etxean" erantsiz gero. Autobus hura presondegiko zelda bezain zerratu egin zitzaidan, eta ordura arteko segurantzia urtu.
|
|
|
Nire baitan trabatu nintzen aitzakia baten bila, ezin bainion hotz hotzean azaldu hil
|
genuen
emakumea agertu zitzaidala goizean nire gelaren bakardadean; edo agertu zitzaidala uste nuela. Urteetan hondoan eutsitako erru sentimenduaz mintzatu ahal nintzaion, edo ardura berdina izanagatik bioi egokitu zitzaigun patu desberdinaz, gure orduko ideiez edo kartzelako urte luzeez, edo berak zer uste ote zuen galdetu edo andreari zer edo zer kontatu ote zion.
|
|
|
" Hil
|
genuen
emakume hura. Itziar Ametzaga"
|
|
|
ⳠEta? ⣠Eta ikusi
|
genuen
emakumeen kasuan larriagoa zela hustasunaren zera hori... izu hori. Bizitza hutsik sentitzeko arriskua; hor erortzekoa.
|
|
|
Konkretuki, (H) emen ikus entzunezko eta arte eszenikoetako emakumeen elkarteak egindako lana aipatu nahi dut. Elkartea 2016ko martxoan sortu
|
genuen
emakume zinema profesional talde batek, Euskal Herriko emakume zinemagile, teknikari, aktore eta bestelako zinema eta arte eszenikoetako profesionalei ikusgarritasuna eta lan aukerak emateko, saretzeko eta formazio eta garapen ikastaroak eskaintzeko. Ia sei urte hauetan, ekitaldi ugari antolatu ditu elkarteak, elkarlan eta kolaborazioak sustatu ditu eta saretze lan izugarria egin du.
|
|
|
Oso erraza da, kreditu txartela eman eta listo”. “Tira, pentsatuko dugu”, modu onean erantzun, eta eskua emanez agurtu
|
genuen
emakumea.
|
|
2022
|
|
|
Bi ume gehiegi ziren amaren kargu uzteko. Gatazka handia genuen gai honekin etxetik kanpo lan egin eta militantzian bat egiten
|
genuen
emakumeok. " Zertarako joango zara lanera, etxerako beste emakume bat hartu behar baduzu?
|
|
|
Inportantea zen etxetik kanpo lan egiten zuten emakumeek etxea ere gobernatzea. 10:00etan etxea gobernatzera joan behar
|
genuen
emakumeek, eta txanda hartzen zigutenak etxea gobernatuta etortzen ziren. Gizasemeek, aldiz, zortzi orduak jarraian egiten zituzten, 06:00etatik 14:00etara edota 14:00etatik 22:00etara".
|
|
|
Soldata igoera portzentualki egitea proposatu zutenean piztu zen grebarako sua. Berez ere askoz gutxiago irabazten
|
genuen
emakumeok, eta portzentualki igoz gero soldatak, aldea handitu egingo zen berriz ere. Denei kopuru bera igotzea eskatu genuen:
|
|
|
Lankideen arteko liskarrak gero eta maizago gertatu ziren. Orduan ere hasi ziren esaten senarra
|
genuen
emakumeok lana utzi behar genuela, gure etxean bazegoela beste soldata bat eta ezkongabeei utzi behar geniela lanpostua eta guk lana utzi. Izugarri gogorra izan zen hura niretzat, denetan gogorrena.
|
|
|
Aldagai horien artikulazioari zapalkuntza hirukoitza deitu genion [36]; uste
|
genuen
emakume* izateak ez zituela menderakuntzaren ertz guztiak azaleratzen eta klase sozialak eta euskaldun izateak menderakuntza moldeetan eragiten zutela. Genero identitatea ez genuen zapalkuntza ardatz bakartzat, eta EHBFren sorreratik sexu/ genero, klase eta nazio zapalkuntzek eragindako errealitateak azaleratu ditugu:
|
|
|
Nola dibortziatuko ziren horrela? Ezagutu
|
genuen
emakume bat etorri zait gogora. Bere senarrak makilaka latz zerabilen, eta ‘Nora joango naiz, inoiz kotizatu ez badut, nire ezer ez badut’ esaten zuen.
|
|
|
Bada lehendakariak esan zuen: ‘Beno, beste gairik ez dagoenez bilera bukatutzat emango dugu’ Denok ikusi
|
genuen
emakumea txanda eskatzen”.
|
|
2023
|
|
|
1967 urteetan parte hartzea izan ondoren, 46 urte beranduago (2013an) hasi ziren emakumeak berriz ere herriko San Roke ezpata dantzan parte hartzen…Bai, taldeak eta bertan geunden emakumeok lanketa handia egin
|
genuen
emakumeek presentzia izan zezaten. Aurretik zeudenen eta orduan geundenon artean lantaldea sortu eta, adituen laguntzaz, lanketa egin ostean lortu genuen emakumeok berriz ere San Roke ezpata dantzan aritzea.
|
|
|
1967 urteetan parte hartzea izan ondoren, 46 urte beranduago (2013an) hasi ziren emakumeak berriz ere herriko San Roke ezpata dantzan parte hartzen…Bai, taldeak eta bertan geunden emakumeok lanketa handia egin genuen emakumeek presentzia izan zezaten. Aurretik zeudenen eta orduan geundenon artean lantaldea sortu eta, adituen laguntzaz, lanketa egin ostean lortu
|
genuen
emakumeok berriz ere San Roke ezpata dantzan aritzea. Gaur egun, bermatuta dago gure presentzia.
|
|
|
Hasieratik nahiko argi
|
genuen
emakumeen aurkako eraso gehiago azaleratuko zirela, prozesuak aurrera egin ahala. Gizartean, oro har, sexu erasoak eta gehiegikeriak pairatzen dituztenak emakumeak dira; hortaz, ez zuen zentzurik Eliza katolikoaren barruan halakorik ez gertatzea.
|
|
|
«Kasu honetan, Goitiak erakutsi zigun erreferente oso interesgarria dela. Ikusi
|
genuen
emakume bat bere burua onartzen duena, eta etekina ateratzen diola horri».
|