|
2000
|
|
|
Nafarroako gizarteak berak haren sektore zabal batek hobe esanda eman digu zer ikasi,
|
ezen
gure mezuen gainetik euskara onartu egin baitu. Garbi da abertzaleen jarrera politikoak neurri txikiagoan egin duela aitzinera, gizarteak euskararekiko erakutsi duen atxikimendua baino.
|
|
|
Orain arte esandakoa laburbilduz, esan dezagun
|
ezen
gure hipotesia honako haudela, alegia, euskal nortasun nazionala prozesu eta mekanismo ezberdinen bitartezeraikitzen ari dela. Alde batetik epe luzeko nortasun etnikoa daukagu, oinarrian osagaikultural eta historiko enpirikoak dituena (hizkuntza, oroimena, kultura, e.a.). Bestealdetik, aurrekoari lotzen edo gaineratzen zaion beste nazio nortasun bat dugu, zeinaren barnean garrantzi handia duen eremu publikoan, eta beste eremu batzuetan, eraikitzen den irudikatutako komunitateak.
|
|
|
—Erran diat ezen Henrik protestant izan zela, eta orain erranen diat
|
ezen
gure familian beti izan dela protestanten bat belaunez belaun. Aipatu diat hatsarrekoa, Esteban; aipatu diat Henrik; Henriken ondoren, berriz, Joana izan zuan, ene izeba izan zena; gero ni; eta orain hi, baldin ohore hori heuretzat nahi baduk...
|
|
|
ERRAN dizut osaba eta biok elkargo sekeretu bat fundatu genuela, edo eliza bat —Zientziaren Eliza—, baina ez zenuke pentsatu behar
|
ezen
gurea, stricto sensu, eliza bat izan zela, bere arauak eta bere egunorozko errituak zituena, edo gure xedea eta helburua atergabeko lana eta azpilana egitea zela, urbiaindarren artean gure sinesteen eta gure ideien hedatzeko eta propagatzeko... zeren eta osaba ez baitzen hain inozenta, ikusirik zein zen, erlijioneaz denaz bezainbatean, Urbiaingo eta Nafarroa osoko giroa, eta zeren baitzekien ezen... gure elizak eta gure untzi tipiak, halatan, gehiago zuten, alde horretarik, izenetik izanetik baino...
|
|
|
Baina, gaian sartzen naizela, jakizu ezen, XVI. mendearen erdi azken aldean, jaun Albert Etxegoienen arreba bat Dibarsorotar batekin Baionarat ezkondu zela eta haien biloba zela jaun Marcel, zeina baikenuen, halatan, geure familiako ahaide urrun bat. Eta jakizu, aldi berean,
|
ezen
gure aita ahaidetasun urrun hartaz baliatu zela, hain zuzen ere, bai jaun Marcel gure prezeptore izendatzeko, harekin erlijionea eta erretorika ikas genitzan —baita musika apur bat ere, zeren eta lauta jotzen baitzekien—, eta bai Baionako merkatariekin eta negozio gizonekin harremanetan jartzeko ere, zeren dibarsorotarrak Baionako jauntxoetarik baitziren, bertze familia aberats batzueki...
|
|
|
Erretorika eta oratoria emaiten zigunean, mihiaren trebatzeko eta geure arrazoinen aitzinatzeko, anaia eta biok eztabaidan ipintzen gintuen jaun Mar celek, erabiltzen eta manaiatzen zituela, hartarakotz, edo Fedro edo Esoporen fabularen bat, bi animalia edo bi pertsonaia antagonikoren solasa biltzen zuena —txirrita eta inurriarena, konparazione— eta guk harrointzat hartu behar izaiten genuena, nork bere arrazoinak defenda zitzan bertzearen aitzinean, jakinik ezen emanaldi haiek bigarren parte bat zutela, zeren lehenengoan txirrita iduri egin zuenak inurri iduri egin behar baitzuen bigarrenean, eta inurri iduri egin zuenak txirrita iduri. Baina, hartan hasi aitzin, jaun Marcelek oroitarazten zigun ezen biok anaiak ginela, eta, nork berea atxiki behar zuen arren, ez genuela koleratu behar, eta bai dibertitu... eta behartzen ere gintuen kortesiazko salutantziaren egiterat, hala hastean nola akabatzean, adierazi nahi baligu bezala
|
ezen
gure arteko solas haiek jostetatik gehiago zutela zinezko polemikatik baino.
|
|
|
Osaba ez zen bazkalorduan apezak sermoian predikatuaz aritu, zeren baitzekien
|
ezen
gure aita ere, puntu hartaz denaz bezainbatean, apezak aldarrikatu ideiekin bat zetorrela eta arrazoin pisutsuak zituela hartarakotz, zeren eta komenientziaren arrazoinak betidanik izan ohi baitira halakoak, eta aita ez baitzegoen, konparazione, Villagrandeko dukearekin zituen tratuen hausteko eta negozioen bazterrerat uzteko disposizionean, arbasoek aspaldi galdu zuten gerla baten izenean eta et... Haatik, Ziaurrizkoaren sermoiko hitz pairaezinak pairatu ondoren, osaba ezin gera zitekeen hura zirikatu gabe, ez horixe...!, eta, hala, berehala ediren zuen hartarako parada eta okasionea.
|
|
|
" Nik ikusi nuen deabrua tigre haren baitan, bai, eta tigrea hil genuen, baina deabrua bizi da... zeren, nik baino hobeki dakizuen bezala, deabruak gaur tigre baten forma har baitezake, bihar belearena, eta etzi herensugearena. Eta horregatik erraiten dizuet, halaber,
|
ezen
gure biktoria hura egun batekoa izan zela, eta nehoiz baino erneago eta itzarriago ibili genukeela, deabruaren kontrako borrokan..."
|
|
|
Eta gure aitak, oharturik
|
ezen
gu han geundela, erran zigun:
|
|
|
Hasteko, erran dizut lehenago
|
ezen
gure jauregia apaingarriz eta edergarriz josi zutela, bai barrendik, bai kanpotik... baina jauregitik zezen plazarako desfilea are ikusgarriagoa izan zen. Izan ere, zezen bana toreatzeko asmoa zutenez gero, beren beztimenda berezi haiek soineratu zituzten Villagrandeko dukeak eta Mantillanako kondeak:
|
|
|
" Datorren hilean noak, Joanikot!" Eta, hatsa bereganatzen zuela, esplikazioneak eman zizkidaan: " Badakik
|
ezen
gure etxean, zorionez, aitak manatu, bai, baina amak deliberatzen duela, eta ama beti izan diat alde, eskuko marketan eta taro teko kartetan izar bat pizten ikusi zuenetik Italiako zeruan..." Eta Pedroren hitzak eta Pedroren erabakia haize bildu bat bezala sartu zitzaizkidaan, ustekabean, bihotzean, halako tailuz, non zainetako su tipia su handi bihurtu, eta suak arras hartu baininduen.... Eta hegaldatu egin nahi nian, bai, zinez hegaldatu nahi nian nik ere, mementu hartan, berdin zitzaidaan jada norat.
|
|
|
HOR nonbait erran dizut ezen osabak superstizionearen eta sineskeriaren landarea zimendutik eta erroetarik erauztea zuela amets eta, xede hari buruzkoan, egitekorik egitekotsuenetan sartu zela; eta erran dizut, halaber,
|
ezen
gure Zientziaren Eliza hura gure isilpeko adiskidetasunari izena emaiteko modu bat izan zela, bertze deus ere baino gehiago... nahiz eta horrek ere ez zigun eragotzi egite guti batzuen aitzinatzea, zeinetarik pare bat bederen sonatuak baino sonatuagoak izan baitziren: lehena, ondotik doakizuna duzu, jaun André.
|
|
|
—Baina bertze bihozkada bat ere izan diat, eta nagok
|
ezen
gure Zientziaren Elizak bertze kide bat irabaziko duela hemendik gutirat: Pedro Huiziz ari natzaik, zeren eta hark ere libertatea baitzuen amets gaztetan...
|
|
|
Eta erranen dizut, gaiari xuxen natxekiola,
|
ezen
gure jauregia Urbiaindik iragaiten den errekaren edo latsaren albo batean zegoela, eta edifizioak hiru gorputz nagusi zituela, elkarri lotuak eta elkarrekin bat eginak, eta hala zituela jauregiak, aitzinaldeko erdialdean, ate printzipal bat, eta bertze bi, alboetan; gibelean, berriz, ate bakarra zuen, eta, atean barrena sartzeko, zubi tipi bat iragan behar izaiten zen lehenik, zeren eta jauregi g...
|
|
|
Zenbat kostatu zitzaidaan handik aitzina Domenicoren laguntzaile izaitea...! Zeren orain segur bainengoen
|
ezen
gure maisua ere pintore ezin eskasagoa zela: Michelangeloren aitzinean bikote paregabea egiten genian Domenicok eta biok, hutsa eta hutsaren hurrengoa...!
|
|
|
Baina nik ikusiaren ederrak ez zuen osabaren eta Maddalenen kezka estaltzen, jakina, eta haien kezkaz kezkatzen hasi nintzen. Zeren baitzirudien
|
ezen
gure amak izeba Emilianirekin ezkondu nahi zuela osaba Joanikot, baina honek ez zuela nahi; eta amak zerbaiten susmoa eta sospetxa zuen, bertzalde, eta hargatik debekatzen zion Maddaleni osaba Joanikoten dorretxerat joaitea... Eta amaren eta aitaren zelatan hasi nintzen orduan, aita ere bolada hartan etxean geneukalako.
|
|
|
Baina, igandeko solasaldi hartan gertatu zenagatik eta haren txakurtxoak egin zuenagatik ere, ez genuke Joanikot galdutzat eduki behar. Eta ezin erran genezake
|
ezen
gure izena erremediorik gabe zikindu duela, non eta Ma dda le nekin ezkontzen ez den... Eta horregatik, hain zuzen ere, ez naiz Ma dda len berriro jauregirat ekartzearen aldeko, na hiz eta gure eskubidea den, zeren jauregiko eta gure etxeko zerbitzaria den... eta zeren, bertzenaz, Joanikot harekin ezkontzeko tentamenduan sar baitaiteke, setakeriaz.
|
|
|
Eta are gehiago. Zeren, aitzin-solasean erran dizudan bidetik, jakinik
|
ezen
gure egunorozko historiak berdin faltsu daitezkeela nola alferrik erantsiarekin hala ahantziarekin... ez ote zaigu, Axularrez ari garelarik ere, halako zerbait gertatzen, eta ez al zaizu zuri ere iduritzen ezen Sarako maisua luze mintzatu izan zela mintzatu behar ez zuenaz eta, aldiz, ez zela mintzatu mintzatu be har zuenaz.... Mintza zitekeen, konparazione, sorginek jasan zituzten torturez; mintza zitekeen, halaber, Migalena eta Bokal Ziburuko apezez eta Dargibel Azkainekoaz, zeinak sutan erreak izan baitziren, De Lancreren manuz; mintza zitekeen, finean, Carranza artzapezpikuaz, zeinak erraiten baitzuen ezen elizak pobreen artean banatu behar zituela bere ondasunak; edo Martin Azpil kuetakoaz — zeina Gero osoan behin aipatzen duen, munta eskaseko aipuan— eta haren teologiaz eta Nafarroari buruz zuen ikusmolde politikoaz; edo Frantzisko Vitoriakoaz —ez al zituen, bada, Erromako elizako teologo handi hark erran, bertzeak bertze:
|
|
|
Eta nik hura ikusi nuen, eta, astebete gabe, bertze plantazione baterat egin nuen, non berdintsu eta orobatsu gertatu baitzitzaidan. Eta, etsirik nengoenean, pentsaturik
|
ezen
gure mundu honetan ez zegoela amorioarendako ez klementziarako lekurik, bertze gizon harekin egin nuen inkontru.
|
|
|
—Beraz, orain badakik
|
ezen
gure arbasoak agramondarrak zirela, Albako dukearen eta Leringo kondearen aurka borrokatu zirenak: Nafarroaren alde, beraz, eta Gaztelaren aurka.
|
|
|
Haiek baino gutiago izan behar ote dugu guk? Bai, bazekiat
|
ezen
gure lana ez dela egun bakarrekoa izanen, zeren eta ez baitut pentsatu ere egin nahi zer gertatuko litzaidakeen, baldin mementu honetan etxean erranen banu protestant naizela... Baina, geldiro eta baratx bada ere, aitzina egin behar diagu...
|
|
|
Eta etorkian zuen aitak bere buruko mina, zeren eta gure arbasoak agramondarrak izan baitziren Nafarroako gerla haietan, eta haietarik bat, gainerat —jaun Esteban Etxegoien—, luthertar... Bai, egia da
|
ezen
gure leinuak, jaun Albert Etxegoienen sasoinean, erregeordearen barkamendua erdietsi zuela, baina, barkamendua barkamendu, beti geratzen zen familiaren historian, bertzeen begiei beha, aldi ilun hura, hodei beltz bat balitz bezala, etorkiko bekatuaren iduriko zerbait izan zitekeena. Eta, nola giristino berri konbertituak erakutsi behar izaiten duen, bere etorkiko bekatuaren garbitzeko eta iragan ilunaren ezabatzeko, ezen giristino zaharra baino giristinoagoa dela, izaitez ezin izan dena egitez egin daitekeelakoan eta harekin iduri berri bat osa, hala ekin zion aitak bertze iduri haren lantzeari, hiru oinarri haien gainean, negozioetan gero eta diru gehiago egiterat permatzen zela; jauregiaren eremuetan erlijionea —kanpo itxurari zegozkion kontuetan batik bat— gero eta estuago hartzen zuela:
|
|
|
Baina zer gertatuko litzaiguke —galdetzen dizut—, baldin erremedio horiek arrazoinaren argitarat jarri eta ohartuko bagina ezen funtsik ez dutela, eta irrigarri ere direla hainbatetan? Zer gertatuko litzaiguke, baldin gure arrazoinak edirenen balu
|
ezen
gure erremedioek ez dutela erremediorik, eta hori dela egiaren egia erremediorik gabea. Horregatik erran ote zuen amak ezen hobe zela egiarik ez jakitea, zeren superstizioneak zulo horiek estal baititzake, eta arrazoinak, aldiz, ez, eta arrazoinaren argiak zulo ilun handiago baterat garamatzala edo eraman gaitzakeela, azken finean?
|
|
|
ez zen munduan saindurik, ez ama birjinarik, aita hainbertze hunki zezakeenik, nola hunkitu baitzuen duke hark. Oroitzen dut —ez ahantz ezen jauregiko bizilagun guztiek etxeko filosofo tipitzat nindukatela orduko—; oroitzen dut, bada,
|
ezen
gure prezeptore jaun Marcel Trinitateari buruzko lezionea ematen ari zitzaigula Mattini eta bioi bere eskola haietarik batean, eta zalantza etorri zitzaidala, supituki, Trinitatearen pertsonak ez ote ziren lau, eta erantsi behar ez ote genien Aitari, Semeari eta Spiritu Sainduari Villagrandeko dukea, hain ziren soberakoak eta neurriz kanpokoak aitak dukeari eskaini zizkion alabantzak eta laudorio... Eta, handik aitzina, aitak kartaren bat skribatu, eta ikustekoa izan zen nola zabaldu zitzaizkion begiak, hontz jigant batenak iduri, noiz eta dukearen ihardespena jaso baitzuen!
|
|
|
Orain banekien, beraz, nor zen Alain Coup d’Œil, eta banekien, halatan,
|
ezen
gure harremanak ez zirela anaien artekoak, haren anaia oroitarazten banion ere, baina Jainko alditsuaren eta menekoaren artekoak, eta hala zor niola menekotasuna eta obedientzia, haren begi hersterik nahi ez banuen behintzat...!
|
|
|
Hasteko, adierazi berri dizut
|
ezen
gure amak marmolezkoa zirudiela, eta hala da. Zeren ama hotza eta urruna baitzen, zinez, bai sehiekin, eta bai gurekin ere, nola umearoan, hala umoagoan.
|
|
|
Baina guztian zagok muga bat eta hik hautsi duk eta iragan duk muga. Edo ez ote dakik
|
ezen
gure arbasoen memoria lohitu behar duala, baldin ehundabatgarren kanoia Amaiurri beha paratzen baduk. Ordea, ez ote genuen guk ere haiek bezala jokatuko, haien kasuan bagina, nola haiek ere guk bezala jokatuko baitzuten, gure kasuan baleude?
|
|
|
—Urbiainerat itzultzean, neure dorretxean bizitzen jarriko nauk, zeren bistan baita
|
ezen
gure eliza hazi egin dela —lehen bi kide ginen, eta orain hiru—, eta katedral baten beharrean gaudela, ondorez... —eta, irritik irrirat irri are zabalagoa egiten zuela, eratxiki zuen—:
|
|
|
...a are, iduritzen zaidala oraino ere, nola paper bat edo mihise bat —plauna eta zuria, hila eta deuseza—, espazioaren sorleku bihur daitekeen, marrazkilariaren edo pintorearen eskuari esker eta haren trebeziari esker; zeren eta, espazio hain da itxura batean zinezkoa eta sakona, eta hain da itxuraz erreala eta bizia —eta mirakulua, ondorez, hain da osoa eta betea—, non baitirudi
|
ezen
gu ere marrazkian sar gaitezkeela eta hango eta hemengo objektu eta pertsonen artean ibil gaitezkeela, eta haiekin mintza; edo, erran nezakeen ezen mihisea leiho hertsi bat bezala agertzen zitzaidala, marrazkilariaren eskuaren aiduru zegoena, honek hura ireki ahal izan zezan eta zabal, eta hala irekitzen zituela Pedrok bere leiho haiek, maisuki, zeren eta marrazkilari ona baitzen —pintorea b... Eta, hala, Errege magoen adorazionearen marrazkia akabatu zuenean, erran nion:
|
|
|
badakigu ezen lohitzen eta likisten garela, noiz eta egin beharrekoa egiten ez baitugu, baina, halarik ere, noiz eta, erretorikaren bidez, bi hitz airoski lotzen ikasten baitugu, berehala lotzen gatzaizkio, hitzen ederraz eta urrearen distiraz, geure lohiaren eta geure likitsaren beztitzeari eta haren estaltzeari, eta apaintzen dugu geure satsa eta geure simaurra arrosa lurrinztatu batez. Eta, hitzen errepikatzearen errepikatzeaz, uste dugu eta sinesten dugu hondarrean ezen azala dela barrena, eta barrena azala... harik eta, halako batean, berez eta halabeharrez, gauza bakoitzak bere lekurat egiten duen arte —azalak azalerat eta mamiak mamirat—; eta ohartzen gara orduan
|
ezen
gure lohia eta gure ustela ez dela bertze alderat behatuagatik desagertzen, eta geure lohiarekin eta geure ustelarekin egin behar dugula aitzina —geure mugetarik eta geure hauskortasunetik—, eta besoak ditugula, geure muga horiei buru egiteko, zeren, geure deusezetik bertze deusez bat amoroski besarkatzen dugunean, erortzen dira mugak eta loratzen zaigu bihotzean eguzki bizi gori bat, u...
|
|
|
Eta osabak, beraz, bazekien zer etor zekiokeen eta nik ere banekien, eta biok genekien, halatan,
|
ezen
gure begiek urrunerat ikusten zutena egia egiazkoa zela, zaldiz zetozèn itzal haiek Ofizio Sainduko guardiak zirenez gero... Eta bazetozen, bazetozen...!
|
|
|
Baina estatu hartan Pedro ez zen gogara sentitzen... Eta ikusten zuen, bertzalde,
|
ezen
gure amak ez zuela, pinturaz eta pinturaren munduaz denaz bezainbatean, aitak zuen zaletasuna, eta, hala, egun batean, inguruko jauntxoen bertze hamaika eskaintza onartzen zituela, Ubarnetik alde egin zuen, ama eta lehengusina berarekin zeramatzala, harik eta azkenean Iruñan fintkatu zen arte.
|
|
|
Neure orduko bizimoldearen berri emaiteko, ez dizut, ordea, portu haietan ezagutu nituen jendeen inventariuma eginen, zeren, bataz, luzaro luzatuko bainintzateke, eta zeren, berriz bertzea, zuhaurk imajina baitezakezu nolakoak izan zitezkeen ene egun haietako benturak eta desbenturak. Eta, imajina ez badezakezu, kontuan izan ezen, egia izanik Mignonekin gertatua ez zela egunoroz gertatzen zen gauza, egia zela, halaber
|
,
ezen gure egunorozkotasunaren erakusgarri izan zitekeela, gradu batean bai bederen, zeren egunorozkotasunak ere bere usainak baititu, eta gertaki hari zeriona zen, zalantzarik gabe, ene egunorozkotasunaren usainetarik bat.
|
|
|
Ordea, sentimendu hura, denborarekin, ahulduz, flakatuz eta baretuz joan zitzaidan... eta, are gaitzago eta okerrago, zeren, irri eta zirri orotarik haratago, hustasun bat bezala nabaritzen hasi bainintzen, haragiaren argi guztiak, asearen aseaz eta soberaniaren soberaniaz, ahitu, agortu eta iraungi balitzaizkit bezala, eta neure zorion idurikoa zorigaitz bihurtu. Zeren, egiten dugularik bertzeen bakardadeekin bat, iduritzen baitzaigu
|
ezen
gurea urtu egiten dela haienean eta haiena gurean. Baina bakardadearen kontrako bat bateko eta behin behineko medizina zen hura, zeren, erran berri dizudan bezala, gero eta gehiagotan sentitzen hasi bainintzen ezen halako tristura bat sartzen zitzaidala gogoan eta ariman barrena, noiz eta portuetako emaztekiekin neure egitekoa egiten bainuen, arestian hurbil nuèn gorputza beso artetik urrunduko balitzait bezala eta guztiz arrotz eginen balitzait bezala, erremediorik gabe.
|
|
|
edo ez genituen puta haiek salatzen, zeren ezein salatzailek ez baitzuen nehor salatzeko eskubiderik, baldin berak ere salatua izaitea merezi bazuen, nola izan baitzen gure kasuan, etxe galdu hartan fornikatzen harrapatu gintuztelako; edo, egitekotan, uko egin genion nork bere poltsaren jabetasunari, puta haiek ezin pobreagoak zirenez gero, beren seme alabei jaten emaiteko sos erdirik ere ez zutenak, eta hargatik ebatsi zizkigutenez gero, hain zuzen ere, diru poltsak, nezesitate handian zeudelako. ...beren seme alaben mantenuan, gizalegeak eta Jainkoaren legeak manatuaren arabera; ezen ez bide gaixtotik, nola izan baitzen gure asmo ezin lizunagoa; eta zeren, bertzetik, puta haiei zorren ordaina barkatzea izan baitzitekeen gure bekatuaren kulpa eta hobena ordaintzeko modurik egokiena; eta akabatzeko erran zigun ezen, baldin, halarik ere, justiziak haiek harrapatzea nahi bagenuen, uste genuelako
|
ezen
gure eskubidea zela, lasai egon gintezkeela, zeren segur baitzegoen berant baino lehen harrapatuko zituztela putatzar haiek... nahiz eta ez zen, bertzalde, erraza izanen," zeren eta baitakizue nolakoak diren putak: gaur izen bat dute, bihar bertze bat; gaur iduri bat dute, bihar bertze bat..."
|
|
2002
|
|
|
«euskal hizkuntza komunitatearen eta bere kideen gaur egungo eta etorkizuneko hezkuntza beharrei modu beteaneta iraupen aseguratuan erantzungo dieten unibertsitateko euskarazko irakaskuntza, ikerkuntza, argitalpen ekoizpena, kudeaketa eta egitura molde egokiak behar dira, hala kantitatez nola kalitatez».Beraz, euskal unibertsitatearen garapena osoa izango da, euskal hizkuntza komunitatearen eta berekideen beharrak kalitatez eta kantitatez egoki betetzen dituenean, eta unibertsitateari dagokion arloangarapena eutsigarria izango da, orainean bertan etorkizuneko izana modu egokian ahalbidetzen duenneurrian. Azkenik, diogun
|
ezen
guk eutsigarri hitza hobetsi dugula, beste arlo batzuetan erabiltzen denjasangarri hitza alde batera utzita, eman nahi diogun esanahi aktiboa hobeto adierazten duelakoan.
|
|
2003
|
|
|
Ideologoek horrelako jendeak maite eta militante suhar deitzen dituzte. Aurkitu gaituzunez geroztik, erdi salbatua zarela aitor nezake,
|
ezen
guk greko zaharrok jende ideiaren bakuntasuna eta bere aniztasunaren osotasuna ororen gainetik jartzen dugu. Orain, erradazu ea zure kolektibo pairatua osatzen duten jendeak banaka libre diren ala ez?
|
|
2007
|
|
|
Gure kasuan, ezaguna da saguzarra iluntzean moldatzen dela ondoen, baino hagitzez hobeto. Hartara, jokoa onartzen badugu, onartzen ari gara
|
ezen
gure arimaren entendimentua ere tupustean dabilela, gauzarik naturalenen aurrean.
|
|
2009
|
|
|
Arriskuz beteriko ingurunean, espeziearen biziraupena bermatzeko genituenerreminta bakarrak taldea eta adimenaren bitartez sorturiko armak besterik ezzirenean, emozioek oinarrizko papera bete zuten. Hain garrantzitsuak izan zirenbiziraupenerako,
|
ezen
gure kode genetikoan eta zirkuitu neuronaletan gorde direngaur egunera arte. Oinarrizko emozioak (poza, beldurra, tristura, haserrea, atsekabea eta sorpresa) kultura eta banako guztietan aurki genitzake, eta guztiek berenhelburu zehatza dute biziraupenerako.
|
|
2010
|
|
|
Eta ariketa hori egiten da behin eta berriz, ikasi arte. Nik daukat
|
ezen
guk ere egin dezakegula horrelako ariketa bat, ikasten gaudelarik, adibidez, apaiz, fraide, edo moja, izateko.
|
|
|
Askotan esana dugu euskal literatura, txikia izatez eta definizioz, ehunka istorio txikiz osotuta dagoela, hain txikiak batzuetan
|
ezen
gure begietara nekez iristen diren; ezezagunak zaizkigu. Ondorioz, bada, gure literatura txiki honetan balio handia ez dakit, baina bai behintzat balioa, eman beharra diogu ia testu orori, idazle orori, gure literatura tradizioa zabaltzen laguntzen duen edozein daturi, berauek txikiak, txikiegiak menturaz, izanagatik ere.
|
|
2011
|
|
|
Lan saioko parte hartzaileek premiazkotzat jo zuten kritika espezializatuan dagoen hutsuneari aurre egitea,
|
ezen
gurean hutsunea ia erabatekoa baita itzulpenaren kritika espezializatuaren alorrean. Badago kritika mota hori egiten duenik, baina oso gutxi dira, eta oso eremu urrian zabaltzen dira.
|
|
|
Lan taldearen arabera, euskarazko literatura itzuliaren kritikan, dibulgazioxedea duen kritika da nagusi, helburua irakurleari gidaritza eskaintzea eta itzulpengintza sustatzea izanik. Lan saioko parte hartzaileek premiazkotzat jo zuten kritika espezializatuan dagoen hutsuneari aurre egitea,
|
ezen
gurean hutsunea ia erabatekoa baita itzulpenaren kritika espezializatuaren alorrean. Badago kritika mota hori egiten duenik, baina oso gutxi dira, eta zabalkundea ere oso urria da.
|
|
|
Neurozientziak, biologia, fisika, psikologia, kognizio zientziak, soziologia, esperientzia espiritualak eta beste zenbait arlo biltzen dituzten ikerketek kontuan hartzera bultzatzen gaituzte
|
ezen
gure razionalitatea, oraindik erabat aurkitu ez dugun ondoretasun biologiko batean txertatua, beste joera eta ahalmen irrazional ugarirekin batera agertzen dela eta halakoak ez direla oztopo (ikuspegi freudiarrak egiten duen kontzientziaren interpretazioan badiren bezala), era askotako baldintzak jasaten baititu, hala nola gizarteratzea, nerbio sistemak eginiko egokitzapenak, hautemate hutsuneak.... Hala, gure existentzian era askotako saiakerak biltzen dira, gauzatu eta osatu nahirik, munduan egoteko modu ugari ezustean gorpuztuz eta bideratuz.
|
|
|
Dakiena ixilik dago: ez da, beraz, gizona,
|
ezen
gu trebe gara dakigunaren erratera, anitzetan ez dakigunez ere mintzo garenaz geroz.
|
|
2012
|
|
|
Ez zuen ia hitzik egiten. Hain zen heldua gure aldean,
|
ezen
guk haur literaturaz jarduten genuen bitartean hark Marxi buruz hitz egiten baitzigun, Gabonetako Sinterklaas santu opari emaile hari buruz haur batek hitz egiten duen naturaltasun eta fede berdinarekin. Aldaketarik handiena, baina, gaixorik egon zen udalehen hartan egin zuen.
|
|
|
|
ezen
guk erabaki beharreko auzia da, asmakizun gaitza,
|
|
|
|
ezen
gure burubideak oro laster baitoaz plausta lurrera:
|
|
|
Azkenik, Gud mendiaren gailurrera iritsi ginen, gelditu eta ingurura begiratu genuen: tontorraren gainean hodeitzar grisa zegoen airean geldirik, eta zerion bafada hotzak bisutsaren mehatxua zekarren; baina ekialdean hain garden eta urrekara ageri zen dena,
|
ezen
gu, kapitainordea eta biok alegia, erabat ahaztu baikinen ekaitzaz... Bai, kapitainordea ere bai:
|
|
|
Nik aristotelismoaren kausa formala honela ulertzen dut: objektu materialak forma mutableetan ageri zaizkigu, beraz inteligible egin dakigun objektu material bat (alde bat lagata Platonen intuizioa beste goragoko cosmos horrena, non forma inmutableak dauden, inteligibleak beraz), beraz objektu material bat inteligible egin dakigun, materialismo hutsean gaude, suposatu behar dugu
|
ezen
gure objektu bati buruzko aberiguazioetan aurkitu dugun definizioa unibertsala dela. Hipotesis batekin hasten gara beraz, zeren egiazki ez baita gure ikerketa induktiboa definizio unibertsal batera iristen, baina suposatu egiten dugu, diot berriro, eta hor jada posible da zientzia egitea, nahiz eta zientziaren lehen momentu hori hipotesis bat den egiazko ezagutza unibertsalaran azpian dagoena.
|
|
2013
|
|
|
Zuk eta gure aita zendu ohoretsuak izandako gatazkak egonez handia sortu dit beti, eta hura galtzearen zori gaiztoa izan nuenez geroz sarri askotan desiratu dut urradura hori senda zedin. Hala ere, zalantzek atzera eragin izan didate denbora batez, beldurrez
|
ezen
gure aitak bizitza osoan kontrario eduki gogo izan zuen edozeinekin ni ondo konpontzeak haren oroimenaren aurkako iraina iruditu lezakeen. Alabaina, hartua daukat erabakia jadaneko, zeren, Aste Santuan apaizgoa hartu nuelarik, zori ona izan baitut Lady Catherine De Bourgh Guztizko Andere Ohoretsuak, Sir Lewis De Bourgh zenaren alarguntsak, bere babesaren ohorea eman diezadan, bai eta, bere esku zabalaren eta ongiletasunaren poderioz, ni neu hemengo eliz barrutiko erretorego baliotsua betetzeko ni faboratu ere.
|
|
2015
|
|
|
Literatura mota hau zertan den azaltzeko orduan hain dira handiak anabasa, desatostasun eta azpiklasifikazioak,
|
ezen
gu ere ez baikara definizo zehatz bat ematera ausartu. Nolanahi ere den, guk fantastikotzat zer ulertzen dugun jakite aldera, idazle hauen (eta beste batzuen) irakurketa gomendatzen dugu:
|
|
|
Eta guk aipatuongana jo ondoren, ordura artean aukeratu dugu ze, gure euskaran gero artean erabili izan da. Berez, Jaime, Karmelo, Lino edo Mikel Zarateren eliz testuak gureak baino askeagoak gerta zitezkeen,
|
ezen
guk artekoen oinatzetatik ibiliz, eta Elizen Arteko Bibliari hurbiletik jarraiturik muga finkatuetan jokatu behar baitugu..
|
|
|
Bizitzaren ustekabeek ere eraso eta hozka egiten digute, eta hozkada sugegorriarena bezain latza izan liteke. Ausiki hau aurreikusi edo sendatu lezakeen musika ezin izan daiteke egunero hedabideetan entzuten duguna; izan ere, hain da agerikoa, aurreikusia eta" jakina",
|
ezen
gure defentsak ahuldu egiten dituen, sendotu beharrean! Ustekabeen hozkadei aurre egiteko, ezin iragarrizko musika behar dugu!
|
|
2016
|
|
|
Maltzurra da gure sufrimenduak pairatzen duen isilarazte behartua. Hain da krudela egoera,
|
ezen
guk geuk ere nekez errekonozitzen baitugu geure burua biktimatzat. Ez ginen inor, ez gara inor.
|
|
|
–Monsieur hain ona da, esan zuen emakumeak?,
|
ezen
gure aldamenetik igarotzen ari zela, nekea hartu baitu nire pultsua hartzeko.
|
|
|
Etsaiak kendu diozkan famaren eta bizipiden Eskuarari berriz emaiterat berma gaiten. Arbasoek eman eta etxekoek erakatsi daukuten mintzaia hori, ez dugu bazter utzi behar, horreri maitatzea eta ondokoeri erakastea eginbide dugu,
|
ezen
gure ontasun ederrena da eskuara: hainbeste nekezia gosta ondoan, ez ahaldugu galtzerat utziko.519
|
|
|
Sarrera dohainik izanen da eta Thomas Lecoeur mintzalariak aipatuko du gai berezi hau. Dudarik gabe interes handia sor lezake lema hunek, margolanaren afizioa duteneri eta aldi berean bertze ainitzeri,
|
ezen
gure bihotzetan artista alor ttipi bat gorderik daukagulakotz.
|
|
2017
|
|
|
Hain da itsustasun eta itsutasun handia eta jende galduen kontua hau,
|
ezen
gure Salbatzailea arranguratu ez bazen ere bere heriotza penatuaz eta desohorezkoaz, arranguratu eta sentikortu baitzen bidegabe honetaz, esaten zuela (Sal 128: 3):
|
|
|
Eta ohartzen zara marrazkiak atabikoaren balioa hartzen duela, historiaurreko, non marraztea ia berpiztea zen; ohartzen zara errealitatea mundu fikziozko eta sinboliko batean berregiteak gizakiarengan hain balio handia duela,
|
ezen
gure lanaren giltzarria horixe baita. Gizakiak fikziozko esparruak behar ditu, non bizitza esperimentatzeko eta ikasteko seguru sentituko den.
|
|
2018
|
|
|
Erantzunik gabe gelditu zen Josephi igorri gutuna. Nonbait haren gutun kaxan lo zegokeen,
|
ezen
gure gizonak ez zuen bere bizitza osoa bere berrehun biztanleko Authan herrixkan ematen. Nonbait bidaiatan zegokeen.
|
|
2020
|
|
|
Konbertsio deitu izan zaion âegokiro deitu ereâ jarrera  aldaketa mental horren sekretuetariko bat da
|
ezen
gutariko askorentzat ez zeruak ez lurrak ez dutela errebelaziorik harik eta halako nortasun batek eragin bereziz haienak ukitu eta irekitzera makurtzen dituen arte.
|
|
|
–Ez zekinat. Ama alargunarentzat bai onura,
|
ezen
gure herri honetan andere alargun bat bizpalau umeekin geratzen bada, denen biziarazteko ez din ezkontzaz edo kalean bere larrua saltzeaz kanpo aterabiderik.
|
|
2021
|
|
|
Jainkoak ilunpea sortzen du eta gauaren ilunpetik eguna jaiotzen da eta argiaren egunean itzala jaiotzen da ez baita argi gabezia negatiboa
|
ezen
guretzat itzal izatearen ahalmena da itzal aktiboa argiaren presentzia bizia gure betiereko itzuleraren teoria itzaletik argira itzultzen gara gauetik egunera lurraren itzalean igotzen gara zeruaren gauetan
|
|
|
Iragarle honek erabilera ugaria izan du tradizioan, eta gaur ere ugari ageri da mota guztietako testuetan: Zeren bainekien ezen Mattinen aurka, ezpatari gisa, beti nintzela galtzeko eta haren azpiko izaiteko (Irigoien); Irakurleei behar diegu geure ustez gaztigatu ezen ez dugula bilduma honen egiazkotasuna bermatzen, eta badugula orobat garrantzizko arrazoirik nobela bat baizik ez dela uste izateko (Jon Muñoz); Eta, hala ere, badirudi frogaturik dagoela
|
ezen
gure arima sekretuen alderik sekretuenean gu, zuzentzaileok, boluptuosoak garela (Alonso); Gaineratzen zuten ezen, toki gorenean, auspizioz eta aholkuz gehiago egiten dela armaz eta eskuz baino (X. Amuriza).
|
|
|
Harrigarria izan zen nola ezagutu zuten gizona arrainek, hura zetorren aldera joan ziren denak batera, aldran. Bitxia zen,
|
ezen
gu hurbildu ginenean ez zuten keinurik egin. Ordea, langilea agertu zenean txipli txapla hasi ziren uretan, pozik baleude bezala.
|
|
2023
|
|
|
Zer gaixotasun eragin ditzake aire girotuak? Hain hotza eta bat bateko tenperatura aldaketa,
|
ezen
gure gorputzak ez baitu egokitzeko denborarik, gure osasunean eragina du. Adituen arabera, katarro koadroen, laringitisaren, faringitisaren edo prozesu bronkitikoen %20raino udan gertatzen dira, aire girotua behar bezala ez erabiltzeagatik.
|
|
|
Pirinioen alde bietan kobazuloetan bizi ziren euskaldunek gurearen antzeko sinboliko bat (prozesu kreatibo artistiko guztietan erabiltzen den hizkuntza eta idazkuntza) eta imajinario bat (margoketa gaitasun artistikoa bezala arte errupestrean), euskararen jatorriaren oinarria, edukitzeko gaitasuna ukatzen dutenak, iberismoz blai, aipatzen ari gara. Oteizak bere terminologiarekin zioen
|
ezen
gure arbasoak margotzeko gai baziren, euskaraz mintzo zirelako zela. Eta hitz egiten bazuten, idatzi ere egiten zuten.
|
|
|
Txostenen azpitituluan jarrita dugu Aurkikuntzak eta posibilitateak, adierazteko
|
ezen
gure interpretazioa direla. Etorriko dira beste batzuk –espero dugu–, eta arretaz irakurriko ditugu.
|
|
|
Horrenbestez, alderdiek, kasu zehatzean, behar duten teknika estrajudiziala sor dezakete, betiere, indarrean dagoen legedia errespetatuz, zuzenbide estatuak galdatzen duen bezala (EKren 1 art.) eta gutxieneko berme batzuk jasota. Horren harira, gogora ekarri behar dugu
|
ezen
gure ordenamendu juridikoak gatazkak ebazteko indarraren erabilera debekatu egiten duela35 eta aitatutako bermeak, bereziki, epaileek ADR teknikei ematen dieten laguntza eta haiekiko egiten duten kontroletik eratortzen direla. Edozelan ere, JZPEPLPk honako GEBE zehatz hauei egiten die erreferentzia:
|