|
2001
|
|
|
Lanbide ordaindurik
|
ez
duten emakumeak (30 60 urte)
|
|
|
Zergatik dira hain handiak burdina beharrak? Burdina gero eta beharrezkoagoak dituen minerala da, odol bolumen handiagoa duelako, fetu eta plazenta ehunen sintesia duelako eta mineral hori erreserba fetoan eratzen delako, zeina edoskitzaroan erabiliko baita.Haurdunaldia hasi aurretik burdin erreserba garrantzitsurik
|
ez
duten emakumeek gehigarri bat dute, medikuak aginduta betiere. Burdin urritasuna anemia ferropenikoarekin lotzen da haurrarengan, haurtzaroan eta erditzearen ondoren, amarengan.
|
|
2002
|
|
|
Orain arte ezagunena testosterona adabakia zen, sexu organoei eragiten dieten histerektomia (umetokia erauztea) edo antzeko kirurgiak izan dituzten emakumeentzat. Baina hori ez da izan anorgasmia orgasmoarengana iristeko ezintasuna edo sexu desirarik
|
ez
duten emakumeentzat iragartzen den lehena eta azkena. Huts ponpa, “Eros” izenaz ezagutzen dena, pilaz funtzionatzen duen eta minutu gutxiren buruan odol fluidoa klitorian gehitzen duen xurgatzaile gisa jarduten duen tamaina txikiko tresna da, edo E prostaglandina hormonak (injektagarriak edo kremazkoak).
|
|
2003
|
|
|
Ameriketako Estatu Batuetako Elikagai eta Sendagaien Zuzendaritzak (FDA) izapideak hasi ditu “Estratest” merkatutik kentzeko; menopausian emakumeek jasaten dituzten itoaldiak arintzeko estrogenoa eta testosterona konbinatzen dituen pilula bakarra da. FDAk, 1976an konposatua onartu zuenak, Solbentay Pharmaceuticalsi, sendagai horrek estrogenoarekin baino ez den agobio sentsazio hori murriztea lortzen
|
ez
duten emakumeen itoaldiak arintzen dituela frogatzeko eskatu dio. Estrogenoa da hormona eme nagusia, eta odoleko maila jaitsi egiten da menopausiaren ondoren.
|
|
|
Ikerketa hori Austriako hiriburuko unibertsitate klinikan egin zen. “Badirudi tronbosiek minbizia izateko arriskua ere handitzen dutela, batez ere sistema urogenitalean eta ginekologikoan”, esan zuen Ingrid Pabinger ikerketaren zuzendariak, eta adibide gisa jarri zuen tronbosia duten gaixoetan obulutegiko hamaika aldiz kartzinoma gehiago aurkitu direla konplikazio hori
|
ez
duten emakumeetan baino. Bestalde, minbizia duten pertsonak odol hodietan koagulu arriskutsuak agertzeko arrisku handiagoa dute, esperientzia klinikoaren arabera, gaixo onkologikoen %15ek erregistratuak, eta arrisku hori bikoiztu egiten da garuneko tumoreen eta pankreako minbiziaren kasuan.
|
|
2004
|
|
|
Azterketak, gainera, emaitzak adin tarteka segmentatzen ditu, eta bularreko minbiziak ehuneko handiagoa duela onartzen du hogei urte bete baino lehen erretzen hasi ziren emakumeen artean, edo eguneko pakete bat batez beste kontsumitu zutenen artean edo lehen haurdunaldia izan baino bost urte lehenago, gutxienez, hasitakoen artean. Emaitzek erabateko balioa dute familia aurrekaririk
|
ez
zuten emakumeentzat, baina ez historiala duten emakumeentzat, erretzaileekiko desberdintasunak ez baitziren existitzen.
|
|
|
Medikuak edo dietista nutrizionistak beharrezkotzat jotzen badu, mineral horren gehigarriak gomendatuko ditu. Burdina Odol bolumen handiagoaren, fetu eta plazenta ehunen sintesiaren eta fetuari esnea emateko erabiliko diren burdin erreserben sorreraren ondorioz beharrak handitzen dituen minerala da.Haurdunaldia hasi aurretik burdin erreserba garrantzitsurik
|
ez
duten emakumeek osagarriak erabili dituzte anemia ferropenikoarekin zerikusia duten arazoak saihesteko; betiere, profesional kualifikatu batek aginduta. Haurtzaroan eta erditzearen ondoren amak izaten duen anemia ferropenikoarekin lotzen da gabezia hori.
|
|
|
Gizonezkoak ere 9 urte gehiago biziko lirateke gaixotasun kardiobaskularrik gabe, eta gaixotasun horiek dituztenek urte gutxiagoz biziko lukete bizitza. Bestalde, elikagai konbinazio hori hartzen duten emakumeak
|
ez
dituzten emakumeak baino ia bost urte gehiago biziko lirateke, eta bihotzeko gaixotasunen hasiera 8 urte gehiago atzeratuko litzateke. “Pilulak hartzea ez da bizimodu osasuntsua izateko modu bakarra; bizimodu orekatua izan behar da, eta azterketa horrek eguneroko osasunaren oreka hori lortzeko modu naturala ematen du, elikaduraren bidez”, adierazi zuen Óscar Francok, ikerketaren arduradun nagusiak eta Kolonbiakoak.
|
|
|
Halaber, azaldu dute, orain arte gomendatutakoa kontuan hartuta, ariketa erregularra ez dela nahikoa gehiegizko pisuari lotutako osasun arazoak eragozteko; izan ere, astean hiru ordu eta erdi baino gutxiagoko ariketak egiten dituzten emakumeak garaiz aurretik hiltzeko arriskuan daude, jarduera fisiko handiagoa duten emakumeak baino %91 gehiago. Inolako ariketarik egin
|
ez
zuten emakume lodiei erreparatzen badiegu, garaiz aurreko heriotza tasa %142ko pisu normala zuten emakumeena baino handiagoa izan zen. Gainera, ikerketak erakutsi du ariketa erregularrak ez direla aski gizentasunari zuzenean lotutako arazo kardiobaskularrak saihesteko.
|
|
2006
|
|
|
Bisitaturiko jatetxeen %2k
|
ez
dituzte emakumeentzako eta gizonezkoentzako komunak bereizita.
|
|
|
Guillem doktoreak adierazi zuenez, “Kontsulta” 1991n AECCk hasitako proiektuarekin bat egin du. Proiektu horri “Asko bizitzeko” deitzen zaio, eta, horren bidez, beste bizi maila bat duten eta harengana joateko sarbiderik edo denborarik
|
ez
zuten emakume gazteenei informazioa helarazten zaie. Onuradunak ziur aski 33 eta 55 urte bitarteko emakumeak izango diren arren, Guillem doktoreak azaldu zuenez, “txata titietako minbiziak eragindako prebentzio, detekzio, tratamendu eta ondorio fisiko, psikologiko eta sozialei buruzko informazioa, baliabideak eta laguntza eskatzen duen edonorentzat da”.
|
|
|
Sidneyko Unibertsitateak Australian egindako azterlan baten arabera, erditzean ematen den injekzio epidurala amagandiko edoskitze tasa txikiagoekin lotzen da, bai epe laburrera, bai luzera. “International Breastfeeding Journal” aldizkarian argitaratu zen lan honek erakusten duenez, era horretako analgesia hartu
|
ez
zuten emakumeekin alderatuta, erditzean epidurala hartu zuten emakumeek joera handiagoa izan zuten lehen astean amagandiko edoskitzearekin lotutako arazoak izateko, eta sei hilabete baino lehen utzi zioten bularra emateari. Azterketa Australian 1997ko martxotik urrira bitartean erditu ziren 1.280 emakumetan oinarritzen da, eta horietatik %33k epidurala jaso zuen.
|
|
|
Indiako hiri askotako kaleetan kartel erraldoiak daude, lau gizonen artean senarra aukeratzen ari den neskatila batekin marrazkiak erakusten dituztenak, eta mezua: “Haurrak hiltzen badituzue,
|
ez
duzue emakumeen maitasuna izango”. Neurri hori ez da nahikoa CSR zentroko zuzendariarentzat, eta horretarako ‘Larrialdi egoera’ deklaratu eta legeen aplikazioa hobetu litzateke.
|
|
2007
|
|
|
Guztiek emakume exekutiboentzako erreserbatutako solairuak edo gelak dituzte, eta, garbitzeko produktu femeninoen aukera zabalaz gain, abiadura handiko wifi konexioa dute, eta eraikinaren azken solairuetan egoten dira. Sol Meliá kateak
|
ez
du emakumeentzako gela esklusiborik, nahiz eta emakumezkoentzako gela horiek erreserbatzen dituztenean, komunari produktu femeninoen sorta zabala ematen zaion. Prezioari dagokionez, logela bakoitzak 500 euro balio dezake gauez (hiriaren, asteko egunaren eta sartzen diren zerbitzuen arabera), nahiz eta hotel batzuek ostatu paketeak eta edertasun tratamenduak eskaintzen dituzten, %25erainoko deskontuarekin.
|
|
|
Adituek diotenez, Journal of Human Nutrition and Dietetics aldizkarian argitaratu dute martxoan azterketa, eta, haren arabera, alergia arriskurik ere
|
ez
duten emakume askok jarraitzen diote aholkuari. Beraz, alergenoa saihestuko lukete alferrik.
|
|
|
Datu horiek gorabehera, CDCetako ikertzaileek esan dute alarmak ez duela jo behar. Hala ere, beren kezka onartu dute behar
|
ez
dituzten emakumeetan egiten diren zesareen kopurua azkar handitzen delako. Jaioberrien heriotza Adituek, halaber, zesarea selektiboez ohartarazten dituzte, justifikazio medikorik gabe egiten direnak eta jaioberrien heriotza tasa handitzen dutenak.
|
|
|
Datu horiek gorabehera, CDCetako ikertzaileek esan dute alarmak ez duela jo behar. Hala ere, beren kezka onartu dute behar
|
ez
dituzten emakumeetan egiten diren zesareen kopurua azkar handitzen delako. Espainian 36.000 bat zesarea egiten dira urtean, OMEren datuen arabera.
|
|
|
Indiari buruz hitz egiten badugu, hura konbentzitzeko modu bakarra lana ematea da, eta berak fruitua ikusi arte itxarotea, gauza politak egin ditzakeela jakitea eta, trukean, bizitza erabat aldatzen dion soldata jasotzea. Gainerako herrialdeetan, bidezko merkataritzaren garrantziaz konbentzitzeko biderik onena da lehen etxetik atera ez zen eta baliorik
|
ez
zuen emakume baten zoriontasunaren partaide egitea, baina orain lan egiten du, zoriontsua da eta mantendu dezakeen familia bat du. Ulertaraztea emakume horiek jasotzen duten dirua bidezko dirua dela, eta irabazi guztiak emakumeentzat direla; izan ere, soldata izateaz gain, erakundeak irabaziak urtean bitan banatzen ditu.
|
|
2008
|
|
|
Kotizazio gabeko pentsioak bateraezinak dira beren artean eta gainerako laguntza pentsioekin (AZP), bai eta gutxieneko diru sarrerak bermatzeko diru-laguntzekin ere: Amatasunagatiko sorospen berezia, amatasunagatiko baja hartzeko gutxieneko kotizazio aldia
|
ez
duten emakumeei ematen zaiena, eta erditu ondoko 42 egunetan jasotzen da, hau da, puerperioan edo koarentenan. Prestazioaren zenbatekoa OAEAPren %100 da:
|
|
2010
|
|
|
Egunean baso bat zuku baino gutxiago kontsumitzen zuten emakumeekin alderatuta, egunean bat hartzen zutenek %41 gehiago zuten tanta arriskua, eta 2,4 aldiz handiagoa zen egunean bi laranja zuku edo gehiago hartzen zituztenean. Gainera, fruktosarik hartzen
|
ez
zuten emakumeekin alderatuta, kopuru handienak hartzen zituztenek %62 tanta arrisku handiagoa zuten. Ikertzaileek adierazi zutenez, fruktosan aberatsak diren edariekin lotutako tanta arrisku erlatiboak oso handiak ziren emakumeen artean, baina, hala ere, arrisku absolutuan zeuden aldeak apalak ziren, emakumeen artean tanta tasak eragin txikia baitzuen.
|
|
2011
|
|
|
Espainian garatutako hainbat programak oinarrizko hezkuntzarik
|
ez
zuten emakumeak alfabetatzea lortu dute azken urteotan. Programa informalak dira, helduen irakaskuntza araututik kanpo.
|
|
|
Uraren Nazioarteko Eguna dela eta, Misio Salestarrek putzuak eraikitzearen garrantzia gogorarazi dute, eta Togon 22 eraikitzea nabarmendu dute. “Ura eskuratzearen ondorioz, herri horiek beren bizi kalitatea hobetu dute, batez ere, egunero kilometrorik egin behar
|
ez
duten emakume eta haurrentzat”, adierazi dute erakundeek. Gaur egun, Saharaz hegoaldeko Afrikako biztanleriaren %45ek ez du edateko urik, eta %65ek ez du saneamendu egokirik.
|
|
|
Emaitzak “Journal of the American Medical Association” aldizkarian argitaratu dira. Azterketak erakutsi duenez, nahiz eta estrogenoekin tratatzean iktusa eta odolbilduak handitu, ez dago alde nabarmenik 10 urte geroago osasun arriskuetan hormonak hartu zituzten eta
|
ez
zituzten emakumeen artean. 7.600 bat emakumek hartu dute parte ikerketa horretan, eta “Emakumearen Osasunaren Ekimenean” (WHI) parte hartu zuten emakume batzuei erreparatu zaie.
|
|
2012
|
|
|
Hala ere, gerta liteke txakurrarekin izan den mendekotasun emozionala ohi baino handiagoa izatea. Adibidez, 17 urteko txakurrarekin bizi den eta familiarik
|
ez
duen emakume zahar baten egoera. Beraz, txakurra izan da bere konpainia bakarra urte askoan.
|
|
|
Sortu ondoren, lau profilak urritik azarora bitartean erregistratu ziren webgune hauetan, argaltzeko tratamendua eskatzeko. Ordaindu ondoren, guztira 38 dieta on line (e) an dietadukaneak eta lediet ak gizentasun arazorik
|
ez
zuen emakumeari dietarik egin GMI egokia izateagatik), egiaztatu zen ea aurrekari patologikoei, balizko medikazioari eta bizitza eta elikadura ohiturei buruz galdetzen zitzaion; ea erabiltzaileari informazio zuzena ematen zitzaion haren nutrizio egoerari buruz, tratamendua profil bakoitzaren beharretara eta egoeretara egokitzen zen eta bat egin zen. bi asteko menuen azterketa dietetikoa Elikadura Osasungarriaren Gidaren, Nutrizio Komunitarioaren Espainiako Elkartearen (SENC, 2004) irizpideen arabera.
|
|
|
Lanean parte hartzen zutenen %22k nekea izaten zuten, eta horrek emozioen bidez eta kontrolik gabe jatea eragiten zien. Nekerik
|
ez
zuten emakumeek, ordea, urte batean, gero eta gutxiago jan zuten modu kontrolatugabean. Ikertzaileek emaitza horiek estresaren eta obesitatearen arteko harreman zuzenik adierazten ez dutela dioten arren, emozioen bidez jatea arrisku faktore potentziala dela diote.
|
|
|
Los niños pueden seguir acompañando a sus mamás incluso hasta los diez años, o más. Hala ere, haurtxoarekin ariketa fisikoa egiteko baliabidea ez da bakarrik haurra utzi behar duen emakumerik
|
ez
duten emakumeentzat. Horrez gain, une hori beren haurrekin partekatu nahi dutenentzat ere bai.
|
|
|
Zientzialariek aurkitu zuten 25 urtetik gorako emakumeen erdiek baino gehiagok pairatzen dutela gaitz dermatologiko hori. Paradoxikoa da, kasu gehienetan, kaltetuek dagoeneko konpondu zutela desordena hori nerabezaroan, baina pubertaroan inoiz arazorik izan
|
ez
zuten emakumeen kasuak ere aurkitu zituzten. Zientzialarien ustez, aknea garatzeko arrazoia estresa da, joera gehien duten emakume helduek betetzen baitituzte kargu profesionalak pisu handiagoarekin.
|
|
2013
|
|
|
zesarea biren edo gehiagoren arteko erditze baginala ere posible da. Espainiako Ginekologiako Elkarteak adierazi du lehenago bi ebakuntza (bikini mota) konplikaziorik gabe, haurdunaldi normal batekin eta kontraindikaziorik
|
ez
duen emakume bat, haurdunaldi baginalerako izangaitzat har daitekeela. Noiz ez da gomendagarria erditze baginala?
|
|
|
Tankinak, biquiniak bezala, bi pieza ditu. Aldea da goiko aldeak
|
ez
duela emakumearen bularra bakarrik estaltzen, baizik eta kamiseta moduan, beherantz luzatzen da, sabela nahi den mailara iritsi arte. Beheko pieza egokitzeko modukoa, gerri altukoa keinukariak tolestu edo banatu egin dezakeela, tripa gehiago edo gutxiago eduki nahi duen kontuan hartuta.
|
|
|
«Gure gizartearen matxismoa ez da desberdina laugarren munduan», zehaztu du. Segurtasunik eza da etxerik
|
ez
duten emakumeen eragozpen nagusia. Ahultasun hori areagotu egiten da etsai den espazio batean, aurreiritzi gehiagori aurre egiten baitie.
|
|
2014
|
|
|
Hala ere, publizitatea eta komunikabideak pertsona ospetsuen gorputzean kontzentratzen dira, eta, erditu ondoren, oso antzeko irudi bat agertzen da, egoera horretan geratu baino lehen. Egoera horrek neurrigabeko presioa eragin ohi du, ez denborarik ez baliabiderik
|
ez
duten emakumeentzat. Muturreko kasu bat gertatu zen 2013ko azaroan, Caroline Berg Eriksen kazetari eta norvegiako modelo batek argazki bat argitaratu zuenean Instagram izeneko sare sozialean.
|
|
2016
|
|
|
Une egokia da lortu diren aurrerapenei buruz hausnartzeko, aldaketa gehiago eskatzeko eta oinezko emakumeen ausardia eta ausardia ospatzeko, beren herrialde eta komunitateen historian funtsezko zeregina izan duten emakumeen artean. Nazio Batuen Erakundearen (NBE) arabera, botere ekonomikorik
|
ez
duten emakumeak dira indarkeria pairatzeko ahulenak. Izan ere, emakume batek, gutxienez, independentzia ekonomiko bat izateak aukera ematen dio aurre egin ahal dion indarkeriaren zirkulutik ateratzeko.
|
|
|
Irudia: © Albert Uriach/ FVF Independentzia ekonomikoa versus indarkeria Nazio Batuen Erakundearen (NBE) arabera, botere ekonomikorik
|
ez
duten emakumeak dira indarkeria pairatzeko ahulenak. Hala ere, ez dago batere beharrik, izan ere, estratu apalenetatik hasi eta boteretsuenetaraino, gai honetako gorabeherak daude.
|
|
|
Indarkeria herrialde guztietan dagoen arren, emakumeen eskubideak ez dira kontuan hartzen. Badakigu botere ekonomikorik
|
ez
duten emakumeak ahulenak direla indarkeria jasateko, eta, beraz, independentziarantz joatea berdintasunaren arrazoia da. Azaroaren 25eko data ospatzen jarraitzeak esan nahi du emakumeak jasaten duen diskriminazioa agerian uztea, bai legeetan, bai praktikan, eta giza eskubideak nola urratzen diren ikustea.
|
|
2017
|
|
|
Kasu egiteko eta ez luzatzeko aholkua Beste zientzialari batzuek antzeko ondorioak argitaratu zituzten. 2011ko ikerketa baten arabera, hildako jaioberrien kopurua bikoitza izan zen erditu aurreko gauean ezkerreko aldean lo egin
|
ez
zuten emakumeetan, espezialisten gomendioa jarraitu zutenekin alderatuta. Zehazki, heriotza perinatalen tasa mila biztanleko 3,93 izan zen eskuineko aldean edo ahoz gora lo egin zuten emakumeen kasuan; aldiz, ezkerreko aldean egin zutenen artean indizea 1,96 izan zen milako.
|
|
2020
|
|
|
Burdina Mineral hori hartzeko behar den gutxieneko kopurua handitu egiten da, odol bolumen handiagoa duelako, fetu eta plazenta ehunak sortzen direlako eta fetuari esnea emateko erabiliko diren burdin erreserbak sortzen direlako. Haurdunaldia hasi aurretik burdin erreserba garrantzitsurik
|
ez
duten emakumeek, anemia ferropenikoarekin zerikusia duten arazoak saihesteko, haien osagarriak egin dituzte, betiere medikuaren agindupean. Iodoa Haurdunaldian behar diren iodo mailak ez dira bereziki handiak haurdun ez dagoen emakumeak behar dituenekiko; hala ere, ezinbestekoa da tiroide hormonek behar bezala funtziona dezaten.
|
|
2022
|
|
|
Zuk ezin diozu zeure buruari eutsi, nola eutsiko diozu beste pertsona batzuei! Eta asko hitz egiten da ama kontzienteki eta askatasunez izan nahi
|
ez
duten emakume guztiez, Marta Sanz idazlea bezalako emakumeak, ama ez izateko eskubidea dutela eta etengabe galdetzeko eskubidea dutela diotenak. Beste herrialde batzuetan jar gaitezke lanean amatasunaren balioa handitzeko?
|
|
|
Hautapen prozesu batean galdera pertsonalak (izangaiari kalte egin ziotenak) egiteagatik kondenatu dute erakunde bat. Bi hautagairen artean, elkarrizketetan haien egoerari buruzko informazioa atera ondoren, bikotekiderik eta seme alabarik
|
ez
zuen emakumea hautatu zuten, ezkonduta zegoen eta bi alaba zituen emakumearen aurrean. Nahiz eta enpresak adierazi zuen ez zegoela bereizkeriarik, lanpostua emakume bati eman baitzitzaion, epaimahaiak adierazi zuen diskriminazioa «seme alabarik ez zuen pertsona kontratatzeagatik sortzen dela, bi seme alaba txiki dituenaren ordez, eta hori da horretarako arrazoi bakarra:
|
|
|
sarritan. Haurdunaldiko diabetesa Diabetes mota horrek patologia hori inoiz izan
|
ez
duten emakume haurdunei eragiten die, eta haurdunaldiaren esfortzu metabolikoengatik gertatzen da. . haurdunaldiko diabetesa Noiz agertzen da bigarren edo hirugarren hiruhilekoa ernaldia eta umea ohi baino gehiago hazten da eta koipea metatzen du, eta horrek haurdunaldian arazoak sortzen ditu.
|
|
2023
|
|
|
Lanaldiak trinkoagoak dira eta bateragarriak familien eskaerekin. 17:00etatik aurrera lan egiten duten gizonen ehunekoa% 9 jaitsi da, bai seme alabak dituztenen artean, bai seme alabak ez dituztenen artean; amenak, berriz,% 6 (seme alabarik
|
ez
duten emakumeak,% 9). “Joera horrek bateragarritasuna erraztu eta familia arduren banaketa ez hain desberdina sustatu lezake”, esan dute.
|
|
|
Kasu batzuetan —emakume immunodeprimituak, kimioterapia tratamenduan, diabetesarekin…— badakigu zergatik gertatzen den hori, baina emakume batzuetan ez ditugu kausak identifikatzera iritsi”, azaldu du ginekologoak. “Egia da orain gero eta gehiago ezagutzen dugula baginako mikrobiotaren eginkizuna, eta horrelako arazorik
|
ez
duten emakumeen ereduak aztertzen ari garela”, erantsi du. Zer egiten da kasu horietan?
|