|
2008
|
|
|
Lo hitzak haurtzaroa gogorarazten dio Agirreri: «Nire gurasoek
|
ez
zekiten euskaraz, gazteleraz egin izan dugu etxean, baina hitz hori askotan erabili izan dugu, gazteleraz, lolo egitera joan esaten genuen. Eta ni nahiko berandu konturatu nintzen gazteleraz hitz hori ez dela ulertzen Euskal Herritik kanpora».
|
|
|
Gaur egun, 50 urtetik gorako euskaldun zaharrek hitz egiten dute euskaraz, baita gazteago batzuek ere, baina 15 urte baino gehiago dituztenek ia ez dute euskaraz hitz egiten. Gazteenek eskola eta ikastoletan ikasten dute euskara, baina tarteko belaunaldi askotako lagunek
|
ez
dakite euskaraz. Abaurregaineko alkateak ere ez daki euskaraz, «58 urte ditut, eta nire gurasoek eta seme alabek euskaraz dakite, baina nik ez».
|
|
|
Gazteenek eskola eta ikastoletan ikasten dute euskara, baina tarteko belaunaldi askotako lagunek ez dakite euskaraz. Abaurregaineko alkateak ere
|
ez
daki euskaraz, «58 urte ditut, eta nire gurasoek eta seme alabek euskaraz dakite, baina nik ez». Duela 15 urte inguru herriko eskola itxi zuten ikasle faltagatik, baina inguruko herrietako eskoletan ikasten dute orain haur eta gazteek.
|
|
2009
|
|
|
Euskarari buruz ere galdetu diete. Euskal Herrira iritsi aurretik askok
|
ez
zekiten euskara bazenik ere azaldu du del Castillok. Latinoamerikarrei gertatzen omen zaie hori gehien.
|
|
|
Clemence Labrouchek (Landon, Frantzia, 1980)
|
ez
zekien euskaraz umetan; Euskal Herrira bizitzera etorri zenean hasi zen ikasten. Beste batzuei irakasten ari da orain, Hazparneko Gau Eskolan (Lapurdi).
|
|
|
Baina egunak joan ahala konturatzen gara ez dela hain gurea, Patxi Lopez ez dela bere alderdiko salbuespen zintzo bat, baizik eta atzamarrekin konta genitzakeen sozialista euskaldunak direla salbuespenak. Euskalduna euskara duena baita eta Patxi Lopezek
|
ez
baitaki euskaraz, gure hizkuntza badakiela demostratzen asko saiatu arren. Berak esana da behin lehendakari izanda jarriko dela fin fin euskara ikasten (Ibarretxek ere antzeko zerbait esan zuen oroitzapena dut, hala ere), eta hor jada ikusten dugu gure lehendakariaren lehenengo akatsa.
|
|
|
Hamar urte pasatu dira EITBko azken zuzendari nagusia, Andoni Ortuzar, aukeratu zutenetik. Ortuzarrek
|
ez
zekien euskaraz kargua hartu zuenean, baina geroztik ondo ikasi zuen. Orduan kritikatu egin genuen erdaldun bat aukeratzea ardura horretarako; eta, hamar urte igaro ondoren, kritikatu egiten dugu erdaldun bat, Alberto Surio, jartzea zeregin berean.
|
|
|
Harriturik dagoela atzematen da bere testuan. Eta bera ez da gaztetto bat, gizona da,
|
ez
daki euskaraz eta, dirudienez,, no es de la ETA?.
|
|
|
Nik
|
ez
dakit euskararekiko maitasunik erakutsi eta txalotu behar den. Agian hobe litzateke amodio eta gorrotoa bezalako sentimendu nahasi eta aldakorrak soilik gizakien artean sortuko balira.
|
|
|
–Bi haur ditugu Miarritzeko ikastolan. Nihaurek
|
ez
dakit euskaraz, baina Euskal Herrian bizi gara, bada orain zenbait urte. Euskal Herriaz maitemindu gara.
|
|
2010
|
|
|
Ez dute ulertzen Cotlliureko katalan eta Donibane Lohizuneko euskaldun askok ez dakitela espainieraz. Euskal Herriko herritar guztiek
|
ez
dakite euskaraz, baina munduko euskaldun guztiek ere ez dakite espainolez. Euskal Herrian euskaraz dakigunok eskubidea dugu informazioa geure hizkuntzaz jasotzeko, espainieraz jakin edo ez.
|
|
2011
|
|
|
Por algo me eligieron».Saltokiko langara iristean ohiko miatzailea. Hark ere
|
ez
daki euskaraz. Hori guztia, URBILen.
|
|
2012
|
|
|
saiora. Hortaz, gonbidatuak
|
ez
zekien euskaraz, baina bai, ustez, frantsesez, ingelesez eta japonieraz, ondo ulertu banion, behintzat?. Hala ere, erraz asko asmatuko dugu uste badugu saioan erabili zuen hizkuntza hiru horietako bat ez, besterik izan zela:
|
|
|
Aurreikus liteke EITBko zuzendari nagusi berriak euskaraz jakingo duela edo jakin lukeela. Suriok
|
ez
daki euskaraz, eta EITBko zuzendari nagusiak euskaraz ez jakitea kritikatua izan da. Bere agintaldian, euskara ikasten aritu da Surio.
|
|
2013
|
|
|
Hamida Cherfaui Zumaia (Gipuzkoa) «Nire semea eskolan hasi zenean erabaki nuen euskara ikastea. Nire semeak, bere lagunekin jolasteko, euskara behar zuen, eta nik lotsa sentitu nuen nik
|
ez
nekielako euskaraz hitz egiten». Davide Cerchi Lekeitio (Bizkaia) «Italiarra naiz, baina ama lekeitiarra da.
|
|
2016
|
|
|
Hari buruz esaten zituztenak desagertuko dira, eta nik beteko dut haren lekua. Bestalde, Txankarra eta Baserri joaten diren toki guztietan denek
|
ez
dakite euskaraz, eta nik aurkezle zubigilearen lanak beteko ditut.Ondo pasatzeko saioa izango dela iruditzen zaizu. Gu, behintzat, oso ondo pasatzen ari gara grabazioetan. Guk ondo pasatzen badugu, hori pantailara transmititu egiten da, eta ikusleek oso oso ondo pasatuko dutela uste dut.
|
|
2019
|
|
|
Euskaldunok dugu halakorik egin. Fenomeno globalek
|
ez
dakite euskaraz. Espaloitik jaitsi eta euskara ordu eta erdiz abandonatu dugu munduko 170 herrialdetan ikusiko duten kapituluaz gozatu gura badugu; gero itzuliko gara euskalduntasunera, eta sare sozialetan komentatuko dugu zer nolako zirrara eragin digun kapituluak, espero edo nahi genuena gertatu ote den Jon Snow rekin eta Daenerys Targaryen ekin, lagun artean komentatuko dugu, Twitterren, Facebooken, BERRIAn.
|
|
2020
|
|
|
Hamabostekin ari gara lanean. Kezkatuta gaude, guztiek ez baitituzte baliabideak Internet bidez ikasteko, ez baitakite interpretatzen eskolatik eskatzen dietena eta
|
ez
baitakite euskaraz. Guraso guztiei deitu diegu, ea laguntza behar duten galdetzeko.
|
|
|
Amaren aldetik, euskaldunak ziren denak. Aitaren partetik, inork
|
ez
zekien euskaraz. Aita abertzale egin zen eta, hemengo zenbait neska mutil gazterekin batera, eta euskaraz ikasten jardun zuen Ramon Narbaiza apaizarekin.
|
|
|
«EAJ ren eta PSEren dekretuaren arabera, komunikazioak euskaraz bakarrik egin dira», salatzen du PPk bideoan. «Loreak
|
ez
daki euskaraz, eta, horregatik, du mozketa aurreikusi». PPkoek, ondoren, «hizkuntza askatasuna» eskatzen dute.
|
|
|
Itxialdiak eragin nabarmena du euskararen irakaskuntzan: ikasle gehienen gurasoek
|
ez
dakite euskaraz. Ikasle askok eskola dute euskararekin harremana izateko eremu bakarra, eta eskolaz kanpoko jarduerak.
|
|
|
Lan munduan, guk dakigun arte, kasuen %90etan baino gehiagotan haiekin gazteleraz egiten du jendeak. Motiboak mila izan daitezke, baina, besteak beste, pertsona hori ez dela abiatzen euskaraz, abiatzen bada gero ez dakielako jarraitu ahal izango duen ala ez; besteek ere
|
ez
dakite euskaraz dakien... Mila faktore daude harreman hori gaztelaniara eramaten dutenak.
|
|
2021
|
|
|
Azkeneko hiru hilabeteetan, %3, 5eko ikusle kuota du programak —katearen batezbestekoaren ia bikoitza— Lantaldean datu bitxi bat aipatu dute: saioaren ikus entzuleen %18k
|
ez
dakite euskaraz. Goitiak Instagramen jartzen ditu programako errezetak, eta harrituta dago euskaraz ez dakien jende askok idazten diolako.
|
|
|
Uemako herrietako bost osasun langiletik batek
|
ez
daki euskaraz
|
|
|
badakigu eskolak bakarrik umeak euskalduntzeko eragin mugatua duela, gero kalean eta etxean dena erdaraz bada. Guraso erdaldun euskaltzale askori esker ditugu ikastolak;
|
ez
zekiten euskararik, baina euren ezinaz jakitun, ikastolatik kanpoko jarrera, Durangoko Azokatik aisialdira, euskarara bultzatzea zen. Baina hor ere delegazioa nagusituz doa:
|
|
|
Ostolazak gogora ekarri du Ipar Euskal Herrian ezagutzan ere gabezia handiak daudela, eta hamar gaztetik bik baino
|
ez
dakitela euskaraz: «Hori ez da aski hizkuntza bat atxikitzeko».
|
|
|
duela ehun urte baino gehiago galduta zegoen euskara, eta frankismo garaian ez zegoen abertzale kutsu hori». Lurdes Gauna Adurizek (Gueñes, 1957) 22 urte eskas zituen garai hartan, eta hark ere
|
ez
zekien euskaraz. Baina, denbora gutira, gau eskolako irakasle bilakatu zen.
|
|
|
kontuz, lasai, poliki, barkatu... Harrapatzen ditut batzuk entzun ahala, baina
|
ez
dakit euskaraz.
|
|
|
Gabiriaren kasuan, euskara oso presente dutela nabarmendu du alkateak: «Egiten diren ekitaldi denak euskaraz dira; saiatzen gara kanpotik etorri eta
|
ez
dakitenei euskara eskolak ematen...».
|
|
|
AEBetan sartzeko prest dute ingelesezko prototipoa. AcceXiblek, oraingoz,
|
ez
daki euskaraz: «Erakunderen baten lankidetza genuke euskarazko eredua garatzeko».
|
|
|
Euskaldun bakoitzak bere erara egin du topo euskararekin. Hiru erpin bakarrik hartuz, batzuk ez dugu gogoratzen noiz
|
ez
genekien euskaraz eta bai ostera gaztelania nola eta noiz joan ginen ikasten; gure eremu emozionala euskara duna da. Beste batzuk nerabezaroan edo beranduago aurkitu eta dastatzen hasi ziren euskara.
|
|
2022
|
|
|
Loreak filmean deskubritu zenuen Itziar Ituño. Baina orduan
|
ez
zenekien euskaraz, ezta?
|
|
|
Hitz egin didate euskarara eginiko itzulpen batzuei buruz, baina ez dut bat bera ere ezagutzen;
|
ez
dakit euskaraz, eta, beraz, nire interesa hizkuntza horretara ere itzulpenak eginda daudela jakitera mugatzen da.
|
|
|
Zailtasun batzuk badaude horretarako, 2018ko inkestan agertzen diren datuek erakusten baitute etorkinen kasuan eskolaratze prozesuak badituela desberdintasun eta berezitasun batzuk. Alde batetik, hirutik bik adierazten dute Lehen Hezkuntzaren ostean sartu zirela hezkuntza sisteman; hizkuntzaren arloan ere, abiapuntua oso desberdina da, haietako asko ez baitziren ongi moldatzen eskolan erabiltzen ziren hizkuntzetan, eta, euskararen kasuan, %96, 3k
|
ez
zekiten euskaraz; ereduari dagokionez, %67, 3 A ereduan matrikulatu zituzten, normalean eredua nagusi den arren.
|
|
|
Esaterako, nire medikuak
|
ez
daki euskararik. Lehengoak, bai; oraingoak, ordea, ez.
|
|
|
Arkautiko akademiatik (Araba) Donostiara 60 udaltzain berri eraman berri dituztela eta, LABek salatu du %90ek
|
ez
dakitela euskaraz, ez dutela dagokien hizkuntza eskakizuna betetzen, eta, beraz, ez direla «herritarren hizkuntza hautua errespetatzeko gai».
|
|
|
«Cero» erantzun du. Nicok hitz bat bera ere
|
ez
daki euskaraz. Euskal Herrian jaio eta Euskal Herrian ari den jokalari batek euskaraz deus ez dakiela esateak zer pentsatua eman liguke.
|
|
2023
|
|
|
Egoera «kezkagarria» dela onartu du Antton Kurutxarri lehendakariak. «Hamar herritarretik zortzik
|
ez
dakite euskaraz. Jende anitz heldu da Ipar Euskal Herrira:
|
|
|
Zentsore gehienek
|
ez
zekiten euskaraz, baina zekiten horiek ziren lehen irakurraldia egiten zutenak. Hainbat ohar idazteaz gain, askotan testuak itzuli egiten zituzten, beste zentsore batek irakurri zezan.
|
|
|
Eta, hala eta guztiz ere, zera gertatu zaie: «Hamar saioetatik hirutan begiraleak
|
ez
zekien euskaraz; gaur, ez du hitz bakar bat euskaraz esan. Ez da onargarria».
|
|
|
Ingurumen Sailean, berriz, orain arte zegoen zuzendariak
|
ez
zekien euskaraz; «ez zuen ezta ulertzen ere», esan du Alvarezek. Saileko langile gehienek euskara menperatzen dutela esan du, baina zuzendariak ez zekienez, lan funtzionamendua erdalduna izan dela orain arte.
|
|
|
Aurreko batean Jaurlaritzatik erantzun ziguten transferentziaren unean Estatuko administraziotik zetozen langileek ez zutela hizkuntza eskakizunik, baina espetxeetako langileen lanpostuen zerrenda sortzeko prozesua aurrera doala, eta proposamena dagoela hizkuntza eskakizunak ezartzeko. Errealitatea da egun oraindik langile gehienek
|
ez
dakitela euskaraz.
|