|
2000
|
|
|
Udaltzainari autopistara nola joan behar dugun galdetu diogu. Honek ere
|
ez
daki euskaraz.
|
|
|
Gizarteak ez du elebidun funtzionatzen, gizarteak
|
ez
dakizki euskara eta gaztelania edo euskara eta frantsesa; horixe da errealitate gordina. Hego Euskal Herriko erakunde publikoak (Jaurlaritza, Gobernua, Aldundiak, Unibertsitateak) ozta ozta heltzendira eredu elebidunetara, publikoari eskaintzen dizkieten eduki idatziak kontuanhartuta; eredu mintzatuetan eta abarretan, ostera, ez.
|
|
|
Ez du euskara maite.
|
Ez
daki euskaraz, ezta jakin nahi ere.
|
|
|
Gutuna jasotze hutsa harrigarria zen, Margaren berririk ez nuela 23 urte zirelako eta ez nuelako uste gehiago sekula izango nuenik ere. Biziki harritu ninduen gutuna euskaraz idatzia zegoela ikusteak ere, ezagutu nuenean Margak
|
ez
baitzekien euskaraz. Marga Lanestosakoa zen baina, nik bezala, oporrak Zeanurin ematen zituen, gurasoekin.
|
|
|
Bestalde Lazaro lagun haietako bati espainolez ari zitzaion. Bazitekeen hark
|
ez
jakitea euskaraz. Ez zen, hala ere, probablea, haren kolorea, haren sudurra ikusirik.
|
|
2001
|
|
|
Oraingoan, beraz, oinarri horretatikabiaturik, ingurukoekin euskaraz komunikatzen hasteko gaitasuna lortzea izangodugu helburua. Hau da,?
|
ez
dakit euskaraz, esatetik, apurtxo bat badakit?
|
|
|
Goiok ordura arte
|
ez
zekien euskaraz Frantzia bezain urrun egin zitekeenik.
|
|
|
¡ Como hay Dios!?
|
Ez
dakitelako euskarazkoa noiz eta nola erabiltzen den; euskarazkoak zer esan nahi duen hitzez hitz.
|
|
|
Erdaraz adierazi nuen. Euskaldunek, nik uste, horrelako gauzak irakurtzeko gogoa duten euskaldunek?, erdaraz badakite; irakurtzea nahi nukeen zenbait erdaldunek, berriz,
|
ez
dakite euskaraz.
|
|
|
Lur Entziklopediaren arduraduna den Josu Zabaletaren erantzun minduaren ardatz nagusienetako bat historialari euskaldunen gaitasun eza izango litzateke. Historialariok eta, oro har, unibertsitateko irakasle euskaldunok
|
ez
dakigu euskara nahikoa, eta horrek behartu du Lur hartu duen bidea hartzera: azken finean," itzultzaile prestamenik ez duenak, oro har, egin behar diren salbuespen guztiak(...) eginda, itzuli egiten du, gaizki itzuli ordea, eta antz ematen zaio.
|
|
|
Printzipiozkoa da, goitik beherakoa, euskalgintzaren antipodetan asmatua. Iritzi emaileetako inork
|
ez
daki euskaraz, oker ez banago.
|
|
2002
|
|
|
Beno, horiexek eta bibotean sei bizar luze dituen jaguarra eta belarritako bat zintzilik daraman Maisuluis orojakilea. Urruti urrutitik etorria da hona Horazio, eta hasieran
|
ez
daki euskaraz, horregatik dago hain isilik. Gero, ordea, Aitziberren adiskide min egingo da, eta Maisuluisen irakaspenak batetik, eta hark emandako marrazki liburu batean Aitziberren laguntzaz ikasi ahal izango dituen izenak bestetik, euskaraz askatzen hasiko da.
|
|
|
Hasiera batean Lekunberriko kontzejuan zalantzan aritu ziren ea dena euskaraz izan behar ote zen edo ez. Izan ere, Lekunberrin esate baterako, gazte gehienek
|
ez
dakite euskaraz. Azkenean garbi ikusi zen eguneroko programazioa euskaldun batek egin behar zuela eta dena euskaraz egitea.
|
|
|
Jakina, euskarazko eredua bultzatzen duten ikastetxeetara, toki anitzetan segurik hau da kasua, ume erdaldunak joaten dira batez ere, etxean gurasoek
|
ez
baitakite euskaraz deusik. Etxeko mintzoa erdara da, eta ikastolakoa, eskola orduetan (gure betiko lan ordu, eskola ordu eta holakoei ordutegi esaten zaie orain darabilgun hizkera landu honetan), euskara.
|
|
|
Hori, edo zerbait aski antzekoa, irakurri izan dut berriki nonbait. Gure aita zenak ez zuen halako bereizketarik egiten eta hola ikasi ahal izan dut
|
ez
zekiela euskaraz. Ez zen euskalduna.
|
|
2003
|
|
|
Juan antonio lotina behin baizik ez da Euskal Herrian egon, 1953 urtean,
|
ez
daki euskaraz, aitari entzundako edo Lemoizen pasatutako urte hartan etxean ikasitako hitz batzuk izan ezik. Hala ere, ez ditu galdutzat euskal erroak.
|
|
|
Ama, Pilar Matoni Parra, Nafarroako Corella-n jaioa zen, lehen abizena italiarra zuela. Hala bada," Oskillaso" k aita euskalduna zuen baina ama ez,
|
ez
baitzekien euskara.
|
|
|
Bide horretan, Ekonomia Sailekoek hiztegia finkatzeko bi hilabetean behin biltzeko ahalegina iragarri zuten, eta Hizkuntzalaritzan, euskara ikasteko metodo berri bat moldatzeko taldea osatu zen. Batzarrean agertu zen beste kontu bat hizkuntzarena izan zen, gauza interesgarriak azaltzeko zituzten adituak zeuden, hainbat aditu, baina
|
ez
zekiten euskararik. Eztabaida luze eta bizi baten ondoren, euskara hutsezko izaera mantentzea erabaki zen.
|
|
|
Diru kopuruak, banatzeko moduak eta baldintzak aldatu egin dira. Kritika batzuk ere entzun dira dagoeneko, antzerkiarensekto reak nagusiki, epaimahaiak aurreko irizpide berenarabera osatuta baitaude, epaimahaikide askok
|
ez
baitakite euskaraz, eta, gainera, lanak euskaraz sortzearen balorazioa hutsaren hurrengo gelditu delako. Goiz, ordea, laguntzak banatzeko politika berrien balorazio sakonetan hasteko.
|
|
|
Sinetsi ezinik nago, baina eman diezaiogun aukera bat (ehun egunetako epea agortzear dauka) bizkaitarren hizkuntza zaharra menderatzen duen jakiteko ala ez. Juan Ramon Corpasek berriz,
|
ez
daki euskaraz, baina bere aurrekoak ere ez. Nafarroako BianakoPrintzea ren Erakundearen buru izatetik, Gobernuko kultura kontseilaritzara" igo" du Corpas Sanzek, eta lehen ehun egun famatu horietan, garai batean Nafarroako kulturaren zeinu izandako Bianako Printzearen Erakundea bera desegitea erabaki du, nahiz eta sortutako zalapartaikusi ondoren, pittin bat atzera egin.
|
|
|
Linguistika jorratu eta oriokoa izan arren, oteizak
|
ez
zekien euskaraz. Juan Ramon Corpas medikua da ikasketaz, eta Lizarrakoa.
|
|
|
Juan Ramon Corpas medikua da ikasketaz, eta Lizarrakoa. Nik dakidala, berak ere
|
ez
daki euskaraz. Baina Diario de Noticias en irakurri nuen bera ere harrituta gelditu zela Oteizaren hileta elizkizunetan euskaraz hitz bakar bat ere entzun ez zelako.
|
|
|
Pegenaute Nafarroako eskuin atzerakoienaren ordezkari sentitzen zen —" gauzak ordenanja rtzera" zetorrela adierazi zuen lehen agerraldi publikoan—, eta halako harrotasun mingarria adierazi zuen berehala. "
|
Ez
dakit euskaraz, eta ez dut ikasteko inolako asmorik. Nire inguruan daudenek aski ongi dakite espainolez".
|
|
|
Baina arazo nagusia euskarazko periodikoa izatea zuen. Jendeak
|
ez
daki euskaraz komunikatzen, tamalez. Eta ez du gainera horretarako beharrik ikusten.
|
|
2004
|
|
|
Hemen, Azpeitian, euskaraz dakitenek euskaraz hitz egiten dute, besteetan ez, eta nire ustez hori da arazorik, larriena. Euskaraz
|
ez
dakitenek euskara ikastea garrantzitsua da, baina are garrantzitsuago da dakitenek hitz egitea. Dakitenek hitz egiten ez badute, ez dakitenek ez dute euskara ikasteko motiborik.
|
|
|
Hegoaldearen eta Iparraldearen arteko 100 kilometroko muga hori pasatzen baduzu, sentsazio bera da Zuberoan, Garazin edo Sara aldean. Diferentzia batekin, Zuberoako Larrainetik pasatzean Otsagabian
|
ez
dakitela euskaraz. Etxeak eta paisaiak antzekoak dira baina hizkuntza galdu da.
|
|
|
–Hausnarketa falta izugarria dago euskal gizartean, eta norbaitek geure totem ukiezinen aurka ahotsa goratzen badu, kritikak eta irainak eta mespretxua besterik ez ditu jasoko. (...) Nik
|
ez
dakit euskara desagertzeko zorian den, baina ez dago gaizki sartua akuilua. Hara:
|
|
|
Sabino Aranaren saioak eta ekarpena hizkuntzari eta kulturari ez da osoki ezezkorra eta bera izan ez balitz
|
ez
dakit euskara oraingo mailan legokeenez ere.
|
|
|
gatik, ezinezkoa gertatzen da: a) bizkaitar askok
|
ez
dakitelako euskaraz, b) beste askok, jakinda, nahiago dutelako erdaraz irakurri, eta e) zailtasun mate rialak dauzkatelako (105). Hauek gainditu bezain! aster elebidun bilakatuko de la agintzen du. Zailtasunak, antza, ez zituen gainditu, euskaraz seiren bat titu lu besterik ez baitziren agertu.
|
|
2005
|
|
|
1975 urtean 16.247 biztanle ziren, 1982an 15.404, 1990ean 14.377 eta 1999an 13.471 Azken mende honetan 10.000 bizilagun galdu ditu Zuberoak. Bere biztanleria ahularekin, 15 urtez beheitikoen %5ak baizik
|
ez
daki euskara. Datu kezkagarriak euskaldun guztiontzat.
|
|
|
Sei hilabete eta erdi zituen Bartzelonara eraman zutenean. Gurasoek eta arrebak ez dute inoiz euskaraz egin eta aiton amonetako batzuek baino
|
ez
dakite euskara. Oporretan ordea, Bilbora joaten hasi zen Jon Mikel eta han entzuten zuen euskara.
|
|
|
Jone Usozek argitu digunez, eskolako umeak ari dira euskaraz eta 25 urtetik gorakoak euskaldun berriak dira. Kalean euskaraz nekez egiten dute zazpi eskualde horietan, bat ez bada besteak
|
ez
baitaki euskaraz.
|
|
|
Alta, Herranek, Arabako Ateneoko gainerako kideek bezala
|
ez
zekien euskaraz. Horregatik aldizkarian euskarazko artikuluak argitaratuko baziren kanpotik jaso.
|
|
|
.. Euskaraz egiten ez den hirietan. Gazte horiek
|
ez
zekiten euskaraz. Herri txikietako jende gutxi sartzen zen jesuita.
|
|
2006
|
|
|
Bada, inspektore hura bera, erretiratu eta gero, askotan etortzen zen hona, euskal liburuak erostera.
|
Ez
zekien euskaraz, baina euskal liburuak maite zituen, benetan. Egunkari zaharrak, aldizkariak eta liburuxkak irakurtzea gustatzen zitzaion.
|
|
|
Aurrera begira ez dakigu zer letorkeen.
|
Ez
dakigu euskarak ze osasun izango duen hamabost urte barru edo euskal kulturaren egoera zein izango den. Gureak kezkatzen gaitu, baina ez gureak bakarrik.
|
|
|
Guraso militante eta hiritar batzuek uko egiten diote euskara galtzeari. Gehienak ez dira baserritarrak, areago, askok
|
ez
dakite euskaraz. Hirian bizi dira, baina euskara berreskuratu nahi dute, beraientzat edo beraien umeentzat.
|
|
2007
|
|
|
Arrazoia! Ni berandu hasi nintzen idazten, bada, iruditzen zitzaidan, idazten hasteko
|
ez
nekiela euskara behar bezain ongi. Gero, artikuluak eta itzulpenak egitearekin batean istorioak ere idazten hasi nintzen, eta hola.
|
|
|
Gaur egun geroz eta jende gehiagok hitz egiten du euskarari buruz, baina
|
ez
dakigu euskaraz hainbeste mintzatzen ote garen. Nire helburua ez da konklusio orokorrak ateratzea.
|
|
|
Gatx egiten jaku hiruron artean berba egitea. Ortziren lagunak
|
ez
daki euskeraz, eta gaztelaniaz be gitxi. Nik ez dakit frantsesez.
|
|
|
Rodriguezek gurasoen jarrera nabarmendu du. “Gehienek
|
ez
dakite euskaraz baina oso sentsibilizatuta daude.”Euskararen aldeko lan nekez horretan andoaindarrak bidelagun izan dituzte vianarrek. Rodriguezek nabarmendu duen gisan, “bi herrien artean harreman hori egon da, badago eta etorkizunean ere egongo da”.
|
|
|
Oso nafar gutxi dira gai modu ulergarrian azaltzeko zer ote diren foruak, baina hori ez da oztopo izanen haietariko askok beren iritzia eman dezaten horretaz, aukera txikiena agertzean. Horrelaxe, abertzale omen diren askok
|
ez
dakite euskaraz eta egiatan ez dute inolako asmorik ikasi eta erabiltzeko agur esateko ez bada, baina ez dira geldituko Nafarroako Gobernuaren hizkuntza politika" genozida" salatzetik.
|
|
2008
|
|
|
Sari banaketa eta horrelako ekitaldietan, berriz, lagun baten bitartez hasi nintzen. Berak
|
ez
daki euskaraz, eta zenbait ekitalditan euskaraz jakitea eskatzen hasi ziren. Gogoratzen dut mesedez eskatu zidala, berarekin joan eta agertoki aurrean beraren parean jarrita egoteko, laguntzeko.
|
|
|
Prediku egiten zuen lehen aldia zen. Nik, orduan,
|
ez
nekien euskara bazenik ere. Arantzazura heldu eta orduantxe jakin nuen.
|
|
|
Bilbotik asteburutan eta udan etortzen zen familia bat zen surfzalea eta zarauztarrak haiengana hurbildu ziren.
|
Ez
zekiten euskaraz eta dirudunak ziren. Koadrilakoek edo ikastolako lagunek euskaraz egiten zuten, baina bilbotarrekin, Madrildik etorritakoekin eta guraso erdalduneko zarauztarrekin gaztelaniaz.
|
|
|
Azken astean ETB1 behin ere ikusi ez dutenak zarauztarren %43, 9 dira. Horietako askok
|
ez
dakite euskaraz, baina Zarauzko elebidunen artean ere laurdenek (%24, 5) ez dute telebista hori behin ere ikusi azken astean. Zarauztarren ia erdiek (%48, 0), bestalde, ez dute euskarazko prentsa idatzia irakurtzeko inolako ohiturarik.
|
|
|
Azken astean ETB1 behin ere ikusi ez dutenak zarauztarren %43, 9 dira. Horietako askok
|
ez
dakite euskaraz, baina Zarauzko elebidunen artean ere laurdenek (%24, 5) ez dute telebista hori behin ere ikusi azken astean. Zarauztarren ia erdiek (%48, 0), bestalde, ez dute euskarazko prentsa idatzia irakurtzeko inolako ohiturarik.
|
|
|
Ez dakit, ordea, horren kontzientziarik ba ote den gurean.
|
Ez
dakit euskarazko hedabideak bata besteari begira jartzen direnean, ikuspegi hori gailentzen den edo lehiakide gisa ez ote dioten begiratzen elkarri. Hori, hala ere, arratsaldean argituko digute hedabideetako arduradunek.
|
|
|
–Un vasco de Pamplona? dira gaztelaniaz (jatorrizko bertsioan, alegia) baliatu zituen hitzak;
|
ez
dakit euskaraz ote zekien, baina nolanahi ere euskal herritartzat jotzen zuen bere burua. Eladio Esparzak, Lesakakoa izanik, bazekien euskaraz, eta haren testuetan ere ez da arraroa Vasconia hitza aurkitzea.
|
|
|
Puntu horretan, muzin egin die navarrismoak bere idazleei. Gaurko navarristek, oro har,
|
ez
dakite euskaraz, eta Vasconia hitza ere ez dute sobera gustuko. Politikoki militante izanda ere, navarrismoaren tradizioaren barnean euskal kulturarekiko nolabaiteko interesa eta begirunea egon da.
|
|
|
(?) Aldiz, gehienbat euskal herritar sentitzen direnen artean erdiek (%50) badakite euskaraz, eta euskal herritar eta nafar sentitzen direnen artean %32k. Tartean daude euskal herritar eta espainiar edo euskal herritar eta frantses sentitzen direnak, horien artean gehienek
|
ez
dakite euskaraz (%59) eta %20 euskaldunak dira? (Euskal nortasuna eta identitatea XXI. mendearen hasieran, 2006).
|
|
|
Euskaldun elebakarra zen Bakerizaren aita, eta Bakerizak berak ere nekez egiten zuen hitz gazteleraz. Prietok, berriz, hitzik
|
ez
zekien euskaraz.
|
|
|
Euskal Herriko herri askotan, ikastolara eta eskola euskaldunetara bidali dituzte gurasoek euren seme alabak, eurek
|
ez
zekiten euskara, ona, ikastera.
|
|
|
Eta ikastetxeetan euskara ona ikasten da, dudarik gabe, baina gazteen eguneroko jardunean egitura okerrak ere sortzen eta hedatzen dira oharkabean, eta baita ondo sustraitu ere, gurasoek eskolaren eta gainerako eragileen lana osatzen ez dutenean. Baina, jakina, gurasoek
|
ez
badakite euskara, ona?, nor ausartu gazteek darabilten euskara zuzentzera. Gazteek, lau pertsonaren atxiloketa eman zen atzo gauean?
|
|
|
Aipatutako hiztegi horiek erabiltzeko orduan, garbi dago euskaldunen euskara dela problema nagusi, ez euskara bera. Euskaldun gehienok, ondotxo dakigu zergatik,
|
ez
dakite euskaraz, finlandiarrek finlandieraz dakiten moduan edo islandiarrek islandieraz dakiten mailan.
|
|
|
Orain dela aste batzuk, Elizondora hurbildu nintzen batean, karrikan harrapatu nuen ezagun bat, eta harekin hizketan hasi.
|
Ez
daki euskaraz. Honetaz eta hartaz aritu ginen, eta halako batean galdetu zidan ea konpondua nuen berak ezagutzen zuen nire arazotxo bat.
|
|
|
Horra, bada, nola gelditu den euskararen aztarna hori hango mintzoan arras sustraitua, hango zainetan sartua, erdaran eta euskaran. Nirekin solasean ari zen hark
|
ez
daki euskaraz (hau ere, artista haren kasuan bezala, aski harrigarria da, Baztangoa izatea eta euskaraz ez jakitea, baina tira!), kontua da hark ez zekiela euskaraz, baina elkarrizketan bat batean atera zitzaiola. Ya puedes decir, si!?. Holako kontuak, aski interesgarriak, aztertu gabe daude.
|
|
|
Horra, bada, nola gelditu den euskararen aztarna hori hango mintzoan arras sustraitua, hango zainetan sartua, erdaran eta euskaran. Nirekin solasean ari zen hark ez daki euskaraz (hau ere, artista haren kasuan bezala, aski harrigarria da, Baztangoa izatea eta euskaraz ez jakitea, baina tira!), kontua da hark
|
ez
zekiela euskaraz, baina elkarrizketan bat batean atera zitzaiola. Ya puedes decir, si!?. Holako kontuak, aski interesgarriak, aztertu gabe daude.
|
|
|
Kopuru hori, ordea, Euskalzaleren 1899ko multa ordaintzen lagundu zutenei dagokie. Segurki ez ziren guztiak harpidedunak, baizik euskararen aurkako eraso baten aurrean laguntzea erabaki zutenak (adibidez Ramon de la Sota ageri da zerrendan, zeinak
|
ez
zekien euskaraz), ziurrenik Euskalerria Elkarteko «baskofilo» erdaldunak asko.
|
|
|
Hala adierazi zuen Eguzkia nora zarzuelan eta hala berretsi zion Santa Azkue lobari gutun pribatuan. Eta ez zen euskal hiztun bat erdal hiztun batekin ezkontzeak euskararen galera ekar zezakeelako, Azkueren lobak
|
ez
baitzekien euskaraz. Beraz, puntu horretan Azkueren jarrera Arana Goirirenaren antzekoa zen.
|
|
|
Lo hitzak haurtzaroa gogorarazten dio Agirreri: «Nire gurasoek
|
ez
zekiten euskaraz, gazteleraz egin izan dugu etxean, baina hitz hori askotan erabili izan dugu, gazteleraz, lolo egitera joan esaten genuen. Eta ni nahiko berandu konturatu nintzen gazteleraz hitz hori ez dela ulertzen Euskal Herritik kanpora».
|
|
|
Gaur egun, 50 urtetik gorako euskaldun zaharrek hitz egiten dute euskaraz, baita gazteago batzuek ere, baina 15 urte baino gehiago dituztenek ia ez dute euskaraz hitz egiten. Gazteenek eskola eta ikastoletan ikasten dute euskara, baina tarteko belaunaldi askotako lagunek
|
ez
dakite euskaraz. Abaurregaineko alkateak ere ez daki euskaraz, «58 urte ditut, eta nire gurasoek eta seme alabek euskaraz dakite, baina nik ez».
|
|
|
Gazteenek eskola eta ikastoletan ikasten dute euskara, baina tarteko belaunaldi askotako lagunek ez dakite euskaraz. Abaurregaineko alkateak ere
|
ez
daki euskaraz, «58 urte ditut, eta nire gurasoek eta seme alabek euskaraz dakite, baina nik ez». Duela 15 urte inguru herriko eskola itxi zuten ikasle faltagatik, baina inguruko herrietako eskoletan ikasten dute orain haur eta gazteek.
|
|
2009
|
|
|
Esaterako, toki batzuetan eragin zuzena izan zuten apaizek, irakasleek eta gizartean garrantzi handia zuten pertsonek. Horietako askok
|
ez
zekiten euskaraz, kanpotarrak zirelako. Beste batzuk, euskaldunak izanagatik ere, euskararen kontra aritu ziren arrazoi ideologikoengatik.
|
|
|
SARASOLA, K. (2009): " Google Translate zerbitzuak
|
ez
daki euskaraz" [linean], in http://sustatu.com/1253536800 (kontsulta: ).
|
|
|
Gorago 2 gakoan aipatu dugu aldaketa egin duten bikote hauetako askotan, harremanaren hasieran bi kideetako batek edo biek
|
ez
zekitela euskaraz. Ez da ordea, aztertutako bikote guztien kasua hori.
|
|
|
Zeren eta haren intimitatea hein handian bere baserritartasun edo euskalduntasun ukatu, mindua zen, bere lotsa eta konplexuekin berdintzen zena, nolabait mina erlijiosoki antzaldatua bazuen ere (elkarbizitzaren, hurkoaren, maitearen, sufrimenduaren teologia batez) karitate eta, apolitikotasun? bertuteetan, frantziskotar komunitatean anaikorki bizitzeko amoreagatik (karitateak
|
ez
daki euskaraz!). Intimitate mindu hori askatzen, ez gehiago ezkutatzen, ikasi du orain.
|
|
|
Hemen ohar sozio eta psikolinguistikoetan sartu genuke: ...atik bakarrik ezagutzen dudan hitz bat, lagunartean ez dut laket erabiltzea; neure diziplinan arrunta den hitza, ordea solaskideentzat ez, erreparoa ematen dit esateak, etc. Aldiz, hainbat atsotitz eta esaera, neure diziplinakoa ez den hamaika hitz, baina maila kultural apur bateko solasean franko arrunt (erabilera eskuarreko trepeten teknikako, artearen historiako, psikologiako, etab.), jakin ere
|
ez
dakit euskaraz, et ita porro.
|
|
|
Jakina,
|
ez
zekien euskaraz tutik ere, koittaduak. Hoteleko langile isil eta zuhurra zen, hizkuntzetarako dohainarekin, hori bai.
|
|
|
Bigarren seme euskalduna ere maiteminduta dago, baina maiteak oraingoan
|
ez
daki euskaraz eta laugarren abizena baino ez du euskalduna. Hala ere, ezkondu egingo dira.
|
|
|
Belarririk gabeko gidoilariak garela ematen du? Dirulaguntzak eskatzeko egitasmo asko gaztelaniaz egin behar izaten ditugula ez aipatzeagatik, dirua eman edo ez eman deliberatu behar duten profesionalek askotan
|
ez
dakitelako euskaraz. Baina jakina, orain esan ohi den bezala:
|
|
|
Hona iritzi hori indartzen duen datu bat: Hanburgora joaniko lagun dezentek
|
ez
zekien euskaraz eta ez du harrezkero ikasi.
|
|
|
Hori argi eta garbi geratzen da, esate baterako, Xabier Aranburuk 1977an Euskaltzaindiarentzat apailaturiko «Euskara erdal egunkarietan» txostentxoan. Beste datu deigarri batzuk ere ageri dira bertan; adibidez, Hegoaldeko egunkarietan beharrean ziharduten 178 kazetarietatik zazpik baino
|
ez
zekitela euskaraz (egunkari horietako zuzendariei dagokienez, berriz, bakar batek ere ez zekien hizkuntza hori).
|
|
|
Langile batzuei elkarrizketak egin eta guztiei, betetzeko galdeketa bana eman zieten. Hamaseitik bik besterik
|
ez
dakite euskaraz eta hasieran euskara ikastera derrigortuko zituztela pentsatuz zertxobait beldurtu baziren ere, berehala ulertu zuten euskara bultzatzea zela helburua. Nola bideratuko duzue enpresan plana aurrera ateratzea. Administraria naizenez eta paper gehienak hemendik ateratzen direnez, Elhuyar eko aholkularitza taldekoekin neroni arduratuko naiz gehien gaia aurrera eramateaz.
|
|
|
Euskarari buruz ere galdetu diete. Euskal Herrira iritsi aurretik askok
|
ez
zekiten euskara bazenik ere azaldu du del Castillok. Latinoamerikarrei gertatzen omen zaie hori gehien.
|
|
|
Clemence Labrouchek (Landon, Frantzia, 1980)
|
ez
zekien euskaraz umetan; Euskal Herrira bizitzera etorri zenean hasi zen ikasten. Beste batzuei irakasten ari da orain, Hazparneko Gau Eskolan (Lapurdi).
|
|
|
Helburua, Aretxabaletan, bizitzako alor guztietan euskararen erabilera bermatzea izan da, eta horretarako lau alor jorratzen ditu Plan Estrategiko berriak: euskararen prestigioa, euskaldunak aktibatu eta motibatzea, euskaldunei eta euskara
|
ez
dakitenei euskararen beharra sentiaratzea eta ezgutzan eragina izatea.
|
|
|
Baina egunak joan ahala konturatzen gara ez dela hain gurea, Patxi Lopez ez dela bere alderdiko salbuespen zintzo bat, baizik eta atzamarrekin konta genitzakeen sozialista euskaldunak direla salbuespenak. Euskalduna euskara duena baita eta Patxi Lopezek
|
ez
baitaki euskaraz, gure hizkuntza badakiela demostratzen asko saiatu arren. Berak esana da behin lehendakari izanda jarriko dela fin fin euskara ikasten (Ibarretxek ere antzeko zerbait esan zuen oroitzapena dut, hala ere), eta hor jada ikusten dugu gure lehendakariaren lehenengo akatsa.
|
|
|
Azkeneko 20 urteetan El Diario Vasco egunkariko politika sailean lanean aritu ostean, EITBko zuzendari kargua beteko du aurrerantzean Alberto Suriok (Donostia, 1963).
|
Ez
daki euskaraz. Eusko Legebiltzarrak izendatu zuen atzo Surio, PSE, PP eta UPD alderdien aldeko 39 botoekin.
|
|
|
Hamar urte pasatu dira EITBko azken zuzendari nagusia, Andoni Ortuzar, aukeratu zutenetik. Ortuzarrek
|
ez
zekien euskaraz kargua hartu zuenean, baina geroztik ondo ikasi zuen. Orduan kritikatu egin genuen erdaldun bat aukeratzea ardura horretarako; eta, hamar urte igaro ondoren, kritikatu egiten dugu erdaldun bat, Alberto Surio, jartzea zeregin berean.
|
|
|
Harriturik dagoela atzematen da bere testuan. Eta bera ez da gaztetto bat, gizona da,
|
ez
daki euskaraz eta, dirudienez,, no es de la ETA?.
|
|
|
Nik
|
ez
dakit euskararekiko maitasunik erakutsi eta txalotu behar den. Agian hobe litzateke amodio eta gorrotoa bezalako sentimendu nahasi eta aldakorrak soilik gizakien artean sortuko balira.
|
|
|
–Bi haur ditugu Miarritzeko ikastolan. Nihaurek
|
ez
dakit euskaraz, baina Euskal Herrian bizi gara, bada orain zenbait urte. Euskal Herriaz maitemindu gara.
|
|
|
" Izan ere, espainiar bati galdetzen al diote ba al dakien gaztelera?", esan du BerriaTBko elkarrizketan. Berak orduan
|
ez
zekien euskara. Baina handik pixka batera, ama hizkuntza berreskuratzeaz gain, euskara irakasle ere izan zen.
|
|
|
Txiki biak neskatoak. Hirurek ere
|
ez
zekiten euskara baizik hitz egiten.
|
|
|
|
Ez
dakit euskara batuaren premiak lotu egin gaituen, ez dakit hartutako bideak ez ote gaituen gehiegi zuhurtu; bide beretik, ez dakit euskara batuaren aldeko apustuagatik ez ote dugun hizkuntza sormenetik baztertu, hizkuntza kontatzen denaren maizter eta makulu huts bihurtuz.
|
|
|
Ez dakit euskara batuaren premiak lotu egin gaituen, ez dakit hartutako bideak ez ote gaituen gehiegi zuhurtu; bide beretik,
|
ez
dakit euskara batuaren aldeko apustuagatik ez ote dugun hizkuntza sormenetik baztertu, hizkuntza kontatzen denaren maizter eta makulu huts bihurtuz.
|
|
|
|
ez
daki euskararik.
|
|
|
Zornotzan zer egin behar duten abisatu baino lehen, dena plen plen debekatuta... Nola
|
ez
dakizuen euskaraz, nahi duzuena entenditzen duzue: konturik zuriena baltzituta jaso eta, gero gerokoak!...
|
|
|
|
Ez
zekiten euskararik. Gogoratzen dut maisu honek, Don Javierrek, kromoak eta ematen zizkigula:
|
|
2010
|
|
|
Ez dute ulertzen Cotlliureko katalan eta Donibane Lohizuneko euskaldun askok ez dakitela espainieraz. Euskal Herriko herritar guztiek
|
ez
dakite euskaraz, baina munduko euskaldun guztiek ere ez dakite espainolez. Euskal Herrian euskaraz dakigunok eskubidea dugu informazioa geure hizkuntzaz jasotzeko, espainieraz jakin edo ez.
|
|
|
Gure teilape berean bada andre bat, negu parteko igande gehienetan salda, benetakoa, ematen diguna (ez pentsa, gero, horregatik bakarrik denik jatorra). Andreak
|
ez
daki euskaraz, eta honako modu aski bitxi honetan iragartzen digu, interfonotik, salda bila jaitsi gaitezkeela: " Hoy hay salda badago". Besterik gabeko pasadizo xelebre bat izango da akaso, baina niri, gure auzoaren alderantzizko abrakadabra hori entzuten dudan aldiro, mirari txiki bat iruditzen zait.
|
|
|
[Lesaka]... Nire gurasoek erraten dutenez, eskolan hasi arte
|
ez
nekien euskara bertzerik(...) konturatzen naiz [erdara] kosta egiten zaidala, batez ere nire ideiak idatziz ematerako orduan. Ahal dudan guztietan euskaraz egiten dut, klasean, herrian, lagunekin...
|
|
|
hedabideetatik, kultura produktuetatik, eremu erdaldunduarekin dituzten harremanetatik...). baina familia euskaldunbeteak urri agertuko zaizkigu herri oso euskaldunetatik at. euskararen galera berreskurapen historikoaren seinale dugu, hain zuzen ere, familiak hizkuntza aldetik gizarte gune ez homogeneoak izatea. halako adibideak herri oso euskaldunetan ere baditugu, amaiurko kasuan bezala. gazte amaiurtarrak elizondoren eragin erdalduntzailea aipatu du, familiaren osaketaz gain adinkideekiko harremanetan ere. izan ere, Mendialdean euskararen errealitatea askotarikoa da. historikoki, arrazoi desberdinengatik, eremu euskalduneko zenbait herri erdaldundu ziren (altsasu, lekunberri, bera, doneztebe, elizondo, irurita eta oronoz, batik bat) eta eremu euskaldunaren gune erdalduntzailetzat jokatu dute. 1970 aldean, gure gazteen gurasoen nerabezaroan, herri erdaldundu horietan haur eta gaztetxoek ez ohi zuten euskaraz bat ere egiten, ez eta jakin ere hainbat kasutan (Sánchez Carrión 1972). anitz familiatan euskararen transmisioa eten zen eta, horren ondorioz, herri horretakoak direnen guraso dezentek
|
ez
daki euskara. Familia anitzetan euskararen transmisioaren eten jarraipen istorioak ditugu:
|
|
|
[Elizondo]... Txikitan, lehenengo 2 urtetan gutxi gorabehera, etxean ez nuen euskararekin harreman askorik izan, nire gurasoek
|
ez
baitzekiten euskaraz. Hala ere, nire amatxik noizpeinka hitz batzuk euskaraz botatzen zizkidan (berak euskaraz dakielakoz), nahiz eta normalean gazteleraz solastu(...) eskolara joaten hasi baino lehen(...) urte bat pasatu nuen haurtzaindegian eta hor, nire ikaskideekin batera, hasi nintzen euskaraz solasten.
|
|
|
Hortaz, ikastolan ikasteaz eta erabiltzeaz gain, etxean ere eguneroko edo momentu oroko zerbait izan da orain arteko bizitzan. Amak
|
ez
daki euskaraz hitz egiten, baina aita eta bioi entzuteaz ohituta dagoenez, esan daiteke asko ulertzen duela. Nik euskara nire ama hizkuntzatzat hartzen dut, gaztelaniarekin batera.
|
|
|
[Iruñea]... etxean gurasoek
|
ez
dakite euskaraz, beraz ikastolan ikasi nuen, horregatik batez ere euskara ikasketekin erlazioa duten egoeretan erabiltzen dut, eta aisialdian gutxitan, lagun guztiek ez dakitelako euskaraz, baino etxean gurasoek, batez ere amak, txikia nintzenetik beti saiatu dira euskara sustatzen, ipuinak euskaraz oparituz, pelikulekin, kartekin... eta horiek ere euskara pixka bat ikasten, eta horregatik agian,...
|
|
|
[Iruñea]... etxean gurasoek ez dakite euskaraz, beraz ikastolan ikasi nuen, horregatik batez ere euskara ikasketekin erlazioa duten egoeretan erabiltzen dut, eta aisialdian gutxitan, lagun guztiek
|
ez
dakitelako euskaraz, baino etxean gurasoek, batez ere amak, txikia nintzenetik beti saiatu dira euskara sustatzen, ipuinak euskaraz oparituz, pelikulekin, kartekin... eta horiek ere euskara pixka bat ikasten, eta horregatik agian, naiz eta gustatuko litzaidakeena baina gutxiago erabili, asko maite dut euskara eta, naiz eta gustatuko litzaidakeena baina gutxiago erabili, asko maite dut euskara eta...
|
|
|
Orain ere, elkartzen garenean euskara erabiltzen dugu. Momentu honetan, eta ikaskuntza ere euskaraz egiten dudanez, hizkuntza honen garrantzia oso altua da, nahiz eta gero, lagunekin erdaraz aritu (karreraz kanpoko gehienek
|
ez
dakite euskararik). Uste dut euskara, eta orokorrean euskal kultura galtzen ez dela utzi behar (nahiz eta oso zapalduta egon arren)...
|
|
|
Askotan, nire amarekin telefonoz ari naiz eta gaztelania ateratzen zait errazago. Horregatik ere gustatzen zait Zumaiara joatea, eta, batez ere, nire lehengusuekin eta nire ilobekin egotea, umeekin
|
ez
baitakit euskara ez den beste ezertan hitz egiten. Txipa martxan jartzen didate.
|