|
2007
|
|
|
Gune askea eta ekintzaren izaera
|
ez
formala azpimarratu nahi izan dugu eta horren harira hona ekarri nahi dugu Pello Jauregi2 ikerlariak" Gazteak eta euskara Lasarte Orian II" ikerketan plazaratu zuen hausnarketa: " Gure irudikoz, euskarazko erabilerak ez du aurrerapen nabarmenik ezagutuko, baldin eta gizarte multzo handiek, eskolaz gain, ez badute euskarazko esperientzia luze eta sakonik talde informalen batean, dela talde hori familia den, dela sare horizontaleko talderen bat den.
|
|
|
euskara ikasten ari direnak, euskara inoiz ikasita ere erabili ez izanagatik abilezia galdu dutenak, inguruan hitz egiteko aukerarik ez dutenak edota hirira iritsi berriak direnak,... eta gure ustez horiengana guztiengana iristeko modua hau izan daiteke: sare berriak eskaintzea, harreman sare
|
ez
formaletan eragitea, zaletasunen inguruko erabilera guneak eratzea,... azken batean euskaraz bizitzeko aukerak ugaritzea.
|
|
|
euskara ikasten ari direnak, euskara inoiz ikasita ere erabili ez izanagatik abilezia galdu dutenak, inguruan hitz egiteko aukerarik ez dutenak edota hirira iritsi berriak direnak,... eta gure ustez horiengana guztiengana iristeko modua hau izan daiteke: sare berriak eskaintzea, harreman sare
|
ez
formaletan eragitea, zaletasunen inguruko erabilera guneak eratzea.
|
|
|
Horretarako euskaraz jakitea eskas geratzen da, gazteek euskaraz eroso, seguru, ongi ikusi behar dute euren burua eta hori eskolako hizkuntza esperientzia gainditzen duen esperientzia komunikatibo zabalago batean baino ez dute eskuratuko. Iruñerriko haurren artean euskararen erabilerak izan dituen tasa hutsalak dira haurrek erabilera
|
ez
formal horretan dituzten gabezien salagarri.
|
|
|
Heziketa euskaraz jaso arren, adierazkortasuna gehienetan erdaratik datorkie. Haurrek, eta are gehiago erregistro informalaren eredurik ez duten guneetan, hizkera
|
ez
formalaren sormenerako esparru zabalago eta askeagoak behar dituzte.
|
|
|
Hizkera formala oso neurri zorrotzekin irakatsi eta ebaluatu behar den bezala, hizkera
|
ez
formalaren sormenerako askoz ere esparru zabalago eta askeagoak behar dira. Aisialdia erabilera sustatzeko tresna eraginkorra da, kuadrillategi moduko egitasmoen datuek hori diote.
|
|
2009
|
|
|
Ikusi dugunez, horretarako, funtsezkoa da, gutxienez, hiztun talde sendoenen jarraipena bermatzea, alegia, hizkuntzaren gizarte transmisiorako oinarrizko eremuetan interakzio soziolinguistiko indartsuetarako sareak dituztenen jarraipena. Eguneroko hizkuntzak dio ardura, egoera
|
ez
formaletakoak, bizitza pertsonalean gehien eragiten duten harremanetan erabiltzen denak.8
|
|
|
Dinamikoa da, eguneroegunero idatzi ez arren, komeni delako etengabe gaurkotzea, blogirakurleen interesa mantentzeko. Eta estilo
|
ez
formalez eta zuzenez idatzita dago, lagunarteko solas moduan erabiltzen delako. azken edukiak edo sarrerak hartzen du lehenengo lekua zerrendan, bigarrena, eta abar... Blogariek blog irakurleak izaten dituzte, eta azken hauek bere iritzia emateko aukera izaten dute.
|
|
|
Weblog a pertsonala, dinamikoa eta estilo
|
ez
formalez idatzita dago. Pertsonala da, blogariak ikuspuntu subjektiboa erabiliz idazten duelako.
|
|
|
Dinamikoa da, egunero egunero idatzi ez arren, komeni delako etengabe gaurkotzea, blog irakurleen interesa mantentzeko. Eta estilo
|
ez
formalez eta zuzenez idatzita dago, lagunarteko solas moduan erabiltzen delako.
|
|
2010
|
|
|
erabileraren gehikuntza ezagutzaren gehikuntzari zor zaiola, gaurko elebidunek ez baitute atzokoek adina edo gehiago erabiltzen, gutxiago baizik kasu askotan eta adin talde batzuetan. erabilera, beraz, esparru publikoan handitu da, herri aginteen arauen eraginpeko esparruan; ez, ordea, esparrurik pribatuenean: etxeko salan eta sukaldean. elebidun gehiago izateak, elebidun kopuruaren hazkundeak alegia, ez du konpentsatzen gaur egun elebidunek atzokoen aldean egiten duten euskararen erabilera apalagoa esparru
|
ez
formaletan. nire ustean, alabaina, erabileraren korapiloa askatzeko giltzarrietako bat zera da: gaurko belaunaldi gazteek beren eguneroko bizitzan (eta batez ere esparru ez formalean:
|
|
|
etxeko salan eta sukaldean. elebidun gehiago izateak, elebidun kopuruaren hazkundeak alegia, ez du konpentsatzen gaur egun elebidunek atzokoen aldean egiten duten euskararen erabilera apalagoa esparru ez formaletan. nire ustean, alabaina, erabileraren korapiloa askatzeko giltzarrietako bat zera da: gaurko belaunaldi gazteek beren eguneroko bizitzan (eta batez ere esparru
|
ez
formalean: gaur lagunartean, bihar bikotekidearekin eta familian, etzi seme alabekin...) egiten duten hautuan euskarak leku nahikoa eta sendoa izatea, beren ondokoei euskara etxetik beretik transmitituko dien hiztun masa kritikoa gero eta zabalagoa izan dadin. beste hitz batzuekin esanda, beraz, hauxe genuke datozen urteotarako helburu nagusietako bat:
|
|
|
gaur lagunartean, bihar bikotekidearekin eta familian, etzi seme alabekin...) egiten duten hautuan euskarak leku nahikoa eta sendoa izatea, beren ondokoei euskara etxetik beretik transmitituko dien hiztun masa kritikoa gero eta zabalagoa izan dadin. beste hitz batzuekin esanda, beraz, hauxe genuke datozen urteotarako helburu nagusietako bat: herritarron euskararekiko atxikimendua sendotzea. euskal hiztunon artean euskara erabili nahi izatea sendotzea. euskararekiko leialtasun praktikoa tinkotzea. euskara hizkuntza akademiko eta formal huts izateari ataka jartzea," euskara jalgi hadi plazara!" aldarriaren ondoan" euskara hator etxera eta lagunartera!" gauzatzea, euskararen erabilera eremu
|
ez
formaletan etengabe areagotzea alegia. helburu handia, baina egingarria, gure ez beste inoren esku baitago.
|
|
|
hiztunaren ezagutza maila. esana dugu gaurko elebidunen artean asko direla euskaldun berriak edo euskara bigarren hizkuntza (l2) dutenak, batez ere gazteen artean. 1624 urte bitarteko elebidunen %56k l2 dute euskara, beren burua erdal elebidun definitzen dute. adin tarte horretan %21, 6 bakarrik da bere burua euskal elebiduntzat jotzen duena. horrek esan nahi du, oro har, hobeto moldatzen direla gaztelaniaz euskaraz baino. bestalde, ezagutza mailak eta hizkuntzarekiko loturak (afektiboa...) erabilera
|
ez
formaletan, eta bereziki etxean, eragin nabarmena du: euskaldun zaharren %86k etxean nagusiki erabiltzen dute euskara; euskaldun berrien %89k, ostera, gaztelania erabiltzen du. gune soziolinguistikoaren arabera ere alde nabarmenak daude, ezagutzari lotuak, euskararen erabileran:
|
|
|
euskaldun zaharren %86k etxean nagusiki erabiltzen dute euskara; euskaldun berrien %89k, ostera, gaztelania erabiltzen du. gune soziolinguistikoaren arabera ere alde nabarmenak daude, ezagutzari lotuak, euskararen erabileran: ...la eta soziala darizkion komunikabidea eta ondarea dela azpimarratuz. ildo horretan sakonduz, giltzarria da euskarentzako arnasguneak zabaltzen jarraitzea eta euskal hiztunon erkidegoa sendotzen eta trinkotzen jarraitzea. izan ere, erabakigarria da, esaterako, euskararen bizi indarra trinkotzeko ahaleginean aurreratu daitekeena, etxetik euskal hiztun direnek euskara esparru guztietan, eta bereziki
|
ez
formaletan, ohikotasunez gero eta gehiago erabiltzen badute, horrela bakarrik izango baitira euskara adierazkortasunez, bizitasunez eta naturaltasunez erabiltzen duten hiztunak. orobat, guztiz erabakigarria da euskaldun berriek hizkuntzari eman diezaioketen bizi indarra, eskolan nahiz unibertsitatean edo zerbitzu publikoetan ez ezik familian eta lagunartean euskara erabiliz. giltzarria izango da,... beraiek bezala euskaraz bizi nahi duten herritarrek.
|
|
2011
|
|
|
Hauek izan behar dute eskolaren jarraipena eta eskolakoa osatzen dutenak. Kaleak edo lagunarteak, adibidez, euskara modu
|
ez
formalean erabiltzeko aukera ematen dute eta indartu beharreko esparruak izango dira hizkuntzaren normalizazioa lortu nahi bada.
|
|
2012
|
|
|
Euskararen alderdi
|
ez
formala eskuratzeko modua familia zenaren garaiak atzean gelditu dira eta hutsune hori betetzeko bide berriei ekitea beharrezkotzat jotzen dugu.
|
|
|
Kezka sortarazten du, aldiz, euskararen erabilera puntu bi besterik ez hobetzeak (zalantza barik, igoera txikiegia ezagutzaren aldean). Eta arrangura are handiagoa sortzen da ikustean erabilerak behera egin duela eremu
|
ez
formaletan, alegia, etxean eta lagun artean. Botilaren parabola, batzuek erdi beteta ikusiko dute, eta beste batzuek, berriz, erdi hutsik.
|
|
|
Arretaz aztertu behar da, eta tentuz, erabilerak eremu formaletan eta
|
ez
formaletan duen bilakaera. Eremu formaletan, hazkundea ematen ari da, batzuetan itxura kontua besterik ez bada ere (adibidez, ikus entzunezko komunikabideetan elkarrizketatua euskaraz agurtzea, elkarrizketa gazteleraz egin arren).
|
|
|
Euskara informala, sen handikoa, jariotasuna, ahozkotasun landua eta freskotasuna badute. Hizkera
|
ez
formalaren jabe dira, oro har, ikasle horiek.
|
|
2013
|
|
|
Hala ote da unibertsitateko euskarazko ikasgelen edo institutuko" D" ereduko ikasgelen aurreko pasilloak bat batean" A" ereduko bihurtzen direnean? Hala ote da euskararen erabilera esparru formaletan etengabe gorantz eta esparru
|
ez
formaletan oso makal areagotzen denean. Hala ote da euskararen erabilera ez formalaren neurria gehienetik gutxienera honelatsu denean:
|
|
|
Hala ote da euskararen erabilera esparru formaletan etengabe gorantz eta esparru ez formaletan oso makal areagotzen denean? Hala ote da euskararen erabilera
|
ez
formalaren neurria gehienetik gutxienera honelatsu denean: haurrak eta nagusiak elkarrekin (seme alabekin eta aitona amonekin), haurren artean bakarrik eta neba arreben artean, nagusiak elkarrekin eta bikotekidearekin.
|
|
|
tokian tokiko aldaera erabiltzea ezinbestekoa da? ala erregistro lagunartekoa,
|
ez
formala menderatzea. Oztopoa zein da, tokian tokiko aldaeraren gabezia ala eredu ez formalarena?
|
|
|
ala erregistro lagunartekoa, ez formala menderatzea? Oztopoa zein da, tokian tokiko aldaeraren gabezia ala eredu
|
ez
formalarena?
|
|
|
4 Euskal hiztun legitimo bezala hautemateko euskal hiztun berrien eta gainerakoen auto pertzepzioan zein elementu diren eraginkorrak identifikatzea. Bereziki, euskal hiztun legitimo bezala hautemateko euskalkien edota bat bateko erregistro
|
ez
formalen erabileraren garrantzia zehaztea.
|
|
|
Euskal hiztun berri gehienek euskara eskolan edo heldu aroan ikasi dutenek, euskara batua ikasi dute. Bi aldaera euskara batua eta euskalkia dakiten euskaldun zaharrek, ordea, ahozko egoera
|
ez
formaletan tokian tokikoa erabiltzeko joera dute; hiztun berrien ahozko jarduna, aukera horren ezean, ezegokitzat," artifizialtzat"," ez jatortzat" hartzen da, sarri.
|
|
|
(Mikel Zalbide16). — Jendarteko hizkuntza arau gisa gaztelera nagusitzen den tokietan, berbarako Arrasaten, eskolaren euskalduntze lana motz geratzen da euskara harreman sare
|
ez
formaletako hizkuntza bilakatzeko. Joera hori emango bada ezinbestekoa da ingurune hurbileko beste gune batzuetan ere, eta bereziki lagunartekoan, euskara erabiltzeko ohitura errotua egotea.
|
|
|
Aisialdiaz gozatzeko aukerak eta kontsumo eskaintza areagotu eta gerturatzea, berbarako. — Arrasateko gazteak komunikazio
|
ez
formalean gaztelaniara jotzera eroaten dituen faktore nagusiak hizkuntza gaitasun mugatua (nagusiki euskalkian aritzeko) eta aurreko belaunaldiengandik jasotako eredu desegokia dira. Belaunaldiz belaunaldi errepikatzen den sorgin gurpila izanik, etorkizun iluneko euskara begitantzen zaigula Arrasatekorena.
|
|
|
Arrasate euskalgintzaren ikurretako bat izan da luzaroan, ilusio eta, gehien bat, baliabide eskergak jarri direlako azken bizpahiru hamarkadetako belaunaldi berriak ingurugiro gero eta euskaldunago batean hezi eta hazteko. Hala eta guztiz ere, gutxienak dira egun komunikazio ekintza
|
ez
formaletan eta, bereziki, lagunartean euskara erabiltzen duten gazteak. Izan badira, ordea, eta haiengana gerturatu ginen artikulu honen oinarrian dagoen ikerketa lanean.
|
|
|
Ez, ordea, gazte arrasatear guztiak, orokorrean, tipologia linguistiko zehatz batekoak baizik: euren harreman sare
|
ez
formaletan eta lagunartean euskaraz hitz egiteko ohitura dutenak.
|
|
|
Gazteen hizkuntza portaeren inguruko irakurketa ezkor ororen gainetik, ukaezina da badaudela egon harreman sare
|
ez
formaletan, lagunartean, euskaraz egiteko ohitura daukaten neska mutikoak ere. Euskaraz bizitzeko gogoa erakusten dutenak eta horretan ahalegintzen direnak.
|
|
|
Gure abiapuntuko hipotesia izan da Arrasaten, euskararen aldeko herri mugimendu luze eta indartsua egon arren, ume eskolatu berri guztiak ereduan matrikulatuak izaten diren arren, aisialdirako eskaintza ia erabat euskaraz jasotzen duten arren... gazteek hartueman
|
ez
formaletan euskaraz egingo badute beharrezko eta erabakigarria dela, oraindik ere, etxeko hizkuntza nagusia euskara izatea.
|
|
2014
|
|
|
Horrez gain, arlo formal eta
|
ez
formalen arteko bereizketa bat ikus daiteke %14, 28ren kasuan. Hau da, arlo formaletan euskaraz aritzen dira eta ez formaletan, aldiz, euskara ez den beste hizkuntza batean.
|
|
|
Horrez gain, arlo formal eta ez formalen arteko bereizketa bat ikus daiteke %14, 28ren kasuan. Hau da, arlo formaletan euskaraz aritzen dira eta
|
ez
formaletan, aldiz, euskara ez den beste hizkuntza batean. Arlo formalak euskara edo natur zientziak dira eta arlo ez formalen artean soinketa behintzat bai.
|
|
|
Hau da, arlo formaletan euskaraz aritzen dira eta ez formaletan, aldiz, euskara ez den beste hizkuntza batean. Arlo formalak euskara edo natur zientziak dira eta arlo
|
ez
formalen artean soinketa behintzat bai.
|
|
|
Zenbait kasutan, arloen artean desberdintasunak daudela ere ikusi da. Iruñeko ikastetxeetan, bederen, arlo formal eta
|
ez
formalen arteko bereizketa nabari da. Arlo formaletan, (euskara, gizarte eta natura) ikasleek irakasle eta ikaskideei euskaraz egiten diete.
|
|
|
Arlo formaletan, (euskara, gizarte eta natura) ikasleek irakasle eta ikaskideei euskaraz egiten diete. Arlo
|
ez
formala denean, ordea, ikasleek irakasleari euskaraz egiten diote, baina beraien artean euskara ez den beste hizkuntza bat hitz egiten dute. Euskaraz bizi atalean ikusiko dena aurreratuz, badirudi ikasleen% batek euskara eta euskararen erabilera ikastetxeko hizkuntzarekin identifikatzen duela.
|
|
|
Aurrekotik bereiziz, Ondarroako ikastetxeetan ez da arlo formal eta
|
ez
formalen arteko bereizketarik egiten hizkuntzaren ikuspuntutik begiratuta. Hezkuntza ereduak, euskara bizi bizirik dagoen momentutik aurrera, euskalkia erabiltzeagatik bakarrik ontzat jotzen du.
|
|
|
Ondarroan euskalkia erabiltzen dute eta egoera
|
ez
formal bat denez, naturalki ateratzen zaie. Iruñean, eta lortu diren datuak ikusita, euskara hutsa %9, 52k ibiltzen du; eta %24, 28k, euskara eta euskara ez den beste hizkuntza bat.
|
|
|
• Arlo
|
ez
formalak: Soinketa arloa da horietako bat.
|
|
2015
|
|
|
Ahozko hizkuntza objektu moduan definitzeko dagoen konplexutasuna zein den aurkezturik, eskolari lotuta irakaskuntzaren objektu zein bitarteko moduan eman diezaiokegun tratamenduaz ari da. Etorkizunera begira unibertsitatearen eta eskolaren elkarlanaren eskutik ikusten diren zenbait erronka ere azpimarratzen dira, hala nola, ahozko irakaskuntza formalerako eta
|
ez
formalerako sekuentzia didaktikoak sortzea eta esperimentatzea, ahozko testu generoen azterketan sakontzea, edo, eskola hizkuntzaren normalizazioaren eragile den neurrian, haren barruko ahozko euskaren erabilerari behatzea.
|
|
|
— Ahozko motak, erregistroak eskaintzea, hizkera
|
ez
formala.
|
|
|
lehenik, Euskara sustatzeko bideak: motibazioa eta ahozkoa gelan; bigarrenik, interbentzioak; hirugarrenik, MSB bloga; laugarrenik, Ahozko Hizkuntza Irakastea ikastaroa; Ahozko hizkera
|
ez
formala ikastaroa, eta azkenik Ahozko Hizkuntza Irakastea gunea.
|
|
2016
|
|
|
Baina prestakuntza eta titulazioak, usu Curriculuma deritzona, eman behar dituen unetik zehaztu lituzke zein diren hizkuntzei dagokienez berariaz landu eta lortu behar diren gaitasunak eta zein mailatan. Hartarako, errez bereiz daiteke curriculum formala, ikasketa planetan eta abarretan agertu ohi dena, eta curriculum
|
ez
formala. Labur esan, curriculum ez formala unibertsitate bizitzan gertatzen diren dinamika orok osatzen dute.
|
|
|
Hartarako, errez bereiz daiteke curriculum formala, ikasketa planetan eta abarretan agertu ohi dena, eta curriculum ez formala. Labur esan, curriculum
|
ez
formala unibertsitate bizitzan gertatzen diren dinamika orok osatzen dute. Eta horietan bi eragile multzo dira nagusi:
|
|
|
Gero eta ohikoagoa da euskal taldeetako ikasleak erdaraz aritzea. Harreman formaletan euskaraz aritzeko joera badute ere,
|
ez
formaletan erdaraz jarduteko joera nagusitzen ari dela dirudi. Ez da, noski, UPV/EHUko ikastegi eta ikastalde guztietan lege zorrotzean gertatzen den zerbait, nik Bizkaiko Campuseko inguru hurbilari begiratzen diot, baina zuzenean izan dudan eskarmentu honen arrastoan antzeko datuak ikusita ditut Arrue (Eusko Jaurlaritza, 2013b) eta ildo bereko ikerketetan:
|
|
|
Ez da, noski, UPV/EHUko ikastegi eta ikastalde guztietan lege zorrotzean gertatzen den zerbait, nik Bizkaiko Campuseko inguru hurbilari begiratzen diot, baina zuzenean izan dudan eskarmentu honen arrastoan antzeko datuak ikusita ditut Arrue (Eusko Jaurlaritza, 2013b) eta ildo bereko ikerketetan: badirudi euskara esparru eta harreman formaletan
|
ez
formaletan baino gehiago erabiltzen dela1.
|
|
|
Esan bezala, erakunde akademiko batek curriculum bikoitza du: alderdi formal eta
|
ez
formalak ditu. Non kokatu behar dugu hizkuntza curriculuma?
|
|
|
erakunde sozio-kulturala, edo egiturazko dimentsioak kontuan harturik, psikosoziala. Han alderdi
|
ez
formalak dira eragile eta azpi-egiturazkoak.
|
|
|
ezinbestez, arlo informal horretan eta harekin doan curriculum ezkutuan egiten baita unibertsitate bizitza gehiena. Jakina, bigarren irudia partziala da, erantsi genioke eragin gezi bat alderdi formaletik
|
ez
formalera. Izan ere, ikuspegi integral batean alderdi biak dira eragile eta eraginak, biak aritzen dira elkarren eratzaile.
|
|
|
Bistan da, alderdi inEduardo Apodaka – ‘Habitusa’ edo hizkuntzaren ezkutuko curriculuma Unibertsitatean formalean ezin dela jardun alderdi formalean egiten den bezala, curriculum ezkutua ez dela neutralizatzen edo positibo bihurtzen, esplizituki eta zuzenki arautzen eta kontrolatzen. Bestela esan, kontrolatu eta ebaluatu gabeko zeharkako jardunbideak sustatuz eta, batez ere, jarduneremuak antolatuz eta zabalduz eragin ahal zaiola ezkutuko curriculumari eta alderdi
|
ez
formalari.
|
|
|
ohiturak, praktika arruntak, balio zabalak, ohiko pentsatze erak, eta hizkuntza praktikak izanda ere. Curriculum esplizitu eta intentzionalaren alde direnak zeharka sustatu ahal dira eta formalizatutako jardueretatik kanpo, lagungarri izan daitezkeen jarduerak
|
ez
formalak sortu ahal dira. Hori dena, hala ere, curriculumaren helburuak lortzeko behar diren alboko edo esan gabeko gaitasunak (maiz, bitarteko gisa agertuko direnak) formalizatzeko, antolatzeko, irakasteko, kontrolatzeko eta ebaluatzeko aukera baztertu barik.
|
|
|
Askoren eskarmentua da mundu akademikoaren eta bizi munduaren hizkuntzak ez datozela bat. Kasu horietan, ikasten dute, beraz, ez erregistro formala eta
|
ez
formala bereizten eta zein bere harreman eta praktika egokietan erabiltzen, ikasten dute, aitzitik, bi hizkuntza direla erregistro jokoan ari diren hizkerak. Zer iritzi dugu hizkuntza formala harreman ez formaletan darabilen ume edo bati buruz?
|
|
|
Kasu horietan, ikasten dute, beraz, ez erregistro formala eta ez formala bereizten eta zein bere harreman eta praktika egokietan erabiltzen, ikasten dute, aitzitik, bi hizkuntza direla erregistro jokoan ari diren hizkerak. Zer iritzi dugu hizkuntza formala harreman
|
ez
formaletan darabilen ume edo bati buruz. Zer inpresio sorrarazten digu?
|
|
|
Labur esan: erakundeportaeran (ageriko eta formalizatutako alderdian) euskara nagusituko da arau argi eta ondo definitua denean, erakunde portaeratik aldentzen garen neurrian, erdara nagusituko da (edo, inguruko hizkuntza
|
ez
formala, askotan euskara ere izan daitekena).
|
|
|
Hartan, egoera soziolinguistiko berriak definitu behar ditu: formalak (irakaskuntzari lotuak, zerbitzu formalak barne) eta informalak (unibertsitate bizitzari zein harreman
|
ez
formalei lotuak). Bietan, beraz, praktika ingurune propioak sortu behar ditu.
|
|
|
Erronka, beraz, erantzukizun horientzako dispositiboak sortuz disposizioak aldatzea da: dispositiboak, gogora dezadan, jendarteko egituraketak dira eta ikusi dugunez, formalak beti izaten dira erakunde baten alderdi partzial eta mugatua,
|
ez
formaletan ezin da zuzen zuzenean eragin. Baina edozein aldaketa iraunkorren gakoa praktika bera denez, hau da, praktika onartuak eragile seguruenak direnez, zeharka sortu ditu alderdi ez formalerako eta curriculum ezkuturako euskarazko praktika guneak eta euskarazko praktiken (konpromiso) sareak.• ohArrAK
|
|
|
dispositiboak, gogora dezadan, jendarteko egituraketak dira eta ikusi dugunez, formalak beti izaten dira erakunde baten alderdi partzial eta mugatua, ez formaletan ezin da zuzen zuzenean eragin. Baina edozein aldaketa iraunkorren gakoa praktika bera denez, hau da, praktika onartuak eragile seguruenak direnez, zeharka sortu ditu alderdi
|
ez
formalerako eta curriculum ezkuturako euskarazko praktika guneak eta euskarazko praktiken (konpromiso) sareak.• ohArrAK
|
|
2017
|
|
|
lezo eta pasai donibaneko nerabeekin egon nintzen. behaketa hauek gipuzkoako bi herritako" kuadrillategi" 3 aisialdiko egitasmoaren baitan garatu nituen. guztira, 12 eta 16 urte arteko 65 gaztek parte hartu zuten. lezon lau ostiral arratsaldetan izan nintzen, eta pasai donibanen beste lau arratsaldetan, denak 2015eko udazkenean. behaketak aisialdiko programa honen barruan egiteko arrazoiak bi ziren: batetik, herri hauetako nerabe asko biltzen diren gune batean egoteko aukera ematen zidan; bestetik, egoera erabat informala ez bada ere, programa honetan nerabeak lagunarteko egoera
|
ez
formaletik oso gertu egoten dira.
|
|
|
Jaime Altuna Ram� rez – Genero identitatearen hizkuntza jokoa. ...en hitzez hitz jarraitu, ezta ordena mantendu ere. asmoa elkarrizketatutako gazteekin solasaldi ahalik eta erosoena edukitzea izan zen, euren esperientziak, diskurtsoak eta hausnarketa pertsonalak jaso ahal izateko. azkenik, testuinguru kultural, sozial eta linguistikoa ulertzeko dokumentazio lana burutu nuen. esan bezala, beraz, ikerketa planteamendu honek nerabe multzo batekin lagunarteko egoera
|
ez
formaletik oso gertu dagoen gune batean egoteko aukera eman zidan. horri begira, penelope eckert ek eta McConnelBehatutako praktiken ohiko jasoketa egiteaz gain, elkarrizketa informalak bideratu nituen eta Haurtzaro eta Nerabezaroaren Antropologian proposatzen diren zenbait talde dinamika erabili nituen. Talde dinamiken bidez gazteen egunerokotasune ra hurbiltzeaz gain, euren diskurtsoak jaso nahi izan nituen.
|
|
|
Mutilek garrantzi handia ematen diote futbolari, eta euren bizitzaren erdigunea dela adierazten dute. esaterako, ikerketaren bigarren behaketa egunean euren aisialdi espazioak herriko mapa batean kokatzeko eskatu nien eta futbolaren presentzia oso nabarmena izan zen mutilen artean: mutilen mapa guztietan herriko futbol zelaia markatu zuten, bai futbolean aritzen direlako, bai partidak ikustera joaten direlako. bestetik, nerabe hauentzat kalea da aisialdi
|
ez
formalari dagozkion jarduerak egiteko erabiltzen duten espazioa. lagunartean kalean egote horretan ere, ezberdintasun batzuk deskribatu dituzte, mutilek neskek baino gehiago mugitzeko joera dutela adieraziz. azkenik, oso esanguratsua da telefono mugikorrek nerabeen aisialdian duten erabateko presentzia. behatutako saioetan tresna horiek oso presente egon dira, eta nirekin zituzten zenbait elkarri... hizketan ari ziren baina era berean mugikorrari adi zeuden. itxuraz, mugikorraren bidez sortzen diren sare sozialetan egotea oso garrantzitsua da adin honetako nerabeentzat bizitza sozialaren erdigunean egoteko. horren adibidea da lezon jaso nuen elkarrizketa hau:
|
|
2018
|
|
|
Jasotako emaitzak aurrez zegoen pertzepzioa berretsi zuen. Ikusi zen espazio
|
ez
formaletan eta ikasleak haien artean dauden tokietan, euskararen erabilera ezagutza baino baxuagoa dela (%62koa).
|
|
|
Eta jasotako emaitzak aurrez zegoen pertzepzioa berretsi zuen. Ikusi zen espazio
|
ez
formaletan, alegia, arlo edo espazio kurrikularretatik kanpo dauden horietan eta ikasleak haien artean dauden tokietan, euskararen erabilera %62koa zela (emaitza kuantitatiboa). Horrez gain, ikusi zen euskararen ezagutza bermatuta izan arren, ikasleek lan esparrutik kanpoko erabilerarako duten euskara gaitasuna nahiko mugatua dela (emaitza kualitatiboa).
|
|
|
Gaitasun funtzionalak bermatu behar dira, eta orain artean, eskolak eremu formaleko euskararen irakaspenean jarri du bere lehentasuna, eta ez eremu informaletakoan. Eta, eremu
|
ez
formaletako gaitasun mugatuak garbi asko oztopatzen du euskararen erabilera.
|
|
|
Erronka horiek edozein hizkuntzatan gertatzen dira, baina euskaraz komunikatzeko orduan, zailtasun bereizgarri batzuk ere egon daitezke. Izan ere, arreta euskaraz gehien behar duten paziente eta laguntzaileetako asko beren hizkera lokalean eta erregistro
|
ez
formaletan komunikatzeko gauza baino ez dira, eta arreta hartzaileen euskarazko errepertorio linguistikoa komunikazio klinikorako hizkuntzahesia izan daiteke. Horrelakoetan, ez da nahikoa profesionalak euskaldunak izatea:
|
|
|
Aurreko ataletan azaldu dugun bezala, osasun zerbitzuetan euskarazko arreta eskaintzeko helburua bi eratako arrazoiek justifikatzen dute. Batetik, euskaldunen hizkuntza eskubideak daude eta, bestetik, osasunArreta euskaraz gehien behar duten paziente eta laguntzaileetako asko beren hizkera lokalean eta erregistro
|
ez
formaletan komunikatzeko gauza baino ez dira.
|
|
2019
|
|
|
saio amaierako zenbait ohar shift direlakoak: 1964an kontzeptualki formulatu zirenetik18 aparteko lekua eta itzala dute batak zein besteak. horiekin loturik daude, gainera, hizkuntza soziologia dinamikoak19 muin muinean dituen galdera nagusiak. ez dabil beraz oker errezildarra, puntu horien aplikazio metodologikoan zentratu delarik. arnasguneetako habitual language use, eguneroko (mintza) jardun arrunta(
|
ez
formal elaboratua eta ez aldian behingo berezia), dugu gaurkoan aztergai. Fishman-ek azaldu eta sakondutako LM, LS eta RLS alorretan20 funtsezko kontzeptua da habitual language use hori. hala da orain ere, formazko aldeak alde, bibliografia teknikoan:
|
|
|
Esparru formalean urrats garrantzitsuak eman dira: eskolek, udalak, kirol eta kultur eragileek etab., bide polita egin dute; baina kalean, etxeetan, esparru
|
ez
formalean, erabilerak ez du aurrera egiten azken urteotan. kezka horretatik abiatuta planteatu zen urtebeteko erronka hau, baina ez zen hutsetik abiatu. Izan zuen aurrekaririk.
|
|
|
—" Mintzalaguna ekintzaren helburua da erabilera eremu
|
ez
formaletan euskararen erabilpena sustatzea eta harreman sareak sortu eta erabilera eremuak irabaztea(...) Labur labur esanda, honako lau helburuak ditu ekimenak:
|
|
2020
|
|
|
Azken urteetan gizarteak izandako aldaketek eragin zuzena izan dute gure artean erlazionatu eta informazioa transmititzeko eretan, honen adibide garbia hedabideen kasua dugularik (Rodriguez, 2004). Hedabideen hastapenei erreparatzen badiegu alde nabariak ikusiko ditugu gaur egunekoekin alderatuta, formaltasun maila handia duten saioak izan arren, bernakularizazio prozesu bat egon da hedabideen zati batean (Elordui, 2016); horrela, garaiko behar izan eta eskakizunetara moldatu eta tradizionalki
|
ez
formalak eta intimoak ziren egoerak hedabideetan agertu zaizkigu.
|
|
|
Honek, komunikabideen eskaintza zabaldu egin dela esan nahi du, eta formalak diren saio edo generoei informalak direnak gehitu zaizkiela ulertu beharra dago, ordezkatu beharrean. Hala ere, ez da beti erraza formalak eta
|
ez
formalak diren esparru eta saioak bereiztea, izan ere, Elorduik eta Zabalak (2009) azpimarratzen duten moduan, estilo formala ez da bakarra, hau da formaltasuna baldintza graduala da eta komunikazio egoerak bideratuta formaltasun gradu bat edo beste egongo da.
|
|
2021
|
|
|
Proiektuaren helburua da euskara, gaztelania eta ingelesa ez diren EAEko Hizkuntza aniztasunaren mapa osatzea. Hiru hizkuntza horiek ez dira hemen aztergai izan, trataera berezitua eskatzen dutelako; euskarak eta gaztelaniak euren izaera ofizial kideagatik eta ingelesak hezkuntza sistema formalean eta
|
ez
formalean duen pisuagatik.
|
|
|
Ondorioz, Pulunpak gela barruko zein kanpoko eremuei erantzuten die, kudeaketa pedagogiko eta elkarreragin didaktikora zuzenduta dituen erremintak askotariko jardueratan txertatuta. Eta berariaz eragiten du hizkera
|
ez
formalaren erabileran, izan ere, nagusiki gela barruan garatzen den ekimena bada ere, bertan sortzen diren komunikazio egoerak arloen ikaskuntza formalari loturikoetan sortzen diren haiengandik urruti baitaude. Hartara, lagun arteko hizkera ez formalaren gatza eta piperra ezagutu eta erabiltzeko komunikazio egoera egokiak, sarritan sortzen dira konfiantza giro jostarian.
|
|
|
Eta berariaz eragiten du hizkera ez formalaren erabileran, izan ere, nagusiki gela barruan garatzen den ekimena bada ere, bertan sortzen diren komunikazio egoerak arloen ikaskuntza formalari loturikoetan sortzen diren haiengandik urruti baitaude. Hartara, lagun arteko hizkera
|
ez
formalaren gatza eta piperra ezagutu eta erabiltzeko komunikazio egoera egokiak, sarritan sortzen dira konfiantza giro jostarian.
|
|
|
– Ahozkotasunari lehentasuna ematea, erregistro
|
ez
formalaren erabilera bultzatuz eta hizkuntz maila hobetzeko egoerak eskainiz.
|
|
2022
|
|
|
Gehien aipatu direnen artean, honako hauek daude: hezkuntzan haur eta gazteen euskararen ezagutza maila egokia bermatzea, herritarren sentsibilizazioa eta erabilera ohituren finkapena, helduen euskalduntzea, esparru sozio-ekonomikoa, eremu digitala eta hizkuntzaren teknologiak, eremu
|
ez
formalean euskararen eskaintza (ikus entzunezkoak, kirola, aisia...) bermatu eta biderkatzea, Euskal Herrira heldutako migratzaileen inklusioa eta aniztasunaren lanketa, euskal kultura sistema (sorkuntza nahiz kontsumoa) sendotzea, eta hizkuntza eskubideen bermea.
|
|
|
Interesgarria litzateke, esate baterako, datu hori alderatzea Arabako Campusean behaketa bidez egin diren neurketekin. Izan ere, Euskararen Errektoreordetzak zenbait Fakultatetako eremu
|
ez
formaletako hizkuntzen erabilera behatzeko egitasmoa jarri zuen abian ikasturtean, horien artean Arabako Campuseko 5 fakultate, hain zuzen: Letren Fakultatea (2018); Hezkuntza eta Kirol Fakultatea (2019); Lan Harreman eta Gizarte Langintza Fakultatea (2019); Ekonomia eta Enpresa Fakultatea (2020); eta Farmazia Fakultatea (2018).
|
|
|
Datu horiek, ezagutzaren bilakaeraren argitan irakurriz gero, bai ikusten dugu, haur eta gazte asko familia eta ingurune erdaldunetakoak direla, eta euskararekin kontaktu bakarra eskolan dutela. Errealitate honek erakusten digu, eskolatik kanpo eremu
|
ez
formalean euskara eskaintzeak duen erabateko garrantzia, erabilera dinamika berriak eragin nahi baditugu. Eta heldu gazteen eta helduen kasuan, baieztapen bera egin genezake lan munduaren inguruan.
|
|
|
Topalabe taldekook" Berrindartu eta jauzi" txostenean, horregatik izendatu genituen belaunaldi berriei begirako erabateko lehentasuntzat alor sozio-ekonomikoa eta eremu
|
ez
formala. Informazio gehiago nahi duenak txostenean aurkitu dezake.
|
|
2023
|
|
|
Lehen pistak Ipar Euskal Herriko ikastoletan" lanagatik. Ipar Euskal Herriko testuinguru erdaldunean elkarrekintzak haurren artean euskararen erabilera
|
ez
formala eta espontaneoa areagotzeko duen baliagarritasuna aztertu du. Uztaritzeko ikastolan elkarrekintza erdigunean duen metodologia aplikatuz emandako urratsak deskribatu ditu eta, hortik abiatuta, pista orokorrak ateratzen saiatu da.
|
|
|
Odei Guirado Irasuegik eta Jone Rua Alkainek idatzi dute" Aisialdia, hezkuntza
|
ez
formala, bizipen positiboak eta euskara: Eman Hegoak udaleku irekien ebaluazio ikerkuntza".
|
|
|
Ildo beretik, Aldabe eta Lertxundik (2023) hizkuntzaren aferan derrigortasunetik erakargarritasunera jauzi egiteko aukera zabaltzen duela diote. Bada, ideia horiekin bat eginez, Eman Hegoak egitasmoaren helburu nagusiak dira, arestian azaldu dugun bezala, aisialditik eta hezkuntza
|
ez
formalak eskaintzen dituen baliabide pedagogikoekin, euskararen erabileran eragitea eta udalekuak haurrentzat bizipen positiboa izatea.
|
|
|
Zalantzarik gabe, hezkuntza
|
ez
formalak ebaluatzeko eta ikertzeko duen hutsune hori muga bat dela pentsatzen dugu, baina baita bide onetik goazela ere. Izan ere, hobetzekoak hobetzeke, ebaluatu ahal izateko emaitzak eskuratu ditugu.
|
|
|
Zirimolan biziki sinesten dugu hezkuntza
|
ez
formalak euskararen arnasguneak zabaltzeko duen indarrean, eta, bereziki, aisialdi hezitzaile eta euskaldunetik horretarako egin daitekeen ekarpenean.
|
|
|
Halarik ere, zailtasunak zailtasun, Zirimolan biziki sinesten dugu hezkuntza
|
ez
formalak euskararen arnasguneak zabaltzeko duen indarrean, eta, bereziki, aisialdi hezitzaile eta euskaldunetik horretarako egin daitekeen ekarpenean. Horregatik, hain zuzen ere, dihardugu aisialdi proiektuak etengabe ebaluatzen eta ikertzen, bere esku hartze estrategiak berrikusten, programak berritzen, eta etengabeko formakuntza sustatzen.
|
|
|
2023. " Hezkuntza
|
ez
formala", Ikastola aldizkaria 253: 4
|
|
|
Guirado Irasuegui, Odei; Rua Alkain, Jone (2023). Aisialdia, hezkuntza
|
ez
formala, bizipen positiboak eta euskara: Eman Hegoak udaleku irekien ebaluazio ikerkuntza.
|
|
|
2 Autoreek ikasleak aipatzen dituzte. Guk, egiten duten ekarpena hezkuntza
|
ez
formalaren testuingurura ekarriz, haur gisa aipatzeko hautua egin dugu.
|
|
|
Aisialdia, hezkuntza
|
ez
formala, bizipen positiboak eta euskara: Eman Hegoak udaleku irekien ebaluazio ikerkuntza
|
|
|
• Hitz gakoak: euskara, erabilera, hezkuntza
|
ez
formala, atxikimendua, aisialdia.
|
|
|
Ebaluazio ikerketa honen xedea, Zirimolako programek hezkuntza
|
ez
formalaren bitartez udaleku testuinguruetan eragiteko duten gaitasuna neurtzea eta ebaluatzea izan da. Hain zuzen ere, jolasa eta ludikotasuna ardatz, haurrentzako testuinguru seguruak sortuz eta haur horientzat bizipen positiboak sustatuz, euskararen erabileran eragiteko duten gaitasuna.
|
|
|
Ondoren erabakiak hartzeko aproposak izan daitezkeen hobekuntza proposamenak luzatzeko. Bide batez, emaitzak argitaratzearen helburua ere bada," praktika onen1" praxitik, hezkuntza
|
ez
formaleko programak ebaluatzearen eta ikertzearen garrantzia azpimarratzea. Izan ere, oro har, testuinguru bakoitzari egokitzeko malgutasunak eta horrek helburuetara zuzendutako ekintzak bideratzeko dakartzan zailtasunak, hezkuntza ez formalean ebaluazio zehatz eta aplikatu bat egiteko ezintasunak ekartzen ditu.
|
|
|
Bide batez, emaitzak argitaratzearen helburua ere bada," praktika onen1" praxitik, hezkuntza ez formaleko programak ebaluatzearen eta ikertzearen garrantzia azpimarratzea. Izan ere, oro har, testuinguru bakoitzari egokitzeko malgutasunak eta horrek helburuetara zuzendutako ekintzak bideratzeko dakartzan zailtasunak, hezkuntza
|
ez
formalean ebaluazio zehatz eta aplikatu bat egiteko ezintasunak ekartzen ditu. Eta horri gehitu ohi zaio, hezkuntza ez formalean lan egiten duten hezitzaileek ebaluazioaren eta lan sistematikoaren kultura urria izaten dutela/ dugula (Gairín 2004), azkenean ebaluazioa bigarren plano batean geratzen delarik.
|
|
|
Izan ere, oro har, testuinguru bakoitzari egokitzeko malgutasunak eta horrek helburuetara zuzendutako ekintzak bideratzeko dakartzan zailtasunak, hezkuntza ez formalean ebaluazio zehatz eta aplikatu bat egiteko ezintasunak ekartzen ditu. Eta horri gehitu ohi zaio, hezkuntza
|
ez
formalean lan egiten duten hezitzaileek ebaluazioaren eta lan sistematikoaren kultura urria izaten dutela/ dugula (Gairín 2004), azkenean ebaluazioa bigarren plano batean geratzen delarik.
|
|
|
Hezkuntza
|
ez
formalak aisialdi hezitzailearen bitartez euskararen erabileran eta horren normalizazioan egiten duen ekarpena handia dela gero eta indar handiagoa hartzen ari den ideia da. Besteak beste, hizkuntzaren erabilera informala sustatzen delako eta hori hizkuntzarekiko atxikimendua sortuz, jolasaren bitartez esperientzia eta bizipen positiboen artean egiten delako.
|
|
|
2.1 Hezkuntza
|
ez
formala eta informala
|
|
|
Hezkuntza
|
ez
formala 1970eko hamarkadan azaltzen den kontzeptua da, zehazki Coombs eta Ahmedek argitaratutako Attacking rural poverty: How non formal education can help liburuan (Coombs eta Ahmed 1774).
|
|
|
How non formal education can help liburuan (Coombs eta Ahmed 1774). Bertan definitu zituzten hezkuntza formala,
|
ez
formala eta informala. Horrela, autore ezberdinek euren definizioetan ezaugarriak gehitu edo kendu badizkiete ere, oro har, horrela ulertzen dira hezkuntza esparru ezberdinak:
|
|
|
hezkuntza formala administrazioak curriculumarekin (ikaskuntza helburuekin) arautzen duen hezkuntza gisa ulertzen da. Hezkuntza
|
ez
formala, aldiz, sistematikoki, helburu hezitzaileekin eta modu antolatuan ikaskuntza eta bizipenak errazteko bideratzen den hezkuntza prozesu gisa (Pastor Homns 2001). Eta hezkuntza informala, hezkuntza sistema araututik eta hezkuntza ez formalaren ekintzetatik harago doan hezkuntza prozesutzat.
|
|
|
Hezkuntza ez formala, aldiz, sistematikoki, helburu hezitzaileekin eta modu antolatuan ikaskuntza eta bizipenak errazteko bideratzen den hezkuntza prozesu gisa (Pastor Homns 2001). Eta hezkuntza informala, hezkuntza sistema araututik eta hezkuntza
|
ez
formalaren ekintzetatik harago doan hezkuntza prozesutzat. Hau da, eguneroko bizitzan –bizitza guztian zehar– eragin hezitzailea duten une, gertakari eta esperientzia orok osatzen dute (Soto et al. 2022)
|