|
2000
|
|
|
Baina ikasitako guztia ahalegin pertsonal handi bati esker ikasi zuen bi hilabete pasatxoko tarte hartan, inoren laguntzarik gabe, liburutegi eta hemeroteketan begiak erretzeraino lan eginez. Autodidakta izatea egokitu zitzaion, eta
|
ez
berak hala nahi izan zuelako, beste erremediorik izan ez zuelako baizik. Jendeak Lauaxeta ikusi eta entzun egiten zuen, Lauaxetak egunkaria eros eta irakur zezakeen, irratia entzun, telebista ikusi, zinemara joan, jan eta edan ere egiten zuen, ondoriozko hondakinak gerripetik hustu, lo eta amets edonork bezala, trenean edo autobusean ibili...
|
|
|
Funtsean ez zitzaion askorik axola hori guztia. Begien aurrean agertu berri zitzaion munduaren nondik norakoek kezkatzen zuten Lauaxeta bizira itzuli berria, eta
|
ez
bere patu pertsonalak. Azken batean, ondo barneratua zuen hila zela.
|
|
|
Pantailan zenbait gizon mahai obalatu baten inguruan eserita zeuden. Dudagabe politikoak, batzuk
|
ez
bertakoak itxuraz, beste batzuk euskaldunak; arranguratuxe agian, azkenekook; irri zabalka, satisfazio plantak eginez hala ere; paper bat zerabilkiten eskuz esku, bertan firma bana ipini, akordio batera heltzen ari zirela zirudien. Ikusi batera errepresentazio arrunt, ez oso interesante bat ematen zuen; gizon iharrak, ordea, eztul txiki pixka bat egin eta, Xanengana amiñi bat itzuliz, hargatik begiak pantailatik kendu gabe:
|
|
2001
|
|
|
Ez zuen entenditzen zergatik zebilen adiskidetu nahizik pixka bat lehentxeago futaka aritu zitzaion anarkista hura, baina ongi hartu zuen gonbita. Ezin zituen burutik kendu
|
ez
bere aitaren hitzak ez Joserenak. Ezta Terexaren oroitzea ere.
|
|
|
Baina Borges, hil genuenean, garrantzi oso txikiko terroristatxo bizarguri bat baizik ez zen, ekintza kaskar batzuk egindakoa, txoriburu bat. Inor ez zen hil genuela jakitera iritsi; ez polizia, ez kazetariak,
|
ez
bere burkideak... Orduan pentsatu genuen etekina ateratzen ahal geniola kasik halabeharrez gertatu zen hilketa hari.
|
|
|
Umoreak baizik ezin zintzaketen salba, edo agian kritikak, baina horretarako ere ez zarete gauza, serioegitzat hartzen duzue zeuen burua. Izan ere, horixe izan zen Leibnizbarrutiaren irakaspen interesgarrienetakoa; ez zela,
|
ez
bera eta ez bere lana ere, erabat seriotan hartu behar gaztigatzen zuen umore fin eta argigarri, argi eragile bat. Zuek ez duzue horrelakorik usaindu ere egiten, eta hamar mila kongresu eginik ere ez duzue usainduko.
|
|
|
Umoreak baizik ezin zintzaketen salba, edo agian kritikak, baina horretarako ere ez zarete gauza, serioegitzat hartzen duzue zeuen burua. Izan ere, horixe izan zen Leibnizbarrutiaren irakaspen interesgarrienetakoa; ez zela, ez bera eta
|
ez
bere lana ere, erabat seriotan hartu behar gaztigatzen zuen umore fin eta argigarri, argi eragile bat. Zuek ez duzue horrelakorik usaindu ere egiten, eta hamar mila kongresu eginik ere ez duzue usainduko.
|
|
2003
|
|
|
Deus ere
|
ez
beretzakorik Müllerrek esandako denen artean. Deus ere ez aste gutxi batzuk baino ez dituen gorpuaren adin zehatza erabakitzeko.
|
|
2004
|
|
|
Harakinek hala erabaki badu. Ni ez nago konforme,
|
ez
berarekin ez berdin pentsatzen dutenekin. Lekunberrin Bazterrek ez zuen homosexual bezala izanen.
|
|
|
" Bai; eta
|
ez
bere edadean bakarrik. Kezkatzen nauena da, ezer ez esatea.
|
|
2005
|
|
|
Bi eskuez heltzen zion Isabellek godaletari, abade batek kalizari nola. Neronek behar nuke eta
|
ez
berak bekatariaren rolaz ardura, pasa zitzaion burutik Miranderi.
|
|
|
Richarden botei begira nengoen ni. Distira egiten zuten, baina
|
ez
bere begiek adina.
|
|
|
Haizerik gabeko egunetan
|
ez
bera txikikeriekin gogaitzeko agintzen zuen kapitainak, eta oihal handi hartan idazten ematen zuen eguna, luma tintontzian busti eta erabat bere baitara bilduta. Denbora gutxiren buruan, belaren beheko alde osoa zegoen zirriborratua.
|
|
|
Polita zen, egia aitortze aldera, ez zitzaion gehiegi axola halako haur ederraren osaba izatea. Ez zeukan
|
ez
bere arreba itsusi aho okerraren ez haren senar abailduaren batere antzik, jainkoari eskerrak. Martini bana hartu ondoren, sukaldera sartu ziren, jatekoa denek elkarrekin prestatzeko.
|
|
|
Orduan ere zugan pentsatzen abandonatzen nintzen. Ume horrek zure antza izan behar luke,
|
ez
berea.
|
|
|
Gorrotoaren handia, hitzetan baino hobeto sartzen dela ezitzetan, horixe zeukan erabakita Damianek golfarekin zer ikusia zeukan guztiarentzat. Hitzik ere
|
ez
bere etxeko bakea apurtzen zuten gaizkileentzat. Nahiago zuen isilik geratu, benetan uste zuena esatea baino:
|
|
|
Igandeetan, ukabilak sakelan ibaiko uraren joanari beha gelditzen zenean, ehizarako grina zetorkion ostera, udazkeneko hego haizearen eskasa, basoaren herdoila, tiraputzaren kolpea sorbaldan eta hegaberaren jaustea sasian. Ez zen oroitzen
|
ez
berak ausaz hildako gizonez, ez bere ondoan hildako adiskideez. Mendian nekatu arte ibiltzea, neska gazteen besoak ikustea belarra jiratzen, zigarroa erretzea enbor zakar baten kontra etzanda ilunabarrean, trikua jatea, lagunen bromak hartzea atelierrean, bakarrik lo egin ahal izatea:
|
|
|
Igandeetan, ukabilak sakelan ibaiko uraren joanari beha gelditzen zenean, ehizarako grina zetorkion ostera, udazkeneko hego haizearen eskasa, basoaren herdoila, tiraputzaren kolpea sorbaldan eta hegaberaren jaustea sasian. Ez zen oroitzen ez berak ausaz hildako gizonez,
|
ez
bere ondoan hildako adiskideez. Mendian nekatu arte ibiltzea, neska gazteen besoak ikustea belarra jiratzen, zigarroa erretzea enbor zakar baten kontra etzanda ilunabarrean, trikua jatea, lagunen bromak hartzea atelierrean, bakarrik lo egin ahal izatea:
|
|
2006
|
|
|
– Bai, baina
|
ez
berak esan zian moduan, ez. Hemen Bilbon antolatu zuten konbate batera deitu zidatean, eta hara heldu eta badakik zer ikusi nian?
|
|
|
Billek eman zizkidan edalontziak etxean ditut; musika grabaketena ez dakit inoiz egin duen, ezta etorri ere etorri zen; emailen bidezko gure harremana etenda dago,
|
ez
berak niri ez nik berari idatzi izan diogulako; Mickieren berririk ere ez dut harrezkero izan; Sun Valley Express diligentziaren irudia sarean dago.
|
|
2007
|
|
|
Aspaldian ez dit galdetu zer moduz nagoen. Niri buruz dakien guztia nire ekimenez kontatu diot,
|
ez
berak ezer galdetu didalako. Ez dakit ardura faltagatik den edo ausardia eskasak eraginda; bere burua eramaten nahiko lan badu-eta, beharbada, ez da nire kezka txikiena jasateko gauza.
|
|
2010
|
|
|
Eta orduan Txarli mahaitik ostikoka botatzeko gogoa sentitu zuen. Bazekien ez zuela botako,
|
ez
berak ez Oskarrek, ustez zorrotzak eta ahoberoak izanagatik, ez baitzeukaten halako egoeratan argi eta garbi inor mozteko potrorik. Makina bat txapa jasandakoak ziren.
|
|
|
Badaki oraingoan ez diola ezein idazlek,
|
ez
bere belaunaldikoek, ez beste inork, aurrea hartuko. Badaki azkenean Historiak eta literaturak bat egingo dutela bere eleberrian.
|
|
|
" Biak". Olabarriak" puf..." esan nahi zuen begirada bota zidan, nirekiko konplizitatea sortu nahian eta, bide batez, argi utziz bere lankideak gonbidatu zuela Katxalyn,
|
ez
berak. Olabarriak liburuaren alea eskuartean zerabilen, hizketan ari zen bitartean.
|
|
|
Badakit itsusia dela hori esatea. Baina ez da sentimendu ahalkegarria,
|
ez
beretzat, ezta niretzat ere. Maite dut nire emaztea.
|
|
2011
|
|
|
Deseroso sentitzen naiz, une honetan, amaz pentsatzen. Ezin dut esan ama gaizki esaka aritu zaidanik aitari buruz, ezta aitaren gaia tabu bat izan denik ere, nahiz eta hitz egin gutxi hitz egin izan dugun gizon horretaz, eta ezertxo ere
|
ez
bere desagerpenaz. Amaren hitzetan:
|
|
|
" Banatzea erabaki genuen" ere entzun diot inoiz. Niretzat aita joan egin zen,
|
ez
bere martxaren oroimenik dudalako, amaren hitzetatik atera dudan ondorioa delako baizik. Aita joan egin zen txiki txikia nintzela, ez dakit data zehatza jartzen, ez diot amari inoiz galdetu eta berak ere ez dit sekula esan egun honetan edo hartan joan zen, egun honetan banatu ginen.
|
|
|
Vargasek 1983ko urriko egun haien berri eman zion abadeari, ez lehen bezala,
|
ez
bere buruari" egin behar huena egin huen" esaten dionak bezala, beste modu batera baizik. Berak oroitzen zituen legez, xehetasunik ahaztu gabe, bere burua justifikatzeko nekerik hartu gabe.
|
|
|
Su etena apurtu zenetik hona atentzio gehiago jartzen zion Patriciak senarrari, haren sarrera irteerei, ustekabeei, irratiari. Erlojuari arreta jartzen zion beti inguruan irrati edo telebista bat zegoenetan, eta orduak puntuan zirenean piztu egiten zuen beti irratia, albistegiaren lehen minutua entzun eta
|
ez
bere senarra ez beste inor ez zutela hil ziurtatzeko: tsunamia Malaysian, lurrikara Haitin, lan hitzarmena kolokan, hegazti gripea Asia latz kolpatzen.
|
|
|
Besaulki bat harago, senarra behar duenari hitz batzuk zuzendu dizkionean, ahots hura ezagun zaiolako atentzioa emanik altxatu du begirada Lazkanok, eta arnasarik gabe geratu da lipar batez nor den ikusi duenean. ...resa benetakoz bere senarra aurkeztuko dio," hau Fidel da", edo" Fernando", edo auskalo zein izen absurdo izango duen halako emakume ezinezkoarentzat dudarik gabe terrenalegia eta neurriz beherakoa datekeen senar gorrotagarriak, bakarrik etorri ote den galdetuko dio, eta berak patetikoki baietz," bakarrik etorri naiz", bakarrik etorri dela erantzun dio, agerian utziz,
|
ez
bere autonomia bakartia, bere bohemia lubakitu interesgarria, baizik eta bere bakardade penagarriaren azpildura oro bere biluzian;" hogeitaka urte pasatu dira eta ez daukat teatrora nor ekarri, horra elkar ikusi gabe igaro diren bi hamarkada luzeen laburpen erdiragarria", esku programari batere begiratzeko premiarik gabe egindako sinopsia. " Zu izan zinen nire aukera galdua, nire aukera bakarra, hamar urte pasatu ditut nire bizitzako emakumea izan zinela pentsatuz, eta beste hamar nire bizitzako emakumea izan zinela pentsatuz hamar urte pasatu nituela pentsatuz, eta geroztik ez dakit jada zer pentsatu, zutaz zer eta nola pentsatu, esan nahi dut", hori guztia ez dio esango, jakina, baina begietan irakurriko ote dion esperantza dauka, tximistaren trazurik gabe tximistaren iraupena izan duen lipar hartan bere oroitzapenak horraino errebobinatzeko xantza izan du Lazkanok, aurreikusteko gerta zitekeena, eta azkenean gertatu ez dena, teatroko argi guztiak itzalita baitaude jada, eta orkestrarik ez denez batere han fosoan, tinbalena ez, baizik eta bere petxuko taupadena behar duen kolpatze azkarraren laguntzaz da oihal gorriluna zabaldu.
|
|
|
Soto izan balitz harrapatu zutena eta
|
ez
bera, salatuko ote zituen Zeberio eta Lazkano. Hori ez zuen inoiz jakingo.
|
|
|
Ahaztu al duzu zerorri ere beste norbaiten kopia hutsa zarela? Ez zara munduaren zilborra, zuk edan zenuen iturri beretik edaten ari da zuk zeure imitatzaile jotzen duzun hori ere, biok zarete kopiatzaile eta
|
ez
bera bakarrik". Nola frogatu?
|
|
2012
|
|
|
Aurrerantzean gertatuko dena ez dago ordea
|
ez
bere ez nire esku. Etorkizunaren lemak eskuetatik ihes egin digu guri dagokionean.
|
|
2013
|
|
|
Egunero berba egiteko ohitura genuen arren, M.k ez zidan deitu gau hartan, ez bezperakoan, ezta hurrengoan ere. Neuk ere
|
ez
berari (ez nion inoiz deitzen. Aiseago konprenituko duzu xoradura haren sarean eulia izatea laket nuela esaten badizut).
|
|
|
Rinus bera izutu zen," Kasu eman ezak burua hautsi gabe!" erran zion dozena bat aldiz. Ez zuen inorena puskatu,
|
ez
berea ez bertzerena. Eginahalak egin bai!
|
|
|
Fakultatetik ateratzean, bertze zenbaitetan bezala, Ritxar, Xabi eta hirurok etxe aldera abiatu ginen. Gure karrikatik hurbil bizi zen Ritxar, eta ordukoz elkarrekin konfiantza pixka bat hartua genuen, nahiz
|
ez
bera ez gu sobera berritsuak ez izan. Baina laugarren bat juntatu zitzaigun ustekabean, gurekin joanen zela inporta ez bazitzaigun.
|
|
|
Ez ditu oraindino urte bi artxibo zoko batean aurkitu agiriek frogatu zutela sabaipean etzanda pintatzen zuena ez zela Michelangelo izan, Berto, Bello, Boco, Bondo eta horrelako beste asko baizik, gure egungo grebalariok. Michelangelok daukan miresgarriena ez da
|
ez
bere pintura, ez bere eskultura, ez bere arkitektura: ez zituen zabor kontratuak maite, hamabost, hogei, hogeita hamar urtez gorde zituen aldean enplegatuak; gure enpresariek zimur nola, hala ordaintzen zien hark zabal; erori egiten diren zubiak barik, luzerako artea egiten zuen hark.
|
|
|
Ez ditu oraindino urte bi artxibo zoko batean aurkitu agiriek frogatu zutela sabaipean etzanda pintatzen zuena ez zela Michelangelo izan, Berto, Bello, Boco, Bondo eta horrelako beste asko baizik, gure egungo grebalariok. Michelangelok daukan miresgarriena ez da ez bere pintura,
|
ez
bere eskultura, ez bere arkitektura: ez zituen zabor kontratuak maite, hamabost, hogei, hogeita hamar urtez gorde zituen aldean enplegatuak; gure enpresariek zimur nola, hala ordaintzen zien hark zabal; erori egiten diren zubiak barik, luzerako artea egiten zuen hark.
|
|
|
Ez ditu oraindino urte bi artxibo zoko batean aurkitu agiriek frogatu zutela sabaipean etzanda pintatzen zuena ez zela Michelangelo izan, Berto, Bello, Boco, Bondo eta horrelako beste asko baizik, gure egungo grebalariok. Michelangelok daukan miresgarriena ez da ez bere pintura, ez bere eskultura,
|
ez
bere arkitektura: ez zituen zabor kontratuak maite, hamabost, hogei, hogeita hamar urtez gorde zituen aldean enplegatuak; gure enpresariek zimur nola, hala ordaintzen zien hark zabal; erori egiten diren zubiak barik, luzerako artea egiten zuen hark.
|
|
2014
|
|
|
Azkenean gogaitasunak salbatu zuen,
|
ez
bereak baina bai Gotzonenak, hura purrustaka hasia baitzen, inguru hartan harriak itsasora botatzea bestelako jolasik ez zegoela. Eta baietz Enekok, bazuela bizikleta zahar bat aitaren garajean, zulatuta zegoela baina aterako zutela behintzat zoko hartatik.
|
|
|
Baina bere atzamar beltzaranetan igar daiteke etxe onekoa dela, Xabik izan nahi lukeen bezalakoa. Horregatik uzten ditu beira zatiak han hemenka, erratza trebetasunik gabe pasatzen ari delako,
|
ez
bere amak bezala. Hark hauts pinportarik utzi gabe pasatzen du erratza haurrei hankak altxatzeko eskatzen dienean, haiek telebista aurrean daudenean.
|
|
|
Oraindik aldean zeraman hark egindako kometa. Manu nahi zuen Xabik,
|
ez
bere ordezko apaingarri barregarri hura. Nola esan behar zion Oihanari Manu eraman zutela?
|
|
|
Biak atzealdean lotuta, Poliziaren furgoneta urdin horietako batean, elkarren aldamenean, biak kantuan. Seguru dago elkarren aldamenean baleude ez luketela beldurrik izango, ez aitak eta
|
ez
berak.
|
|
|
Xabi zegoen tokitik hiru koloreen arteko juntak josita zeudela ikus zezakeen, hain zen handia oihal hura. Eta Xabik bere txikitasuna sentitu zuen,
|
ez
berea, baizik eta bere komunitatearena, bizitzan lehen aldiz.
|
|
2015
|
|
|
Hortik aurrera, dena gezurra. Martzanan inork ez zuen Peter Zuazo
|
ez
bere libururik aipatu, Aretxabaletaren irrati esatari sasoia aipatu ez zen bezala.
|
|
|
Ahalke da. Egunak argitu du mundua, baina
|
ez
bere adimendua! Egoskorra baitugu, bihar ere Hendaiako hondartza ederrera etorriko zaigu goiztiar, inork ez dezan entzun zer pentsatzen duen noizbait pentsatzera helduko den horretaz.
|
|
|
Ez nion gaia desbideratzen utzi, nik idatzia zen bere bizitza,
|
ez
berak kontatua, eta seguruenik ezta bizi izana ere.
|
|
|
Autoaren moteltasunarengatik asma daiteke, gidaria ez dagoela
|
ez
bere buruaz eta ez bere urruntze abiada eskasarekin bertan geratu denari eman nahi liokeen mezuaz oso seguru. Ibilbide hareatsuan urrundu da, hala ere, errepideak irentsi duen arte.
|
|
|
Autoaren moteltasunarengatik asma daiteke, gidaria ez dagoela ez bere buruaz eta
|
ez
bere urruntze abiada eskasarekin bertan geratu denari eman nahi liokeen mezuaz oso seguru. Ibilbide hareatsuan urrundu da, hala ere, errepideak irentsi duen arte.
|
|
|
Ez dira gazteluak bereak direnak, ulertzen da. Txima bustiak lehoiek bezala astinduta zipriztindu dute mutilen kalparrek uretatik atera berri; haur traketsek hondarra bota diote lasterka doazela, eta
|
ez
bereek bakarrik. Toallatik harea aleak astindu ditu hasieran, baina gero ez.
|
|
|
Marea gora datorrenean, toalla hartu eta ertzetik urrutiratzeko joera dute udatiarrek:
|
ez
berak. Bustitzen bada bustitzen da eta kito.
|
|
2016
|
|
|
Jan edanak ez ordainduz kobratzen zituen orrietan ageri ezineko albisteok. Kroniketan ordea,
|
ez
berak, gainerakoek ikusi zutena puzten zuen. Bera zelako ageriko ez zirenak ikusten zekien bakarra.
|
|
2017
|
|
|
Esan ahala damutu zitzaion. Batzuetan ordea zerbait esan beharra izaten zuen,
|
ez
bere buruaz kanpotikoari –errealitate objektibo delakoari– erantzunez, baizik eta barneko bideen sigi sagaren batean agertutako objektu, edo aldapa, edo ezponda batean ikusitakoari erantzunez. “Klaro, oraindik ere ez duzu zure buru marikita onartu” esango zion Txatok, bati berez eta printzipioz ez zegokiokeen sakontasunez eta zorroztasunez.
|
|
|
Josebari oraindik harrigarria egiten zaio Axirekin hizketan aritzen denean izaten duen tunel batean egotearen sentsazioa,
|
ez
bertan dagoenean –orduan haien arteko bikotea baino ez da, gorabeherekin, liskarrekin, alegrantziekin– baizik eta bukatutakoan elkarrizketatik burua jaso eta munduari egiten dion lehengo begiratu aldian dena arrotz zaiolako sentsazioa, haien arteko intimitate hura –behartua ziur aski– balitz bezala errealitate bakarra, eta gainontzekoa ametsezko mundu ulertezina....
|
|
|
Josebak atzera so egin du. Istripua gertatu zenetik ibiltzera ateratzen diren aldiro Axi atzean gelditzen zaio,
|
ez
berak abiadura handiegia hartzen duelakoz –geldotasun masterra egiten ari dela pentsatu du noizbait– baizik eta Axi, atzean gelditzen delako, bien arteko denborak bat ez baletoz bezala, eta neurologo andreari galdetu ondoren sorbalden altxatze bat baino ez zuen jaso. Saiatu da haren martxari egokitzen, arnasa hartuz, hanken mugimenduetan kontzentratuz, urratsa Axiren urratsari lotzen, baina lortu ahala Axik atzean gelditzekoa egiten du, eta gelditu egiten da oraindik aztertu ez duen auskaloko zein mekanismorengatik, trikimailua ezin baita izan, trikimailuak asmo edo norabide edo helburu bat behar baitu, eta azkeneko hilabeteetan Axik ez du hitz horien arrastorik.
|
|
|
Ez nintzen noiz zehazteko gai. Amatxi ere
|
ez
bere iragarpenetan. Zer bai, baina noiz beti etorkizun.
|
|
2018
|
|
|
Ebasle gehienak trakets samarrak dira, ez dakite disimulatzen, baina zer esan behar die harrapatuta ere? Bere edizioak bereziki garestiak ez diren arren, pentsatu nahi du diruz larri dabiltzalako ebasten dituztela Althusser eta Paul Nizanen liburukiak,
|
ez
bera izorratzeagatik. Poliziari abisatu behar lioke?
|
|
|
Eta halaxe joango da, Hondarribiko institutuko ikasleak beste zerbaitera egon arren, gose greban ezkutuan Chiquilin galletak jatera, edo irakasle matxinatu eta solidarioekin mozkortzera. Fakirrak, beste behin ere madame Duprezen aholkuen kontra, bere gitarratxoarekin kantatuko du, solidarioki, nahiz eta elkartasuna jasotzen duten haiek
|
ez
bere musika bereziki estimatu. Rock erradikalaren garaiko semeek nahiago bestelako musika, mugituagoa, elektrikoa, Silvio entzuten hastean haien gurasoak maitemindu egin zirela jakin ongi dakiten arren, enamoratuen tarte akustiko lasaiak esparru ziurra izanagatik oraindik gazte sentiberenen artean.
|
|
|
Bazuen etxe hark zer edo zer. Arakisen etxea izan zen beti, inoiz
|
ez
berea, pena eman zion, hala ere, hura utzi eta Bordelera aldatzeak. Bekaintiro eta gainerakoengandik urrun bizi da orain; Lucas Azurmendirengandik eta Paristik gertuago, ordea.
|
|
|
Fakirra leku berean dago beti. Mundua da lekuz aldatu dena,
|
ez
bera.
|
|
|
Moustaki goxoa zen, ordea: sorbaldatik helduta besarkatu zuen Sebastopoleko zerbitzaria,
|
ez
bere purrustada aintzakotzat hartzeko, txantxetan ari zela, baina ez arren berriro egiteko, ez jartzeko bere biki enlatatu hori gehiago, oso gustu txarrekoa zela bera bertan egonik diskoa jartzea, “norbaiti buruz hilik balego bezala hitz egitea da hori, ulertzen. Eta ni ez nago oraindik hilik”.
|
|
|
“Hi nahi haute udaletan. Hiri deituko ditek,
|
ez
berari. Eta nik esango zieat bira hau erdi bana dela.
|
|
2019
|
|
|
Eta, gainera, bere burua gutxietsi egiten du, garrantzia kentzen dio egindako lanari, lan bikaina izanagatik. Lortutako arrakasta egotziko dio lanean emandako ordu mordoari edo zori onari, baina
|
ez
bere gaitasunari, sakon sakonean, uste baitu bere ahalmena agerian utziz gero galdu egingo duela gizonaren afektua. Jendaurrean arrakastatsua izan den emakumeak disimulatu egiten du bere gaitasuna, gizonezkoak manten dezan nagusitasuna eta feminitatea ez galtzeko berak.
|
|
|
Laster mende erdia egingo duen arren idazten eta argitaratzen, Arantxa Urretabizkaiaren esanetan, “etxeko artista gizona da”, Xabier Elorriaga, eta
|
ez
bera. Hogeita hamazazpi urte daramatzate elkarrekin eta seme bat dute:
|
|
|
Eta, gainera, bere burua gutxietsi egiten du, garrantzia kentzen dio egindako lanari, lan bikaina izanagatik ere. Lortutako arrakasta egotziko dio lanean emandako ordu mordoari edo zori onari, baina
|
ez
bere gaitasunari, sakon sakonean, uste baitu bere ahalmena agerian utziz gero galdu egingo duela gizonaren afektua. Jendaurrean arrakastatsua izan den emakumeak disimulatu egiten du bere gaitasuna, gizonezkoak manten dezan nagusitasuna eta feminitatea ez galtzeko berak.
|
|
|
Alde batetik ikusi nuen esaldi horretan matxismo ikaragarria zegoela, baina, bestetik, gizonezkoa emakumearen gainetik jartzean, emakumeak senti dezake bere feminitatea indartzen dela. Riviere psikoanalistak zioen emakume indartsuak gizon gizona nahi duela bere alboan,
|
ez
bere feminitatea “debaluatzen” duen gizon “galtzaundia”. Gorila baten erantzuna izan daiteke, baina, nola edo hala, feminitatea “babestuta” gelditzen da.
|
|
|
Nor da hori, laztana? Umetxoek irria izaten dute erantzuna; nireak, ordea, argi eta garbi ihardetsi dit, baina
|
ez
bere izena esanez, neure aitarena baino.
|
|
|
Gure izenak? Ez da gogoratzen,
|
ez
bereaz, ez nireaz. Irudi boladak etortzen zaizkio, baina soinurik ez… Bota ni Mary nintzela, eta bera Samuel.
|
|
|
Bost minuturo galdetu zidan ea zer moduz, ea zer moduz. Ez ninduen ukitu gau osoan; neuk ere
|
ez
bera.
|
|
2020
|
|
|
Lezetak karteleko irudiari begira jarraitu du, Gari esaten ari zaionak berarekin zerikusirik ez balu bezala, izatekotan ere hasiberrien arazoa izango delakoan,
|
ez
bera bezalako beteranoentzako mehatxua. Orain Danielak berriz ere jauzi egin du plataformatik, eta segituan jarraitu dio atzetik bigarren Danielak, aurrekoaren mugimendu berak errepikatuz, biak erritmo berean kulunkatuz, batak alde batean egiten dituen mugimendu berak besteak bestean eginez, simetria eder bat lortuz.
|
|
|
Engainatuaren amorrazioa sentitu nuen neure baitan hazten, eta sumin horrekin batera baita Cianiren kontrako erdeinua ere, desira burugabe batengatik hola jokatu izanagatik. Nirekin eta zer esanik
|
ez
bere egunkariko irakurleekin izandako jokaeragatik kargu hartzekotan egon nintzen, baina segituan erabaki nuen ez zuela merezi. Inoiz misterio bat izan zena erabat argituta zegoen, eta Muruamendiarazen bizitzako eta heriotzako pasadizo asaldagarrien frogen aurrean nengoen.
|
|
|
Ginea eta Arrue bilbotarren aipamena ere egin nion Cianiri, baina banekien haiek ere ez zutela denbora asko egin Erroman. Irureta tolosarra zen, nik ezagutzen nituenen artean, egonaldirik luzeena egin zuena; Etxenagusiaren lagun handia izandakoa, Erroman estudioa izatera iritsi zen, nahiz eta azkenean Euskal Herrira itzultzeko aukera egin zuen; 1912an hil zen, Etxenagusia bezala, baina
|
ez
bere lagunaren moduan Erroman, Donostiako estudioko leiho batetik bere burua botata baizik.
|
|
|
(Pausa) Zergatik, ama? Zergatik zu eta
|
ez
bera???
|
|
2021
|
|
|
Askotan, profesio liberalen irudia datorkigu burura kritikariaren figuraren errepresentazioan: gizon burutsu bat gizona beti, zer esanik
|
ez
bere bakardadean gauza burutsuak pentsatzen eta idazten, burutsuen Olinpoan beti, handik inoiz jausi barik, munduko mortalekin kutsatzearen beldur. Uste dut, ordea, gaurko kritikagintzan askoz horizontalagoak direla gauzak, eta horizontaltasun horren parte nagusia izan dela hasieratik eta denak emanda Lali Marimonen jarduna, bai arlo emozionalean bai logistikoan:
|
|
|
Autoritatearen agenteak seguru asko beste bertsio bat kontatuko zuen libretatxoren batean gau hartakoak idatzi izan balitu. Kontatuko zuen, seguru asko, Luis Fernandezek ez zituela “hain modu onak” erabili, ezpada zatarrak, eta
|
ez
berak bakarrik, baizik eta lagunek ere bai, horietako baten kontra oldartu zelako. Seguru asko Luisen lagun hori ere horditurik egongo zen, eta pentsatzekoa da begirune handirik gabe zerbait esango ziola une hartan autoritatea zenari, behar baino zientotres gehiago hartuta egongo zelako.
|
|
|
Orduan eskatu zidan mesedez sekula ez idazteko etxeko kontuez,
|
ez
bera bizirik zegoen bitartean. Duela ez asko, biok bazkaltzen ari ginela bakarrik, debekua altxatu zidan, eta barkamena eskatu.
|
|
|
Eta bat lokatzetan are gehiago sartzen bada, bere buruari etengabe galdetzen dion bitartean zerk bultzatu zuen aitona
|
ez
bere ideiaren alde borrokatzera edo bere ideiak defenditzera, hori erabat logikoa iruditzen zaiolako bere iritzia erabat beste muturrean egon arren, baizik eta hormara eraman zitzakeen epaiketetan herriko gizon batzuen kontrako lekukotza ematera, bada hori bere buruari etengabe galdetzen dion bitartean bat lokatzetan gehiago sartzen bada, ikusten du 1938ko urte horretan ere, Altsasuko hogeita lau... Hiru aldiz izan ere.
|
|
|
eta
|
ez
bere gaztaroaz hitz egiteko
|
|
|
Ez da ezkutatzen. Irrigarria ni nintzen,
|
ez
bere antzezpena, bere antzezpena arrunta zen. Nire ironiak niretzat baino ez zuen funtzionatzen.
|
|
|
Bai, han zen, Juanen logelan. Ohean eseri eta ikusi nuen Fer lurrean, koltxoi batean, nik hartu berri nuen jarrera berean, biok gelako ateari begira, errealitatea handik bakarrik sartu ahal balitz bezala; eta
|
ez
berak, ez nik ez genuen hala gertatzerik nahi. Horrek elkartu gintuen Fer eta biok, nahi ez genuen horretan bat egiteak.
|
|
|
Eskuei begiratu die. Emakume heldu baten eskuak dira,
|
ez
bereak. Komunera doa, bera omen den hori ikusten du ispiluan.
|
|
|
Gauza da alde bakoitzak kontrakoak egiten dituen ankerkeriak ikusten dituela, baina
|
ez
bereak.
|
|
2022
|
|
|
Noiz arte bizi behar ote du lekuz kanpo umeak, pentsatu du, noiz arte motots bat lapikoen artetik korrika, ezezagunen alboko mahaietan marrazkiak egiten edo haiei kromoak erakusten. Bere etxean, baina inoiz
|
ez
bere etxean bezain lasai, gurasoek beti eskuak beteta, bustita edo tresna zorrotzekin lanpetuta dituztelako, eta atzamar muinak ozpin eta gatz zaporekoak. Taberna, geroz eta zulo handiago bat, zenbat eta lur gehiago bota, orduan eta sakonago zabaltzen dena, eta barruan bere alaba, oraindik ama miresten duena, urte batzuk barru ezin izango dion arren eskolako lanekin lagundu, lagunen amei galdetu diena ekuazioez eta aditzez, olioaren borbor lodiaren soinuan lo hartzen dakien umea, almazenean ezkutatzen dena haserretutakoan eta ardo kaxetan errotulagailuz bere izena idazten duena, mostradoretik deskafeinatu sobreak lapurtzen dituena kafe birrinak paperean itsasteko, hondartzak irudikatuz.
|
|
|
Garai batean, igandeko jantzita onartuko zuten argazkia egitea; baina lanean ez. Egun hartan, ulertu zuen osabak lanari ateratako argazkia zela hura,
|
ez
berari. Eta otzan agertu zitzaidan.
|
|
|
“Ezer gabe joan da”, esango zuten. Nahiago zukeen, hala ere, ezer gabe joan izan balitz, eta
|
ez
bere anaia gaztearen suizidioa begien atzean gordeta.
|
|
|
DNAren eta bizitzaren ehuneko berrogeita hamarra, gutxi gorabehera, berdina izan dugu; berdina, baina
|
ez
bera. Gure herentzien ondasun eta txartasunen artean, jaso dugun jaraunspen genetikoak beste etnia batekoak izan litezkeen hazpegiak trazatu dizkigu.
|
|
|
Bizitza berdina, baina
|
ez
bera.
|
|
2023
|
|
|
Baina
|
ez
bere gisako trail bat egiteko. Dena lurrez egin beharrean, Istanbulen hartu zuten hegazkina.
|
|
|
Zertarako edo zergatik nahiko zuen halako putzu batean sartu? Vazquez Montalban idazle zuhurra eta jakintsua zen,
|
ez
bere burua immolatu nahi zuen ero bat. Arrazoiketa ez zen txarra, baina ez zen definitiboa, edo niri ez zitzaidan iruditzen, behintzat.
|
|
|
Oteizak gaizki ulertu zuen. Biennalera Txillidaren obra ere bazeramatela jakin zuenean eta
|
ez
berea bakarrik bere burua giltzapetu zuen komunean, jeloskortasunak erasanik.
|
|
|
Artista obrari emana zaio eta
|
ez
bere zilborrari.
|