|
2008
|
|
|
Inkomunikatuak egon diren egunetan konfiantzazko medikuek bisita egin ahal izan diete egunero, baina baldintza «oso zorrotzetan» izan dela salatu du. «Guardia zibilak bertan gelditzen ziren, eta ezin zuten
|
euskaraz
hitz egin. Azterketei dagokienez, oso gainetik izan dira, eta grabazioak badaude, ez ditugu inoiz ikusi».
|
|
|
Zuen ustez, ahal berri horiekin euskal hiztunen tasa gorakadan edo beherakadan agertuko da ondoko inkestan? Denetan
|
euskaraz
hitz egiten entzuten dela eta azken erreserba desagertzen ari. Hemen ikerketaren interesa argiki agertzen da, baikortasun politikoak ez direla egokiak adierazteko.
|
|
|
Euskarak bizirik iraun du herrian duela hamarkada batzuk arte, baina gaztelaniak euskara baztertu du. Gaur egun, 50 urtetik gorako euskaldun zaharrek hitz egiten dute euskaraz, baita gazteago batzuek ere, baina 15 urte baino gehiago dituztenek ia ez dute
|
euskaraz
hitz egiten. Gazteenek eskola eta ikastoletan ikasten dute euskara, baina tarteko belaunaldi askotako lagunek ez dakite euskaraz.
|
|
|
Euskaldunek ikusten dute euren seme alabek
|
euskaraz
hitz egiten dutela lagunen artean, baina adin batera hurbildu ahala gero eta gehiago egiten dutela gazteleraz. Gero eta euskara nahasiagoa erabiltzen dutela ikusten dute, batez ere gazte hizkeran erdarako esamoldeak hartzen dituztelako.
|
|
|
Hizkuntzekin lotura ez duten irakasgai guztiak euskaraz izan lirateke, eta, neurri horiek abian hartzeko, aurrekontua zehaztu litzateke. Horretaz gain, lehen ebaluazioa aurreratzeko proposamena egin dute, ikasleek
|
euskaraz
hitz egiteko gaitasuna neurtzeko.
|
|
|
Hurrengo partaideak ere hasieran euskara erabili zuen, baina bere 10 minutuko txandaren gehienean gaztelaniaz jardun zuen. Gure txanda heldu zen, eta Bego, e Agirrek
|
euskaraz
hitz egin zuen, eta ondoren, arrazoiak arrazoi, bota egin gintuzten; beraz, ez dakigu zein izan zen hurrengoen euskararen erabilera kantitatea.
|
|
|
H, bleme en espa, ol?. Nola, erantzun nion, gure Herrian ere ez ote dugu
|
euskaraz
hitz egiterik. Horrelako leku batean ere euskaraz hitz egiteko baimenik ez badugu, non da errespetua?
|
|
|
Nola, erantzun nion, gure Herrian ere ez ote dugu euskaraz hitz egiterik? Horrelako leku batean ere
|
euskaraz
hitz egiteko baimenik ez badugu, non da errespetua?
|
|
|
Urtetako lanaren fruitua da orain dagoena, batzuk administrazioak diruz lagunduak eta beste batzuk musu truk eginak. Beraz, ez dago aitzakiarik norbere ordenagailuari
|
euskaraz
hitz egiten erakusteko. Hurrengo asteetan, ordenagailuarekin egunero egiten diren ekintzak euskaraz nola egin azalduko dugu.
|
|
|
Kantatu, dantzatu, interpretatu eta
|
euskaraz
hitz egingo zuten aktoreak behar izan dituzte filmerako. Baina lau alorrak oso ondo menperatzen zituen jendea bilatzea oso zaila izan dela azaldu du Josu Mujika koreografoak.
|
|
|
Ondare hori egunero erabili behar da. Europan era ofizialean
|
euskaraz
hitz egitea Espainiako Gobernuak eta CdR aholku batzorde komunitarioak egindako akordio batek ahalbidetu zuen.
|
|
2009
|
|
|
Atxiloaldiak 50 ordu baino gehiago iraun zuen, eta denbora tarte horretan atxilotuek etengabeko presio psikologikoak pairatu behar izan zituztela azaldu zuten. Besteak beste, une oro ertzainen mehatxuak jaso zituzten, ADN frogak egitera behartu zituzten, denbora luzez komunera joatea debekatu zieten,
|
euskaraz
hitz egitea galarazi zieten, gauez argia piztuta izatera behartu zituzten... Horrez gain, ofiziozko abokatuak izatera derrigortu zituzten atxilotuak, abokatuen arabera.
|
|
|
Mexikoko Adriana Tamez Euskal Herrira iritsi zenean, harrituta geratu zen euskal herritarrek azkar, jarraian eta, gainera,
|
euskaraz
hitz egiten zutelako. Frantziako Estelle Vlard, berriz, zur eta lur geratu omen zen senarrak Bilboko katedrala erakutsiko ziola esan, eta San Mamesera eraman zuenean.
|
|
|
Goizuetan
|
euskaraz
hitz egiteko aukera izango duzu...
|
|
|
Uste dut ez naizela euskalduna, euskara ikasi dudalako, ene eguneroko bizitzan euskaraz mintzatzen naizelako baizik. Haiekin
|
euskaraz
hitz egitea izan da, agian, ene motibazio handiena. Betidanik, Anttonek, ene lagunak, onartu du oraindik ikasten ari nintzela eta ez dit sekula erran hitz egin genezan erdaraz, behin ere ez!
|
|
|
Herritar batek bere mediku espezialistarekin
|
euskaraz
hitz egin nahi izatea ulertzen al duen galdetuta, baietz erantzun du Lopezek. Hala ere, haren arabera, medikuak euskaraz jakitea baino garrantzitsuagoa da bere lana egiten ona izatea.
|
|
|
Ez ezazu pentsa ez duenik ez hanka ez buru. Azkenean, Mayor Orejaren birraitonarenak baino zentzu handiagoa du, esaten zuenean etxean
|
euskaraz
hitz egitea debekatu zuela seme alabek gaztelaniaz ondo ikastea nahi zuelako, probetxuzko jendea izan zitezen.
|
|
|
Litekeena da gure aitaren ama haren jaioterriko hondar euskalduna izatea, eta egia da gure aitaren aitatxi batek
|
euskaraz
hitz egiten zuela Pablo Saratsate biolin jotzailearekin, erran nahi baita biak zirela biolinistak eta biak bizi zirela Iruñeko karrika bereko etxe berean.
|
|
|
Gogoan duzue aurten, Korrika garaian, AEK k egin zuen dokumentala? Horretan Galizian jaiotako andreak komentatzen zuen Hemen euskaraz dioen kartela ikustean
|
euskaraz
hitz egiten ziela; baina, tamalez, erantzuna beti izan ohi zen euskaraz berba egiten zuena kanpoan zegoela edo. Nik, benetan, uste dut askok pentsatzen dutela euskaldunok ezjakinak garela, eta iruzurra egitean ez garela konturatzen.
|
|
2010
|
|
|
Eta ia zer gertatzen den. Hiztunek uste dute bestea txarto sentituko dela
|
euskaraz
hitz egiteagatik, baina euskara ez da jaurtitzeko arma bat, hori zure hizkuntza da. Besteak euskaraz erantzuten badu, primeran; gaztelaniaz erantzuten badu, erantzun du behintzat, eta segi euskaraz.
|
|
|
Hizkuntza: erdara da nagusi, agian bezero asko erdaldunak direlako,
|
euskaraz
hitz egiteko denak gauza badira ere. Kartak espainolez daude, faktura espainolez bakarrik.
|
|
|
Ez, inork ez zidan ezer esaten baina nik banekien kanpoko jendeak gu izorratu egiten gintuela! Donostiara joan eta lotsa ematen zidan
|
euskaraz
hitz egitea! [...] ¡ Mira estas casheras!
|
|
|
Zalantzarik gabe, agiriaren balio filologikoaz gain, soziolinguistikaren ikuspegitik da munta handikoa, hainbat uste oker argitzeko baliozko agiritzat jotzen baita. Hori horrela, esate baterako, euskara noranahiko hura ulertzeko tresna baliotsua da, gogoan izan behar baita Lazarraga aitzindaria izan zela bere garaiko genero literarioak garatzeko orduan; edo euskara nobleziaren kultur hizkuntza izan zela azpimarratzeko, edo, besterik gabe, egiaztatu ahal izateko Araban ohikoa zela XVI. mendearen azkenetan
|
euskaraz
hitz egitea nagusiki, mendebaldeko euskalkian hitz egin ere. Gainerakoan, Euskal Herria idatzita agertzen den lehen aipamena bere eskuizkribukoa da, Eusquel Erria baitu idazleak sorleku eta bizilekutzat.
|
|
|
Arabako gizartea elebiduna izango da gutariko bakoitzak horretarako konpromisoa hartzen duen neurrian, bakoitzak bizi duen egoeratik; batzuk
|
euskaraz
hitz eginez eta biziz, besteak Lazarragaren lanetan hain natural ageri den elebitasunari garrantzia emanez. Euskararen Gizarte Erakundeen Kontseiluko idazkari nagusi berriak, Paul Bilbaok, esana du aurrerapausoa eman beharra dagoela.
|
|
|
Aurrerapausoa, eta naturalagoa esango nuke, nik:
|
euskaraz
hitz egin eta bizi gaitezen gehiago, euskararen gainean gutxiago hitz eginez.
|
|
|
Dio belaunaldi galdukoa dela. Bere garaian ezin zuen
|
euskaraz
hitz egin, zigortua zelako, eta, alta, euskaraz amets egin izan du beti. Emaitza Joan etorri deitu du:
|
|
|
Bagera euskara elkartearen Mintzalaguna programarako ere ateratzen du astia. Aurten bi neska gazterekin geratu naiz, astean behin,
|
euskaraz
hitz egiteko. Ez dakizu zein gustura...
|
|
|
Nik behin irratian bati entzun nion ez dakit nor zen: Euskarari buruz ez,
|
euskaraz
hitz egin behar da. Hori badakigu, baina nola egiten da hori?.
|
|
2011
|
|
|
Baina hori Irlandan gertatu zen gaelikoarekin. Lortu dute independentzia, baina gaelikoa galduta dago.Garai hartan euskararen egoera larria zen, baina ez zen samurragoa izango zuri euskararekiko grina piztu zitzaizun frankismoko urteotan. Nire gazte garaian, Antiguan [Donostia],
|
euskaraz
hitz egiten zuten Igaratik eta Igeldotik etortzen ziren baserritarrek, esnezaleek... Egoera diglosiko garbia zen, eta gauza serioetarako espainola erabiltzen zen.
|
|
|
Lan izugarria egin dute egitarau interesgarria osatzeko eta, agian horregatik, antolatzaileei gaurko artikulu honetako hausnarketa kritikoegia irudituko zaie, baina egitaraua irakurtzeak artearen ikerketaren gaineko gaia aztertzeko aitzakia eman dit. Alde batetik, ez dagoelako
|
euskaraz
hitz egingo duen hizlaririk, eta, bestetik, hitz egitera gonbidatutako artista euskaldunek gaztelaniaz hitz egingo dutelako.Askotan euskaldunok ditugun mugak geure buruetan daude eta ez zaigu bururatu ere egiten arteari buruzko goi mailako hitzaldia (hau da, dibulgaziorako ez dena) euskaraz izan daitekeenik. Antolatzailea EHUko lau irakaslez osatutako ikerketa taldea izanda, lau irakasle horietatik hiru euskaraz lan egiteko kontratatuta egonda eta besteak, nahiz eta euskaraz ez hitz egin ulertzen duela jakinda, harrigarria da horrelako txikikeriatan ez erreparatzea.Unibertsitateko irakasle baten zereginen artean, eskolak emateaz gainera, ikerketa dago.
|
|
|
Norberak erabakitzen du zer hizkuntza mintzatu(= zer komunitatekoa izan); erabaki sentimentala baina, batez ere, arrazoitua lukeena. 3) Beraz, bere burua euskalduntzat duenak
|
euskaraz
hitz egiten du, hala erabaki duelako. 4) Hizkuntza batek eduki dezakeen babesik onena ez da ofizialtasuna, erabilera baizik.
|
|
|
Eta euskaraz. Ordutik 27 urte pasa diren arren, gaur egun ere honelakoak entzun ohi ditugu maiz: «Hauek behartu nahi naute hizkuntza ikastera eta erabiltzera», «borondatezko prozesua izan behar da», «denok
|
euskaraz
hitz egin behar dugula pentsarazi nahi digute», «sektario eta taliban hutsak dira, saltokietan euskaldunen hizkuntza eskubideak bete daitezen neurriak hartzearen aldekoak», «eskolari esker euskaldunduko da gizartea»... Baina errealitatea desberdina da, izan ere kontsumitzaile eta erabiltzaileen hizkuntza komunitate bat dago egoera guztietan bere hizkuntzan kontsumitzeko eta bizitzeko aukerarik ez duena.Urte hauetan nire egoera pertsonala aldatu da.
|
|
|
zinema maite duten guztien gustukoa izango dela. «Eta baita ikusle ez hain zaleen gustukoa ere, oso ondo egina dagoelako eta egungo gizartean puri purian dagoen gai bat planteatzen duelako, familiari bizitzen uzten ez dion eta zahar etxera joan nahi ez duen amona horrekin».Filmean hitz egiten duen apurra
|
euskaraz
hitz egiten du, eta horrek lanak eman dizkio. «Euskaraz ez dakidanez, beldurra nion filmean euskaraz hitz egiteari.
|
|
|
«Eta baita ikusle ez hain zaleen gustukoa ere, oso ondo egina dagoelako eta egungo gizartean puri purian dagoen gai bat planteatzen duelako, familiari bizitzen uzten ez dion eta zahar etxera joan nahi ez duen amona horrekin».Filmean hitz egiten duen apurra euskaraz hitz egiten du, eta horrek lanak eman dizkio. «Euskaraz ez dakidanez, beldurra nion filmean
|
euskaraz
hitz egiteari. Telmori galdetu nion:
|
|
|
Are gehiago, hiritarrengan interesa dute. Zoritxarrez liburutegiko erabiltzaileok eta ziur aski langileok ere pairatu behar dugu liburutegiko funtzionamendu egokiari dagokionez arduradunek duten interes falta. Duela 25 urte euskararen legea demokratikoki onartu bazen ere, egun ezin da
|
euskaraz
hitz egin Nafarroako liburutegian. Hona hemen zer gertatu zitzaidan orain dela hilabete bat:
|
|
|
Zure ikerketaren arabera, zertan asmatu du, eta zertan ez. Jakin izan du euskaraz edozer gauzez hitz egiten. Gauza guztietaz
|
euskaraz
hitz egitea, eta, adibidez, Egipton zerbait gertatu bada han norbait egotea euskarazko informazioa ematen aurrerapauso handia da. Ahalegin handia egin du alor horretan Euskadi Irratiak.Internetekin nola funtzionatu lukete euskarazko irratiek. Irratiek entzuleak hartu behar dituzte kontuan.
|
|
2012
|
|
|
Eta esan bazuten egin dute; ez genuen besterik behar, emandako hitza jaten euskalduna. Lehenengo aldiz,
|
euskaraz
hitz egiten ez duen elkarrizketatu bat ekarri zuten, beraz, astelehen gauean Ai, ama! saiora.
|
|
|
Ez baitago beste aukerarik. Markel Olanok ezin baldin badio kazetari erdaldunari
|
euskaraz
hitz egin, inposizioa delako, de fakto espainieraren inposizioa onartzen ari zaigu Urkullu. Gainera, egiazki gertatzen den espainieraren inposizio hori «bizikidetzaren» izenean zuritzen digu Urkulluk.
|
|
2013
|
|
|
Udaleko Euskara Zerbitzuan lan egiten du Ana Flamariquek. Azaldu duenez, Tafallan ez dago euskararen erabilera arautzen duen ordenantzarik, eta, beraz, norberaren esku gelditzen da
|
euskaraz
hitz egitea edo ez. Udalak, adibidez, euskararen erabileraren aldeko dekalogoa argitaratu zuen iaz, alderdi politiko guztien artean adostuta.
|
|
|
Abantaila txiki bat da hori. Espainiako Ligan abantaila daukagu,
|
euskaraz
hitz egiten badugu inork ez digulako ulertzen. Hizkuntzarekin ez da irabaziko edo galduko partida bat, baina erabil daitekeen tresna bat da; erabili dena eta erabiliko dena.
|
|
|
Dokumentuak, makinak edo departamentu bakoitzari dagozkion bestelako kontuak euskaratzeko ekintza plana egiten dute. Gainera, harremanetan
|
euskaraz
hitz egiten dute beti. Dena den, bezero gehienak atzerrian dituztela aitortu du teknikariak, beraz, sarri ingelesera jo behar dutela.
|
|
|
Pazienteen hizkuntza (ama hizkuntza edo aukerazkoa) gogoan izanik, aurrerantzean Lehen Mailako Arretako zerbitzu erakunde guztiek erabiltzaileei galdetu diete ea beraien datu pertsonalei lehentasunezko hizkuntza eranstea nahi duten ala ez. Informazio hau ikusgai egongo da langileon aplikazio informatikoetan,
|
euskaraz
hitz egin nahi duena erraz identifikatzeko. Euskaraz bai sano!
|
|
|
Patxi Lopez lehendakari ohiaren hitzak gogoan (berak gaztelaniaz esanak, hemen euskaratuak): «Bildu hasi da hiritarrei etiketak jartzen; euskaldun on eta txarrak izendatzen, hemengoak eta hangoak; gureak eta besteak,
|
euskaraz
hitz egiten dutenak eta ez dutenak... beraien doktrinarekin bat egiten ez dutenak herrialdetik bidaliko dituzte martxa honetan». Parekotasunaren aldarrikapenen aurrean gazteleraren inposaketa zuritzeko eta euskararen aurka edozein aitzaki erabiltzeko lotsarik ez dutenez, erabiltzaile edo langile euskaldunak identifikatzea nazismoaren parera igo dute.
|
|
2014
|
|
|
Senegalgo azentuarekin doinu ederra du euskarak. «Badakizu
|
euskaraz
hitz egiten?/ Nik ere maite zaitut,/ Iruñea nirekin dantzatu,/ herri bat Afrikan dugu».
|
|
|
Intersekzionalitatea feminismoaren emaitza da. Ideia feminista bat da, feminismoa ohartu delako emakume guztiak ez direla berdinak; landagunean, kanpoko auzo batean gazte izateak,
|
euskaraz
hitz egiteak edo ezintasunen bat edukitzeak kokaleku desberdinetan jartzen ditu. Emakumeak gizonekin harremanean bizi dira, baina beste emakume batzuekin erlazioan ere bai, eta feminismoak menderakuntza lekuez teorizatu du, entzuten ez diren ahotsez, andre beltzez, ijitoez, auzokoez, aniztasun funtzionala dutenez...
|
|
2015
|
|
|
Hizkuntza bakar eta esklusibo gisa ulertzen zuen Aranak. «Guretzat hondamendia litzateke gure lurraldean bizi diren maketoek
|
euskaraz
hitz egingo balute», adierazi zuen 1894an.Euskara egitasmo politiko bilakatu zuen lehena izan zela eta politikaren bidetik euskara biziberritzea erdietsi zuela nabarmendu du Pagolak. Baina ez du uste euskara soilik arma politiko gisa erabiltzen zuenik:
|
|
|
Sabino Aranaren biografia idatzia dauka (Elkar, 2007) Jurgi Kintana historialariak (Bilbo, 1975). Baina, Aranaren bizitzan sakon arakatzeaz gain,
|
euskaraz
hitz egiteko zuen gaitasuna ere ikertu du. Auzi horretan ipini du arreta, iruditzen baitzaio Aranaren ikertzaileek eta oro har euskal nazionalismoaren zaleek zokoratua dutela oraindik.Euskararen alde bai, baina ba al zekien Sabino Aranak euskaraz mintzatzen?
|
|
2016
|
|
|
sarea osatzea, gustuak eta nahiak elkartuta euskaraz mintzatzea, lagunak egitea, gozatzea, ebaluatua ez sentitzea, euskaldun sentitzea.Geure burua euskalduntzat dugunok badugu zer egin euskara ikasten ari diren ikasleak euskaldun bihurtzeko orduan. Batetik,
|
euskaraz
hitz egitea kostatzen zaionari lagundu; bestetik, pazientzia eduki, etengabe zuzentzen ez ibili, ulertzeko ahalegina egin. Eta, bukatzeko, gure herriko Berbalagun, Mintzalagun, Gurasolagun talderen batean jardun, konpromiso zuzena hartu.
|
|
|
Asteazkenean egitekoak ziren arabierazko bisita, baina azken unean urrira arte atzeratu dute.Atzo, gaur eta biharko Gasteiz euskalduna bisita gidatua euskaraz egin da aurretik. Zergatik orain arabieraz. Ideia izan da euskararen historia gerturatzea
|
euskaraz
hitz egiten ez dutenengana. Gaztelerazko bisitara nahiko jende joan zen.
|
|
|
Adiskide batek esan zidanez, oso zehatza izan behar zinen izenekin. Ardien bila joateko, esate baterako, toki zehatz baten izena eman behar zenuen, erraztasunagatik.Adierazi duzunez, toponimoek erakusten dute iraganean
|
euskaraz
hitz egiten zela herrian. Nolatan ikusi duzu hori. Horrela daukagulako dokumentatuta.
|
|
|
Eskolako kontua.Erdara nagusi izan den eta oraindik nagusitasun hori galdu ez duen egoera soziolinguistiko baten seme alabak dira, gaztelania nagusi den basamortuko euskararen lehen loreak. Suediako unibertsitate batean egindako ikerketa batek egiaztatu duenez, guraso bihurtzen direnean,% 73k
|
euskaraz
hitz egiten diete seme alabei, eta% 23k bi hizkuntzetan; gaztelaniaz% 4k besterik ez.Beraz, guraso bihurtutakoan euskararen zubigile bihurtzen dira, belaunaldien arteko zubigile. Ea zubigintza horretatik euskara poliki poliki nagusituko den egoera soziolinguistikora iristen garen eta beraien seme alaben seme alabek euskaraz suelto egiten duten, baita EGA azterketa egin zain daudela ere.
|
|
2017
|
|
|
«Kalitate tekniko onena du iragarkiak, eta publikoa erakartzeko ikaragarrizko ahalmena».Iragarki umoretsua da Portillarena. Osagaietan, askotariko krispetak filmak ikusteko,
|
euskaraz
hitz egiteko orduan egon daitezkeen akatsak, eta gustuko musika entzutearen aldarria, bere ñabardurekin. Erritmo bizia eta tonu alaia duen iragarkia da irabazlearena.
|
|
|
Gogoratzen dut praktika batzuk egiten ari ginela, medikua kontsulta pasatzen eta gu ondoan, gauzak nola egiten ziren ikasi nahian. Gaixoa adinekoa zen, bizkaitarra,
|
euskaraz
hitz egiten zuena. Problemak zituen pixa egiteko, eta medikua ez zen kapaz galdetzeko gaixoari zer zuen.
|
|
2018
|
|
|
Alacantera joango gara, eguzkia pixka bat hartu eta atseden hartzera familiarekin. Denboraldi-aurrea hasi baino egun batzuk lehenago itzuliko naiz Donostiara.Aldagelan
|
euskaraz
hitz egiteko asmorik baduzu dakitenekin. Bai, ahalegin denak egingo ditut horretarako. 25 urte eman ditut Euskal Herritik kanpo, eta ez dut hitz egiteko aukera asko eduki.
|
|
2020
|
|
|
Legeak banatzen dituen eremuen arabera begiratuta, Nafarroako euskaldun gehienak (%56, 31) lurralde mistoan bizi dira, eta eskualdeka begiratuta, berriz, Iruñerrian (%50, 34). Nafarroako euskaldun gehienek, beraz, ez daukate bermatuta
|
euskaraz
hitz egiteko eskubidea bizi diren lekuan.
|
|
|
Horrek azal ditzake etxeko erabileraren datu apalak. Izan ere, euskara eskolan soilik jaso dutenek nekez izanen dute etxean
|
euskaraz
hitz egiteko aukera.
|
|
|
Aitortu dute noizbehinka izaten dutela elkarrekin gaztelaniaz hitz egiteko tentazioa. «Hasieran, errazagoa zen
|
euskaraz
hitz egitea, baina, denborarekin, gure arteko harremana ere estutu egin da, eta gauza sakonagoak kontatu nahi dizkiogu elkarri. Edo arazoren bat dugunean ere batzuetan esaten dugu:
|
|
|
' hau gaztelaniaz azalduko dut'». Une horietan, elkar animatzea tokatzen dela kontatu dute, elkar
|
euskaraz
hitz egitera bultzatzea.
|
|
|
Konfinamendura bideokonferentziaren bidez egokitu behar izan dute Euskal Herriko mintzalagun taldeek. Askotariko ekintzak antolatu dituzte asteotan
|
euskaraz
hitz egiten jarraitzeko, aisialdi giroari eta laguntasunari eutsita.
|
|
|
Getxon eta Erandion (Bizkaia), erraterako, bingoa antolatu zuten joan den astean; Baztanen eta Malerrekan (Nafarroa), elkarrekin egindako txangoetako argazkiak zabaltzeko saioak; eta jolasak eta yoga ariketak ere egin dituzte bertze leku batzuetan. Kasu guztietan,
|
euskaraz
hitz egiteko ez ezik, ongi pasatzeko helburuz.
|
|
|
Izan ere, bi rol dituzte mintzalagunen taldeetan: bidelariek euskara praktikan jartzeko jo ohi dute mintzalagun taldeetara, ez dutelako
|
euskaraz
hitz egiteko espaziorik inguruan, normalean; eta euskaraz maiz hitz egiten dutenek, bidelagunek, bidea egiten laguntzen diete bidelariei. Baina Agirrek argi utzi du zein den euren rola:
|
|
|
Maite Gomez Peralesentzat ere ezinbertzeko espazioa da mintzalagunena: «Lehen gaizki sentitzen nintzen
|
euskaraz
hitz egiten, baina orain ez daukat arazorik. Mintzalagunekin, eta mintzalagun ez direnekin ere ez».
|
|
|
«Larrialdi egoera aurretik mintzalagun ez ziren herritarrei ere parte hartzeko aukera eman genien, etxealdian mintzapraktika egiteko». Aukera hori eskaini du Bilboko Santutxu auzoko zaintza sareak ere, etxean
|
euskaraz
hitz egin ezin duten umeentzat. Konfinamenduagatik solas jarioa ez etetea bermatzen dute halakoek.
|
|
|
Bestela, egiten duguna da hasieratik moztu. Proposatzen duguna da pertsona horri lankide batzuek ulertzeko moduko euskara bat egiten badiote egoera praktikoetan, errealetan, pertsona horrek bere ulermena garatuko duela, eta eroso sentitzen den neurrian hasiko dela
|
euskaraz
hitz egiten. Ikusi dugu presio hori kentzea askatasun handia irabaztea dela jende askorentzat.
|
|
2021
|
|
|
Esaldi horren ondorenean, konstituzioan estatuaren mendean dauden gainontzeko hizkuntzak aintzat hartzen dira, baina espainiar hizkuntzak (omen) diren heinean. Berdin dio Espainia kontzeptua bera sortu aurretik hemen jada
|
euskaraz
hitz egin izana. Konstituzioak espainiartasunaren zakuan sartzen du gure hizkuntza eta horren bidez soilik onartzen zaizkigu eskubide batzuk (euskara erabili ahal izateko aukera sabai jarrita).
|
|
|
Premisa horretatik tiraka, hiru portaera indartu nahi dituzte antolatzaileek: solaskideek euskara dakiten kasuetan euskaraz egitea; lehen hitzak euskaraz egitea beti (baita ezezagunekin ere), eta
|
euskaraz
hitz egin ez baina ulertzeko gai direnekin euskarari eustea, elkarrizketa elebidunak sustatzeko xedez. Helburu orokor horiek lortzeko, baina, bide ezberdinak daude, eta herri bakoitzak bereari heldu dio, Haurren aurrean helduok heldu ariketa tokian tokiko errealitatera egokitzeko.
|
|
|
Hau da, finean lortu nahi dutena hauxe da: herritarrek, «ahalegin berezirik» egin beharrik gabe, euskara eroso erabiltzeko baldintzak izatea,
|
euskaraz
hitz egiteagatik deseroso edo baztertuak sentitu gabe. «Hortaz, jokaleku horretan, hizkuntza eskubideak bermatuko dira, eta euskaraz duintasunez bizi ahal izateko baldintzak beteko dira».
|
|
|
«Pozik gaude. Jendeak mezu politak eman dizkigu; esan digute polita dela horrelako gauzez
|
euskaraz
hitz egitea, gure arteko konplizitatea ikustea...». Hala ere, jendearen iritzia baino, egiten ari diren bidea da garrantzitsuagoa, Vitoriaren ustez:
|
|
|
Euskararentzat arnasgune diren udalerrietako herritarrei aitortza egitea eta, hizkuntza ohituren inguruan hausnarketa sustatuz,
|
euskaraz
hitz egiteko ahaldundu daitezen animatzea. Bi helburu horiek izango ditu Arnasa gara kanpainak.
|
|
|
Euskarazko bikoizketarik apenas dagoen, eta abestian bazegoen zeharkako aldarrikapen bat: zergatik ez dute entzungo haurrek Frozen eko Elsa
|
euskaraz
hitz egiten?
|
|
|
Euskara zure laneko hizkuntza izan dadin ere lagundu dezake. Euskara ulertzen ez duen batek itzulpen automatikoa erabiltzen badu nire testuak edo nik esaten dudana ulertzeko, nik
|
euskaraz
hitz egin dezaket, eta nire erabilera handitu egin daiteke.
|
|
|
Euskararen arloan ere, itxialdiak larritu egin ditu lehendik zeuden arazoak. Ikasgelak itxi eta ikasleak etxera bidalita, euskarak arnasgune zituen ikastetxeak galdu zituen, eta ume askok, berriz,
|
euskaraz
hitz egiteko eta entzuteko zuten aukera bakarrenetarikoa. Baina erreparatu al zitzaion galera horri behar bezala?
|
|
|
Etxean jokatzeak beste xarma bat dauka: hemengo jokalariekin aritzea eta zelaian
|
euskaraz
hitz egitea berezia da. Goi mailan jokatzeko Madrilera joatea ondo dago, baina etxean jokatzea askoz hobea da.
|
|
|
Gaitasunaz ari garenean, ikasleak
|
euskaraz
hitz egitea nahi badugu, hitz egiten erakutsi behar diogu, eta horretarako guneak sortu behar dira eskoletan, eta ahozkotasunak leku handia eduki behar du maila formalean eta informalean. Hori igarri behar da didaktikan, metodologian, irakaslearen diskurtsoan...
|
|
|
Aspaldian hasi bazen ere, gure hizkuntza eta herria deuseztatzeko planifikazio guziek ez dute gure izatea desagerrarazi. Haurrak zirelarik, gure aitatxi amatxiak armairuetan giltzapetu zituzten
|
euskaraz
hitz egiteagatik. Gaztetan, Europako nazi eta faxista guziak batu ziren gure hirietan munduko lehen bonbardaketa masiboak estreinatzeko.
|
|
|
Noizbait entzun duzu norbait
|
euskaraz
hitz egiten?
|
|
|
«Guretzat, ikastola zen familia txiki bat bezalakoa», gogoratu du. «Gure kuadrillako gehienentzat, hau zen
|
euskaraz
hitz egiteko espazio bakarra. Gaur egun, Tutera inguruan badira aukera gehiago, eta euskal komunitate sendoago bat, baina garai hartan euskaraz egiteko aukerak oso murritzak ziren».
|
|
|
Crossover jaialdian parte hartu izan duten adituetako asko euskaldunak dira, baina gaztelaniazko solasaldietan hitz egin dute,
|
euskaraz
hitz egiteko eta aldi bereko itzulpenik izateko aukerarik gabe.
|
|
|
Haren iritziz, A ereduan euskararen «ahozko eta idatzizko ulermenean zentratu» litzateke, «belarriprest ak» sortzeko: «Horrekin lortuko genuke euskaldunek aukera izatea
|
euskaraz
hitz egiten jarraitzeko, nahiz eta A eredukoek erdaraz hitz egin ulertuko lieketelako».
|
|
|
Moskuko erdialdeko kafetegi batean dago, eta solasean ari da Alexandra Koriaginarekin. Sortzez, biak dira errusiera hiztunak, baina gai dira
|
euskaraz
hitz egiteko ere. Badira lau urte Meteleva euskara ikasten hasi zela, eta aise mintzo da.
|
|
|
Metelevak dioenez, galdu egin du Mordoviako bere sustraiekin zuen lotura, eta tamalgarria iruditzen zaio hango kulturaren egoera, hura ere galtzen ari baita. Horregatik, poza ematen dio euskararen arrakastak, jendeak
|
euskaraz
hitz egiten baitu.
|
|
|
Azkenik, ikusi dugu migratzaileek ez dutela osasun sistema gertuko ikusten; ez informatzera joateko, ezta arta jasotzera joateko ere. Askok ez dute gaztelaniaz edo
|
euskaraz
hitz egiten, eta aurrean duten pertsonak agian ez du bere jatorrizko hizkuntza hitz egiten.
|
|
|
Batzuek nahiago dugu
|
euskaraz
hitz egin eta euskaraz idatzi erdaraz baino, eta ez daukagu inork esan beharrik euskaraz egiteko, eta halakoak badaude udalerri euskaldunetan eta ez euskaldunetan ere, eta hala jarraituko dugu/ dute, baina ez zait koherentea iruditzen helmuga bezala guztiz ezinezkoa den elebitasun orekatua duten erakundeetako ordezkariek udalerri euskaldunetako euskaldunei koherenteak izatea galdegitea....
|
|
2022
|
|
|
euskaraz ondo jakitea, ingurunea euskalduna izatea, euskarari lotutako ohiturak izatea, eremu formalean ez ezik informalean ere euskararen presentzia egotea… Beste baldintza batzuk bermatu behar ditugu euskararen erabilera ziurtatu ahal izateko. Beraz, ezagutzak dakarrena da beste bati hitz egiten diogunean gutxienez beste horrek gurekin
|
euskaraz
hitz egiteko aukera izatea, baina horrek ez du esan nahi euskaraz dakiten bi pertsona elkarrekin jartzen baditugu, euskaraz ariko direnik. Datu soziolinguistikoen arabera, euskararen erabilera goraka doa; beste gauza bat da kale erabilerarekin zer gertatzen den, baina hori ezin dugu estrapolatu eremu guztietara.
|
|
|
Alabak iaz gelakideekin euskaraz zertxobait mintzatzeko aukera zeukan (bera gaztelania jakin gabe etorri zen, aldiz euskara eta beste bi hizkuntza hitz egiten zituen). Aurten ez du norekin
|
euskaraz
hitz egin modu naturalean, gela berri batean dago. Ez da euskaraz hitz egiteko libre sentitzen.
|
|
|
Aurten ez du norekin euskaraz hitz egin modu naturalean, gela berri batean dago. Ez da
|
euskaraz
hitz egiteko libre sentitzen. Besteak bezalakoa izan nahi du.
|
|
|
«Nik denda bat daukat, eta nabari dut gero eta jende gehiagok egiten duela euskaraz; gazteek bai, baina helduok ere bai, e! Dena euskaraz egiten dute, eta nik euskaltegian izena eman nuen, batetik, gure hizkuntza delako, baina batez ere, herriko jendearekin
|
euskaraz
hitz egin ahal izateko».
|
|
|
erdaldun hartzaileak, erdal elebidunak, nagusitasunik gabeko elebidunak, euskal elebidunak eta euskaldun hartzaileak. Bada, hiztunak modu horretan mailakatuta, ikusi du hiztunen %7, 4ri bakarrik zaiela errazagoa
|
euskaraz
hitz egitea, eta, aldiz, erdaraz errazago moldatzen direnak %84, 2 direla. Desoreka «ikaragarrizkoa» da, nabarmendu duenez.
|
|
|
batetik, euskaldun denak elkarrekin biziko balira, eta, bestetik, guztiz sakabanatuta baleude. Lehenengo kasuan litzateke erabilera handiena, hiztunek
|
euskaraz
hitz egiteko aukera handiagoa izango luketelako. Ondorioztatu du errealitatea ez dela ez mutur batera ez bestera hurbiltzen, eta, erdibide horretan, harreman sarearen batez besteko euskalduntasuna %63 dela.
|
|
|
Uste dut badela garaia zer nahi dugun esateko. Eta nahi duguna da euskara normalizatzea Euskal Herrian eta aukera eta eskubidea izatea
|
euskaraz
hitz egiteko. Baieztapenetik hitz egiteak lagun dezake herriaren sektore handi bat horrekin identifika dadin.
|
|
|
B.G.: Argi dago guk eutsi behar diogula euskarari, baina, etengabe oztopoak jartzen badizkigute eta baldintzarik ez badigute jartzen
|
euskaraz
hitz egitean eroso sentitzeko, frustrazioa sor daiteke, bai.
|
|
|
Euskara aurrera ekimeneko arduradunek euren ahaleginagatik eta lanagatik zoriontzea besterik ez dute merezi. Guztiz pozgarria da halako ekimena, eta guztiz pozgarria da
|
euskaraz
hitz egiten entzutea, batuan zein euskalkietan hitz egin, eta edonon.
|
|
|
Zelan ez da pozgarria izango, Euskal Herriko leku askotan
|
euskaraz
hitz egiten entzutea mirari autentikoa denean! Azken azterketa soziolinguistikoaren arabera zortzi elkarrizketatik bat bakarra da euskaraz, eta nik daukadan susmoa askoz txarragoa da (umeen euskara mailan geratu garela ere badakigu).
|
|
|
Adibidez, hizkuntzaz uste izandakoa. Barakaldo aldean,
|
euskaraz
hitz egiten zen nabarmen. XIX. mendearen aurretik, argi dago hala gertatzen zela.
|
|
|
Ezagutza eta gaitasuna bereizi egin zituen, hala ere: «Gauza bat da euskaraz jakitea, eta beste bat
|
euskaraz
hitz egiteko zer gaitasun daukagun». Iñaki Iurrebaso soziologoaren planteamenduan oinarrituta, euskaraz hitz egiteko duten erraztasun mailaren arabera banatu zituen herritarrak, eta azaldu zuen euskaraz ulertzeko gai direnen zenbatekoa nabarmen hazi dela —15 puntu—, baina, aldiz, euskaraz erdaraz baino errazago moldatzen den populazioa bere horretan mantendu dela 25 urtetan.
|
|
|
«Gauza bat da euskaraz jakitea, eta beste bat euskaraz hitz egiteko zer gaitasun daukagun». Iñaki Iurrebaso soziologoaren planteamenduan oinarrituta,
|
euskaraz
hitz egiteko duten erraztasun mailaren arabera banatu zituen herritarrak, eta azaldu zuen euskaraz ulertzeko gai direnen zenbatekoa nabarmen hazi dela —15 puntu—, baina, aldiz, euskaraz erdaraz baino errazago moldatzen den populazioa bere horretan mantendu dela 25 urtetan.
|
|
|
Euskaragatik borrokatu dira asko, sufritu ere bai euskara eskoletara joatean bakarrik zekitelako, eta hemen gaude gu eta gaurko gazteak ez diogula balio handirik ematen gure hizkuntza zaharrean hitz egiteari, eta nahiago dugula gaztelaniaz hitz egin! Benetan jakingo balute zenbat jendek sufritu eta lan egin duen
|
euskaraz
hitz egiteagatik gaur egun euskara gure artean egoteko! Ziur euskaraz hitz egingo zutela (hori nire esperantza!):
|
|
|
Benetan jakingo balute zenbat jendek sufritu eta lan egin duen euskaraz hitz egiteagatik gaur egun euskara gure artean egoteko! Ziur
|
euskaraz
hitz egingo zutela (hori nire esperantza!): hizkuntza bat ez da galtzen ez dakitenek ez dutelako hitz egiten, dakitenak ez dutelako hitz egiten baizik!
|
|
|
Bere ikaskide eta lagunekin antzekoa gertatzen da. Agurra euskaraz egiten dute, eta oso gutxik
|
euskaraz
hitz egiten dute haien artean. Bi hizkuntza horien presentzia nahiko urria da telesailean, eta elkarrizketa batzuetan arraro egiten da pertsonaien artean bi hizkuntza horietan ez aritzea.
|
|
|
Orduan, baditugu hutsuneak. Duela hamar urte edo, hasi ginenean, gure ustez lehentasunezko kontu bat zen, batez ere gure ikasleek
|
euskaraz
hitz egitea nahi bagenuen. Irakasleen aldetik jaso genuen oso modu arbitrarioan egiten zela; denbora zegoenean; eta ez ikasle guztiek hitz egiteko moduan planifikatuta.
|