|
2010
|
|
|
Gure adinkide askok hamairu hamabost urterekin utzi zioten
|
euskaraz
hitz egiteari, ikastola kume izan arren. Hain zuzen ere, erretzen hasi ziren garaian.
|
|
|
Hango biztanleak pobreak dira, ez dute nahikoa jaten eta bidelapurretan ibiltzen dira. Gehienek
|
euskaraz
hitz egiten dute eta, hagatik, ulertezinak dira. Haien zaldiak apatx gogorrekoak dira, lurraldea latza delako.
|
|
|
Gure amamaren gurasoak Hiroshiman hil ziren. Ni Ito izeneko herrian bizi naiz, Japonian, eta ez dut Euskal Herria ezagutzen, b aina Hiroshima eta Nagasaki baino lehenago Durango eta Gernika bonbardatu zituztela jakin dut, Historia Liburua irakurriz, eta herri horietan
|
euskaraz
hitz egiten dela.
|
|
2011
|
|
|
Izan ere, ebanjelio honen egileak dioskunez, garai hartan euskararen defentsan eta ohorean, monasterio bat eraiki zuten Izaro uhartean eta bertan Euskararen fraideak bizi ziren eta" euskaraz kantatze eta ikastearen indarraz, arin arinak bihurtu ziren, eta itsas azalaren gainetik, ito gaberik, ibil zitezkeen". Orobat, euskaraz ez dakitenei euskal gor mutueihitz bakar bat esanez,
|
euskaraz
hitz egiten irakasten diete: " adi eta mintzo".
|
|
2012
|
|
|
Hori guztia asmazio zikin bat baino ez zela izan? Alegia,
|
euskaraz
hitz egin edo idazteagatik ez dela inoiz inolako jazarpenik izan. Beno, denok dakigu hori esaten dutenek ere badakitela gezur borobil eta zikina dena.
|
|
|
Hori jakinda, neska hasi behar zaie euskaraz erantzuna ematen, baina ezin, bere aitak aurrea hartu diolako. Bai, aita hasi zaie gazte haiei
|
euskaraz
hitz egiten: bere alabarentzat lehen aldia da bizitzan aitari euskaraz hitz egiten entzuten diola.
|
|
|
Bai, aita hasi zaie gazte haiei euskaraz hitz egiten: bere alabarentzat lehen aldia da bizitzan aitari
|
euskaraz
hitz egiten entzuten diola. Alabak uste zuen bere aitak ez zekiela euskaraz, ez baitzion inoiz hitz egiten entzun.
|
|
|
Eta bere kasuan, ezusteko hori hamabost urte zituenean gertatu omen zitzaion. Aitari orduan entzun omen zion lehen aldiz
|
euskaraz
hitz egiten, bera hamabost urteko mutikoa zenean. Gero kontatu dit horrelakoak maiz gertatu direla Nafarroako zonalde horretan, bere kasua ez dela inondik inora ere bakarra.
|
|
2014
|
|
|
EGA sekulako polemiken erdian da hego zein iparraldean, gai zabala da eta benetan euskara eta euskal sozietateari lotua. Sortuz geroztik istorioak badira, badakigu EGA dutenek ez dutela
|
euskaraz
hitz egin nahi ardura lana horrekin lortuz geroz eta errefusatzen zaie paper hori euskaraz bar bar bar ari direnei. Erraten badu, bigarren sentsuan, on dela bakarrik ipurdiaren xahatzeko, espresio arras usatu bat baliatuz, zortziko ttipian gainera hizkuntzaren trinkotasunaren baliatzeko lekuan, zazpi probintzietan hau ez da bertso arrunta baina ona.
|
|
2015
|
|
|
Esanahirik, zentzurik eta baliorik eman behar diogu horretarako. Zehatzago esan, sentitu behar dugu
|
euskaraz
hitz egitea askorekin komun dugun zerbait dela. Sentipen hori lortzeko lehendabiziko urratsa euskara definitzea da, edota berba gizenago bat erabilita, euskara ontologizatzea.
|
|
|
Adibidez, praktika horrek hala edo nola bereizi eta biltzen gaituela sentituz. Hori dena ez dator berez euskararekin, ez dator ere,
|
euskaraz
hitz egite hutsarekin: jendeek sortu dute euskara sorkaria eta jarraitu behar dugu sorkuntza horri eusten, jarraitu behar dugu euskara (izate bat) egiten, kodifikatzen.
|
|
|
batetik, diskurtso artikulazioa, praktikari balioesteko kodea emango diona, bestetik, jende artikulazioa, babes eta sendotasuna lortze aldera, eta azkenik, praktika artikulazioa, beste praktika askorekin uztartuz, balio eta zentzuz aberastu eta bilgarri izateko ahalmena emango diona. Bestela esan,
|
euskaraz
hitz egiteko motibazioa non da. Ez bada jendartearen egituratze modua, harremanak izan orduko eginda topatzen ditugunetakoa, nabarmen egingo zaigu euskara" determinatzeko beharra" dugula, motiboak behar ditugula.
|
|
|
artifiziala euren euskaltasuna eta euren inguruko euskal mundua. Euskaldun transgenikoak direla esan dut, berez baino, erabaki ondo pentsatuaz direlako euskaldun, dutelako
|
euskaraz
hitz egiten, zaielako euskara atsegin. Praktiketan baino ez den euskaldunari metaeuskalduna deituko nioke, edo Nietzscherena kopiatuz, gaineuskalduna.
|
|
|
Baina, hala ere, identitate antzeko zerbait izatera heltzen den jarduera zirkuluetan, bizi harremanetan, berezkoa du zentzua: arizaleek bere egiten dituzte euskara eta
|
euskaraz
hitz egitea, ez dute zentzu erantsirik behar, euskara aldi berean baita jendeen disposizioa eta jendarte dispositiboa. Horixe da Egitura izatea, horixe da Identitatea izatea.
|
|
|
Hori dena ez da batere ezkutatzen oso postpornoak diren euskalgintzako ekimenetan:
|
euskaraz
hitz egiten denean, euskaraz bizi izateaz gain, mezu bat igortzen da, presentzia bat zabaltzen da. Horrela, berariaz sorberritzen da berez sortu behar omen zena, identitateko ingeniariek edo simulazio adituek dioskute egoskor praktikatuz gero lortuko dugula, ostera ere, hura normaltasunez eta espontaneotasunez bizitzea.
|
|
|
Kasurako, praktikaren bidez praktika eraikitzen da:
|
euskaraz
hitz eginez, euskaraz biziz, euskara erreal egiten dugu, zenbat eta gehiago egin, orduan eta errealago. Hori da, batetik, euren baitan duten zentzua, baina praktika zehatzetara joz gero, horiek ere berezko zentzua izango dute kolusioan txertaturik dauden heinean.
|
|
|
Arestian esan dut:
|
euskaraz
hitz egiteak erreal egiten du euskara, ikusgarri eta agerikoa, baina bere buruari euste aldera, metapraktika asko behar du, eta bere baitako zentzua izan dezan ondoko konfigurazio askorekin bildu eta lotu.
|
|
|
Eskema laizista horretan, beste hizkuntzak erlijioen parekoak dira, dogma totalitario eta praktika intolerante bihurtzeko etengabeko arriskuan dabiltzan katu ametsak. Federalismoak eta sineskeriak bretoieraz, emigrazioak eta gorrotoak alsazieraz, kontrairaultzak korsikeraz eta fanatismoak
|
euskaraz
hitz egiten zuela idatzi zuen Henri Gregoirek, 1794an, frantsesa unibertsaltzeko eta beste hizkuntza ezabatzeko aurkeztu zuen txostenean: Rapport sur la necessite et les moyens d’aneantir lespatois et d’universaliser l’usage de la langue française (seance du 16 prairial de l’an deuxieme).
|
|
|
Euskarak zer ematen dit beste hizkuntzek ematen ez didatena? Badira
|
euskaraz
hitz egiteko motibo politikoak: independentziaren alde gaude eta ondo datorkigu euskara Espainiako estatuaren larderia apur bat gainetik kentzeko.
|
|
2017
|
|
|
Bi hitzetan: euskararen hautuaren continuum ak ez dakar derrigor euskararen erabileraren maremagnuma, edo bestela esanda, euskaraz kantatuz gozatzeak ez du zertan ekarri
|
euskaraz
hitz egitearen sufrikarioa.
|
|
|
Dakigunez, Xabier Minak bazekizkien gaztelania, euskara, frantsesa, latina eta ingelesa apur bat, baina bere menpeko gizon guztiak ez ziren hura bezain poliglotak izango. Euskarari dagokionez, jakin badakigu nafarren artean
|
euskaraz
hitz egiten zuela eta aginduak euskaraz eman ere bai. Horrela jaso zuen Robinsonek Minaren espedizioari buruz idatzitako historian, eta horrela kontatu zuen Bradburn koronel iparramerikarrak bere memorietan, fusilatu aurretik azken aginduak Erdozaini euskaraz helarazi baitzizkion.
|
|
|
Gaztelaniaz zerbait hitz egiten da, baina, batez ere, euskaraz mintzatzen da. Euskalduna sortzen da,
|
euskaraz
hitz egiten du, euskaldun bizi eta euskaldun hil egiten da. Euskal hizkuntza aberri bat da, erlijio bat esan dut nik ia.
|
|
2018
|
|
|
Irunberriko hiztegian (Ibañez, 2006), esaterako, txilindron edo modorro euskal jatorriko hiztzat ageri dira, baina, bestelako azalpenik gabe, ezin jakin benetan latinetik datozen maileguak diren eta Irunberrira euskararen bidez ailegatu diren, ala zuzenean gaztelaniatik edo erromantze nafarretik, edo jatorrian euskarazkoa zen hitza denborak eta erdarak higatu eta aldatu duten, zentzua eta forma ilunduz. Halaber, kontuan hartu behar dugu jatorrian euskal hitz direnak gaztelanian sartzen diren unetik ihartu egiten direla eta ez direla dagoeneko euskarazko hitzak, baizik eta tokian tokiko gaztelaniarenak; hau da, erdal hiztunak zaborra esaten duenean ez dela
|
euskaraz
hitz egiten ari, tokiko gaztelaniaz baizik. Hitz horiek une horretatik aurrera ez dira euskara hiztunen buruan, eta ez diote euskararen barneko bilakabideari jarraitzen, gaztelaniaren barnekoari baizik.
|
|
|
Iruñera etortzea horrelako egoera ezagutu eta esperimentatzea zen euskaldun askorentzat. Iruñerako bidaia mundu erdaldunerako bidaia izaten zen praktikan, eta, nahiz eta behin baino gehiagotan euskara entzun eta hitz egin, hirira heltzen ziren etorkinek azalean sentitzen zituzten
|
euskaraz
hitz egiteak zekartzan oztopoak, eta gaztelera ez jakiteak ixten zituen ateak. Bereziki nabarmena, emakume zerbitzarien kasuan.
|
|
|
Haurrek
|
euskaraz
hitz egin eta irakur zezaten eta benetako elebitasuna lortzearren Diputazioak egiten zituen jardueren justifikazioarekin hasten zen Akordioa:
|
|
2019
|
|
|
Nik bost hizkuntza ederki dakizkit, nire aitak beti
|
euskaraz
hitz egiten zidan, berdin zen non geunden, atzerrian edo etxean, Mexikon, Jamaikan, Espainian, edonon, beti komunikatu izan gara euskaraz. Ama beti mintzatu zitzaidan bere jaioterriko hizkuntzan, nederlanderaz, eta bi hizkuntza horiekin batera, ederki mintzatzen naiz espainieraz, frantsesez eta ingelesez.
|
|
|
Egia zen aitak beti hitz egiten zidala hizkuntza honetan, neurea bailitzan jotzen nuena, espainiera eta nederlandera bezalaxe. Aitak beti
|
euskaraz
hitz egin zidan, berdin zen non geunden, ez zion axola ezer aurrean beste norbait bazegoen ere, berdin zen Jamaikan egon edota beste nonbait, berdin zen ama aurrean egon edota euskaraz ezertxo ere ez zekien beste edonor egon. Hau kode modukoa izango da gu bion artean, errepikatzen zidan han Jamaikan ni haurra nintzela, kontatu nahi zidana beste inork gehiagok ez zezan jakin, nik baino.
|
|
2020
|
|
|
Euskaraz besterik ez zekiten umeentzat euskara debekatua zegoen, nahiz eta gazteleraz tutik ere ez ulertu: ez ulertzeagatik zerbait gaizki egiten bazuten, egurra;
|
euskaraz
hitz egiteagatik, egurra; edozer gauzagatik, egurra. Anaiaren ikaskide batek, Karlosek, egoera modu gordinean kontatzen du:
|
|
|
Harekin hitz egiteko lekuak bi barrote ilara zituen eta tartean zegoen pasabidean funtzionarioa zelatan ibiltzen zen paseatzen. Gaztelaniaz hitz egiten genuen,
|
euskaraz
hitz egiten uzten ez zutelako, eta batez ere osabak sekula euskaraz hitz egiten ikasi ez zuelako. Nik gaztelera osabarekin ikasi nuen.
|
|
|
Harekin hitz egiteko lekuak bi barrote ilara zituen eta tartean zegoen pasabidean funtzionarioa zelatan ibiltzen zen paseatzen. Gaztelaniaz hitz egiten genuen, euskaraz hitz egiten uzten ez zutelako, eta batez ere osabak sekula
|
euskaraz
hitz egiten ikasi ez zuelako. Nik gaztelera osabarekin ikasi nuen.
|
|
|
Mikel Alberdi Madrilen jaiotakoa zen, baina Tolosan bizi izan zen. Gaztetan euskaraz ikasi zuen eta, behin ikasita, beti
|
euskaraz
hitz egiten omen zuen. Gipuzkoako Mendigoizale Batzako lehendakaria zen, aurretik EAJ PNVn militantea
|
|
2021
|
|
|
Nafarroako mendialdean ohiko da Koko erratea ondoko ibarrekoa denari (Iribarren 1952). Erroibarren eta Esteribarren, koko deitzen zaio
|
euskaraz
hitz egiten ez duenari, oro har, hegoaldekoak direnak. 2 Mamua, maskara, ergela, kaikua, kokolo (Iribarren 1952).
|
|
2022
|
|
|
Beste iritzi batzuek guda eta guda oste egoerako askatasun eta eskubide faltan sakontzen dute; bakoitzak bere ideiak eta bere bizimodua izateko askatasun faltan, kalean
|
euskaraz
hitz egiteko askatasun faltan eta iritzi desberdinak adierazteko askatasun faltan ere. Honekin batera aitita amamen gudako eta guda osteko bizipenak adierazteko eskubidea azpimarratzen dute, garai hartako erasoak eta anabasa azaleratzeko eskubidea.
|
|
2023
|
|
|
zuzen, artez urteetara gure semea jaio zen txikia zenean, lo kanta baten erdian aldian behin esan ohi dizkiodan gaztelaniazko hitzei erreparatuta, ama, esan zidan, noiz edo noiz mi amor esaten didazu hori ez al da gaztelania? ordurako bazen gure munduan Gernikako bonbardaketa bazen euskara baita maite ditugun euskaradun guztiekin arrazoi bat edo beste dela medio
|
euskaraz
hitz egitearen gaiztasuna ere diglosia afektiboek gaude jota, hizkuntz asimetrian bizitzen ikasi ez dugu-eta hilketak ere gertatu ziren herri hartan mila bederatziehun eta hirurogeita hamaseiko martxoaren
|
|
|
" Gazteok oso inportanteak izan ziren herriko euskararentzat. Jatorri ermuarreko mutil eta neska zoragarriak zeuden herriko taldeetan, eta etxean
|
euskaraz
hitz egingo zuten, baina kalean gaztelaniaz. Haietako batzuk ikastera joan ziren gero, eta konturatu ziren euskera zekitela eta ez zutela erabiltzen.
|