|
2007
|
|
|
Hala ere, oraindik gazteen indizea beste adin taldeena baino txikiagoa da, gero eta parekatuago badaude ere. Gazteen hizkuntza gaitasuna eta erabileraren arteko korrelazioak, beraz, hobera egin du eta hobera egiten jarraitu du,
|
euskararen
erabilera normalizatuko bada.
|
|
|
Hala ere, oraindik gazteen indizea beste adin taldeena baino txikiagoa da, gero eta parekatuago badaude ere. Gazteen hizkuntza gaitasuna eta erabileraren arteko korrelazioak, beraz, hobera egin du eta hobera egiten jarraitu du,
|
euskararen
erabilera normalizatuko bada.
|
|
2008
|
|
|
Beraz, lehentasunezkoa litzateke euskaraz ere sortzea balio komunikatiborik handiena duten lan jardunak, hau da, zabalkunderik handiena dutenak. Eusko Jaurlaritzaren
|
euskararen
erabilera normalizatzeko IV. planean, hain zuzen, azpimarratzen da lan jardunen azterketa komunikatiboa egin behar dela erabakitzeko zeintzuk izango diren euskaraz ere landuko diren komunikazioak. Horiek horrela, eragin handiko komunikazioen artean honako hauek aipatzen dituzte:
|
|
2009
|
|
|
Erraz ikus daiteke arazoaren gakoa ez dela soilik lanpostuaren hizkuntz eskakizuna zein den jakitea (1 eskakizunak ahozko eta idatzizko ulermena funtsezko mailan menperatzea eskatzen du; 2 eskakizunak ahozko ulermena ongi menperatzea dakar; 3 eskakizunak ahozko eta idatzizko ulermen ona izatea galdatzen du; eta azkenik, 4 eskakizunak hizkuntz gaitasunaren maila espezializatua eskatzen du eta normalki unibertsitateko lizentziatuei dagokie); horretaz gainera garrantzi berezia dauka derrigortasun datak, horixe baita lanpostu bakoitzaren hizkuntz eskakizuna galdatzen has daitekeen unea. Gai honen erregulazio zehatza, apirilaren 15eko 86/ 1997 Dekretuak, Euskal Autonomia Erkidegoko Administrazio publikoetan,
|
euskararen
erabilera normalizatzeko prozesua arautzen duenak burutzen du.
|
|
|
Halaber, Eusko Jaurlaritzan,
|
euskararen
erabilera normalizatzeko planari dagokionez() 4, oinarrizko printzipio bezala ezartzen da (19 orrian): " Sailek aukeratu ahal izango dute zein komunikaziotan egingo den euskaraz eta zenbat, malgutasunez eta progresioa zainduz, baina gutxieneko hori denek betetzen dutela eta aurrerantzean funtzio horiek gehitzen joango direla bermatuz.
|
|
|
• Donostiako Udalak, apirilaren 15eko 86/ 97 Dekretuak herri administrazioetan
|
euskararen
erabilera normalizatzeko prozesua arautzen duenak esaten duena jarraituz, bost urtez behin, administrazioan bertan Euskararen Erabilera Normalizatzeko planak onartzen ditu. Aurten, IV plangintza aldia onartu berri du, 2012ko abenduaren 31 bitartean indarrean egongo dena.
|
|
2010
|
|
|
86/ 1997 DEKRETUA, apirilaren 15ekoa, Euskal Autonomia Elkarteko herri administrazioetan
|
euskararen
erabilera normalizatzeko prozesua arautuko duena. EHAA, 1997ko apirilaren 17a.
|
|
|
0 euSKararen BilaKaera Soziala: paradigmaTiKoa eTa paradoXiKoa
|
euskararen
erabilera normalizatzeko helburuarekin azken hamarraldiotan garatutako prozesua, hiru bider da paradigmatikoa. lehenik, paradigmatikoa da azken hiru hamarkadetan euskarak bizi izan duen bilakaera sozialak erakusten duelako —argi asko erakutsi ere— hizkuntza ahuldu bat berrindartu daitekeela, hots, hegemonikoak ez diren hizkuntza guztiak ez daudela lehentxeago edo geroxeago desagertzera ... euskal autonomia erkidegoan, nafarroan eta iparraldean. hiru lurraldeotan, hain zuzen ere, lehen aipaturiko hiru faktore horiek (legeria, hizkuntza politika, herritarren atxikimendua) oso errealitate desberdina dute. horrek guztiorrek erakusten du posible dela hizkuntza bat biziberritu eta indartzea, utopia egingarria dela hori; baina, aldi berean erakusten du, hizkuntzabiziberritze prozesuen arrakasta edo porrota besteak beste aipatu berri ditugun hiru baldintza horien araberakoa izan ohi dela. orobat, aurrerapauso sendoenak eman diren lurraldean, eaen alegia, gertaturikoaren argitan bistan da errealitate soziala dela euskararen biziberritze prozesuaren abiaduran zuzenean eragiten duena, prozesu hori azkartzeko mugak oro har ez baitira legerian edo herri aginteen jardunean atzeman, euskal gizartearen beraren baitan baizik. horregatik guztiagatik da euskararena, nik uste, adibide paradigmatikoa hizkuntzen biziberritze ereduen artean. eta halaxe aitortua izaten ari da, gero eta gehiago, mundu zabaleko hizkuntza adituen artean.
|
|
2011
|
|
|
Osakidetzaren euskara planak adibide ona eskaintzen digu erakundeko botere guneak saihestuta
|
euskararen
erabilera normalizatzeko ahalegin alferrekoari buruz. Izan ere, plana kudeatzeko era modu kontziente batez aldendua izan da agintaritzetatik, eta bereziki estamentu medikotik eta haren lerro hierarkikotik, ondoren baita erizaintzaren lerrotik ere, nahiz eta euskararen erabilera lerro hierarkiko horietan sustatu eta bermatu behar diren.
|
|
|
Osakidetzaren euskaraplanak adibide ona eskaintzen digu erakundeko botere guneak saihestuta
|
euskararen
erabilera normalizatzeko ahalegin alferrekoari buruz.
|
|
|
Hauxe da korrespondentzia. CDHn
|
euskararen
erabilera normalizatzeko kide batzuk egindako ahalegina, ondoren nolabaiteko esker ona edo konpentsazioren batekin ‘ezagutu/ ordaindu’ (inkontzienteki horren beharra izango dute). Honek, noski, izango du zer ikusirik motibazioarekin; baina, motibazioa aldez aurretikoa da eta konpentsazioa, ondorengoa.
|
|
|
CDH elkartearen
|
euskararen
erabilera normalizatzeko proiektuaren eskema lan munduan burutzen ari diren proiektu pilotoetarako Elhuyarrek erabiltzen duen eskeman oinarritzen da, gero guk gure egokitzapen eta aldaketak egin badizkiogu ere. Gure lanaren abiapuntua honako hauxe izan da:
|
|
|
Artikulu honetan, egileak kirol elkarte batetan hizkuntza eraldaketa eragin eta
|
euskararen
erabilera normalizatzeko gauzatzen ari den ekintza ikerkuntza proiektu baten berri ematen digu. Artikuluak lau atal nagusi ditu.
|
|
2012
|
|
|
Adibidez, euskaraz bizi nahi duen horrek, telebista ikusteko, zinema estreinaldiak gozatzeko edota zibermunduan ibiltzeko, erdarazko produktuak ditu nagusi. Aisialdiarekin lotutako jarduera asko eta askotan, euskara bigarren maila batean dago eta, noski,
|
euskararen
erabilera normalizatua lortzeko oztopo bihurtzen da.
|
|
2013
|
|
|
Baiezta dezakegu kultur azpiegitura horietan langileek euskara dutela lan hizkuntza eta lehentasunez darabiltela herritarrak artatzerakoan. Nolanahi ere, espazio publiko horiek ez ditugu euskararen arnasgunetzat hartuko,
|
euskararen
erabilera normalizaturik daukaten zerbitzutzat baizik. Izan ere, kultur gune horietara arrasatear guztiak, euskaldunak nahiz ez euskaldunak, hurbiltzen dira gehiago edo gutxiago eta, beraz, ez dira euskararen eremu esklusiboak.
|
|
2015
|
|
|
Laburpena. Gipuzkoako Foru Aldundiak 2013 2017epealdirako
|
euskararen
erabilera normalizatzeko plana arautu du, 2014ko abenduan Diputatuen Kontseiluaren erabakiaren bitartez. Abian jarritako hizkuntza politika berriaren helburuetara iristeko, berebiziko garrantzia eman dio planaren ebaluazioari, horretarako gutxienez bi esparru kontuan hartzen dituelarik:
|
|
|
Zorrotz betearazi da araudia,
|
euskararen
erabilera normalizatzeko plangintzaren eraginkortasuna handitzeko.
|
|
|
Gipuzkoako Foru Aldundiak ezarri duen hizkuntza politika berria 2014ko abenduaren 22ko Diputatuen Kontseiluaren erabakian jaso da, eta erabaki horrek Aldundiaren
|
euskararen
erabilera normalizatzeko plana arautuko du, aldian ere. Ezaugarri hauek izan ditu:
|
|
|
Euskararen ofizialtasuna garatu da eta euskararen erabileraren aldeko lege arauak aplikatu dira, ez baita hautazkoa den gai bat; Gipuzkoako Foru Aldundiak euskaraz lan egin behar du, normaltasunez, hori baitagokio. Alde horretatik, zorrotz betearazi da araudia,
|
euskararen
erabilera normalizatzeko plangintzaren eraginkortasuna handitzeko.
|
|
|
Euskararentzako gune hegemonikoak sortze bidean, ume eta gaztetxoen egunerokoa barruti aproposa dela uste dut; izan ere, adin tarte horretan biltzen da euskal hiztunen ehuneko handiena, eta beraz,
|
euskararen
erabilera normalizatzeko esparru egingarriena ere horixe delakoan nago. Gainera, ume edota gaztetxotan ezarritako ohitura linguistikoek etorkizunari begira eragin baikorra izan dezakete.
|
|
|
Euskararen hiztun eta erabiltzaile berriak: normalizaziorako gakoak – Naiara Berasategi, Jone Goirigolzarri, Ibon Manterola, Gorka Salces eta Xabier Landabidea biltzen da euskal hiztunen ehuneko handiena, eta beraz,
|
euskararen
erabilera normalizatzeko esparru egingarriena ere horixe delakoan nago. Gainera, ume edota gaztetxotan ezarritako ohitura linguistikoek etorkizunari begira eragin baikorra izan dezakete.
|
|
2017
|
|
|
1982 urtean eusko legebiltzarrak azaroaren 24ko 10/ 1982 legea onartu zuen,
|
euskararen
erabilera normalizatzeko oinarrizkoa. euskararen legeak garatzen du 1978ko espainiako konstituzioan eta euskal herriko autonomia estatutuan hizkuntza eskubideen inguruan jasotakoak. legearen lehenengo tituluan, hizkuntza gaien inguruko herritarren eskubideez eta botere publikoen betebeharrez hitz egiten da. bostgarren artikuluaren bigarren ataleko lehenengo azpiatalean, administrazioarekin, zein ...
|
|
|
7 86/ 1997 DEKRETUA euskararen legea onartu ondoren, eusko Jaurlaritzak euskararen normalizazioaren inguruko hainbat dekretu onartu zituen. dekretu horiek bateratzeko asmoarekin, eta betiere euskararen legea eta euskal Funtzio publikoaren legearen garapen arauemailea eginez, eusko Jaurlaritzak Euskal Autonomia Elkarteko herri administrazioetan
|
euskararen
erabilera normalizatzeko prozesua arautuko duen apirilaren 15eko 86/ 1997 Dekretua onartu zuen 1997 urtean. dekretuaren 1 artikuluan jasotzen da euskara eta gaztelania biak direla ofizialak euskal autonomia erkidegoan diharduten herri administrazioetan eta, horren ondorioz, herritarrek herri administrazio horiekin euskaraz zein gaztelaniaz aritzeko eskubide osoa duela. eskubide hori bermatzeko ze...
|
|
|
" Era berean, lanpostu bati dagozkion zereginak betetzerakoan bertan erabiltzen den hizkuntza, horixe izango da lan hizkuntza." laugarren atalean euskal herri administrazioetako hizkuntzaren normalkuntza prozesuak hiru ardatz izango dituela jasotzen da: entitate bakoitzaren
|
euskararen
erabilera normalizatzeko plana onartu eta gauzatzea, lanpostu bakoitzari dagokion hizkuntza eskakizunak ezartzea, eta hala dagokion lanpostuetan derrigortasun datak ezartzea. prozesu hori denboran ordenatzeko plangintzaldiak jasotzen ditu bostgarren artikuluan. hamaikagarren artikuluaren lehenengo atalean, derrigorrez bete beharreko indizea aurkezten du eta hura kalkulatzeko formula deskribatzen ... euskaldunen ehunekoa+ (ia euskaldunen ehunekoa/ 2). dekretuarekin jarraituta, hamahirugarren artikuluan hizkuntza gaitasunen hiru maila (a, b eta C) eta lau hizkuntza trebetasun (ulermena, mintzamena, irakurmena eta idazmena) zehazten ditu, eta horien konbinazioarekin lau hizkuntza eskakizunak definitzen ditu. dekretuaren hirugarren atalburuko 15 artikuluan administrazio atal elebidunak eta euskaldunak aurkezten ditu eta honela definitzen ditu:
|
|
|
1982 urtean eusko legebiltzarrak
|
euskararen
erabilera normalizatzeko azaroaren 24ko oinarrizko 10/ 1982 legea onartu zuen, eta lege horren aurka, estatuko abokatuak auzitegi konstituzionalean helegitea jarri zuen 1983 urtean. aztergaiari loturiko hiru ondorio nagusi utzi zituen epai honek, besteak beste. lehenik eta behin, hizkuntzaren ofizialtasunaren gaineko honako definizioa jaso zen: hizkuntza bat ofiziala da gizarte mailan duen errealitate edo pisua gorabehera, botere publikoek aitortzen dutenean komunikaziorako ohikoa den bitarteko bezala euren artean eta herritarrekin, eta balio eta ondorio juridiko guztiak dituenean.
|
|
|
10/ 1982 legea, azaroaren 24koa,
|
euskararen
erabilera normalizatzeko oinarrizkoa.gasteiz: eusko Jaurlaritza. amorrortu, e.; ortega, a.; idiazabal, i. eta barreña, a. (2009). erdaldunen euskararekiko aurreiritziak eta jarrerak.
|
|
2018
|
|
|
Euskal Osasun Zerbitzuan
|
euskararen
erabilera normalizatzeko prozesua Euskararen Erabilera Normalizatzeko 67/ 2003 Dekretuaren bitartez arautu zen5 Dekretu horretan, gutxieneko helburuak, lehentasunak eta oinarrizko neurriak ezarri ziren entitatearen erabiltzaileen hizkuntzaeskubideak errespeta zitezen. Indarrean sartu zenetik, Osakidetzak Euskararen Erabilera Normalizatzeko Lehenengo Plana garatu zuen, 2005etik 2011ra bitartean; aurrerago, Bigarren Plana6 etorri zen, zeina 2013ko abenduan indarrean sartu baitzen eta 2019an amaituko baita.
|
|
|
Osakidetza osatzen duten 21 zerbitzu erakundeetako
|
euskararen
erabilera normalizatzeko programei dagokienez9, ondorioztatu da zerbitzu erakunde gehienetan onargarritzat har daitekeela zer neurritan bete diren helburuak plangintza aldi erdirako, hau da, zer zabalkunde izan duten normalizaziorako neurriek, zer emaitza lortu diren eta zenbat denbora behar izan den horretarako. 9 zerbitzu erakundetan, garapen maila aurreratua da; 10etan, tartekoa; eta 2tan ez da erdietsi espero bezalako aurrerapenik.
|
|
|
Bestalde, Osasun Sailaren eta Osakidetzako erakundeen arteko harremanen ardatz den Programa Kontratuko kalitate irizpideetan sartu dira
|
euskararen
erabilera normalizatzeko helburu eta neurriak.
|
|
|
Kontratuko kalitateirizpideetan sartu dira
|
euskararen
erabilera normalizatzeko helburu eta neurriak.
|
|
|
Gainera, zerbitzu erakunde askotan hasiak dira beren jardute eremuetako erakunde eta interes taldeekin koordinatzen (tokiko administrazioak, euskaltegiak, euskara taldeak...), eta, zenbait kasutan, lankidetza sortu da
|
euskararen
erabilera normalizatzeari begirako proiektu interesgarrietan (euskaldunek euskara lehentasunezko hizkuntza gisa erregistratzea sustatzeko kanpainak, hizkuntza familiaren eta irakaskuntzaren bitartez transmititzeko kanpainak, erditzerako prestatzeko ikastaroak, eta abar). l) Terminologia eta estandar klinikoak
|
|
|
5 67/ 2003 Dekretua, martxoaren 18koa, Osakidetzan
|
euskararen
erabilera normalizatzeko dena. EHAA 2003ko martxoak 31.
|
|
|
2.2.1 Plangintzaldietako tarteko eta amaierako ebaluazioak (HPS) Euskal Autonomia Erkidegoko herri administrazioetan euskararen erabilera nor malizatzeko prozesua arautzen duen apirilaren 15eko 86/ 1997 Dekretuaren 4 eta 5 artikuluek ezarritakoaren arabera, erakunde baIzaskun Kuartango Atxa – Bezero Misteriotsuaren Teknika herri administrazioetako zerbitzu hizkuntzaren ebaluazioan koitzak
|
euskararen
erabilera normalizatzeko plana onartu eta gauzatu behar du, eta bost urteko iraupena izango duten plangintzaldiak ezarriko dira. Egun inda rrean dagoena VI. Plangintzaldia() da.
|
|
|
Egun inda rrean dagoena VI. Plangintzaldia() da. Euskararen erabilera normalizatzeko planak abian jartzearekin batera, euskal herri administrazioek
|
euskararen
erabilera normalizatzeko planei buruzko ebaluazio txostena egin dute plana onartu denetik bigarren urtea betetzen denean, eta baita bost urteko plangintzaldi bakoitza amaitutakoan ere.
|
|
2019
|
|
|
Bide batez, esan daiteke euskal herriak bizi duen egoerarekin parekotasunak daudela, non osakidetzaren euskara planek legeari jarraitzen dioten, osasun jardueraren paradigma eta irizpideekin lerrokatu gabe, eta administrazioa zatikatuta dagoen. azken batean, osakidetzako euskara planak ez dira baliagarriak Nafarroako erabiltzaileentzat, edota klinika pribatuetan. pernandoren egia bezain argia:
|
euskararen
erabilera normalizatzeko planak ez dira aplikagarriak euskararen lurralde osoan, eta ez dira heltzen euskaldun guztiengana. kanadara itzuliz, horren guztiaren ondorioz, arreta soziosanitarioa ez dago pazientearen hizkuntzan (frantsesez batik bat) bermaturik, eta hori horrela, profesionalen eta erabiltzaileen arteko hizkuntza mugak ohikoak dira. Laburrean, hizkuntza ezberdinak hitz egiten dituzten edota hizkuntza bera maila ezberdinetan menderatzen duten pertsonen arteko komunikazio arazoak lirateke hizkuntza mugak.
|
|
2022
|
|
|
Ebaluazioaren bitartez hizkuntzaren alderdia txertatu nahi da prozeduran, eta
|
euskararen
erabilera normalizatzeko onuragarrienak diren aukerak azterturik, neurriak diseinatu, ondorio kaltegarriak prebenitzeko, zuzentzeko eta, hala dagokionean, konpentsatzeko.
|
|
|
Seigarren kapituluan, planen eta proiektuen hizkuntza inpaktuaren ebaluazioa lantzen da. Ebaluazio horien bitartez, hizkuntzaren alderdia txertatu nahi da prozeduran, eta
|
euskararen
erabilera normalizatzeko onuragarrienak diren aukerak azterturik, neurriak diseinatu, euskararen erabileraren normalizazioaren gaineko ondorio kaltegarriak prebenitzeko, zuzentzeko eta, hala dagokionean, konpentsatzeko.
|
|
|
Euskaraz saldu eta lan egin nahi duten enpresen sarea indartzea eta beren ereduak ezagutzera ematea lagungarria da enpresei begirako lanketa egiteko; asmo horrekin jaio zen proiektua, 2015ean. Hizkuntzen kudeaketan aurreratuta dauden eta
|
euskararen
erabilera normalizatua duten enpresa hauek osatzen dute batzordea: Cikautxo, Batz, DanobatGroup, Eika, Elay, Elkar, Fagor Taldea, Goizper Group, IMH, Irizar, Mondragon Korporazioa, Mondragon Unibertsitatea eta Orkli.
|