|
2000
|
|
|
Hala ere, Iruñean bildu ginenoi, beste euskaltzale askori bezalaxe, azken urte hauetan
|
euskara
Euskal Herriko egoeraren gainetik balego moduan, hizkuntza neutroa balitz bezala, jarduteko joerak, kezka sortzen digu.
|
|
|
Bigarrena, Nafarroako egoeraren aurrean EAEko euskaltzaleek zer egin? galdetzen dutenean; EAEn euskararen berreskurapena, hizkuntzaren normalizazioa eta gizartearen arlo guztietan benetako ofizialtasuna lortu, azken batean
|
euskara
Euskal Herri osoan berreskuratu nahi badugu hau baita bidea: guztion artean elkartasunez arituz baina bakoitzak berean dituen aukera, ingurune eta baliabideekin ahalik eta urratsik eraginkorrenak ematea.
|
|
2003
|
|
|
Euskara ez dute arrisku larrian direnen artean kokatu, baina alde ilun asko daudela aitortu du txosten hori osatzen lagundu duen Patxi Juaristik. Nafarroako eta Iparraldeko egoera nola dagoen ikusita,
|
euskara
Euskal Herri osoan salbatuko dela esatea oso zaila dela adierazi du.
|
|
2005
|
|
|
Nolanahi ere,
|
euskara
Euskal Herriko beste bi hizkuntza ofizialen berdintasun mailara ekarri eta euskararen belaunez belauneko transmisioa bermatu dadin, nahitaezkoa dugu kontsentsu edota adostasun politiko soziala areagotzea. Lehentasun nagusietako bat dugu hori.
|
|
2008
|
|
|
Helburu hori telebista sortu zen testuinguruaren arabera ulertu behar badugu, susperkuntza modu global batean ulertzen zen: hots,
|
euskara
Euskal Herriko jendarte osoaren ondasuna den neurrian, euskal jendarte osora ere hedatu beharra. Hots, pertsona elebidunek osatutako Euskal Herri bat helburutzat
|
|
2009
|
|
|
Galtzeko arriskutik ateratzeko erantzukizunetaz ere aritu dira. Hauen ustez,
|
euskara
Euskal Herriko hizkuntza denez, bertako izateko jakin egin behar da euskaraz mintzatzen, nahiz eta, inguruak baldintzatuta, sarritan gaztelerara jotzen duten.
|
|
|
Euskaraz biziko den herria helburu izateak arrazoi sinple bat besterik ez du atzean: gauzak bere jatorrizko tokira bueltatzearena,
|
euskara
Euskal Herrira ekartzearena. Argazkian, Euskal Herrian Euskaraz (EHE) erakundeko kideek gaur Bilboko La Bolsan eskainitako agerraldia.
|
|
|
Hamaika aldiz utzi du EHEk agerian egunerokoan euskaraz bizi eta aritzeko ditugun zailtasunak. Euskal Herriak bi estaturen menpe jarraitzen du eta gaztelania eta frantsesaren menpe bigarren mailako egoerara eraman du
|
euskara
Euskal Herri osoan. Espainiar eta frantziar estatuek mendeetan eragindako eraso eta asimilazio prozesuaren ondorioz estatuen bi hizkuntzak dira nagusi.
|
|
2012
|
|
|
Subalternoak azken buruan anitz erabilera ditu: estetiko hutsak (euskal kutsu estetikoko kontsumo gaiak), politikoak(
|
euskara
euskal herriaren sinbolo bat da), psikologikoak
|
|
|
Mintzolarekin batera, euskal antzerkigintza bultzatzeko erabakigarria izandaiteke 2010ean sortu zen Euskal Herriko Antzerkizale Elkartea (EHAZE). Izan ere, elkartearen helburua da euskal antzerkiaren inguruan dauden indar sakabanatuak (profesionalak zein amateurrak) biltzea, eta
|
euskara
Euskal Herriko antzerkiantxertatzea, benetako euskal antzerkia eraikitzeko (http://www.antzerkizale.com).
|
|
2014
|
|
|
Horiez gain, Xavier Bobes antzerkigilearen konpainiaren eta Macarena Recuerdaren lanak ere izango dira egitarauan. Wolofera eta
|
euskara
Euskal Herriko konpainiek ere pisua izango dute jaialdian. Kasik erdi eta erdi egin dute maparekin antolatzaileek, eta hemengo bederatzi talde izango dira:
|
|
2015
|
|
|
" Euskarak zentralago izan behar du, inplikazio handiagoa behar dugu. Salto horrekin lortu behar diogu hurrengo belaunaldiari hizkuntza eskubideak bermatuta izango dituela, hizkuntzaren erreprodukzio soziala bermatuko dela, erabilera areagotuko dela nahiz eta jakin
|
euskara
Euskal Herriko hizkuntza erabiliena izateko hamarkada asko geratzen zaizkigula".
|
|
|
Euskararen onerako osa litekeen egoerarik aldekoena itun zabal bat litzateke. Euskararen aldeko taldeek horrelako proposamenak plazaratu dituzte azkeneko urteotan, urte eta belaunaldi gutxitan
|
euskara
Euskal Herrira zabal dadin (ikus, adibidez, Sánchez Carrión, 1991). Gaia ez dela politizatu behar diote, baina ez da geratzen argi helburu hori alderdi politikoen gainetik iraganik ala eurekin kontatuta egin gura den.
|
|
|
Bilboren ahultasuna kontuan hartuta, zail gertatzen zen Bizkaiko
|
euskara
Euskal Herri osora hedatzea. Hizkuntzako modak zabaltzeko, hiri handien itzala da beharrezko, eta Bilbo erdalduna zenez gero, Bizkaiko euskarak ez zuen euskarri nahikorik horretarako.
|
|
|
Ezaugarri horiez gain, garrantzitsu deritzogun beste kontu bat ere aipatzen du aurrerago:
|
euskara
Euskal Herriko kontuez jarduteko erabiltzen da batik bat, ia ia modu esklusiboan. Munduko kontuak, oro har, erdaraz jorratzen dituzte egunkari diglosikoek.
|
|
|
EAJk, Ezker Abertzaleak eta Ezker Anitzakeuskal lurraldean euskarari estatus berezia edo bereiztua eskaintzen dien bitartean, PSE EEk etaPPk euskara gaztelaniarekin parekatzen dute. Gainera, lehen hiru alderdiek euskararen estatusbereiztua Euskal Herrira zabaldu dute; alegia,
|
euskara
Euskal Herriko berezko hizkuntza, ondare kultural eta identitate zeinu moduan onartzen dute. PSE EEk eta PPk, ostera, EuskalHerria ez dute buruan hartzen eta PPk euskara eta euskal kultura Espainiar Estatuaren parte joizan ditu.
|
|
|
Guzti horrek hizkuntza eskubideak ulertzeko moduan ere badueragina:
|
euskara
Euskal Herriko berezko hizkuntza nazionala izanik, euskal hiztun komunitateagorengo hizkuntza eskubideen jasotzailea da eta euskara ikastea gaztelania hiztun elebakarreiexijitu beharrekoa.
|
|
|
Euskararen arazoari zegokionez, bi belaunaldien arteko etenean politikak bazuen zerikusirik. Orduko gazte abertzaleek,
|
euskara
Euskal Herriko mintzabide bihurtua ikusi nahi zutenek eta ez garaian indarra hartzen ari zen folklorekeriaren parte soil, oso garbi ikusten zuten euskararen arazoa politikoa zela erabat, hizkuntza baten auzia ez zela hiztunen borondate kontua soilik. Herri mugimendua ezinbestekoa zela, baina erakunde batzuen sostengua behar beharrezkoa hizkuntza batek iraungo badu.
|
|
2016
|
|
|
Internet eta
|
euskara
Euskal Herriko testuinguruan
|
|
2017
|
|
|
Euskara Euskal Herriaren berezko hizkuntzatzat aitortzen da; gaztelaniari bezala, euskarari ere ofizialtasuna aitortzen dio, eta herritar guztiei bi hizkuntzak ezagutzeko eta erabiltzeko eskubidea aitortzen die. estatutuak 6 artikuluan egiten dio erreferentzia lehenengo aldiz hizkuntzari. euskara bere horretan aipatzen da, eta
|
euskara
euskal herriaren berezko hizkuntzatzat aitortzen da. bestalde, estatutuak, gaztelaniari bezala, euskarari ere ofizialtasuna aitortzen dio, eta herritar guztiei bi hizkuntzak ezagutzeko eta erabiltzeko eskubidea aitortzen die.
|
|
2018
|
|
|
Duela 40 urte
|
euskara
Euskal Herri osoan guztiz azpiratua zegoen, gaur egun, eskolatik hasi eta ETB1eraino, baditu bere esparrutxoak, nongo euskalduna zaren arabera handiagoak ala ttipiagoak. Tokian tokiko errealitateak aintzat hartu behar dira, horregatik ez dira onargarriak Patxi Mendiburuk Nafarroako ereduaren gainean errandakoak:
|
|
|
Euskararen aldeko aldaketa soziala eragin nahi badugu, euskara gizartearen periferiatik erdigunera ekarri nahi badugu, bigarren hizkuntza izatetik lehen hizkuntza izateko bidean jarri nahi badugu, azken batean, euskara gizartearen ardatzean jarri nahi badugu, nahitaez, Euskal Herriko herritarren balio eskalan euskarak garrantzi handiagoa irabazi behar du eta hori bide bakar batetik lortuko dugu:
|
euskara
Euskal Herriko herritarren gizarte bizitzan komunikaziorako beharrezko eta ezinbesteko bihurtuta. Izan ere, gaur egun, euskara, bere txikitasunetik, bere funtzionaltasun eskasetik, herritarren begietara, hutsaren hurrengo azaltzen da gaztelaniaren eta frantsesaren ondoan.
|
|
|
Euskararen aldeko aldaketa soziala eragin nahi badugu, euskara gizartearen periferiatik erdigunera ekarri nahi badugu, bigarren hizkuntza izatetik lehen hizkuntza izateko bidean jarri nahi badugu, azken batean, euskara gizartearen ardatzean jarri nahi badugu, nahitaez, Euskal Herriko herritarren balio eskalan euskarak garrantzi handiagoa irabazi behar du eta hori bide bakar batetik lortuko dugu:
|
euskara
Euskal Herriko herritarren gizarte bizitzan komunikaziorako beharrezko eta ezinbesteko bihurtuta. Izan ere, gaur egun, euskara, bere txikitasunetik, bere funtzionaltasun eskasetik, herritarren begietara, hutsaren hurrengo azaltzen da gaztelaniaren eta frantsesaren ondoan.
|
|
|
Horrek guztiak eragiten du, nola ez, euskara dakiten baina erabiltzea falta zaien herritarrengan (gazteeengan, besteak beste) eta euskara ez dakiten eta ikasteko ahalegina egin behar dutenengan. Gasolina horrekin nekez emango dugu jauzia
|
euskara
Euskal Herriko hizkuntza nagusia (ez bakarra) izan dadin.
|
|
|
Baina, ikerketarik egin beharrik gabe, aspalditik da horren jakitun Espainiako hizkuntza nazionalismoa baita Frantziakoa ere eta, horregatik, euskararen debeku, ukapen eta zapalkuntzan oinarritutako gaztelaniaren eta frantsesaren hizkuntzakeriatik bultzatutako helburu linguizida ezkutatuz, aldarrikapen hauxe egiten dute behin eta berriro gaztelania eta frantsesa euskararen maila berean jartzeko:
|
euskara
Euskal Herriko berezko hizkuntza da, baina gaztelania eta frantsesa ere bai. Gaztelania eta frantsesa euskararekin alboz albo, maila berean jarrita, euskarak Euskal Herrian bertako hizkuntza gisa duen berezkotasuna eta zilegitasuna lortzea da Espainiako eta Frantziako hizkuntza nazionalismoek Cervantes eta Moliereren hizkuntzak gurean bertakotzeko eta etxekotzeko darabilten estrategia.
|
|
|
Beraz, Estatus Berriak autodeterminazio eskubidea jaso lukeela uste dugu, eta baita eskubide hori egikaritu ahal izateko prozedura ere.3 Euskara: Euskal Herriko berezko hizkuntza denez,
|
euskara
Euskal Herriko hizkuntza nazionala dela argi utzi luke egitasmo politiko berriak. Hori dela eta, administrazioak behar besteko neurriak hartu behar ditu euskara funtsezko eta lehentasunezko hizkuntza bihurtzeko, eta hori agertu behar da estatus berrian.
|
|
|
diote euskara ikas dezatela nahi dutenek bakarrik," guztion" hizkuntza frantsesa dela eta, beraz, euskara ezin dela izan guztiona. Euskararen ofizialtasunaren bidez,
|
euskara
Euskal Herri kontinentaleko ikastetxe guztietan irakatsiko litzateke, legez; beraz ez litzateke gehiago" euskal jatorrikoen edota abertzaleen" hautua izanen soilik. " Hizkuntza despolitizatzeko" eta" desetnizizatzeko" bidea litzateke, Pierreren ustez.
|
|
2019
|
|
|
" Nik uste dut abestiren batzuk erdaraz aterako zirela, batez ere abestiak ingurukoekin partekatzea gustatzen zaidalako, eta ez balute euskaraz ulertuko frustragarria izango zen". horregatik, Arakistainen hizkuntza hautua atxikimendu batek bideratu badu ere, agerian geratu da testuinguru ezberdin batek erabaki hori aldatu dezakeela. kontrara, etxezarretaren hautua testuinguru soziolinguistikoaren aurka joan da hasieratik. Ingurune erdaldun batean euskararekiko atxikimendua sentitzen zuelako hasi zen euskaraz kantatzen, eta erabaki kontziente bat izan zen.
|
euskara
euskal herriko altxor bat dela aipatu du elkarrizketan zehar, eta horregatik adierazpen horrek jarrera hori indartu egiten du. Baina hori jarrera pertsonal bat izan zen, eta ez taldearena:
|
|
|
Iritsi bezain laster ulertu nuen ezinezkoa zela
|
euskara
Euskal Herririk gabe eta Euskal Herria euskararik gabe ulertzea, berehala ulertu nituen Xalbadorren Herria eta hizkuntza bertsoak, Mikel Laboaren kantaren bidez ezagututa “Herria da gorputza, hizkuntza bihotza/ bertzetik berextean bitarik bakotxa/ izaite horrendako segurra hil hotza”, hizkuntzara hurbildu beharra sentitu nuen, euskal kultura hobeto ulertzeko, herriaren parte sentitzeko.... Horrela hasi nintzen euskaltegira joaten eta ikasten nuen apurra beti erabiltzen.
|
|
|
Euskarak batzen gaitu eta zuekin lan egiteko prest gaude. Bere aldetik, Zupiriak gogoratu du
|
euskara
Euskal Herritik kanpo indartzeko Jaurlaritzak egiten duen ahalegina; horri esker, 2.000 pertsona dabiltza euskara ikasten gure mugetatik at.
|
|
2021
|
|
|
63 Honetan ere aitzindaritzat jotzen du Iglesiasek: "[...] alde batetik damu zen euskara batu baten ez existitzeaz[...] eta beste alde batetik pentsatzen zuen
|
euskara
Euskal Herriko hizkuntza ofiziala izan behar zela[...] euskararen irakaskuntza euskal lurralde historiko guzian zehar orokortua izan behar zela" (2010: 131).
|
|
|
Diskoaz harago, uste dute artista erreferentzia bat bihurtu dela euskal musikan dagoeneko: «Abesti guztiak euskaraz egin ez baditu ere,
|
euskara
Euskal Herritik kanpora eramateko gai izan da», azaldu dute.
|
|
|
Ezta Ipar Euskal Herrian ere. Bestalde, Eusko Ikaskuntzak 2006 urteaz geroztik ENE (Euskararen Nazioarteko Eguna) saria banatzen du. Haren bidez,
|
euskara
Euskal Herritik kanpo bultzatzen eta garatzen gehien saiatu den erakundearen lana nabarmentzen du. Nestor Basterretxeak sortutako eskultura jasotzen du erakunde sarituak.
|