|
2000
|
|
|
Euskal Herrian baditu berezitasun batzuk, eta herri bakoitzekoak ere baditu bere ezaugarriak. Hizkeren modukoa da,
|
euskara
bat da Euskal Herri osoan, baina herri bakoitzak bere hizkera du.
|
|
|
Euskara aurrera badoa Zamudiokoak aurrera egingo du. Gainera, Bizkaian bertoko euskara desagertzen den lekuan ez dago beste
|
euskara
bat, erdara dago. Edo bertoko euskara hobetua, osatua, landuagoa edo gura den lez, edo bestela erdara.
|
|
2001
|
|
|
Nik, egia esan, kale garbitzaile edo zatar biltzaile izatea nahiago nuke, baina ez naiz damurik ez kale garbitzaile ez zatar biltzaile: euskalaria naiz, edo hobeto esan
|
euskara
batez ere gogoan duen linguista. Hori da nire lanbidea eta hori nire irabazpidea.
|
|
2002
|
|
|
Tokiko mintzo" itxia" erabiltzen baldin bada etxean, ingurumena aski euskalduna delako eta etxekoak euskaraz alfabetatu gabe daudelako, umeak eskolan aurki dezakeen egoera kontraesanez betea da: bere inguruko umeekin erdaraz egingo du sarritan, eta irakasleekin anitzetan berak etxean erabiltzen ez duen bezalako
|
euskara
batean. Honek ez du konponbide erraza, geroago ikusiko dugun moduan, baina uste dut, hala ere, umeak euskararen erabiltzeko beste erregistro bat bereganatu nahi baldin badu, toki egokian dagoela eredu horretan.
|
|
2003
|
|
|
Egokitzea besterik ez zen, hitzak nola ahoskatu, hitzak musikarekin nola lotu. Nik ulertzen dut garai hartako bertsolari edo kantari tradizional bati zaila egitea rocka eta
|
euskara
batera entzutea. Guretzat, ordea, zubia naturala zen eta gazte guztiek ongi onartu zuten".
|
|
|
Paternalismoak saihestu behar badira ere, nork bere esparrutxoa gestionatze hutsera mugatzea ere ez dut uste bide egokia denik, etaho rretarako joera izan badugu euskalgintzan. Herri, eskualde edo herrialde bakoitzeko ezaugarri eta sentsibilitateak oso kontuan hartu behar ditugula egia bada ere, eta inteligentziaz eta malgutasunez jokatu behar badugu ere, uste dut Euskal Herriari ezarri zaizkion muga administratibo politiko zorrotzak gure eguneroko jardunera ez ditugula mekanikoki eraman behar, eta gogoratu behar dugula
|
euskara
bat eta bakarra dela, euskaldun guztiona, eta denon artean atera dugula aurrera.°
|
|
2004
|
|
|
Ezaugarriez berba egin badaiteke behintzat. " Euskaraz dena da antzekoa,
|
euskara
bat da eta", dio Gamindek. " Ni ez naiz orain ohiko bihurtu den dialektologia horren aldekoa; uste dut beste metodologia bat litzatekeela halako sailkapenak egiteko.
|
|
|
Batetik, euskarak bizirik dirauen tokian jaiotakoa naizelako, eta, bestetik, etxean, amak kontzientzia handia izan zuelako. Txiki txikitatik egin izan ditut geure euskalkiaz haratagoko beste
|
euskara
bat lantzeko ahaleginak. Oso garbi daukat Euskal Telebistan lan egiten dudala, eta euskara ahalik eta gehien landu behar dudala.
|
|
2006
|
|
|
El catalán ha podido y puede recibir voces latinas, castellanas o francesas, catalanizándolas, porque es lengua latina; pero el vascuence, si las recibe, degenera en jerga" 302 Euskara, latinari eskerrak behiala" kristautu" ahal izan zen, baina orain modernotu ez. Nola beste bideak ere –kontzeptuak bere baitatik sortzeak–, aparte euskarak horretarako ez omen duela aski kulturarik303, onenean ere zapo
|
euskara
batera bakarrik eramaten duen304, euskarak ez du inolako irtenbiderik modernitatera.
|
|
2009
|
|
|
Euskaran ere baziren ezberdintasunak: xuriak euskaraz mintzo ziren baina beste
|
euskara
bat, badakizu, apezen euskara; gorriek aldiz herriko euskara," sakreka", badakizu" debria sar balakio" eta hola... Arruntagoak ziren.
|
|
|
Google eta
|
euskara
bat eginda
|
|
|
Frankismoaren garaian ere, nolabait, guk nahi genuen
|
euskara
batetik, baina bestetik geure eritziak eta abertzale sentimenduak eta, arrazoi horiek plazaratu. Hori jirabiraka ibiltzen da gure aldizkarietan.
|
|
|
|
euskara
bat dago eta...
|
|
|
Orduan, euskara batua jartzen zen beste
|
euskara
bat balitz bezala. Jendea beldurtu egin zen:
|
|
|
Gure irizpidea beti izan da beste hau: ez da beste
|
euskara
bat. Euskara bera da, eta baturanzko bidea egin behar du gure euskarak.
|
|
2010
|
|
|
ORO H TAULAKO OSAGARRIRIK GARRANTZIZKOENEN IRUDIA (bariantza azaldua %69, 4) ezberdintasuna nabarmena da euskal prentsa eta espainiar prentsaren artean oro h irudian ikusi daitekeen bezala (azterketa honetan gaiak taldekatu ditugu):
|
euskara
batez ere politikari eta erakunde politiko ezberdinei lotua agertzen da el Mundo, la razon eta abC egunkarietan; el paiS egunkarian ordea, jakintzari, hezkuntzari edo kulturari gehiago lotzen zaio euskara. euskal prentsan berriz, beste hizkuntzak, lan mundua, abertzaletasuna edo herri izaerarekin —Euskalerria, Euskadi, Nafarroa nahiz Espainia aipatuz— gehiago lotzen da hizkuntza hau. ga...
|
|
|
Aditzari buruz, esaterako, proposamen ausartak egiten ditut, aditz trinkoaren erabileraren inguruan batik bat, eta berdin lexikoan edo beste eremu batzuetan ere. Inguruko hizkuntzekin konpetitzeko moduko
|
euskara
bat behar dugu. Erlatiboa da hizkuntza batean egiturarik emankorrena eta horren inguruan irtenbide berriak aurkitu behar ditugu».
|
|
2011
|
|
|
Zientzi
|
euskara
bat eraikiko badugu, piskana denok ados egon behar dugu, gaiak erabiltzeko ohitura bat hartuz, ohitura hori duen jende multzo ugari bat sortuz, edozein lekutako zientzilarik erabiltzen duen formulazioa eta euskara, batek bestea bortxatu gabe, uztartuz, e.a.
|
|
|
Euskaldun euskaltzaleak. Akaba ditzagun, beraz, lehen baino lehen euskalariak eta bake ederrean biziko gara aurrerantzean euskaldun euskaltzaleok[...] euskalaria naiz, edo hobeto esan
|
euskara
batez ere gogoan duen linguista. Hori da nere lanbidea eta hori nere irabazpidea.
|
|
2012
|
|
|
José Ignacio Esnaola: " joan dadila dena ele bitan baina hizkuntzak bananduta,
|
euskara
batetik eta gaztelania bestetik, ez pieza berean". Horri zera gaineratzen dio Manu Castillak:
|
|
2013
|
|
|
Oraindik ere bide bazterrean ageri dira ohol horiek, gure hizkuntzarekiko ezaxolaren eta begirunerik ezaren seinale. Makurbide honetan, urte andana geroago, jarraitzaile izan da Urdatx Santa Grazi herria, han ere etxaldeen baina auzoen izenak ere sasi
|
euskara
batean jarrarazi dituztelarik. Egia aitortzearren, Urdatx Santa Graziko udalaren euskararekiko ezaxola —etsaigoa ez esatearren— denen jakinean izanda, nolabait harritzekoa zen ere euskararen plazaratzeko erabaki hori hartzea!
|
|
2014
|
|
|
Bistan da hiri bizimodua ez dela bakarka diharduen eragile bat, ezta aldagai independente bat ere. Hiria eta
|
euskara
batera pentsatzen ditugunean, hark honi nolako eragina dakarkion pentsatzen dugunean, ezin dugu ahaztu hor hiri kultura, hiri bizimodua edo hiri jokaera beste eragile askorekin ari direla euskararen bizitasuna batera edo bestera horretaratzen. Ez da, esaterako, hiriburuetan euskarak duen edo izan lezakeen bizitasuna ulertzen lege markoen eragina kontuan hartu barik.
|
|
|
Ulertzen da. Holako
|
euskara
bat erabiltzen dugu, eta bakoitzak bere esateko moldeak mantentzen ditu, zeren pertsonaia bizi baita, baina aktorea ere baita. Eta aktoreak egiten badu... ia ia... hori da... esaten nuena askotan... aktoreei...
|
|
|
ERRIGORA egitasmoaren eskuetara joan da aurtengo PUBLIZITATEKO ARGIA SARIA. Laborantza eta
|
euskara
batera sustatzen dituen kanpainaren arrakasta oso kontuan hartu da saria ematerako orduan. Kanpaina elkarlanean sustraituta egotea nabarmendu nahi izan du epaimahaiak, baita eraiki duen sarea ere.
|
|
2015
|
|
|
Aspertu gaituzte baitare, mamiaren eta azalaren, esanahiaren eta esateko moduaren aldetik herriaren izenean mugaketak jarri nahi dizkigutenek. Esan nahi diegu ez gaudela prest herriak telebistarekin sinkronizatutako irakurketatan gozatuko lituzkeen nobela poliziakoak izkribatzeko, ez eta ere konforme analfabetoek konpreni dezaketen
|
euskara
bat erabiltzeko.
|
|
|
Hizkera berezi bat dago euskaraz ere gai bakoitza tratatzeko eta askotan autore batzuk uste dute
|
euskara
bat bakarra dagoela, edo erabili daitekeela, hizkuntza literario bakar bat literaturaren barruan, eta hori ez da posible inolaz ere.
|
|
|
Eta literatur
|
euskara
bat egon dadin, aipatu nuen premia. Katalanen eredua ekarri nuen aiputara, Pompeu Fabraren lan miragarria.
|
|
|
Euskara batuaz daukagun ikuspegia dago hemen jokoan. Batzuen iritziz, denendako
|
euskara
bat eta bera da euskara batua. Niretako ere hala da, baina hizkera eta hiztun guztien bilgunea ere bada horrekin batera.
|
|
|
(...) Bai, ba, bi euskara dago:
|
euskara
bat, beti bezain gaizki ordaindua orain ere, eta bestea, erdal aldizkaritako enplastoa. Bat euskara da eta bestea euskara politikoa (amaginarreba ama politiko den moduan).?
|
|
2016
|
|
|
Baina etorkizuneko euskaldunek dute balio duen
|
euskara
bat. Testu bat idaztean unibokoa izatea, anbiguotasunik gabea, kakotx artean" txukuna", lehenbiziko irakurraldian ulertzeko modukoa, etorkizuneko gaietarako balio duena.
|
|
|
Sabino Aranarengandik hasita logika etnikoa bakarrik formalki aldatu da, ez errealitate materialean. Agian, maila pertsonalean posible da, baina kolektiboki ez da egon izan emankor edo erabakior izan litekeen errebisiorik23 Horrela, hemen abertzaleak eta espainolistak daude24 Euskaltasunak, euskaltzaletasunak, euskara suspertzen lagun dezake, baina dagoen jauzi etnikoarekin
|
euskara
batik bat abertzaleena baino ez dela kontsideratuko da. Abertzale sutsuek inplizituki hala uste dute eta aurkari indartsuek euskaratik urruntzeko egoera hau baliatu egiten dute, euskara baztertzeko sinbolo modura erabiltzen dela esanez.
|
|
|
–oihukatzen du Joanesen ondoan dagoen tipo batek. Azentu arrarodun
|
euskara
batean.
|
|
|
Leku horretan egin behar da ahalegina, haren ustez: «Suspertu behar dugu
|
euskara
batez ere eremu batean, non posible den benetan euskaraz bizitzea. Euskaraz bizi nahi dut utopia hutsa da Murchanten eta Iruñean, baina Elizondon ez litzateke utopia bat izan behar.
|
|
|
Geroagoko, baita gaurko ere, euskaldunon eskuetan badago gure hizkuntza zaharra modernitatean garatzeko beharrezko duen eraberritze zotukagarria. Eta euskaldun guztientzat, Euskal Herri bakarrean,
|
euskara
bat amets badugun arren, gure elekatze ugarien batzeko hasierako saio elkorretan plazaratu ziren proposamenak oro ez ditugu ahantzbidean, eta zinez bazterrezinak zaizkigu Krutwigek lapurtera klasikoaren aldeko formulatutakoak. Berriz, euskal literatura klasikoak erabili izan duen Lapurdiko euskararen formalizazioa Ithurrik eskaini zigun bere gramatikan, Krutwigek Lafitteri omenaldian eta Luhusokoaren gramatikaz ari zela baieztatuaren araberakoan:
|
|
|
Biak tantiluri, elgar iduri..., Horiek hola, urrunago joan gabe, nahi dut erran zendako aipatzen dutan egun sail huntan kintze ixtorio hori. Bada arrangura bat ez dena oraikoa, bainan iduriz gaurko egunean lehen baino handiagoa ditakeena, nahi dugula mintzatu
|
euskara
bat ahal bezen xuxena eta garbia. Arrangura guziz goresgarria berenaz.
|
|
2017
|
|
|
BatZuk. " Bat, izan bat, egin bat, Bat zuk eta bat nik, bat, denok bat, bat eta batzuk gara, hona hara,
|
euskara
bat, mundu bat", hala dio ekitaldirako prestatutako Zirkorrika abestiak. 40 egun luze joan daitezke, baina berehala igarotzen dira gero.
|
|
|
K. MARTINEZ. Azken finean, helburu politikoen artean
|
euskara
bat da, nahiz eta batzuentzat hil ala bizikoa den, bai mutur batean zein bestean.
|
|
|
208. Etorkizuneko euskaldunek dute balio duen
|
euskara
bat. Testu bat idaztean unibokoa izatea, anbiguotasunik gabea, kakotx artean, txukuna?, lehendabiziko irakurraldian ulertzeko modukoa, etorkizuneko gaietarako balio duena.
|
|
|
Hizkuntza zaintzea eta garai berrietarako prestatzea herria eta jendea duintasunez tratatzea da, eta horretarako gaude erakundeak, herritarrei begirunea izateko bere berea dutena zainduz, oraingoan, euskara?. Andres Urrutia euskaltzainburuak egin die harrera politikariei. Urrutiak nabarmendu du lan honen merituetako bat dela batasunarena,, hiztegi honek erakusten baitu, pluralitatea errespetatuz eta uniformetasunean erori gabe,
|
euskara
bat dela, bere kolore eta soinu desberdinekin, bere errealitate sozial eta geografiko diferenteekin?. –Bide berri zabala ireki da oraingo honetan liburuaren zein teknologia berrien bidez gogoratu du Urrutiak, hala ere, bada zer jorratu, segida eman behar baitzaio honi, guztion laguntzarekin.
|
|
|
Euskaltzaleak Euskal Etxea, txikia baina giza balore izugarriekin irauten duena da. Euskal kultura eta
|
euskara
batez ere bizirik egon dadin lan handia egiten duena.Bertan egindako lehen harrera zoragarria izan zen, asado goxo bat tarteko ongi etorria ezin politagoa suertatu zen. Bertsoak eta kantuak ez ziren falta izan.
|
|
|
Euskaraz esan dugun arren, konturatuko zarenez euskaraz bainoago euskara simulatu batean dago idatzita: badirudi Basaldua euskal grammelot batez baliatu zela, ez benetako
|
euskara
batez. Esan liteke garrantzia ez dagoela horrenbeste testuak dakartzan nozioetan, lortzen duen euskalduntasun inpresioan baino.
|
|
2018
|
|
|
... hemen abertzaleak eta espainolistak daude. Euskaltasunak, euskaltzaletasunak, euskara suspertzen lagun dezake, baina dagoen jauzi etnikoarekin
|
euskara
batik bat abertzaleena baino ez dela kontsideratuko da.
|
|
|
Lehen hizkuntza EGAren matrikula erregistroa egiterakoan izangai bakoitzak bere buruari aitortzen dion aldagaia da. Matrikulaerregistroan aldagai horrek sei maila ditu (euskara baino ez,
|
euskara
batez ere, gaztelania baino ez, gaztelania batez ere, euskara/ gaztelania, besterik), baina azterketa egiteko sei maila horiek hirura ekarri dira (euskara, euskara eta gaztelania, eta gaztelania).
|
|
|
Geroztik, euskara batua daukagu, h eta guzti. Eta orain, Xalbadorri bezala txistu egiten zaionean norbaiti merezi duelako da, aitzakiarik ez daukalako, badagoelako euskaldun guztiek ulertzen duten
|
euskara
bat, eta gazteleraz formalki idazten duena ez duelako jasoa den bere herriko euskalkian idazten. E, Iñigo?
|
|
|
Euskararen batasunarekin batera euskarazko eskolaren sorrera etorri zen. Euskara batuaren sorrerak eskolaren lana ikaragarri erraztu zuen,
|
euskara
bat eta bakarra irakastea ahalbidetu zuelako. Zalantzarik gabe, euskarazko irakaskuntza izan da azken 50 urteotan euskararen berreskurapenaren tresnarik garrantzitsuena.
|
|
|
Diskurtsoaren mailan, uste dut arriskutsua izan daitekeela
|
euskara
batez ere beharra hitzarekin lotzea, batzuek bi era gaiztotan erabiltzen baitute lotura hori. Alde batetik, euskara inposatu nahi dela esateko; bestetik, esateko herritarrek ez dutela euskara erabili nahi, eta horregatik nahi dutela batzuek beharrezko izatea.
|
|
|
Ondoren, euskarazko irakaskuntza antolatzea etorri zen. Euskara batuaren sorrerak eskolaren lana ikaragarri erraztu zuen
|
euskara
bat eta bakarra irakastea ahalbidetu zuelako. Gure hizkuntzan ardaztutako irakaskuntza hutsetik abiatu zen, euskararen irakaskuntza debekatuta baitzegoen XVIII. mendetik.
|
|
|
Hari zor dizkiogu Aldudeko medikuari 1941ean luzatutako laudoriook: «Berak [Etxeparek] sortu du euskara berri bat, nik euskara aristokratikoa izendatuko nukeena, Arnaut Abadiarena bezain ausarta eta are naharoagoa, eta Hiriart Urrutirena baino gutxiago zalua eta gutxiago biribilketaria;
|
euskara
bat gai dena egoki eta nobleki itzultzeko sentimenduaren edota pentsamenduaren ñabardura guztiak». Piarres Lafitteren hitz horiek bazeramaten nolabaiteko barkamena Jean Etxepare ardi galdu aspaldixko zenduarentzat.
|
|
|
Bestalde, hainbat lekutako jendearen topaleku ez ezik, gizarte maila guztietako bizilagunen topaleku ere izaten dira hiriak, eta mailaz mailako ezberdintasun diastratiko horiek ere aintzat hartzekoak direla erakutsi du soziolinguistikak azken hamarkadetan. Funtsean, zilegi da, Salaberrik (1996b, 58) egin bezala, galdetzea Iruñean
|
euskara
bat eta bakarra egon denetz inoiz, garaian garai erreinu bateko buru izateak, katedralak eragindako mugimendu sozioekonomikoak, Donejakue bideak edo Erdi Aroko burguen banaketak besteak beste hizkeren aniztasunean eragin zuela pentsatzea ez baita sobera arriskatzea, horien eragina zehaztea zailagoa bada ere. Dakargun datu bat:
|
|
|
Bigarren ezaugarria, ordea, berrikiago iritsi da Zuberoara (eta inguruko eremura), baina bestelako jatorria du, eta ez du ematen Tafallan, esaterako, inoiz egon denik. Beraz, gaur egungo zuberera definitzeko bi ezaugarri horien (eta beste batzuen) konbinazioa baliatzen dugu, jakinda lehen ezaugarria (h arena) ez dela zubererarena bakarrik, eta bigarrena ez dagoela betidanik zubereraz; hau da, Zuberoa aldeko berrikuntza bereizgarri bat izanik, egon dela inoiz u gabeko Zuberoako
|
euskara
bat.
|
|
2019
|
|
|
Orduan, euskaldun kopurua handitu da Lapurdin, baina ez du euskara maila aski eroso aritzeko. Erdizkako
|
euskara
batekin ezin da egin euskaldun komunitate sendo bat, gainera, badira euskara ontsa menperatzen dutenak, baina beren lana dela eta, Euskal Herritik kanpo bizi dira. Beraz, sortzen den euskaldun anitz galtzen ditugu eguneroko harremanetan.
|
|
|
Julen Gabiria idazleak kontrakoa iritzi dio, edo behintzat 2006an honakoa utzi zuen idatzita: “Literaturaren sinesgarritasuna pikutara bidaltzeko beste modu bat da euskara mota bat egiten den lekuan beste
|
euskara
bat sartzea. (…) edo Bilboko zuloan Goenkaleko hitanoa erabiltzea, esate baterako”.
|
|
|
»Euskaltzain izan zein ez, aipatutako euskaltzale horiek guztiak gertuago zeuden Azkue eta Krutwigen ikuspuntuetatik Kirikiño, Zaitegi eta Orixek aldarrikatutakoetatik baino. Hau da, batasunaren beharra ikusten zuten eta, batasunaren bide horretan, erdaratik behar ziren maileguak hartzeko ahalkerik gabeko
|
euskara
baten alde zeuden, garbizaleen ikuspegiari itxiegi eta mugatuegi iritzita.
|
|
|
izango badu, erregela zehatz hestu batzuei? lotuta egon behar duela, eta hori premiazkoa dela, literatur
|
euskara
bat egon dadin?. Arestik gutun hori idatzi aurretik gai nagusitzat hiztegia jorratzeko asmoa zuten euskaltzainek, baina otsaileko bileran Arestik egindako proposamena ontzat ematea erabaki zuten.
|
|
|
Halaber, eskolan euskara ikasitako umeek familiaren esparruaneuskararen praktika hedatzen dutela ere nabarmentzen du, euskararen jarraipenerako umeen rolaktiboa erdigunean jarriz. Escandonen (2016) lanak, berriz, erakusten du Gasteizko gurasomistoen kasuan(
|
euskara
batek bakarrik dakien bikotea), erdaldunek jarrera positiboakdauzkatela bikoteak etxean seme alabekin euskara erabiltzearen inguruan. Azkenik, Ikardok (2017) haurrak eredura daramatzaten Lapurdi kostaldeko guraso erdaldunen ideologiakaztertzen ditu, eta nabarmentzen du guraso hauek euskararen jarraipenaren aldeko jarreradaukatela.
|
|
|
Hizkuntza perfektu zerutiar baten itxura duen euskara aratza, ulergarria, hutsunerik gabea. Deklinabideak ikasten genituen garaiko latina bezalako
|
euskara
bat: puer bonus est, fluvius portat aquam...
|
|
|
Ez dagoen, existitzen ez den
|
euskara
bat ematen omen du itzulpenak, artifiziotik gehiago duena naturaltasunetik baino, hala dio aurreiritziak. Sorkuntzak ere halaxe egiten du, baina itzulpenari egozten zaio balizko defizita, berea baino ez balitz bezala euskara artifiziala, ez naturala?
|
|
|
Euskalki itxia erabiltzea ere ez dut egokia ikusten oholtza gainean tira, zalantza handiak ditut baina interesatzen zitzaidan publikoak istorioa ahalik eta gehien ulertzea, hitz solteren bat geratzen bada ulertzen ez dena ez da deus pasatzen, testuinguruaren edo gorputzaren bitartez uler daiteke, baina istorioa bera jarraitzea garrantzitsua da niretzat, eta zentzu horretan leitzarra oso ondo ulertzen da. Nafarroako euskalki bat erabiltzen dut oholtza gainean, azken batean kalean erabiltzen den
|
euskara
bat delako, eta apustu garrantzitsua iruditu zitzaidalako euskarari bizitza emateko.
|
|
|
Keinua egin genion J. M. Barandiarani narratzailea Ataungo hizkeraz mintzaraziz," Patxi Errementaria" istorioa Barandiaranek jasoa baita. Bada kinkaila saltzaile bat herriz herri dabilena, eta hura kanpotik datorrela azpimarratzeko, edo gutxienez koloretxo bat emateko
|
euskara
bat aukeratu behar zen. [Gotzon] Sanchez [aktorea], Oiartzun aldekoa da, eta, bueno, pentsatu nuen, ahalik eta naturalen interpreta zezan, Oiartzun aldeko halako euskara batean idaztea.
|
|
|
Bada kinkaila saltzaile bat herriz herri dabilena, eta hura kanpotik datorrela azpimarratzeko, edo gutxienez koloretxo bat emateko euskara bat aukeratu behar zen. [Gotzon] Sanchez [aktorea], Oiartzun aldekoa da, eta, bueno, pentsatu nuen, ahalik eta naturalen interpreta zezan, Oiartzun aldeko halako
|
euskara
batean idaztea. Baina gero, berak [aktoreak] nahasketa du, eta libre utzi nion nahasketa horiek guztiak egiten.
|
|
2020
|
|
|
Jon Juaristi konbentzituta egon zen euskara bere kontura ikasten ari zen pertsona bakarra zela munduan, urte batzuk geroago Aresti ezagutu zuen arte. Ondoren Krutwigekin egin zuen topo, eta hark ere bere gisara garatutako
|
euskara
bat hitz egiten zuen, nahiz eta euskalki bitxi horrek oinarrian lapurtar klasikoa izan zezakeen. Xabier Kintanak, aldiz, euskalki guztiz definitu eta garbia omen zuen, nahiz eta euskara molde hori ere bere etxean bakarrik hitz egiten zen.
|
|
|
Andolin Eguzkitzarena eta Juaristirena berarena nahasiagoak ziren, baina liburu zaharretatik ateratakoak ziren nolanahi ere. Guztiak autista linguistikoak ziren, Bilboren bihotzean bizi ziren eta bakoitzak bere kabuz eraikitako
|
euskara
bat asmatu zuen, ia mende bat lehenago Sabino Aranak asmatu zuen gisa berekoa bidenabar esateko. Euskaldun zahar batek entzuten zituenean Erdi Aroko auzo galduren batetik mirariz bezala agertutako norbaitekin egin zuela topo pentsa zezakeen.
|
|
|
Bestela, egiten duguna da hasieratik moztu. Proposatzen duguna da pertsona horri lankide batzuek ulertzeko moduko
|
euskara
bat egiten badiote egoera praktikoetan, errealetan, pertsona horrek bere ulermena garatuko duela, eta eroso sentitzen den neurrian hasiko dela euskaraz hitz egiten. Ikusi dugu presio hori kentzea askatasun handia irabaztea dela jende askorentzat.
|
|
|
Burubero edo mehe batzuek nahi zuten erdara khendu edo behintzat bigarren mailan ezarri; eta
|
euskara
bat eta landua egin. Baina hori diktadura bati dagokio, ez zinezko demokrazia bati, huntan bakoitzak nahi duen bezala mintzatzeko zuzena baitu.
|
|
2021
|
|
|
Ikusi dugu musika eta
|
euskara
batera doazenean harremanak ere euskaraz izaten direla. Hori gertatzen da Gernikako Iparragirre elkartean, adibidez.
|
|
|
Esate baterako, aurkitu ditugu familia euskaldunetako gazteak etxetik kanpo gaztelaniaz baino mintzo ez direnak, eta, alderantziz, familia ez euskaldunetan hazi, eta euskaraz aritzeko hautua egin dutenak. Badira etorkin gazteak ere,
|
euskara
batez ere lagunartean ikasi dutenak eta euskaraz dihardutenak beren harreman informaletan.
|
|
|
Zaila zen irizpide bateratuak zehaztea: «Itzultzen baduzu zure ahotsa ez den batera, zurea ez den
|
euskara
batera, koherentzia ematea oso zaila da». Beraz, itzultzaileen antologia bezala egitea proposatu zuen Zabaletak.
|
|
|
Zio politikoengatik ikasi zuen
|
euskara
batak, Euskal Herriko kulturara hurbiltzeko bertzeak, baina biek barneratu dute hobekien harremanen bidez. Ikasleen bi belaunaldi elkartu ditu BERRIAk, Josu Aldamak eta Alba Rodak gorpuztuak.
|
|
|
eta Gasteizen arrotza zen
|
euskara
bat zuen,
|
|
2022
|
|
|
—Mailegu izenez baliatu da
|
euskara
batez ere. Iparraldean frantses etorkiko maileguak erabili izan dira:
|
|
|
Aitzinsolasean lauzpabost egia agerian ematen zi tuen:
|
euskara
bat baizik ez dela eta euskalki bat besteak baino gehiago edo ho be ez dela; hamar hitzetarik zortzi, bederatzi ez bada, berdinak direla Euskal Herri osoan, ahoskatze ezberdinak direlarik, eta beste hitzak ikasteko di rela; euskara batua beharrezkoa dela euskaldunen artean elgar ulertzeko; eus karazko prentsa irakurtzeko zailtasunak badirela baina ikasi behar zela, frantsesez irakurtzen ez jakite...
|
|
|
Ikerketaren oinarria den premisa nagusia: euskara eta kultura banatzeak azken hamarkadetan testuingururik gabeko
|
euskara
bat lantzea ekarri du eta honek azalduko luke egungo euskara erabilera datuon zergatia.
|
|
|
Azkenik, eta egungo impasse egoerarekin lotuz, hona ikerketaren oinarria den premisa nagusia: euskara eta kultura banatzeak azken hamarkadetan testuingururik gabeko
|
euskara
bat lantzea ekarri du eta honek azalduko luke gure iritziz hein batean, eta esan bezala, beste hainbat faktorerekin batera, egungo euskara erabilera datuon zergatia.
|
|
|
«Askotan ja ez da kontuan hartzen itzulitako testu batek zerikusia izan behar duela itzulitako autorearen hizkuntzarekin. Alde horretatik, lortu du
|
euskara
bat oso leuna, erraza, eta, aldi berean, sekulako iluntasuna eta sakontasuna har ditzakeena behar duenean». Irakurleak, Ballarden ibilerei segika ari dela, «bertan» dagoela sentituko duela uste du, «eta ez modu atsegin batean; protagonistak basoan hotza badu edo oinak izozten ari bazaizkio, hizkeran ere nabari da, eta uste dut hori lorpen bat dela».
|
|
|
– Frantses
|
euskara
bat etorri zait: " kanpotik soufflé, barnetik puré".
|
|
|
Biziki atxikia zitzaion ene solaskide kritika geografia mental horri, herri eta jendakien mapari, salbatu baikintuen ordu arte frantsestetik... Manuela idatzia zen bestalde, literatura egon nahi zuen
|
euskara
batean, Etxepareren soinburuaren aitzinean belauniko... Buruan atxiki nuen aurrerantzean, jarraitzen zuen, gure barnealdeko euskaldun petoenak ere euskara baliatzen zuela ikusten eta ukitzen zen errealitate baten tratatzeko, ez zela gure antzerki herrikoian ‘beste nonbait’ik izaten ahal gehiago, are gutxiago filosofiarik, azken apez euskaldunaren prediku distiranten galtzearekin lurrundu zitzaigula ariketa.
|
|
2023
|
|
|
Azken batean, testu honen hasierara itzuli behar: pozik gabeko
|
euskara
bat.
|