|
2002
|
|
|
Esandakoari jarraituz,
|
euskal
sistema literarioaz mintzo garenean, teoria enpirikoaren jarraitzaileek zehaztutakoaren ildotik (ik. Schmidt, S. J.:
|
|
|
Edonola ere, esan beharrik ez dago atal honetan egungo literatur sistema soilik izango dugula hizpide eta, hori horrela izanik, denboran hurbilekoak zaizkigun testuak ulertzeko bakarrik suertatuko zaigula argigarri. Has gaitezen, beraz, oso gainetik bada ere,
|
euskal
sistema literarioa zehazten eta kritikak bertan lukeen garrantziaz gogoeta egiten.
|
|
2005
|
|
|
80ko hamarkadako ipuingintza, euskal literaturaren generorik berritzaileena dugu eta bestelako generoei eragiteko gai izateraino heltzen da. Ipuingintzaren eragin hau
|
euskal
sistema literarioa sendotzearen arrazoietako bat da.
|
|
|
90eko hamarkadan, berriz,
|
euskal
sistema literarioa bera sendotzean, narratiba, eleberria kasu honetan, bestelako generoen gainetik gailendu da. Eleberri honek, gainera, joera berria ekarri du, errealismoarekiko joera alegia, 80ko hamarkadan nagusi izan den fantasiari kontrajarri zaiona.
|
|
|
Gaurko
|
euskal
sistema literarioak kanonizazio eta hierarkizazio prozesua ere azkartu du. Prozesu horretan hemen azaldutako idazleen artean kanonizazioan gutxi sartu dira, horretan traiektoriek, irakurleen igurikimenek eta hizkuntza ereduek badute zerikusirik.
|
|
|
Horri esker euskal literatura joera berriak bereganatuz joan zen. Horrek guztiak, artean ahul,
|
euskal
sistema literarioaren oinarriak ipini zituen.
|
|
2015
|
|
|
Hau da, esan daiteke
|
euskal
sistema literarioko zutabe nagusiak lan honetan aztertutako denbora tartean, urte tartean, sortu zirela, eta honenbestez, urte horietatik aurrera hitz egin daitekeela, zehaztasunez, euskal literatur sistemaz. Jon Kortazarrek ere periodizazio antzekoa erabiltzen du.
|
|
|
Ikuspegi sistemiko batetik ere ohartzen ahal gara erdigunearen eta periferiaren arteko harremanean Bainaren belaunaldiak arrasto onak ematen dizkigula
|
euskal
sistema literarioa aztertzeko. Bere erdigunean Donostia koka dezakegu, abiapuntua hor izan zuelako Panpina Ustelarekin eta ondorengo Ustelak eta Oh!
|
|
|
Giro artistiko eta estetikoari dagokionez, gerraurreko loralditxoaren ostean, non, ikusi bezala, artearen autonomiaren lehen aldarriak (Lizardi eta Lauaxeta) gorpuztu ziren, bultzada aurrerazale hori eten egin zen. Ekoizpen literarioak aurrera egin zuen nola hala, baina ezin esan daiteke
|
euskal
sistema literario autonomorik zegoenik. Erbestean hainbat lan eman ziren argitara (Martin Ugalde, Jokin Zaitegi, Andima Ibiñagabeitia...) eta Parisen Jon Mirandek eta Txomin Peillenek sortutako Igela aldizkaria ere hortxe zegoen, Arestik sortutako Kriselu argitaletxea bezala.
|
|
|
Alde batetik, idazle profesional moduan bizi izan da, literatura idaztetik baino gehiago literaturaren inguruko langintzetatik. Horrek, neurri batean, Atxagarantz gerturatuko luke, nahiz eta, hark ez bezala
|
euskal
sistema literariotik kanpo arrakasta eduki ez izateagatik gauzak aski ezberdinak izan zaizkion. Atxagak nazioarteko literatur sistema eta merkatu handi samarraren kontraesanei egin behar izan die aurre, inplikazio ekonomiko eta boterezko aski handiagoekin.
|
|
2019
|
|
|
Kortazarren hastapeneko lan hartatik hona ez dira gutxi izan
|
euskal
sistema literarioaren eta hartan irakurlegoak nahiz akademiak sagaratzen duen kanonaren inguruko ikerketen harira eginiko lanak, ez eta Ramon Saizarbitoriaren kanonikotasunaren inguruko aipamenak ere. Beraz, gure lanaren atal honetan sisteman hartzen duen tokiari erreparatzeari garrantzitsu deritzogu, idazlanaren irakurketa baldintzatzen duen neurrian.
|