|
2013
|
|
|
Zer gertatuko litzateke herri honen funtsezko zuntzetan? Epe laburrean gauza batzuk, epe luzera, ziurrenik igarriko lioke
|
euskal
hiztun komunitatearen erreprodukzioak. Gauza asko dago kultura politikan.
|
|
|
Gauza asko dago kultura politikan. Gauza horietako batzuk, ordea,
|
euskal
hiztun komunitatearen desafio existentzialari lotuta daude, herri honen izan edo ez izanari, nolabait."
|
|
|
Kulturgintzaren analisi instituzionala edo eragile analisia egiterakoan, kontuan hartu behar da
|
euskal
hiztun komunitatearen konfigurazioan gizarte ehunak duen garrantzia.
|
|
|
Nori dagokio
|
euskal
hiztun komunitatearen gidaritza sinbolikoa. Norengan jar dezake hiztunak norabideak marrazteko konfiantza?
|
|
|
Lehen arrazoiak dio EGE hauek direla euskararen komunitateak bere hizkuntza beharrak, ametsak eta arloak lantzeko, berariaz sortu dituen mota guztietako erakunde eta eragileak. Ehunka mila partaide, dozenaka mila bazkide, milaka langile eta ehunka erakunde horiek mamitzen dute
|
euskal
hiztun komunitatearen berariazko izate ahalegin antolatua. Horrez gain, hizkuntzaren garabidearen adar zehatzetan espezializatutako erakundeak ere badira berauek.
|
|
|
Eta esparru administratibo bakar bat izango bagenu euskararen lurralde osoan? Hala ere, estatu botere horrek (euskal hiztun oso ez den gehiengo batek hautatuak) euskararen gizarte erakundeekin partekatu luke
|
euskal
hiztun komunitatearen gidaritza sinbolikoa.
|
|
|
Hanka sartze handiak gertatzen dira gizarte erakundeetatik funtzio horiek lehiatu nahi zaizkionean. Esaten ari naizen ildoan,
|
euskal
hiztun komunitatearen gidaritza sinbolikoa nire ustez ez dagokio administrazioari nagusiki, eta partekatu egin behar du gidaritza hori, gizarte erakunde horietan hiztun komunitatearen geruza antolatua dagoela onartuz. Baina beste funtzio batzuk, bai, botere publikoarenak izatea logikoagoa da.
|
|
|
Gure idiosinkrasia politikoa eta gure historia ezaguturik, hori susmatzeko arrazoiak badira. Lehia horrek sortutako markajeak eta sakoneko deskonfiantzak,
|
euskal
hiztun komunitateak behar dituen apustu berri batzuk blokeatuko dituela susma liteke.
|
|
|
Frogatzen ez duen bitartean, zaila izango da arlo batzuetan apustu estrategikoak lotzea. Ez litzateke harritzekoa berriro ere
|
euskal
hiztun komunitateak behar dituen apustu batzuk bide erdian geratzea.
|
|
|
EGEen bilguneak ahotsa artikulatzen asmatuko balu,
|
euskal
hiztun komunitateko geruza antolatuaren ahotsa litzateke. Gosaltzeko arrazoi on bat.
|
|
|
Ikastolen ahalegin zikloan segitzeaz gain, beste tresna bat sortzeko aroa datorke: tokiko
|
euskal
hiztun komunitatea egituratuko duen tresna. Euskaraz bizitzeko hautu minoritarioa bisualizatu, saretu, zentro sinbolikoa eskaini, gozarazi, ikuspegi beregain batean bermatu eta tokiko ametsa egikarituko duten elkarteak, horretan guztian epe luzeko estrategia marrazteko gaitasuna ere landuz.
|
|
|
Oro har, bost hamarraldiotan euskararen inguruan egindako ahalegin kuantitatibo bipilak (euskaldunak eta euskarako zerbitzuak kopuruz gehitzeko ahaleginak) alde kualitatibotik egin du huts: kale egiten hasi da edo ez du espero izandako emaitza guztia eman
|
euskal
hiztun komunitatearen garapenean. Euskaraz bizitzeko hautua egitera garamatzaten elementu motibazional eta praktikoek herren egiten dute neurri batean, ez gara gai izan motibazioa, ezagutza eta erabilera elkar elikatuz orekatzen dituen garapen bat sortzeko.
|
|
|
Euskarazko irrati espazioa sortzearen helburu publikora bideratutako dirua ere etorkizunean modu konbinatu batean banatu behar litzateke, arlo honetan ere a) diru publikoari etekin handiagoa ateraz, b) entzuleari aukera gehiago eta menu zabalagoa eskainiz, c) gizarte ekimeneko enpresak euskarazko irratigintzan aktibatuz, d)
|
euskal
hiztun komunitatearen dinamika onenetatik gertuago dauden bideak irekiz eta e) euskal irrati esparru txiki baina askotarikoagoa eta sustraituagoa sortuz.
|
|
|
Internetek
|
euskal
hiztun komunitatearentzat irekitzen dituen ahalbideak ez ditut azalduko eta goretsiko horretan ari direnek baino hobeto. Sen onekoa iruditzen zait sarearen aukerak lantzeko deia.
|
|
|
Gauza askotarako da komenigarria gizartearen egitura instituzionala logika desberdineko eraketa eta ahalmen guneen ikuspegi horretatik ikustea. Eta, bereziki,
|
euskal
hiztun komunitatearen politikaz eta garabideaz jarduterakoan ezin saihestuzko ikuspegia da, gure errealitatearen egituragatik.
|
|
|
Laugarrenik, estatuaren boteregune handian jauzi handirik gertatzen ez bada, edota estatuaren boteregunean jauzia gertatuta ere balizko gobernu berri horretan herritar gehienen interes linguistiko objektiboak nagusitzen badira (eta hauek ez dira
|
euskal
hiztun komunitatearen interesak derrigor), orduan ere euskal hiztun komunitateak gizarte antolatuko bere sarean izango duelako bere erakundetze egiturarik propio eta behinena, azken 50 urteotan izan duen bidetik.
|
|
|
Erakunde publikoen bilakaera kontuan hartuta eta
|
euskal
hiztun komunitatearen potentzial, erakundetze eta kapital sozialean oinarrituta birpentsatu da esparru honen etorkizuna. Irrati espazioan zenbat irrati eta nolakoak irudikatzen ditugun, prentsa idatzian ze apustu egin behar diren, eta telebistaren alorra nola egituratu behar dugun, ekimen sozialeko eta ekimen publikoko enpresen arteko paper banaketari dagokionez, esparru osoari eta tokian tokikoari dagokionez eta beste hainbat kontutan.
|
|
|
Honetan Euskal Herria, eta bereziki euskararen komunitatea, puntako errealitatea dela esan dugu aurreko kapitulu batean:
|
euskal
hiztun komunitateak gizarte kapitala deitutakoaren aldetik indargune bereziak ditu eta bertako gizarte antolatuak duen energia edo pisu espezifikoa nahiko berezia da. Hauxe da gure gizartearen ezaugarri nabarmenetako bat ikuspegi unibertsal batetik.
|
|
|
Errealitate hau funtsezkoa izan da, besteak beste, euskararen berreskurapenaren arloan azken bost hamarraldiotan. Baina bestetik,
|
euskal
hiztun komunitatea politikoki zatitu duen pitzadura sakonak distortsionatu du egitate hori. Alor estrategikoak gizarte ekimeneko sareen esku, enpresa publiko administratiboen esku ala bien arteko banaketaren esku uztearen gaia, neurri handian baldintzatu du lehia politikoak, kontrol nahiak eta kontrol susmoak.
|
|
|
Hiztun komunitate honek indikadore soziologiko askotan profil propioak ditu (nahiz eta bitxia den honen inguruko ikerketarik ez egitea edo datuak ez gizarteratzea). Bada joera bat gizarte osoaren parametroak aplikatzeko
|
euskal
hiztun komunitatearen erdiko geruzei, automatikoki eta ikerketa berariazkoen faltan. Esan gabe doa euskal komunitatearen erdiko geruzak horietako ezaugarri asko konpartitzen dituela, baina gauza askotan perfil propio eta ezaugarri estatistiko bereziak ematen dituela ere bai.
|
|
|
Beste eztabaida bat da dirutza horrek gehiago izan behar duen, eta banaketaren ondoren entitate publikoa ere indartzen segitu behar den. Hemen planteatzen dena da euskarazko telebista espazioa sortzearen helburu publikora bideratutako dirua etorkizunean modu konbinatu batean banatu behar litzatekeela, hala a) diru publikoari etekin handiagoa ateraz, b) ikusleari aukera gehiago eta menu zabalagoa eskainiz, c) gizarte ekimeneko enpresak telebistagintzan aktibatuz, d)
|
euskal
hiztun komunitatearen dinamika onenetatik gertuago dauden bideak irekiz eta e) euskal telebista esparru txiki eta mugatu baina askotarikoagoa eta sustraituagoa sortuz. Ez dut honekin zalantzan jartzen esparru berri honetan ETBk izango duen eta izan behar duen funtzio ordezkaezina.
|
|
|
Arrazoiak badira pentsatzeko euskararen hegemonia gune edo dentsitate gune moduan funtzionatuko lukeen unibertsitate bat edukitzeak funtzio interesgarriak beteko lituzkeela
|
euskal
hiztun komunitatearentzat datorren hamarraldian.
|
|
|
Balio handikoak. Horiez gain euskararen dentsitate gune moduan garatuko litzatekeen unibertsitate bat sortzea beste pauso kualitatibo bat litzateke, eta funtzio kualitatibo gehiago beteko lituzke,
|
euskal
hiztun komunitatearen egungo koiuntura honetan. Bata ez doa bestearen kontra printzipioz, osagarriak izan litezke.
|
|
|
Laugarrenik, estatuaren boteregune handian jauzi handirik gertatzen ez bada, edota estatuaren boteregunean jauzia gertatuta ere balizko gobernu berri horretan herritar gehienen interes linguistiko objektiboak nagusitzen badira (eta hauek ez dira euskal hiztun komunitatearen interesak derrigor), orduan ere
|
euskal
hiztun komunitateak gizarte antolatuko bere sarean izango duelako bere erakundetze egiturarik propio eta behinena, azken 50 urteotan izan duen bidetik.
|
|
|
Mende honetako debate ideologikoen muinetako bat hor dagoela esango nuke. Gure kasuan,
|
euskal
hiztun komunitatearen inguruko erakunde egituran berebiziko lekua dute gizarte antolatuaren oinarria duten erakundeek.
|
|
|
Eta
|
euskal
hiztun komunitatearentzat, katastrofe txiki bat da.
|
|
2015
|
|
|
Baina iruditzen zait politika kulturalak bakarrik ez lukeela emaitzarik lortuko edo emaitzak lortzekotan beharrezkoa dela eragile politiko, tekniko eta sozialek elkarlanean jardutea. Hau da, kultur sistemako kideak (sortzaileak, hedatzaileak, kontsumitzaileak, programatzaileak.) elkarrizketan jartzea, sektorearen etorkizunaz elkarrekin pentsatzea eta adostea zeintzuk diren
|
euskal
hiztun komunitateari begira kulturgintzaren etorkizuneko erronkak eta horiek lortzeko estrategiak. Epe luzeko kultur plangintzan herriaren taupadak funtsezko aldagaia behar luke izan." (GO)
|