|
2017
|
|
|
Azken baten, improbisetan hasteko, zuk oso ondo menperau bizu, eskema bat
|
euki
biozu. Bertsolarixek heuren eskemak dauzkixe eta nik asmatu behar izan dabaz beste neretzako eskema batzuk:
|
|
|
Nik uste, hemen nunbait
|
euki
ber dula kabi lekua. Begi ziztak sumatu izkiat ontxe, hor, pikonduan.
|
|
|
Oin arte nire burua zaintzen ibili naiz bakarrik. Eta nahikua lan
|
euki
dot.
|
|
|
Igual baneukan konplize bat, eta diruakin alde ein dau putakumiak. Edo igual ez, igual ezkutatzia beste erremeixorik ezteu
|
euki
eta dirua nirekin banatzeko asmua dauka. Ondo etorriko jat, dirua biharko dot abokatuari ordaintzeko.
|
|
2019
|
|
|
Ganera agoa zapiagaz lotuta
|
euki
dau, denpora baten behintzat, baina hori bere ikusten dozu, ezta?
|
|
2021
|
|
|
Pedro Mari zioala," galduko neuke nik ori bidean" ziñuan ortz artean Portunek, baiña ez iatorkit ondo, nigaz
|
euki
daben izketea Riktrudisi esan bear deutsa eta.
|
|
|
Zein illuna Mendiolako iaregia! Ez zan iarten iñor Arnoldo zarra ugazabarentzat gordeta
|
euki
oi zan sukaldeko aulki zabalean: andre Luziaren irudi agurgarria ez zan iñondik agiri:
|
|
|
Noiz eta zelan? Goiz batean, bere gelatik urten da, Riktrudis Amarengana egun onak eta laztan bat emoteko usteagaz sartu zanean, illda billatu eban, arpegi gozotsuagaz, Arnoldok eriotzako orduan
|
euki
eban kurutzetxoa bere ezpanean gaiñean eukala. Ama Mariaren Iaiotzako eguna zan, Iraillaren zortzigarrengoa; aurreragoko egunean egin eben Ama alabak autorketa on bat Amandogaz, eta goiz atan Gure Iauna artzeko ustean ziran; baiña Iaungoikoak gura izan eban, askoren ustez, andre Luzia zeruetara eroan, arpegiz arpegi Egillea, eta zeruko Erregiñaren omenean egiten ziran iaialdi ederrak Arnoldo eta semeen ondoan iarririk ikusi eizan.
|
|
|
Ziur ziur nago onetan gaur, iñoiz bildur izan nintzan baiña. Egia da Adalbaldo maite dotana, lagun urkoa maite izan bear dan irudira, lagun urkorik onena legez... eta geiago bere bai; egia da zoro zoro eta bide baga beragaz alkartuteko asmoak
|
euki
ditudala; baiña len, oraiñ, gero eta beti, Iaungoikoa lenengo, Iauna Lurbirako ondo izate eta maitetasun guztien aurretik, eta Iaungoikoari zor deutsadan maitetasuna galerazoteko balira lurbirakoak, egundaiño ez agertuteko eran ito eta ondatuko nituke, aterako neuke erraietatik kanpora neure biotza, eta zapalduko neuke neure oñazpian Iauna baiño geiagoan gizonik maitatu baiño lenago. A!
|
|
|
Nire biotza illunpetan eta gaixorik
|
euki
dot aspaldian, eta gaixo erre zitalen antzera, doillorkeriak esan izan deustaz luzaroetan. Mututurik egon izan balitz obeto neukean.
|
|
|
Dxartadarik andiena Otxoatarrai arpegi arpegian emotea zan ori. Orrek ezin eikean parkamenik
|
euki
, eta ez eban eukiko. Lurbira guztian iakin eragin bear zan, Otxoatarrak... euskaldunak nortzuk ziran.
|
|
|
baiña Adalbaldoren zuzentasun ezagutu eienean euskaldunak, prankotar gizon andia menditarren aldekoa eta euren lege eta ekanduzalea zala ulertu eienean, Mendiolako ateak menditarrentzat len legez zabalik egozala ikusitakoan, pixkaka pixkaka etorriko ziran Mendiolara ienteak, eta euren adiskide on eta laguntzaille gogorrenetakoa legez begiratua izango da erbesteko dukea. Ikusi daiela gureak Adalbaldo eurakaz batera, zeiñ eta zelangoa dan iakin daiela ondo, ezagutu daiuela bere biotz artez eta samurra, eta euskaldun guztiak adiskidetzat
|
euki
izango darue, Amando adiskidetzat dauken senean. Urriñetik txartzat euki izan dana, gure ondoan ikusita gero, askotan maitatu izan oi dogu.
|
|
|
Ikusi daiela gureak Adalbaldo eurakaz batera, zeiñ eta zelangoa dan iakin daiela ondo, ezagutu daiuela bere biotz artez eta samurra, eta euskaldun guztiak adiskidetzat euki izango darue, Amando adiskidetzat dauken senean. Urriñetik txartzat
|
euki
izan dana, gure ondoan ikusita gero, askotan maitatu izan oi dogu.
|
|
|
Ezin geinke guk prankotarren artean lagunik
|
euki
.
|
|
|
Bada nik lagunak kristiñau guztien artean
|
euki
bear ditugula diñotsut, eta zenbat geiago eta zenbat lagunago obeto dala. Neu ioan naz Euskal Erriko Loreagaz Ostrabentora, neuk bedeinkatu dot bere eta Adalbaldoren alkartuerea, eta ondo egin dodala eta nago.
|
|
|
berak beti aserreak amaituteko alegiñ guztiak egiñ zituala gomutetia. Portunek beiñ baiño geiagotan adierazoten emon eutsan Adalbaldori, euskaldun batzuek bitartez, bildurti emetzat eukala, gudara ez eioalako; baina Adalbaldok gurago eban bildurtitzat
|
euki
eiela, eta ez guda eta aserre okerrai laguntasun apur bat geiago emon. Bere eginkizun guztia zan ainbeste urtean, erregerena urrean egiaren alde itz egitea, euskaldunen alde atxakiak billatutea, bere lagun urkoai alebaneraiño lagundutea, eta bere etxadi maiteari ondo begiratutea.
|
|
|
Bai, emakumea, bai, ez eizu bildurrik
|
euki
. Zoaz etxera naikoa da eta.
|
|
|
Baiña ez eban erantzuerarik bear izan, nora ioazan ikusi zituan eta. Barru guztia irakiten iarri iakon ezagutu ebanean bera Ozinbeltzen zan artean Mendiolako iaregian gertau zana, eta bere aurrean
|
euki
baleu orduan Ozinbeltzko mozoloa, eskuetako makilleagaz ilgo eban.
|
|
|
Orduantxe asi zan inkesaka Arnoldo. Arnasarik ezin eban artu, atseden bat gorputzari ez alde batera ez bestera ezin emon eutsan, burua izertara bere ezin eban ondo
|
euki
, izerdi larri otza asi iakon.
|
|
|
Albistea artu barrian enparantzan urteteko asmoa eukan, baiña laster, oiñen gaiñean ezin egonik, iarri zan aulki zar batean, ipiñi zituan ukalondoak belaunetan eta esku zantsu argalen artean buru zuri gurgarria. Sartu zan orduan Riktrudis gizategira, eta aingeruak zeruan
|
euki
oi daroen gozatasunagaz esan eutsan aitari:
|
|
|
Riktrudisen burua baebillen nonbaiten, Mendiolatik urriñean: bere biotzak samurtasun andi negargarrizkoren batzuk
|
euki
bear zituan, bada begi biak malkoz beterik euskazan. Baiña bere burutasun guztiak kendu eutsazan Lopek ekarri eutsan albista batek.
|
|
|
Orrek esan nai dau kurutzen doneak inpernuko gaizkin danen kontrako indarra daukala, bertan, kurutzean, gure Iesus maitea il zalako: esan gura dau gaiñera kurutzean ustekida andi bat
|
euki
bear dogula, eta kurutzetarrak, naiz eta euskaldunak izan ez, izan leitekezala maitegarriak, kanpotik on egitera etorri zan eliz-gizon ori legez.
|
|
|
Baiña, neu naz emen txarra, neu, neu! Egun guztian
|
euki
dot neure buruan gizon orren gomutea, eta bere gorantziak emon deustezenean taupada andi bat egin deust biotzak, neuk gura neban gisara ulertu dodalako gorantziak bialdutea. Ai, ene!
|
|
|
Orretarako gogoratu iakon errez eta ugari billatuko zituala laguntzailleak gudarako gogoagaz egozanen artean, Riktrudisen eskua ukatu iakuenean artean, Kristoren legekoak nagusitzat ezin ikusi zituenen artean, Arnoldoren aginpideagaitik ondamuz beterik bizi ziranen artean, argitasun gitxiko iente siñiskorren artean. Eta asi zan io batera eta io bestera, ixillik eta ziñazkida baten aria eskuetan baleuka legez, orkoai eta emengoai aditzen emoten euskal lurrean sorterri saltzailleak egozala, norbere etxadia ondo
|
euki
ezkero besteen ardurarik ez eukela norbaitzuk, eta beste olango ipuiñak; autortuten ebala azkenerako, belarrondora eta iñori ez esatekotan, erri saltzaillea eta besteen ardurarik ez eukan euskaldun madarikagarria zein zan: Arnoldo.
|
|
|
Eta nik, danak txarrak dirala siñistu izan daroat gaur arte, eta txarrak bakarrik dirala erakutsi izan dautset askotan, prankotarrak ill ezkero neureak ilteari begiratu baga. Beti ibilli ete naz zuzen zuzen eta neure Lurra ostenduteagaitik bakarrik, ala Euskal Erriaren areiuai
|
euki
dautsetan gorrotoak neurritik kanpora erabilli ete nau. Zer esango ete deust Iaungoikoak?
|
|
|
Baiña ez da izaten bakotxak bere adimeneko argi erraiñoaren indarrez asmau edo billatua. Gizonik geienak beren zentzun guztiak ugarturik legez, eta adimendua lotan edo lizuntzen
|
euki
oi daroe, bapere lanik eraginte ez deutselako. Orregaitik euren egikizun guztietarako besteen argibidea eta esana bear izaten dabe geienetan edo beti eta iñok zirikatu ezik ezleukee oinkada bat bakarra egingo.
|
|
|
" ez ekian ik, gizagaoxoorrek, zeiñegaz ebillan: iakiñ eik ontxe, iñoren laguntasun barik illtzen agoala, Portunegaz ezin leikeala
|
euki
iolas, txokorreria eta arrotasunik, eta bere eskuetatik ezauala aterako eure Iaun Iesukristo orrek". O!
|
|
|
Asmoa parkatu eidazu, Amatxo baiña asmoa ontzat
|
euki
dot. Guda bat beti da txarra, eta askozaz txarragoa zuzenbidetik ez datorrenean.
|
|
|
Gertaera zarren albistarik
|
euki
nai badozu, neure irakurle euskaldun biotzeko; len lenagoko emakume gozo maitagarri bat ezagutu nai badozu, zatoz neugaz batera Frantziaruntz; Auñemendi tantaiak igaro daiguzan biok, euskal etxe baten barruan sartu gaitezan (atseden bat egiten bakarrik, zerren gero asko ibilli bearko dogun), eta gauza bene benetan ikasgarriak ikasten saiatu gaitezan. Baiña nekatuten bazara, eta bide luzeetan ibilteko gogorik ez badaukazu, zagoz geldi geldirik zeure tokian:
|
|
|
Arriz egiña zan, baiña ez nire egunetan ikusi ditudan etxeen irudira, pitinga pitinga, zirika zirika, astiunearen astiunez leundutako arriakaz iasoa. Etxe au egiteko ez zan arri errukirik izan; baiña arri leunketan argiñak ez ebela lan andirik
|
euki
uste dot, bata besteen gaiñean ipinten bai baiña: aiñ ziran andi, desbardiñ, koskor eta koskaz beteak:
|
|
|
Honela esan dio elkarrizketa mamitsu baten erdian gotzainari: " Ezin geinke guk prankotarren artean lagunik
|
euki
" (141 or.); eta Amandoren galderaren aurrean(" Orretan zagoz zu bere. Benetan diñostazu?"), ez du zalantzarako tarterik uzten:
|
|
|
" ordutik aurrera ez ei da ikusi lamiñarik gure lur ta ibaietan" (idem). Kristautzea sinbolizatu nahi zuen ipuin gisako haren atzean, halere, Riktrudisek argi ikusten du" bere erakutsia badauka [la]" (79 or.)," orrek esan nai dau kurutze doneak inpernuko gaizkin danen kontrako indarra daukala, bertan, kurutzean, gure Jesus maitea il zalako" (idem) eta are gehiago," esan gura dau gaiñera kurutzean ustekida andi bat
|
euki
bear dogula, ta kurutzetarrak, naiz ta euskaldunak izan ez, izan leitekezala maitegarriak, kanpotik on egitera egorri zan elizgizon ori legez" (idem).
|
|
|
172 Aldaturik geldituko ziren sinesmen zaharreko ekandu guztiak aurrerantzean. Besteak beste eta adibide bat baino ez da, Luzia hildakoan," Arnoldok eriotzako orduan
|
euki
eban kurutzetxoa bere ezpanen gaiñean eukala" aurkitu zuen Riktrudisek ama (119 or.).
|
|
2023
|
|
|
Gustora egoala emoten eban, ez dozu pentsetan? Eta oinn, hainbeste urte ta gero barrido etxin
|
euki
biher... kasuen! Baina badakizu zer dinuen:
|