|
2004
|
|
|
Gabonetarako hogei egun edo falta zirela, goiz baten, ustekabean, ospitalera etorri zitzaidan Nathan. Sarrerako atean nengoen gaixo bat agurtzen eta ikusi nuenean ikaratu egin nintzen, nire
|
etxekoren
bati zerbait gertatu zitzaiola pentsatu bainuen.
|
|
|
Egunak pasatu eta agertzen ez zinenez, txarrena pentsatu genuen. Horregatik, zure gauza guztiak gorde egin ditugu, zure
|
etxekoren
bat bila etorriko zelakoan. Asko pozten naiz bizirik ikusteaz.
|
|
|
Zehazki, oilasko gazteetan, esaten zuen aleetan oinarritutako dieta batek “E” bidezko infekzioa inhibitzen du. coli” (patogeno bat, dio ikertzaileak, ez da ohikoa hegazti pikortsuetan). “Aeromonas hydrophila” enterobakterioaren kasuan, 3.500 bat hegazti basati eta
|
etxekoren
taldean ikusten zen landarez eta belarrez elikatzen zirenen %1, 9k infekzioa zutela; kopuru hori %7, 1era igotzen zen hegazti omniboroen taldean, eta %12, 4ra haragijaleen eta intsektujaleen kasuan. «Aeromonas hydrophila enterobakteria digestio hodian agertzeak eragin nabarmena du mantenugaien osaeran», adierazi zuten lanaren egileek.
|
|
2005
|
|
|
Txapelketan zuek eta zuen
|
etxekoren
batek kantatu izan duzue. Nola bizi duzue kasu bakoitzean?
|
|
|
Izango ete zan ba, besterik barik, gauaren erdian lagunurkoari gorputzean ikara sartzea gogoko eban edozein ikaratzaile? Ez egoan ez azalpen horregaz konforme, ez egoan beraz ikaratuta, jakin baekialako bere barruan, jakin edo behintzat susmoa izan, ahots hari barru barruan, zergaitik ez ekiala baina, zeozer ezagun,
|
etxekoren
antza emoten eutsana.
|
|
2006
|
|
|
Nik ere ezagutzen nuen Hermannek aipatutako judua. Inoiz joana nintzen haren lantegitxora
|
etxekoren
baten oinetako zoruak errepasa zitzan. Adeitsu hartu ninduen beti.
|
|
2008
|
|
|
ELKARRIZKETEN NONDIK NORAKOAKHerriko zerbitzuen berri ematen duen orritxoa banatzearekin batera, besteak beste, honako galderak egingo dizkie Dami Muñoz gizarte langileak elkarrizketatuei: EMAKUMEAK• Zaintza: adineko edo
|
etxekoren
bat haien kargu? • Formazioa: zertan lan egiten duten; etxean, etxetik kanpo.ADINEKOAK• Etxe edo auzo inguruko egoera:
|
|
2009
|
|
|
" Merezita!" erantzungo dute batzuek, eta ez zaie arrazoirik faltako, segur aski. Baina ohartu orduko zazpietako buletinak esnatuko gaitu animaliako griperen batekin, eta gure ingurukoez akordatuko gara, eta noizbait zakarretan aurkitutako altzaria margotzeko erabili genuen maskarilaren bila hasiko gara artean loaren orratzak kendu gabe eta
|
etxekoren
bat agertuko da zertan ari garen galdetuz eta harri eta zur geratuko gara, geure jokamoldeaz jabetuta, eta, noski, ezkerrari buruzko debate hura zeharo ahaztuta.
|
|
|
Kasu batzuetan, arazoekin jaiotzen ziren umeekin esaterako, etxe bataioa egiten zen: emaginak berak, medikuak edo
|
etxekoren
batek betetzen zuen bateo erritua.
|
|
|
inoiz gurasoak faltatzea balitz, umearen kargu egiteko ardura. Eta seinari izena ipintzeko orduan, aitabitxi amabitxiena,
|
etxekoren
batena edo jaiotza egunari zegokion santuarena ipintzea izaten zen ohitura.
|
|
|
New Yorkeko irratia edo telebista piztuz gero berehalaxe entzun ikusiko duzu: . Zeure
|
etxekoren
bat drogetan sarturik badago, jakin ezazu familia osoa hondatuko zaizula.?
|
|
|
Janineren poza gurasoak eta senideak besarkatzerakoan! Beste hiru hilabete bizi izan zen eta ohe ondoan beti izan zuen
|
etxekoren
bat.
|
|
|
Ehorztetxekoa amaitu eta etxera ailegatu naizenean, arropak aldatu, eta hango bulegoan eman didaten inprimakia irakurri dut, hamaiketako modukoa egin dudan bitartean. Ehorztetxekoak esan dit gorpu bat erraustu gura denean gauzak bideratzeko modurik errazena dela hiltzen denaren familiakoren batek inprimaki hori betetzea; hau da, beste berba batzuekin esanda, hiltzen naizenean
|
etxekoren
batek, aitak hain zuzen ere (ez dakizu zenbat poztuko nintzatekeen zeu ere tartean izango bazina), bete lukeela inprimaki hori ni erraustua izan nadin. Inprimakia, azken batean, zinpeko aitorpena egiteko da.
|
|
|
Hondatu hondatu egin nintzen, izerditan, Revilla pabiloiaren sarreratik ospitalaren sarrera nagusirainoko bidean. Diruarekin zentzugabekeria asko egin ditudan arren nire bizitzan, badakizu Bilborako, aitarekin edo
|
etxekoren
batekin autoz ez banintzen joaten, autobusa edo trena hartzen nuela. Egun hartan, ostera, taxi bat hartu nuen.
|
|
2010
|
|
|
bizilagun batzuen telefonoa lortu omen zuen gure aitak handik edo hemendik, eta bizilagun horrek gure atean jo eta jo jardun omen zuen; unibertsitatean ere eman zuen abisua, eta, normalki halako mandaturik hartzen ez badute ere, saiatuko zirela esan omen zioten, ni bilatzen. Ez dakit zer esango zien aitak,
|
etxekoren
bat hilzorian zegoela pentsatuko zuten seguruena.
|
|
2011
|
|
|
Umeari ze izen ipini zan hurrengo kontua:
|
etxekoren
batena edo eguneko santuaren izena ipinten jakon jeneralean. Gaur egun denpora gehiago igaroten da umea jaioten danetik eta bateatu arte, baina gure lekukoen sasoian denpora gitxi pasetan zan jaiotzako momentutik bateokora:
|
|
|
Artoa ereiteko sasoia zan, eta soloetatik morozilo eta gordelekuetara jo eben arin arinka familia osoek. Gernikan feria eguna zan, eta sufrimenturik latzena
|
etxekoren
bat Gernikara joanda eukien familietan bizi izan eben. Egun horretan Gernikan egozan busturiarren artean bonbardaketan hildako batzuk subertau ziran; esaterako, Juan Cruz Uriarte Ozamiz gizon zaharra.
|
|
|
Etxekoen aurrean, behin herriko agintarien baimena daukiela adierazo ondoren, etxeko jaunagandik hasiko dira koplatzen, orden jerarkikoari men eginaz. Nota koplak amaitu eta ostean koplariak eskabide koplak kantetan ditu, harik eta
|
etxekoren
bat diruagaz, jatekoagaz edo osterantzeko sariren bategaz atera agertu artean. Koplariak solista lez kantetan eban eta beragaz batera joiazanek korua egiten eutsien.
|
|
|
Hala, bada, Leonek bazekien istorio hura, amak kontatu ziolako, eta katekesian zeudèn kide guztiek ere bazekiten, haiei ere
|
etxekoren
batek kontatu izan zielako. Don Salustiok, baina, ipuintzat zuen Gaztelugoiko harriaren kontu hura, eta, nola haren eginbeharra baitzen guztiok egiarako bidean jartzea, honela erran zien mutilei:
|
|
2012
|
|
|
Izan ere, ez dut uste hiru hilabete baino gehiago zirenik huskeria hauetan sartuta nengoela, eta toki honetan zen monasterio batera eraman ninduten, halako pertsonei heziera emateko lekura, han zeudenak ni bezain kaskarrak izan ez arren ohituretan; eta hau hain disimulu handian izanik, nik neuk eta
|
etxekoren
batek bakarrik jakin zuen; bada, abagunearen zain egon ziren gauza berritzat inork har ez zezan: izan ere, nire ahizpa ezkondu ondoren, amarik gabe bakarrik geratzea ez zen komeni (2 kap., 6).
|
|
|
Katxinek, bada, arreba ekarri zion gogora Galori. Zenbat izan ziren zehazten ez zekien iragandako egunen ostean sukarrarekin jarraitzen bazuen arrebak, ezin izango zen depositura atera, eta Katxin arbin ibiliko zen
|
etxekoren
batek gertatutakoaren berri eman arte, baldin eta bien bitartean zerbait susmatu ez bazuen bere kabuz.
|
|
2013
|
|
|
Etxekoek aparteko babesa behar zutenean (tximista edo oinaztuak zirela edo, pizti txarren bat bazterretatik zebilela edo), kandela piztu eta parte txarreko denak uxatu egiten zituela sinistuta zeuden. Bedeinkatutako kandela eta argizari horiek
|
etxekoren
bat hiltzen zenean ere erabiltzen ziren, gaubeilan eta gorpua etxean zegoen bitartean haren alboan ipinita. Horrez gainera, igandero etxeko hildakoen elizako hilarriaren gainean isiotzen zituzten.
|
|
|
Etxekoak aparteko babesa behar ebenean (tximista edo oinaztuak zirala edo, pizti txarren bat bazterretatik ebilela edo), kandelea biztu eta parte txarreko danak uxatu egiten zituala sinistuta egozan. Kandela bedeinkatua eta argizari horreek
|
etxekoren
bat hilten zanean be erabilten ziran; gaubelan eta gorpua etxean egoan bitartean haren alboetan ipinita. Horrez gainera, domekero etxeko hildakoen eleizako sepulturearen gainean isiotzen ebezan.
|
|
|
Gure lekukoen denporan,
|
etxekoren
bat hiltea ez da bizi izan gaurko moduan, beste era bateko errituak egin izan dira joan dan mendean.
|
|
2014
|
|
|
|
etxekoren
bat
|
|
2015
|
|
|
Urigunetik aldenduta dagozan auzuneen kasuan, eta ostantzekoetan be bai, ezinbestekoa zan auzo berean bizi ziranen arteko hartu emona; beharrizana egoanean, laguntzino eske, eurakana joten zalako: umeren bat jaioteko egoanean,
|
etxekoren
bat hilten zanean, solo beharretan...
|
|
|
–Zure
|
etxekoren
bati. Zerbait txarra?
|
|
|
Izan ere, ez dut uste hiru hilabete baino gehiago zirenik huskeria hauetan sartuta nengoela, eta toki honetan zen monasterio batera eraman ninduten, halako pertsonei heziera emateko lekura, han zeudenak ni bezain kaskarrak izan ez arren ohituretan; eta hau hain disimulu handian izanik, nik neuk eta
|
etxekoren
batek bakarrik jakin zuen; bada, abagunearen zain egon ziren gauza berritzat inork har ez zezan: izan ere, nire ahizpa ezkondu ondoren, amarik gabe bakarrik geratzea ez zen komeni.
|
|
2016
|
|
|
Beraz, zuri edo zure
|
etxekoren
bati tokatzen baldin bazaizu %1 horretan egotea, pentsa zorte txarraren loteria egokitu zaizula, progresoaren aldarean egin beharreko sakrifizioa, errepideetan suertatzen diren istripuen antzera. Bestela, tentazioa izan zenezake eskrupulu gutxiko negoziante (garesti) eta mendeku politikoz ari diren agintari (merke) batzuei egozteko desgrazia horren errua.
|
|
2017
|
|
|
Berdin egiten nuen eguerdietan bazkariarekin eta iluntzeetan, alde egin aurretik, afariarekin. Batzuetan, berriketa luzatu egiten zitzaigun eta harekin egoten nintzen
|
etxekoren
baten autoaren zarata entzuten nuen arte. Santiagori egunero ematen nion haren berri.
|
|
|
ni, neure burua lanpetzen saiatzen naiz; herritar guztien etxeetan izana naiz, elkar ikusteko, elkar ezagutzeko eta ezertarako behar izanez gero lasai dei egin diezadatela esateko. Badakit ez didatena nola hala deituko, non eta ez duten
|
etxekoren
bat azken igurtzi eta laguntzen premian, eta horregatik, inork eskatu gabe, etxe konponketan eta halako lanetan ari diren tokietan ni neu aurkeztu ohi naiz laguntzaile. Santu ospea ekarriko dit honek eta nik, horrelakorik sinetsi nahi ez badut ere, ez diet lausenguei muzinik egiten; baina, halaz guztiz, lana amaitu eta etxera bidean noala, orduantxe konturatzen naiz nire lan opari eta ustezko santutasun horiek denak, etxetik urrun egoteko aitzakia baizik ez direla.
|
|
2018
|
|
|
Auzokoa hilko dut, edota lagunik handiena,
|
etxekoren
bat ostean. Eta hamaika ezezagun, hori seguru.
|
|
2019
|
|
|
Argitalpenen orriak pasaz, erakusketako bisitariak jabetuko dira batzen gaituena euskara, Sakana eta Guaixe bera direla. Erakusketa hartzen duen standean esertzen denak Guaixe eta Oixe zaharrak begiratzean bere burua, edo
|
etxekoren
bat topatu dezake. Hala bada, Guaixe fundaziotik zera proposatzen diogu:
|
|
|
Eskozia aldean, itsaso zakarrena duten parajeetan,
|
etxekoren
bat arrantzara irten bada, emakumeek eta nexkatoek debeku gogorra daukate, bitarte horretan orrazten deskuida ez daitezen.
|
|
|
MIGUEL: Onena
|
etxekoren
bati deitzea izango da. Ezkonduta zaude?
|
|
2020
|
|
|
Inguruan egokitu zaizkien arazoen kopuruaren eta tamainaren arabera: «Hor ditugu familia desegituratuetako umeak, edo biolentzia pairatzen ari direnak, edo gurasoren bat edo
|
etxekoren
bat gaixotu zaien umeak: eremua oso zabala da, eta egoerarik onenean ere kalteak egon daitezke».
|
|
|
" Bihozkada batek diost Sebastianek nire ezagunen baten odola daukala..., ala
|
etxekoren
batena. Ez daitezela izan Lukas Idiakez koinatua eta nire ahizpa Agate!", Manuela hotzikara batek astindu zuen.
|
|
2021
|
|
|
Beste batzuk aipatu dira dagoeneko, hala nola, hizkuntza gaitasuna edota euskal literaturaren erreferentzialtasuna, baina hau erabakigarria den faktorea dela onartzen dute. Parte hartzaile gehienek eskolaz kanpo batik bat gaztelaniaz irakurtzen dutela adierazten dute, euskaraz ere hainbatek, eta ingelesez, genioen moduan,
|
etxekoren
baten eraginez.
|
|
|
Izan ere, ni eta etxekoak libratuta ere, oraingoan libratuta ere, badakit, lehenago edo geroago gure anbulantzia aditzea egokituko zaidala, Denok edo ia denok baitugu gure anbulantzia, motorra martxan, zainAnbulantziaren trantze alua iragan dudala,
|
etxekoren
batekin, edota neurez.
|
|
2023
|
|
|
Aitabitxi amabitxiek euren besoetakoei kargu egiteko ardurea hartzen eben, inoiz gurasoak faltau ezkero. Eta, umeari izena ipinteko orduan, aitabitxi amabitxiena,
|
etxekoren
batena edo jaiotza egunari jagokon santuarena ipintea izaten zan ohiturea.
|
|
|
Aparteko babesa behar zanean, ekatxa zanean esaterako, kandela bedeinkatuak bizten ziran. Kandela bedeinkatuak erabilten ziran
|
etxekoren
bat hilten zanean be, edo domekaro etxeko hildakoen eleizako sepulturearen gainean isiotzeko. Lehenago, parte txarrekoak urruntzeko eta ekatxa sanean edo trumoiak joten ebanean be babesteko pizten ziran kandelok.
|
|
|
Ninia garbitu egiten zuten eta emaginak ala
|
etxekoren
batek esku behatzez sudurra" luzatu" egiten zion jaioberriari, handitzerakoan sudurmotz izan ez zedin, Agurainen (A), Lemoizen (B), Arrasaten (G), Ezkurran (N), Saran (L). hor nonbait sudurmotzak" itsusi" zirelakoan.
|