|
2010
|
|
|
Oso gutxitan bada ere, badirudi ena bukaera duten deitura batzuek ez dutela
|
etxe
izenik adierazten, patronimikoak edo matronimikoak direlako. Hauxe litzateke, adibidez, bi izen deitura zahar hauen kasua:
|
|
|
• Amikuzen (NB), adibidez, ongi dokumentaturik dago nola pasatu ziren
|
etxe
izen batzuk Latinera edo erromantzeetara. Kasu batzuetan jatorrizko izena errekuperatu egin zen urteekin:
|
|
|
Deituran herri edo
|
etxe
izena bakarrik erabiltzen zenean, patronimikorik gabe, oso arrunta izan zen Euskarazko bukaera (ko, go) erabiltzea dokumentuetan, erdarazko de beharrean: Garce Arraiçaco, Enecones Yrunieco, Garcia Oivarco, Eneco Murciaco, Orti Mendigorrico.
|
|
2011
|
|
|
Etimologia azalpena: Zabala deituran oinarritutako Xabala izengoitia, genitiboaren hondarkia,
|
etxe
izen arruntaren itxe aldaera eta artikulua dira osagaiak. Cf. Nafarroa Behereko Zaro herri izenean edo hortik ateratako Orbaizetako Zaro deituran oinarriturik sortu zen Xaro oikonimoa (I. Camino, in Buces, 2011:
|
|
|
Etimologia azalpena: Ez da seguru segurua, baina irudi du zahagi izen arrunta, genitiboaren hondarkia,
|
etxe
izenaren itxe aldaera eta artikulua direla osagaiak. Hola izatera, Zahagi hori izengoitia zela pentsatu behar genuke, nahiz bustirik ez egon, hots, nahiz x rekin ez azaldu.
|
|
|
Etimologia azalpena: Apez izen arrunta, genitiboaren hondarki laburtua (aren> an),
|
etxe
izen arruntaren itxe aldaera eta artikulua dira osagaiak.
|
|
|
Hemen hargina ‘harria lantzen duena’, eta oikonimoen ikurtzat hartu den enea ditugu. Bigarren hau, honen moduko
|
etxe
izen berrietan, bereiz idazten dute jabeek zenbait aldiz.
|
|
|
Etimologia azalpena: Osagaiak Arrandari
|
etxe
izena eta azpikoa postposizioa ditugu; helburua Arrandari hau beste Arrandari batzuetarik bereiztea da (ikus Salaberri, 2006: 881).
|
|
|
Egungo aldaera laburtua haplologiaren fruitu da. Ezkurran ere 1678ko Baztanena
|
etxe
izena Baztanea bihurtua zen XIX. mendearen bigarren erdirako eta egun ere Baztanea da (Etxeberria & Sukuntza, 2009: 37).
|
|
|
Etimologia azalpena: Oinarrian Bikarionea
|
etxe
izenaren forma laburtua eta borda izen arrunta daudeke, baina Bikarioaren etxea oikonimoaren oinarrian dagoena ere izan genezake; ikus, hau dela eta, 1821eko testigantza.
|
|
|
Pedroarena deitura oikonimikoa; honetaz ikus Mitxelena 1955 eta 1959). Alabaina, analogiak ere eragin ziezaiokeen, hots, arena bukera duten beste
|
etxe
izenek.
|
|
|
Etimologia azalpena: Gardena da; osagaiak Olano deitura, genitiboaren hondarkia eta
|
etxe
izena dira.
|
|
|
Etimologia azalpena: Otsolo
|
etxe
izena eta borda izen arrunta dira osagaiak. Lehenaz ikus aurreko sarrera.
|
|
|
Etimologia azalpena: Osagaiak labe eta
|
etxe
izen arruntak eta artikulua dira. Oroitu beharra da Goizuetan itxe erraten dela.
|
|
|
Oinarria Laurentz, Lorentz izenaren Laurentx, Lorentx hipokoristikoa da; bukaeran genitiboaren hondarkia eta artikulua daude. XIX. mendetik aitzina espainoleko Lorenzo tik hartutako Lorentzo forma euskaratuaren Lorentxo hipokoristikoa nagusitu dela dirudi; cf. Orbaizetako Laurentz eta Lorentxo, Lorentxoina
|
etxe
izenak (I. Camino, in Buces, 2011: 345 eta 352).
|
|
|
Aurreko sarreran ikusitako Loidi eta nea bukaera oikonimoetan ohikoa dira osagaiak. Loidi, kasu honetan, deitura izan daiteke, edo Loidi
|
etxe
izenean oinarritutako goitizena.
|
|
|
Goizuetako oikonimoak izaeraren arabera sailka daitezke, hots, ez forman oinarrituz,
|
etxe
izena sortzearen arrazoiaren arabera baizik. Honi jarraikiz honako multzo hauek egin daitezke, gutxienez.
|
|
|
Azken aldi honetako
|
etxe
izenak dira gehienak:
|
|
|
Oro har, esan daiteke historian zehar halako joera nagusi batzuk edo antzeman daitezkeela. Izenen formari dagokionez, badirudi hasiera batean, askotan behintzat, (r) ena genitiboa hartzen zela
|
etxe
izena osatzeko, bereziki XVII. mendean (Aiarena, Ansorena, Exkurrena, Obetxorena, Tomasena, Txoanikerena...). Beranduago, batez ere XVIII. mendetik aitzina, (e) nea formara igaro zen (Aiarena —> Aienea, Andrekataliñarena —> Andrekataliñenea, Exkurrarena —> Exkurrenea, Juandearanorena —> Juandearanonea, Mertxerena —> Mertxerenea, Pedrozubirena —> Pedrozubinea, Txoanikerena —> Txoanikenea...).
|
|
|
Beste alde batetik,
|
etxe
izenen jatorriari dagokionez, hasiera batean, oro har, pertsona izenak, deiturak, izen ttipiak edo ofizioak hartzen ziren oinarritako, eta (r) ena edo (e) nea atzizkia eransten. Gaur egun horrelakoak bakanak dira, eta etxe izen gehienek lekuari egiten diote erreferentzia (cf.
|
|
|
Beste alde batetik, etxe izenen jatorriari dagokionez, hasiera batean, oro har, pertsona izenak, deiturak, izen ttipiak edo ofizioak hartzen ziren oinarritako, eta (r) ena edo (e) nea atzizkia eransten. Gaur egun horrelakoak bakanak dira, eta
|
etxe
izen gehienek lekuari egiten diote erreferentzia (cf. Aldapatxo, Beheko landa, Bidealde, Bidegain, Errekaundi, Eguzki leku, Galtzadaburu, Idoieta, Lekueder, Uralde, Zelaieder.) edo bestela norberaren nahiari edo desirari (cf.
|
|
|
6.3.1. Herriko eta baserriko
|
etxe
izenen kidetasuna
|
|
|
6.3.2. Kideko
|
etxe
izenak bereizteko moduak
|
|
|
Hasiera batean
|
etxe
izenak zuen atzizkia (gehienetan (r) ena edo (e) nea atzizkiak) denboran zehar galdu egin da. Ezabaketa edo galtze hau dela eta, hiru joera ikus daitezke:
|
|
|
6.6. Bizirik dirauten
|
etxe
izenen bukaerako a artikulua galdu egin da gehienetan
|
|
|
Ahozko usarioan —besterik da idatzizkoa— gaur egun bizirik dirauten nea bukaera duten
|
etxe
izenetan azkeneko a artikulua galdu egin da Goizuetan. Hori ikus daiteke ondoko adibideetan:
|
|
|
Bizirik iraun ez duten
|
etxe
izenak, ordea, hau da, arrazoi batengatik edo bestearengatik bai etxea desagertu delako, edo bai izena herrian txertatu ez delako, edo bai etxeak izena aldatu eta gaur egun beste izen batekin ezagun delakoahozko tradiziorik izan ez duten edo gaur egun ahoz erabiltzen ez diren etxe izenak, ordea, bukaerako a artikuluarekin ematen dira. Honelakoak ditugu, esaterako:
|
|
|
Bizirik iraun ez duten etxe izenak, ordea, hau da, arrazoi batengatik edo bestearengatik bai etxea desagertu delako, edo bai izena herrian txertatu ez delako, edo bai etxeak izena aldatu eta gaur egun beste izen batekin ezagun delakoahozko tradiziorik izan ez duten edo gaur egun ahoz erabiltzen ez diren
|
etxe
izenak, ordea, bukaerako a artikuluarekin ematen dira. Honelakoak ditugu, esaterako:
|
|
|
6.7.3. Aldaketa nabarmena izan duten
|
etxe
izenak
|
|
|
Denboran zehar desitxuratze handia izan duten
|
etxe
izenak aparte aipatzea merezi duela iruditu zaigu, gaur egungo ahozko aldaeretatik jatorrizko izena urruti xamar edo oso urruti gelditu delako.
|
|
|
Etimologia azalpena: Ez da oikonimo argi horietakoa; irudi du, datengatik, ez dela Eratsunena
|
etxe
izenarekin lotu behar, baina ez dakigu segur. Beste lopide bat Erauso> Eraso eta Erauskin-en modukoekikoa da, baina kontua ez dago batere garbi.
|
|
|
Etimologia azalpena: Bistako osagaiak
|
etxe
izena, berri izenondoa eta artikulua dira.
|
|
|
Etimologia azalpena: Osagai argiak
|
etxe
izena eta gorri adjektiboa dira. Izan ere, etxearen aitzinaldea adreilu gorriz egina da.
|
|
|
Etimologia azalpena: Osagai argiak goiko izenlaguna,
|
etxe
izena eta artikulua dira. Goikoetxea arrunt hedaturik dago Euskal Herrian eta eskuarki Kaleko, Karrikako goiko alderdian kokaturik egoten den etxea izendatzen du.
|
|
|
Etimologia azalpena: Azken boladako
|
etxe
izena da hau, lekuaren argitasunari erreferentzia egiten diona. Goizargi (edo Goiz argi) Ainhoa, Aiziritze, Etxalar, Ezkurra, Igantzi eta Iturenen ere bada, gutxieneko kontuan.
|
|
|
Osagaiak hiri eta sarri dira; lehenak toponimian ez ohi du batuan egun duen adiera bera izaten, hots, ez ohi da ‘ziutatea’, ‘hiribildua, populaziogunea’ baizik. Populaziogune hau, gainera, arrunt txikia izan zitekeen,
|
etxe
izenetan (kasu honetan etxeak herrian, lehengo" hirian" zuen kokagunea adieraz zezakeen, hots, herriaren goiko, erdiko edo beheko aldean zegoen, Irigoiena n, Iriartea n edo Iribarrena n) ez ezik baserri izenetan ere azaltzen baita (cf. Arizkungo Iriberria
|
|
|
Etimologia azalpena: Itzala
|
etxe
izena eta ttiki izenondoa dira osagaiak.
|
|
|
Jakue ohiko izena zen, garai batean, euskaldunen artean, eta ohikoa da, haren ondorioz, euskal oikonimian ere. Honen aldaera den Xakue, esaterako, Orbaizetako Xakuena
|
etxe
izenean dugu eta I. Caminok dioenez (in Buces, 2011: 427) Garraldan, Ariben, Garaioan eta Abaurrepean ere bada.
|
|
|
Etimologia azalpena: Jimenez deitura patronimikoa, genitiboaren hondarkia,
|
etxe
izen arrunta eta artikulua dira osagaiak.
|
|
|
Etimologia azalpena: Jurdana emakume izena da; Aranon Jurdan (a) ren hipokoristikoa den Xurdangi n oinarritutako Txurdangi
|
etxe
izena dago (ikus Salaberri, 2009: 139).
|
|
|
Hemen aurkezten dugun lana Goizueta eta Arano nafar herrietako oikonimia biltzeko ikerketaren emaitzaren zati bat da. Ikerketa lanak bi urte luzexka inguru iraun du, eta helburu nagusia bi herriotako
|
etxe
izenak aztertzea izan da. Alde batetik, eginkizunetako bat gaur egun zein eta zenbat etxe (eta baserri) dauden agertzea izan da, eta horrekin batera non dauden zehaztea.
|
|
|
Beste aldetik, lanaren beste eginkizunetako bat izan da
|
etxe
izenaren azalpen etimologikoa ematea, ahal izan den heinean, alegia, izenak nondik heldu diren eta zein esanahi duten azaltzea. Ez da lantegi erraza, oso labaingarria baita zenbaitetan; horretarako nahi eta nahiezkoa da dokumentazio zaharrera jotzea.
|
|
|
Buruenik, lan honen azken aldean, historian zehar
|
etxe
izenek izan dituzten aldaketak agertu nahi izan ditugu, datuak ditugun lehenbiziko dokumentatuetatik hasi eta orain arte urtez urteka zutabeetan sailkatuta.
|
|
|
Ondoko orrialdeetan ikus daitekeen moduan, fitxa moduko bat prestatu genuen ikerketa proiektua aurrera ateratzeko. Bertan dokumentazioko lekukotasun eta testigantzak biltzen dira lehenik,
|
etxe
izena bizirik dagoenean egungo ebakera ondoren, etxekoen izengoiti oikonimikoa (hau da, etxe izenean oinarritua) hirugarrenik, kokalekua laugarrenik, etimologia azalpena ondoren eta, azkenik, beharrezko iruditu zaigunean, oharrei eskainirikako atalñoa. Jakina, kasu guztietan ezin izan ditugu, oraingoz, puntu guztiak guk nahi genukeen bezala bete, edo dokumentazioko lekuko gutxi ditugulako —edo bat ere ez dugulako—, edo etxea non den edo oikonimoa nola ebakitzen den jakiterik izan ez dugulako, kanpotik ikusirik hau bitxi irudi badakioke ere norbaiti.
|
|
|
Ondoko orrialdeetan ikus daitekeen moduan, fitxa moduko bat prestatu genuen ikerketa proiektua aurrera ateratzeko. Bertan dokumentazioko lekukotasun eta testigantzak biltzen dira lehenik, etxe izena bizirik dagoenean egungo ebakera ondoren, etxekoen izengoiti oikonimikoa (hau da,
|
etxe
izenean oinarritua) hirugarrenik, kokalekua laugarrenik, etimologia azalpena ondoren eta, azkenik, beharrezko iruditu zaigunean, oharrei eskainirikako atalñoa. Jakina, kasu guztietan ezin izan ditugu, oraingoz, puntu guztiak guk nahi genukeen bezala bete, edo dokumentazioko lekuko gutxi ditugulako —edo bat ere ez dugulako—, edo etxea non den edo oikonimoa nola ebakitzen den jakiterik izan ez dugulako, kanpotik ikusirik hau bitxi irudi badakioke ere norbaiti.
|
|
|
Etimologia azalpena: Osagai argiak azpiko izenlaguna,
|
etxe
izen arrunta eta artikulua dira. Gorago dagoen beste etxe batetik bereizteko ibili da hemen azpiko hori, bistan da.
|
|
|
Etimologia azalpena: Osagaiak beko (beheko) izenlaguna,
|
etxe
izen arrunta eta artikulua dira.
|
|
|
Etimologia azalpena: Berroeta oikonimoa, leku genitiboaren hondarkia,
|
etxe
izen arrunta, berri adjektiboa eta artikulua dira osagaiak.
|
|
|
Etimologia azalpena: Ez dakigu zer den Alanbahori, baina Euskal Herriko
|
etxe
izenetan Paris, Bartzelona, Sebilla, Granada eta kanpoko beste leku izen batzuk azaltzen direla jakinik, baliteke oinarrian Granadako Alhambra izatea. Ustezko* Alhambraberea (Alanbraberea) moduko batetik, dardarkari disimilazioz, hots, brasilabako r eroririk, Alanbaberea aterako zen.
|
|
|
Oharra: Berez ez da
|
etxe
izena, pertsona deitura baizik, bolada batez Petxi baserrian bizi izan zenarena.
|
|
|
Etimologia azalpena: Azken aldiko
|
etxe
izena, erabat gardena.
|
|
|
Oikonimo aldaketak ere, beste anitz herritan bezala ikus erraterako Luzaideko
|
etxe
izenen goiti beheitiak (Salaberri, 2006: 890) edo Etxalarren burutu direnak (Apezetxea & Salaberri, 2009), ugariak eta etengabeak izan dira Goizuetan.
|
|
|
6.8.3. Ez da jatorrizko
|
etxe
izena erabiltzen, X en etxea edo berriagoko bat baizik
|
|
|
Azken aldiko
|
etxe
izenekin ere antzetsuko zerbait gertatzen da: etxeak izena badu, baina jendeak gehiago ezagutzen du bertan bizi (izan) diren nagusi edo jabeen izen edota abizenarengatik:
|
|
|
6.6. Bizirik dirauten
|
etxe
izenen bukaerako a artikulua galdu egin da gehienetan 203
|
|
2014
|
|
|
Zahar bati erraten diogularik nongoak garen, erraten badiogu oihan bat ezagutzen dugula, test bera jasaten dugu beti:
|
etxe
izenak, pasaia eta ateka zerrenda bukaezina ateratzen ditu eta ageri da GPSa horrekin badakigunez non gabiltzan.
|
|
|
Ahozko lekukotasunez jakin dut hau ez dela berriki baizik laborari etxea bilakatu, horgo nagusi zenak, oraingoaren aitak Ameriketako diruarekin inguruko lurrak erosi zituen baina lehen ez zen hura etxaldea. Ez zen beraz laborari kartierra, eta Iruleia bezalako
|
etxe
izenek ofizio ezberdinen presentzia, Erdi Aroko auzo berezituak ekartzen dizkit gogora, Baiona ttipiak soka egile eta ogi bero karrikak dituen bezala. Baina bon utz ditzagun ikerketa seriosek haril litzaketen misterio horiek horretan.
|
|
2015
|
|
|
Bera bizi izandako etxeari" ErretoJuan Bautista Agirre txe" esaten genion guk umetan," Erretore etxe" zela konturatu ere gabe; hala nola bere jaiotetxeari," Idogarate" delakoari," Ilobate". Denborak ez du, ordea,
|
etxe
izenak bezala, Juan Bautista Agirreren ospea murriztu. Ospetsu izan zen bere garaian, XVIII. eta XIX. mendeen arteko kinkan, Confesioco eta Comunioco Sacramentuen gañean Eracusaldiac...
|
|
2016
|
|
|
hainbat herri txikitan aurki daiteke oraindik, bai eta herri kirol giroan ere, deitura modernoekin nahasita: Endañeta, Arria edo Goenatxo aurki ditzakegu(
|
etxe
izenak), Perurena, Saralegi edo Mindegia deiturekin batera.
|
|
2017
|
|
|
Adibide bakarra jarriko dut orain esandakoa ilustratzeko. Arriola jaso dugu bi aldiz,
|
etxe
izena bat eta errekarena bestea. Lehen begiratuan garbi dago euskaldun batentzat:
|
|
|
Bertsolaritza hiritartu eta baserritik urrundu ahala, urritzen joan dira
|
etxe
izenak bertsolarien artean. Egungo belaunaldi berrietan ez dago apenas halakorik, deitura da orain erabat nagusi.
|
|
|
Gertatu zena gertatu, horra datu polit askoak, elizako eserlekuen istilu haiek zirela medio ikusi dituzunak:
|
etxe
izenak, izenordeak, jabeen izenak, izengoitiak, lanbideak, tituluak... Ikusi nahi, jakingarrien iruditu zaizkidan batzuk?
|
|
|
Aya*, Pedro de: Ikus
|
etxe
izenetan: la casa de Ayarena.
|
|
|
" Puñal". Horra Puñalene
|
etxe
izenaren iturria.
|
|
|
dicho Polita: Horra Pilitena
|
etxe
izenaren iturria. Etxe honek geroko Uku izena bere baserriagandik bueltan hartua baitu.
|
|
|
Garro, Sebastian de: Oroit Garrorena Garronea,
|
etxe
izenaz.
|
|
|
Hurrutia*, Andres de: Behar bada, gero Andresenea
|
etxe
izena?
|
|
|
Arabiar jatorrikoa dugu (rabb addan), eta aharien jabea esan nahi du funtsean, baina, gure artera zabaldu zenerako, artzai mutil, edo adierazteko erabili izan zela dirudi, batik bat. Beraz, Goizuetara arrabatan etorri zenen bati zor diogula, bai gaur arte iraun duen Altamira deitura, eta baita Altamira
|
etxe
izena ere. Goizuetak ezagutu duen artzairik zelebreenetakoa ere," Nerbio zena", Altamira zen hogeigarren mendeko lehen erdian, Loiarte merkatariaren artzain edo morroi urte askoan ibilia.
|
|
|
Bukatzeko esan, azken bi zerrendok, bai deiturenak bai etxeenak, buruhauste franko eman liokeela Goizuetako jende eta
|
etxe
izenen bilakaera kronologikoki zehatz samar argitu nahiko lukeen filologo fin orori. Izan ere, orain arte argitara diren etxe izenen zerrendatan ageri ez diren bitxi eder askiak ageri baitira hor han hemenka.
|
|
|
Bukatzeko esan, azken bi zerrendok, bai deiturenak bai etxeenak, buruhauste franko eman liokeela Goizuetako jende eta etxe izenen bilakaera kronologikoki zehatz samar argitu nahiko lukeen filologo fin orori. Izan ere, orain arte argitara diren
|
etxe
izenen zerrendatan ageri ez diren bitxi eder askiak ageri baitira hor han hemenka.
|
|
|
Hemendik aurrekoa, hona artekoa bezalaxe, elkarren segidako testua da baina nik goitik beherako zerrendan ipini dizut testu berbera, herritar baikoitza eta bere etxearen izena banakatuz; izanez ere,
|
etxe
izenen eta beuren jabeen zerrenda hauxe baita, dokumentu honetatik nabarmendu nahi izan dudana, eta ez gainerako testu protokolario luze eta aspergarri guzia. Hara nola hasten den:
|
|
|
Errolda honek, 1645ekoak, etxeen zerranda izanik, apenas ematen digun
|
etxe
izenik, bat edo beste ez bada. Dena dela, garai hartako radiografia polita egiten du, kasik oharkabean gure bihotzeko herri maiteaz datu mordoxka emanez:
|
|
|
Apeo honetako izen zerrendari erne segituz, eta aurreko edo ondoko apeoekin uztartuz, aisa aski atera liteke bakoitzari dagokion
|
etxe
izena. Ordena berdintsuan egiten baitira apeoak, eta gainera, deitura berak irauten askotan batetik bestera.
|
|
|
Beraz, hurbiltasun honek, besteak beste, elkar osatzeko argibideak ematen dizkigu. Batez ere, 1646ko honen bidez, 1645ekoan ageri ez diren
|
etxe
izenik gehientsuenak asma bailitezke, biak parean paratu eta erne begiratuz.
|
|
|
Harritu egin izanen zara" barbera" hitza ikusita, baina halaxe deitu dio menderik mende euskaldunak, erdaraz" cirujano" zenekoari, eta halaxe ageri da Goizuetan bertan eta inguruko herri guzietan ere, batez ere oikonimian edo
|
etxe
izenetan jasoa: Barberoarena, Barberanea (Barbonea maizenik ahoz), Barberaborda, gero Atataborda, edo Illagorriren borda Goizuetan.
|
|
|
Adjetibo honek euskal" ona" esan nahi zuelakoan nago. Andre hori ez zen nornahi, horregatik gero, seguru aski ere Andre Cataliñenea
|
etxe
izena. Oroit lehen" Obecho" izeneko Marjoango hartaz esandakoaz.
|
|
|
112. Bi
|
etxe
izen datoz gogora: Mitxelko eta Altamira.
|
|
|
114. Ikus gero Soldanea
|
etxe
izena. Arabierazko" sultan" hitzaren aldaera da" soldan", deitura modura ere aski zabaldua.
|
|
|
145. Inoiz ikusia nago Ursulanea
|
etxe
izena Goizuetako testuren batean. Ikus 216 oharra.
|
|
|
160. Oroit" Andresenea"
|
etxe
izenaz?
|
|
|
179. Hona nondik sortua izan liteken Portolo
|
etxe
izena: Bartolo> Bortolo> Portolo.
|
|
|
Bai izen polita. Eta ez ote zaio honixe zor Peronenea
|
etxe
izena. Zergatik bestela bi nenehoriek etxeizen honen dukumenturik zaharrenetan.
|
|
|
231. Gizon honek ekarritako izengoitiari zor dio Goizuetak Kapelugorri> Kapelorri
|
etxe
izena. Ikus, 115 NAH.
|
|
|
244. Jaun honixe zor diogu Danbolinborda
|
etxe
izena. Ikus, 67.
|
|
|
247. Kontuak hola, 1648 aldean etorria, beraz, gure Pello Baztan, horregatik ez da ageri 1645eko apeoan. Honixe zor diogu Pellobaztanen borda, ahoz Pilloztan borda
|
etxe
izena?
|
|
|
273. Honatx guk Olatxo izenez ezagutu dugun
|
etxe
izenaren aztarnak.
|
|
|
310. Edo Etxenike. Ez ote da deitura honetatik sortua Chanikenea
|
etxe
izena ere?
|
|
|
344. Honatx Txaponborda
|
etxe
izenetik hartutako izengoitiaren oihartzuna.
|
|
|
350. Honi zor ote diogu Gorrarena, Gorrenea, ahoz Gorne
|
etxe
izena. Edo alderantziz?
|
|
|
Nik ez ditut hona ekarri zifra kontuak, baina nahi duenak ikus litzake aipatu liburuan, orririk orri: horrexegatik paratu baitiot
|
etxe
izen bakoitzari ondotik bere zenbakia, liburuan ageri deneko orriari dagokiona. Originalean kontuak garbiro ikusi nahi izatera, badakizu, beraz, nora jo.
|
|
|
Guzi horretatik,
|
etxe
izena eta jabearena edo maizterrarena, besterik ez dizkizut jaso nik zerrenda honetan, batez ere, urte hartako Goizueta nolatsukoa zen ikusteko. Kontuak oso oker atera ez baditut, 126 etxejabe eta 213 maizter ziren guzira, eta jabeetatik 37ren bat kanpoan bizi zirenak.
|
|
|
514. Esanen nuke gaur Almadozenea denekoan bizi zela familia hau, baina damurik ez du
|
etxe
izenik ematen, ez eta ondoko familietan ere.
|
|
|
Eta herrikoari, berriz, Herriko Benat. Hagitz
|
etxe
izen gutxi aditu du nere belarriak Goizuetan, aurretik" Herriko" hori hartzen. Baina, badu bere arrazoia:
|
|
|
Larri ibili. Gurutze batekin sinalatua baitago
|
etxe
izena. Ikus orijinala.
|
|
|
602. Horra Aranola burniolaren eta Juandearanonea (Yandenea)
|
etxe
izenaren erroa.
|
|
|
" Makatxan itxek" Donfredo" do izena". Gaur arte iraun du, beraz,
|
etxe
izen toteldu horrek. Sorrera Pellobaztan izeneko jabe harginari zor baitzion.
|
|
|
mulatero, fustero, molinero. Bertako
|
etxe
izenen aztarna izan litezkenak: deskarga, iriondo (beko erri), orozko (gorozkene?) jurdangui (txurdangi), martin perez (martiperitzene), echandi, urdiñena (la casa de Mari Urdiñerena, 1678ko apeoan).
|
|
|
Horra gero Ayenea, Gaztealopezena, Barberonea izanen ziren
|
etxe
izenen aztarnak. Kristobal Zumarrizta horrek, berriz, bistan da, Eratsungo burniolari zor diola bere deitura, baina bizi zeneko etxearen izena?
|
|
|
Aurtengoz salbo gittuk!!". Haien eta bertako unaien lekuko hor ditugu oraindik Unalbide, Unalbideko ataka, Unaiene,. eta antzeko leku eta
|
etxe
izenak. Baita atzenaldera erruz ugaldu den Unai orpoxuri franko ere.
|
|
|
Gero, bitartean, Goizuetako Etxeen Izenak liburua egin genuenean Joan Joxe Zubiri eta Patxi Salaberri filologoei utzi nien datu mordoa ikus liteke, eta berri asko ere bai, baina, alde haundi batekin: lan hartan beren kontestutik atera eta
|
etxe
izenak bakarka tratatu ziren, hemen ordea, beren kontestuan ageriko zaizkizu, bertan nor bizi zen, jabea nor zuen, edo garai jakin batean maizterra nor zen, eta adina edo ofizioa zein zuen erakutsiz. Nik egindako mila azpiohar bixigarri ahaztu gabe, jakina.
|