|
2008
|
|
|
sekularizazioa, hain zuzen. Santu izenak eta erlijio kutsuko izenak alde batera uztea Euskal Herrian azken hogeita hamar urteetan bizi izan den sekularizazio prozesu gogorraren eskutik
|
etorri
da. Toponimiak hartu du neurri batean, erlijioak betetzen zuen izen harrobiaren papera.
|
|
|
Horrenbestez, izena hautatzeko irizpideek bat
|
etorri
behar dute pertsonaren banakotasuna erakundetzearekin: pertsona bat, izen bat.
|
|
|
Hortaz, 1895ean kokatu garelarik, otsaileko 15ean aurkituko dugu mediku donibandarraren lehen kukua53 Izan ere, Serbiako erregearen bisita laburra eduki zuten Donibanen, eta udaletxean egin zioten ongietorria, Goienetxeren diskurtso batez. Dirudienez, lau astetarako
|
etorri
zen 19 urteko Alexandre I.a Bidartera, amaren ikustera54 Antza, ama semeek astebete igaro zuten Donibaneko ville des Pins delakoan, eta eguraldi ederra profitatuz hainbat joan etorri egin zituzten, kasurako Irun eta Hondarribira55 Azkenik, martxoaren 22ko zenbakiak diosku makina bat lagun bildu zela Donibaneko geltokian agur esateko erregeari56; esker onez, Alexandre I.a erregeak St Sava ordenako...
|
|
|
Hortaz, 1895ean kokatu garelarik, otsaileko 15ean aurkituko dugu mediku donibandarraren lehen kukua53 Izan ere, Serbiako erregearen bisita laburra eduki zuten Donibanen, eta udaletxean egin zioten ongietorria, Goienetxeren diskurtso batez. Dirudienez, lau astetarako etorri zen 19 urteko Alexandre I.a Bidartera, amaren ikustera54 Antza, ama semeek astebete igaro zuten Donibaneko ville des Pins delakoan, eta eguraldi ederra profitatuz hainbat joan
|
etorri
egin zituzten, kasurako Irun eta Hondarribira55 Azkenik, martxoaren 22ko zenbakiak diosku makina bat lagun bildu zela Donibaneko geltokian agur esateko erregeari56; esker onez, Alexandre I.a erregeak St Sava ordenako komendadore izendatu zuen Albert Goienetxe, plaka, kordel handia eta enparauekin.
|
|
|
Apirilaren 28ko kronikan irakur daitekeenez93, gure alkatea Lockroy jaunarekin bildu zen, hau da, itsas armadako ministroarekin, Donibaneko balnearioetara
|
etorri
baitzen egonaldi baterako. Goienetxe, batetik, Donibane, Sokoa eta Ziburuko patroi eta armadoreen ordezkari gisa joanik, arrantzale kontuez mintzatu zen ministroarekin.
|
|
|
«El mando nacional había dispuesto que varias unidades tipo batallón que habían pasado el Estrecho el 1 de diciembre y que iban destinados al frente de Madrid se orientaran en dirección a Vitoria» (abenduaren 4an bi batailoi iritsi ziren). Frantziako informazio militarraren zerbitzuek, ordea, Arabara bidali zituzten marokoarren bi batailoiak Zaragozatik
|
etorri
zirela adierazi zuten txosten batean (Jiménez de Aberasturi, 1990). Egia da Mola jeneralak Madril utzi eta Burgosera etorri zela, baina bera bakarrik, eta ez dirudi Solchaga k eskatutako laguntza Espainiako hiriburua inguratzen zuten tropetatik sortu zenik.
|
|
|
Frantziako informazio militarraren zerbitzuek, ordea, Arabara bidali zituzten marokoarren bi batailoiak Zaragozatik etorri zirela adierazi zuten txosten batean (Jiménez de Aberasturi, 1990). Egia da Mola jeneralak Madril utzi eta Burgosera
|
etorri
zela, baina bera bakarrik, eta ez dirudi Solchaga k eskatutako laguntza Espainiako hiriburua inguratzen zuten tropetatik sortu zenik. Madril hartzea zen matxinatuen helburu nagusia eta bertan erabili zuten beren armadaren talderik onenak.
|
|
|
Legutio zaintzen zuten soldaduen erreakzioak eta beraien ofizialen prestakuntza eta trebeziak gudarien porrota ekarri zuten. Are gehiago, egoeraren larritasuna ikusirik, Mola jeneralak Madrileko frontea utzi, Burgosera hegazkinez
|
etorri
eta Solchaga jeneralari eman zion Gasteizko tropen aginte zuzena (Iribarren, 1938). Horrela, Solchaga jeneralak hartu zuen bere esku Gipuzkoako eta Arabako tropen zuzendaritza.
|
|
|
Errepublikazaleen erasoek, ordea, ez zuten koordinaziorik eta batailoi edota konpainiaburuen kemenaren eta ausardiaren ondorio ziren, baina eraginkortasun mugatukoak. Dena den, egoera kritikoa zen defendatzaileentzat, baina, egun berean, Alonso Vega-ren zutabeak euskal indarrek Legutioren inguruan osatutako hesia apurtu zuen18 Tropa nazionalak Urbinatik
|
etorri
ziren eta Betxina hartu ondoren, Antelarra Txabolapekoko pinudian sartu eta bertan zeuden gudarien artean sarraski handia egin zuten19 Era horretan, Gasteizko bidea libre geratu zen eta bertatik heldu ziren Legutioko defendatzaileek hain beharrezko zituzten munizio eta bestelako laguntzak. Herriaren defentsa indartuta geratu zen egunaren akaburako.
|
|
|
Energiaren kontsumoari helduz, hiri eredu estentsiboetan, etxea lana etxea bidaiek, aisialdikoek eta beste joan
|
etorri
guztiek energia behar handiak sortzen dituzte. Batetik, hiriek edo auzuneek azalera handiak okupatzen dituztenez, zerbitzuak, lantegiak, etab., urruti?
|
|
|
esaldiari Bolibarko hiztunak bi esaldirekin erantzun dio: eurek liburukin
|
etorri
sin eta liburuk ekarri sitxuen. Aditza, beraz,, ekarri, ren trinkoa da.
|
|
|
Bolibarkoaren bigarren erantzuna eta Etxebarrikoarena berdinak izango lirateke pluralarekiko komunztadura faltako ez balitz. Bolibartarraren lehen erantzunean?
|
etorri
–da aditz nagusia eta horrek instrumentala den osagai bat eskatzen du.
|
|
|
Bikotekiderik ez, baina seme alabak dituzten emakume etorkinen kasuan, seme alaba horiek familiaren ardurapean utzi ohi dituzte; kasu gehienetan amaren aldeko amona izaten da zaintzailea. Gehienetan, hona
|
etorri
den emakumearen egoera egonkortzen den neurrian, joera izaten da familia berriz ere elkartzen saiatzea, nahiz eta zailtasunez betetako bidea izaten den.
|
|
|
Bakardadeaz hitz egiten dutenean, jatorrizko herrialdeetan dituzten harreman sareez, eta harreman horien estutasunaz ari dira. Herrimina eta jatorrizko herrialdean geratu den familiarekiko kezka handiagoa dute emakume etorkinek euren seme alabak han utzita
|
etorri
direnean. Gainera, egoera irregularrean egoteak familia bizitzan eta norberaren jatorrizko herrialdearekiko deserrotzean ere baditu ondorio latzak.
|
|
2009
|
|
|
abiatu, aideratu, ailegatu, aldendu, altzatu, atera, aurrera egin, buelta eman, bueltatu, ekarri, eraman, erori,
|
etorri
, geldierazi, geratu, gidatu, heldu, hurbildu, hurrindu, igon, inguratu, irten, itzuli, jarraitu, jarri, jeiki, pasatu, sartu, segitu (29)
|
|
|
Modu horiei esker, mugimenduzko ekintza bat modu askotara deskriba daiteke euskaraz: aditz sinple batez(
|
etorri
, ibili), aditz elkartu batez (igeri egin, buelta eman), aditz eratorri batez (aideratu, inguratu), sinonimoen bidez (atera, irten) eta inguruko hizkuntzetatik hartutako maileguen bidez (ailegatu, segitu).
|
|
|
Paralelotasun handia badago, esaterako, mende eta erdi geroago Lekaroz herrian kaputxinoek ireki eta zuzendu zuten ikastetxe ospetsuarekin: horra ere, emigrazioaren seme asko
|
etorri
baitziren, ikasketak egiten zituzten bitartean euskal inguruan hezteko. Egiaz, horren atzean ez zegoen bakarrik kalitate goreneko hezkuntza bat lortzeko asmoa, hezkuntza horren euskaltasuna ere aintzat hartzen zen erabaki horretan.
|
|
|
Latinoamerikatik
|
etorri
direnentzat behin behineko finkapena aukera nagusia zen,% 64,8k izan ere,% 17,6k soilik bere herrialdea modu iraunkor batean uzten zuen. Magrebtar populazioaren kasuan, erantzunen aniztasun handiagoa ikusten da, nahiz eta behin betiko geratzeko asmoarekin etorri zirenak gehiago izan.
|
|
|
Latinoamerikatik etorri direnentzat behin behineko finkapena aukera nagusia zen,% 64,8k izan ere,% 17,6k soilik bere herrialdea modu iraunkor batean uzten zuen. Magrebtar populazioaren kasuan, erantzunen aniztasun handiagoa ikusten da, nahiz eta behin betiko geratzeko asmoarekin
|
etorri
zirenak gehiago izan. Azkenik Ekialdeko Europako populazioan finkapenarekiko ziurtasun falta eta zalantza gailendu egiten da.
|
|
|
«EAEn joan etorriak% 11,4 areagotu dira azken lau urteotan[], eta %70 autoz egiten da. Hiriburuen artean, Jaurlaritzaren datuen arabera, 47.000 joan
|
etorri
egiten dira, baina datu horretan eskualde eta hiriburuen arteko joan etorriak barneratzen dituzte. Egiazki, 21.423 besterik ez da[?] Joan etorri gehienak,% 95, herrialde barnean gertatzen dira».
|
|
|
Hiriburuen artean, Jaurlaritzaren datuen arabera, 47.000 joan etorri egiten dira, baina datu horretan eskualde eta hiriburuen arteko joan etorriak barneratzen dituzte. Egiazki, 21.423 besterik ez da[?] Joan
|
etorri
gehienak,% 95, herrialde barnean gertatzen dira». Beste hau eransten da AHT Gelditu!
|
|
|
Laurogeita hamarreko hamarkadaren hasieran, ordea, landa inguruko plan estrategikoen martxan jartzeak nekazaritza ikuspegi sektoriala baztertzea ekarri zuen. Horrela, Euskal Landa Eremuko Plan Estrategikoak() (ELPE) zabaldu zuen bidea eta atzetik
|
etorri
diren beste planek lehenak ezarritako lerroa kontsolidatu dute. Are gehiago, bai Euskal Landa Ingurunearen Garapenerako Jarduera Planak() (ELGJP), bai Landa Garapen Iraunkorreko Planak() (LGIP) zein Landa Garapenerako Programak() (LGP) ere instrumentu zein finantziazio ahalmen handiagoa izan dute beren eskura.
|
|
|
Eta hara non gure sorpresa; izan ere, guregana
|
etorri
zen jende asko kristauak eta apaizak ziren! Eta lehenbiziko momentutik oso garbi utzi genuen, plataforma bezala antiklerikalismoaren ildoa ez genuela jorratuko, erlijioaren edo kristauen kontra ezer ez genuelako.
|
|
|
Ildo berean, hilabete bat geroago 1847ko uztailaren 12ko Isabel II.aren Errege Agindua7 eta 1848ko apirilaren 7ko Errege Dekretua
|
etorri
ziren. Azken honetan Estatuarenak ziren ermita, santutegi eta kofradien ondareen salmenta arautzen zen:
|
|
|
Elizaren ondare ikaragarri handia desamortizazioarekin txikitzen hasi zen. Desamortizazioa, XVIII. mendera arte Elizatik kanpo baina berarengandik hurbil zeuden erakundeen, Elizaren edo udalen landaeta hiri finkak «nazio ondasun» bihurtzeko prozesuari deritzogu3 Nafarroan Elizaren ondarearen desamortizazioa 1798an hasi zen, Karlos IV.aren gai honen inguruko lehenengo xedapenekin, baina prozesuaren muina Mendizabalen Legearen eskutik, 1836 eta 1841 artean,
|
etorri
zen (Donézar, 1975). Helburua Godoyk hasia zuenarekin jarraitzea zen, hau da, ondasun higiezinak desamortizatzen jarraitzea.
|
|
|
Lehen aipatu diren edukitza ziurtagirien ordez, jabetza ziurtagiriak emateko aukera honela
|
etorri
da;
|
|
2010
|
|
|
Goiko emakumeari garbigailua hautsi zitzaion eta eguerdian gela guzti hau ureztatu egin zuen. Hortik aurrera ez dugu argirik gela honetan, konpontzera
|
etorri
ziren baina ez dute erabat konpondu (E 6: Emilio).
|
|
|
433). Klasikoa zenaren hegemonia gainbehera
|
etorri
zen, hurbilekoenaren, orduko hartan, gotikoaren, mesederako.
|
|
|
Burgesiaren espiritua beti egon zen pentsamendu liberalari lotuta eta, ondarearen arloan, ekintza dramatikoetan adierazten zen, hala nola monasterioko ordenen desamortizazioetan eta sekularizazioetan. Orobat, bilbotarrak mesfidati izan ziren beti Espainiako hainbat tokitatik
|
etorri
ziren langileekiko, bi gertakariak beren mundu zaharrerako mehatxutzat jotzen baitzituzten. Hortik, bi mutur kontrajarri sortu ziren:
|
|
|
Dena dela, autore asko Hymes izan dela komunikazio gaitasuna gehien eta ondoen aztertu duena esatean bat
|
etorri
dira. Gómez Vilasók (1994) Hymes Chomskyren gaitasunetik harago joan zela eta hizkuntzaren ezagutza eta erabilerako arauak uztartu zituela esan zuen.
|
|
|
Orain arte euskarazko herri prentsaren irakurle kopurua ezagutzeko egindako azterketarik fidagarrienak CIESen eskutik
|
etorri
dira. Gutxi izan dira, ordea, aukera horretabaliatzudirenak.DebagoienekoGoienkariaastekariarentiradaOJDk neurtzenduetairakurlekopuruakCIESekjasotzenditu2005etikaurrera.Halaber, Bortzirietako Ttipi ttapa hamabostekariaren eta Sakanako Guaixe astekariaren irakurleen datuak CIESek jasotzen ditu 2005etik, urtean egiten dituen 2 neurketetan.
|
|
|
65 Aipatutako dekretua osatzera
|
etorri
zen NOR JUS D, 1996ko urriaren 18ko gutuna. Gutun horrek, zehazki, zigor bitartekariak gaitzeko prozedura eta bitartekari funtzioak egikaritzeko baldintzak arautzen ditu.
|
|
|
bideratzea (Code de Procédure Pénale ren 40 art.), azken metodo honetan, lege beraren 41 artikuluak «avec l' accord des parties» eskatzen du. Beraz, urratzailea eta bere biktima, zigor liskarraren protagonistak, bat
|
etorri
behar dira beren liskarra ebazteko teknika hau erabiltzeko nahian. Haien akordiorik gabe ezin daiteke bitartekaritzarik ahalegindu52 Bitartekaritza erabiltzeko prest agertzen den urratzaileak, nolabait, urraketaren egitateak onartzen ditu, ulergaitza gertatzen baita norbaitek bitartekaritza erabiltzeko prest agertzea beronen objektu diren egintzetan parte hartu gabe.
|
|
2011
|
|
|
Ideologia aldetik ere eragin zion Krutwigek Miranderi hura Bilbotik Parisera joan zenean erbesteraturik. J. Mirande bat etorri zitzaion euskaldunen historia politikoaren interpretazioan, bereziki Gaskoiniako dukerria eta Nafarroako erresuma euskaldun germaniarren arteko nahaste emankorretik eraiki zirelako ustean, eta gainbehera Erromako elizaren eraginez
|
etorri
zelako iritzian.
|
|
|
1954aren amaieran Orixe
|
etorri
zen Ameriketatik, eta 1955aren amaieran Zaitegi. Gernika 1953an desagertu zen, eta euskal kulturaren erdigunea erbestean egotetik Hego Euskal Herrira etorri zen pixkanaka 1956ko urte giltzarritik aurrera.
|
|
|
1954aren amaieran Orixe etorri zen Ameriketatik, eta 1955aren amaieran Zaitegi. Gernika 1953an desagertu zen, eta euskal kulturaren erdigunea erbestean egotetik Hego Euskal Herrira
|
etorri
zen pixkanaka 1956ko urte giltzarritik aurrera.
|
|
|
Euskaltzain laguntzailea zenez, joan zen Euskaltzaindiak 1956an egindako batzar batzuetara, Arantzazuko iraileko hiru eguneko batzar famatuak baino lehen, harrabotsik eta zalapartarik sortu gabe ditugun akta apur eta kaxkarren argitasunetatik epaitzera14 Baina laster
|
etorri
zen Zaitegiren asmoen porrota eta Iparraldera jo beharra, Hego Euskal Herriko erdigunetik, frankismoak kontrolatu eta zentsuratutako erdigunea, baina, haatik, erdigunea. Ipar Euskal Herriko periferiara.
|
|
|
Bakarrik nago «Zerubide»n. Baina ez nitaz urrikal, nahita
|
etorri
naiz-eta bakarrik egotera. Eta bai pozik, alegia!
|
|
|
Eleberrigintza aldetik, hamarraldiaren amaiera aldera Leturiaren ondotik, Txillardegiren beraren Peru Leartzako, E. Erkiagaren Araibar zalduna, J. Etchepareren Ithurraldea eta J. Miranderen Haur Besoetakoa
|
etorri
ziren. Susperralditxo bat.
|
|
|
Antxe, Jauna, ba dakizu, geldi nintzan bakarra./ Otoitz aspertu bat nai, ta debeku nun negarra./ Belaunen gain egoteko galdu nizun indarra./ Eseri naiz; ezin egon; ez dator deiadarra; Orduntxe, Jauna, nolako miña/
|
etorri
zitzaidan neri!/ Zuk eta biôk bakar dakigu/ zazpi urte beltzen berri./ Zuk neri miñak bialdu eta/ ni guzien gain igeri./ Zure laguntzaz ezin nezaion/ ukorik egin ezeri. Ezin dut âztu Urli' ren bidez/ erauntsi zenidan lorra;/ ez Sandi arek bide erdian/ ipiñi zidan zoztorra;/ gero, Berendi egin nun topo,/ gogorrik bazan gogorra./ Guzi oiekin ordaindu bezat/ nere gaizkigiñen zorra(...) Gerta bearra gerta zanean,/ beste biderik ez neukan./ Ukatu, nola?
|
|
|
Jon Mirande ere Krutwigen hizkuntza ideietara
|
etorri
zen, eta lapurtera klasikoz hasi zen idazten. Hark ere lapurtera klasikoa Krutwigek baino maisukiago zerabilen.
|
|
|
Ideologia aldetik ere eragin zion Krutwigek Miranderi hura Bilbotik Parisera joan zenean erbesteraturik. J. Mirande bat
|
etorri
zitzaion euskaldunen historia politikoaren interpretazioan, bereziki Gaskoiniako dukerria eta Nafarroako erresuma euskaldun germaniarren arteko nahaste emankorretik eraiki zirelako ustean, eta gainbehera Erromako elizaren eraginez etorri zelako iritzian.
|
|
|
–Maiz agertzen dira aditzak: ekin, eraiki, egin, lagun (du), joan,
|
etorri
, ikusi... baina oso gutxitan jokaturik.
|
|
|
Bigarren aukera izate hori ez da berez
|
etorri
; unean uneko premiei egokitze aldera hartu diren erabaki batzuen ondorio izan da: lau eguneko emisiotik bi eguneko emisio bikoitzera pasatzea, kostunbrismoa alde batera utzi eta intriga tramei leku gehiago egitea eta, azkenik, istorioetan elementu berritzaileak sartze aldera pertsonaia nagusien nukleoa aldatzea (ikus 2.3.2 atalean Maite Duquek Goenkaleren hiru aroez dioena).
|
|
|
Fatoumata, Maliko biktima gaztea, herrikide ezezagun batekin behartuta ezkondu zuen familiak. EAEn bizi da, eta 16 urterekin
|
etorri
zen hona. 18 urterekin emantzipazio zentro batean hartu zuten, eta bi urte geroago etxerik gabe jarraitzen du.
|
|
|
Hondurako Emperatriz ek ere ez zuen lortu, ezta Marian marokoarrak ere. Azken hori 2001ean
|
etorri
zen EAEra. Babes agindua eskuratu ez zuenez, ezin izan zuen genero indarkeriaren arrazoiengatik baimen independentea eskatu, ezta indarkeria matxistaren biktimentzako laguntza espezifikoak jaso ere.
|
|
2012
|
|
|
Hondakinen kudeaketa gure zuzenbide antolamenduan araudi zabal eta askotariko baten bitartez arautua dago, eta autonomia erkidegoen arteko arauak ez dira beti bat
|
etorri
izan. Zergatik?
|
|
|
Aurreikusiriko gerla kontseiluen aurkako protestek hartu zuten orduan mobilizazioaren lekukoa. Salbuespen egoera pean ere, Garmendia, Otaegi, Eva Forest eta Carreroren eta Rolando kafetegiaren aurkako atentatuengatik auzipeturik zeuden gainerako lagunak askatzeko eskatzeko eta zapalkuntzaren aurka egiteko mobilizazioak bata bertzearen gibeletik
|
etorri
ziren. Ekainaren 11n, errepresioaren aurkako borroka egunak jarraipen handi xamarra jaso zuen, Gipuzkoan batez ere12 Eta, uztailean, Pilar Careaga Bilboko alkatearen aurka auzokideek eginiko kanpaina luzearen ondoren, horrek dimisioa eman zuen.
|
|
|
Egoera horri erantzuna emate aldera, Carrero hil ostean eraturiko gobernuak, Carlos Arias Navarro presidente zuenak, parte hartze bideak zabaltzea ahalbidetzeko erreforma programa garatzeko borondatea agertu zuen, betiere erakunde frankisten markoaren baitan. Dena den, 1974ko otsailaren 12an zabaltze programa iragartzearekin batera hasi zen aroan mobilizazio soziopolitikoek goiti egin zuten, batik bat Euskal Herrian, bata bertzearen ondotik
|
etorri
ziren gobernuek euren egitasmoak arrakastaz burutzea galaraziz4 Bertze leku batzuetan (hala nola Vallès edota Baix Llobregat Kataluniako eskualdeetan) gertatuko zen antzera, lan gatazkek, protestaren eragile nagusia zirenek, elkartasuna lanpostutik harago hedatzea eta finkatzea izan zuten ezaugarririk behinena. Euskal Herrian, gainera, lan gatazka anitzek zera ekarri zuten:
|
|
|
Amnistiaren aldeko ekintza kanpaina antolatu zuen orduan Gipuzkoako Amnistiaren aldeko Batzordeak, hilaren 9tik 15era bitarteko asterako, Hegoaldeko lau hiriburuetan elkarretaratzeekin amaitzekoa zena. Tentsioa gero eta handiago bilakatu zen, ekitaldiak geldiarazteko poliziak eginiko bidegabekeriak bata bertzearen gibeletik
|
etorri
arau. Nafarroako Gobernu Zibilaren arabera, «orain arte ezagutu diren, greba orokorrik?
|
|
|
BIR Boletín Informativo Regional, 2447 zk.,, AGCV Archivo del Gobierno Civil de Vizcaya. Espainiako legezko hedabideek datu hagitzez handiagoak eskaini zituzten, Euskal Herri osoan protestarekin bat
|
etorri
ziren langile kopurua 200.000 inguruan jarriz. Ikus Ander Landaburu, «La huelga de los 200.000», Cambio 16, 162 zk.,, 24 or. Landaburuk zera ohartarazi zuen:
|
|
|
364), alegia, testuek eragin zutela modu zehatz bateko identitatea. Ildo horretan, gogorarazten du Espainiaren kasua izan zela kohesio soziokultural hori lortzen lehenengoetarikoa, denak bat
|
etorri
behar ziren sinesmenak zabaldu baitzituen testuen bidez Mundu Berriaren konkistan. Horrekin lotuta, garrantzitsua da gogora ekartzea Zabaletaren lana (2000), non sakon aztertzen den Estatuek nola baliatu duten eskola nazionalaren irudia, historia eta tradizioa zabaltzeko, nazioarenganako zaletasuna eta berarekiko atxikimendua ezartzen saiatuz, horretarako sinboloak eraikiz eta, askotan, nazioaren tradizioa zein historia, edota nazioa bera ere, asmatuz.
|
|
|
Bestalde, garai bereko gertaera garrantzitsu batek indartu egin zuen eskolan kontzientzia nazionala lantzearen garrantzia: Frantziako nahiz Espainiako Estatuetan XIX. mendean hasitako industrializazio kapitalistaren garapenarekin batera derrigorrezko eskolaratzea onartu zen5 Hortaz, batera
|
etorri
ziren derrigorrezko eskolaratzea eta euskal irakaskuntzaren lehen saioak.
|
|
|
Esan bezala, beraz, berrikuntza soziala aipatzean, hainbat hurbilketa daude10, ezaugarri batzuetan bat datozenak, nahiz eta beste batzuetan elkarrekin
|
etorri
ez. Adiera bakarreko kontzeptu baten bilaketaren ahaleginean, eta «berrikuntza sozial» gisa zer ulertzen dugun sakonki berrikusteko eta eztabaidatzeko asmoetatik urrun, interesgarria iruditu zaigu kontzeptua mugatzen lagun dezaketen oinarrizko ezaugarri batzuk azpimarratzea11.
|
|
|
Hirurogeiko hamarkadako industrializazioa heldu behar izan zen emakumeek nolabaiteko protagonismoa berreskuratzeko, batez ere ikasketa eta lan munduetan leku zabalagoa lortzeko. Baina aldaketarik nabarmenena demokraziaren ezarrerarekin bat
|
etorri
zen, batez ere, mugimendu feministak egindako presioaren eraginez. 1978ko Konstituzioan sexuen arteko berdintasun osoa onartu zen, ondoren Kode Zibilean, Zigor Kodean eta lan legedian egindako erreformetan islatu zena.
|
|
|
adibidez, hizkera zainduan ezpataz hil/ zaindugabean ezpatarekin hil; eta zenbait testuinguru gramatikaletan aizkoraz jo/ aizkora horrekin jo. Hala ere, hein batean esperogabekoa dugu energiarekin
|
etorri
edo energiarekin mugitu moduko adibideak eta beste batzuk aurkitzea, hizkuntza zainduan z atzizkia esperoko baikenuke halako kasuetan. Bestalde, esan behar da ez ditugula atzizki biak aukeran aurkitzen aditz beraren testuinguruan.
|
|
|
216), kolokaziokideak finkoak direnean lokuzioen eremuan sartzen baikara (abiadura geldotu/ moteldu?, kolokazioa; gorriak ikusi/* pasatu?, lokuzioa). Hori jakinik, espero zitekeen z/ n trukagarritasuna abiaduraabiaduraz/ n atera, bidali,
|
etorri
, higitu, irten... magnitudearen adibide guztietan bete ahal izatea, hizkuntza ez berezituan gertatzen den bezala(), baina gure corpusean z duten adibideak baino ez daude testuinguru ia guztietan, salbuespen gutxi batzuekin; abiaduran aldatu, ibili, indusi, lan egin eta ugaldu; eta idazkera estandarrean ezohikoak diren abiadurarekin ibili, mugitu, sarrarazi. Espezialitate hizkuntzaren berezitasuna izan daiteke postposizio bakarrera (z) lerratzea kolokazio ez lexiko hori.
|
|
|
(:: eharkatu):: (erori):: (
|
etorri
):: (hedatu)= (higitu):: (higiara:: i)= (ibili)::
|
|
|
(erori):: (
|
etorri
):: (hedatu)= (higitu)
|
|
|
rek i n
|
etorri
|
|
|
z
|
etorri
|
|
|
Nagusia harriturik dago bere lekuan, bere burua gainditu, aldatu edo garatu ezinik; lortu du bilatzen zuena, menderatzaile bilakatzea, baina ezin liteke haratago joan. Morroiak, kontrara, ez zuen morroi izan nahi eta halabeharrez
|
etorri
zaio gainera bizitza arriskatu nahi izan ez duelako, baina aldatzeko potentzialtasun handia du bere baitan (Kojeve, 2006: 27).
|
|
|
Hala ere, azpimarratu da Goiena Komunikazio Taldearen lorpenik handienetarikoa
|
etorri
dela ideologiatik baino, «komunitatea sendotzetik, edozein dela ere sentsibilitate politikoa» (Jasone Mendizabal). Arantzabalen ustetan, politika barrutik bizi dutenen iritzi pertsonaletatik haratago, eta Aztikerren inkestaren emaitzek erakusten duten moduan, herritarren artean hau da pertzepzio nagusia:
|
|
|
Hilabete batzuk geroago, ordea, 2001eko urriaren 19an, bailarako aldizkari guztiak asteroko maiztasunera
|
etorri
, eta banatzen hasi ziren Goienkaria ren barruan lau ediziotan (Arana, 2008a).
|
|
|
«Oraindik ez da gertatu. Urte gutxi batzuk dira, baina,
|
etorri
badatoz» (Iban Arantzabal).
|
|
2013
|
|
|
FIFAk ondorioztatu du hori. Bosman legediaz2 EB Europar Batasunak europar jokalarien joan
|
etorri
askea erabaki ostean, 6+ 5 izeneko araua kontrajarri zuen, futbol taldeak gutxienez beren federazioaren barruko sei futbolari zelairatzera behartu nahi zituena. Nazio taldeak eta nazioarteko lehiaketak indartzea, eta bereziki erakunde horrek antolatutako Munduko Kopa defendatzea, zen FIFAren arrazoibidea (Gardiner eta Welch, 2011:
|
|
|
160). Europako Batzordeak, alabaina, ez zuen onartu futbol langileen joan
|
etorri
askeari mugak jartzen zizkion araua indarrean jartzerik.
|
|
|
Qatarrek diruaz jokalari atzerritarrak bere nazio taldea indartzeko eginiko saioaren aurrean hartu zuen erabakimena kirol erakundeak, eta Afrikan ere, Togon zehatz esateko, hango taldeak 2004ko Afrikako Koparako sailkatzeko 13 jokalari brasildar erabili ostean (Poli, 2004). Selekzioaren ordezkaritza aurrerantzean ere mantentzea helburu argia zuen FIFAk, kluben alorrean haztegiak lagundu eta jokalari atzerritarren joan
|
etorri
askeari mugak ezarri nahi zizkion modu berean.
|
|
|
Zaratustra, ondorioz, Nietzsche-ren eta berak horren beste deseatzen zuen mamuaren arteko zubia litzateke. Liburua, gauzak horrela, espektroez, mamuez, hildakoez eta
|
etorri
behar dutenez mintzatzen zaigu.
|
|
|
Etorkizuna mamuei dagokie, beharbada batek baldintzatzen duen etorkizuna noski, ezinezkoa baita jakitea zer nolako mamuek gauzatuko duten etorkizuna, zer nolako gorputzak har ditzaketen. Modu batean zein bestean
|
etorri
, etorkizuna mamuena da eta, horrenbestez, Derrida-ri jarraituz, ezin da etorkizunik izan mamurik gabe (1998: 30).
|
|
|
Hemen ez dago, hala eta guztiz ere, inolako izaera aristokratikorik, mamuari eta etortzear dauden horiei mintzatzeko beharra baizik. Ez du lagunik, ezta merezi duen etsairik ere, eta horrexegatik jartzen ditu bere itxaropen guztiak
|
etorri
behar duten horiengan. Beharbada orduan heltzen zaigu ordu zoriontsua?
|
|
|
Lehenik eta behin, gaingizakia Ariadna eta Dionisos en semea da, betiereko itzuleraren maisua, zeinek hautatzen baitu zerk
|
etorri
behar duen bueltan, zeinek itzularazten duen soilik baieztatutakoa (Deleuze, 1971: 264).
|
|
|
hizkuntza jokoen eta erregela jakinen arabera, bestelako fantasia baliokidea litzateke, mezu beraren bestelako adierazpen mota bat: norberaren gainditzearen aldarria, betiere bitarteko gisa,
|
etorri
behar duen gaingizakiarenganako zubi gisa?. Zentzu horretan, botere nahia hirutasuna osatzen duten beste fantasien baliokidea litzateke, zehatzegi definitu behar ez den terminoa.
|
|
|
Urteekin, jatorrizko gidoi gero eta hobeak eskuratu dituzte produktoreek eta hori oso lagungarria izan da itzultzaileentzat. Bideo euskarriak ere VHS sistemakoak hedatu ziren 80ko hamarkadaren azkenaldirako, eta geroago
|
etorri
zen DVD formatuan lan egitea.
|
|
|
Aldaketa guztiak kontuan hartuz, pelikulan datorrena itzultzen da, noski(?) Ondoren itzulitako testu hori egokitzaileari ematen zaio eta honek pelikulako pertsonaien aho mugimendua eta kontuan hartuz egokitzen du testua: neurrian bat
|
etorri
behar dute pelikulan esaten denak eta testuak, baita ezpainen mugimenduan ere, gero bikoizterakoan bat etor daitezen jatorrizkoa eta euskal bertsioa (Zubizarreta, 1984: 65).
|
|
|
Ondo gogoan dut nola
|
etorri
zitzaidan Iñaki Beobide, garai hartan Euskaltzaindiak Foru Aldundiko jauregian zeukan egoitzara, eta irrati/ telebista eskola bat antolatu behar zela nola esan zidan, eta bertako euskararen eta itzulpenaren irakaskuntzaz ardura nendila eskatzera. (?) Martuteneko Itzultzaile Eskolako zuzendari nintzen une hartan eta bertan metatzen ari ginen esperientzia ez ezik, zenbait ikasle ere eraman genuen Donostiako Prim kaleko telebista/ irrati eskola jaio berrira (Andoaingo Udala,
|
|
2014
|
|
|
Horri guztiari gehitu behar zaio arlo horien arteko mugak komunitateek eurek definitzen dituztela. Mugen definizioa ezin da kanpotik
|
etorri
. Hala, talde jakin batek teatro gisa sailka dezake adierazpide jakin bat, taldetik kanpokoek dantzatzat jotzen duten artean.
|
|
|
Bilobetako bat izan dut emakume hari buruzko albiste iturri nagusi; Severino Ornat, hain zuzen ere17 Gertukoei ere ihes egin die batzuetan, hondarrak behatz artean bezala, azken euskaldun haien oroitzapenak; eta aipatzekoa da Severinoren arrebak ez duela gogoan amonak euskaraz bazekien ala ez; arreba horren senarrak, aldiz, ez du dudarik egin eta bat
|
etorri
da koinatuarekin. Severinok ez du zalantzarik; amonak aise egiten zuen euskaraz.
|
|
|
17 Argitu nahi nituen galderekin edo hobeto ulertu nahi nituen ideiekin
|
etorri
ohi nintzen klase gehienetara.
|
|
|
Orotara, 387 kodifikazio erabaki landu dituzte ikerketa proba honetan. Hirurak 125 kodifikazio erabakitan
|
etorri
dira bat. Beraz, hauxe izan da azkeneko emaitza:
|
|
|
Erkala eta Euzkadi, n alde nere izate guztian, beregatikan alde egin da arkitutzen naiz Prantzian; Estapel billa
|
etorri
giñan sort leku onak galtzian,
|
|
|
22 Beste askoren artean Josu Chuecak (2000: 223) kontatzen duenez, euskal nazionalismoaren gorakada eta euskararen erabileraren beherakada batera
|
etorri
ziren.
|
|
|
Euskal nazionalismoaren zabaltzeak sortu zuen hasierako ideologia mailako erreakzioaren ostean, beste bat
|
etorri
zen berehala, batez ere nazionalistok erakunde publikoetan sartzen hasi zirenean, besteak beste, euskararekin lotutako lege ezberdinak adostu eta praktikan jarri zituztelako. Klerikalismoarekin batera errepublikanoen eta euskal nazionalisten arteko liskarren erdigune bihurtu ziren euskararen inguruko legeak.
|
|
|
1936ko gerraren ondoko urteak urte ilunak eta isilak izan ziren abertzaleentzat. Industrializazioak eta, horren ondorioz
|
etorri
ziren urbanizazio ikaragarriak eta etorkin uholde handiek izugarri aldatu zuten Hego Euskal Herriko gizartea eta
|
|
|
Hortaz, 50 hamarkadetan hizkuntza sinboloaren eta euskal nortasun politikoaren artean elkar elikatze prozesua eragin zuen diskurtso bakar eta bateratu batetik, hots, abertzaletasunaren eta euskaltzaletasunaren artean ia erabateko elkarketa lortu zuen diskurtso batetik, diskurtso ugaritze bat
|
etorri
zela ondoriozta dezakegu. Gertaera hori 70eko testuinguru politikoan izandako aldaketekin lotu behar genuke.
|
|
|
Urteak pasa ahala Espainiako Estatuko unibertsitate gehienak beren eguneroko lanean estrategiako hainbat puntu sartuz joan ziren. Bilakaera hori indartzera
|
etorri
zen 2006an CRUEko Nazioarteko Harremanetarako Unibertsitateko Espainiar Batzordeak (gaztelaniazko siglen arabera CEURI) onetsitako Garapenerako Lankidetzaren arloan Unibertsitateko Jokabide Kodea. Jokabide kode hori ESCUDE era egokian inplementa zedin laguntzeko tresna erabilgarria izateko helburuarekin sortu zen.
|
|
2015
|
|
|
Dena dela, Hezkuntza eta Zientzia ministroa euskal ordezkaritzarekin bat
|
etorri
omen zen eskola elebidunen beharraz, eta arazo teknikoak baino ez zituen aipatu. Katalunia Galiziatik, orobat, antzeko eskaerak jaso zituela adierazi zien, Espainiako Gobernuak hezkuntzaren alorrean herri hizkuntzen nolabaiteko ofizialtasuna onartzera zihoala aditzera ematen zuena, betiere gaztelaniaren nagusitasuna bermatuta (Euskaltzaindia, 1968a:
|
|
|
Lan honetan, azpimarratu egingo dugu hasiera batean behintzat begi bistakoa dena: testuinguru horiek bat
|
etorri
behar dute polaritate negatiboko osagaiarekin bere egia aurresuposizioan. Alegia, testuinguru zilegitzaileek eta osagai zilegituek, tankera bereko egia aurresuposizioak sortu dituzte, batzuk besteekin elkartzen direnean.
|
|
|
Europakoak eta Euskal Herrikoak, multzo bietarik% 89? bat
|
etorri
dira esatean sakontasunaren aurrean kontsumitzaileek berehalakotasuna lehenesten dutela.
|
|
|
Oraingoz, Guaixe ri diru gutxi sartu zaio publizitatetik, baina espero dute webgunea «eskaparate» izan daitekeela, jarraitzaileei begira edota diru iturri berriak bilatzeko (gida komertziala egin nahi dute). Halaber, diru-laguntza berriak
|
etorri
zaizkie Eusko Jaurlaritzatik eta Cedernatik, webgune hori garatzeagatik. Horrez gain, urtez urte IKT laguntzetan ere badituzte aukera askoz ere gehiago, Ainhoa Urretagoienak dioenez.
|
|
|
Haatik, hizkuntzaren aldetik dauden desberdintasunak
|
etorri
dira mahai gainera. Leku guztietan ez dira denak mintzo euskaraz.
|
|
|
Denak bat datoz errateko elkarlana beharrezkoa dela eremu horretako euskal komunikabideen artean. Oro har elkarlan gutxi dagoela erratearekin bat
|
etorri
dira denak, eta Baztan Bortzirietako eskualdeetan komunikabide bat baino gehiago baldin bada ere, bakoitza bere aldetik ari dela diote, elkarrekin deus egin gabe. Zerbait gehiago egin behar litzatekeela diote denek, baina deus zehaztu gabe.
|
|
|
Etxeko aingeru eta emakume zoroaren ostetik femme fatale a eta «emakume berria»
|
etorri
ziren, XIX. mendearen amaieran eta XX.aren hasieran. Lehena, Saderen tradizional libertinotik ekarria, bigarrena sufragismoaren alaba.
|
|
|
Ondorioz betiko topikoak errepikatzen dira: «zeinen dotore
|
etorri
diren/ pelukeritik pasata», edo antzekoak.
|
|
|
«eratu zutelako»): «Hau egin ahal izan zen, lehenik, konkistatutako herriak (estatu amerikar gutxi batzuk, nazio aborigen gehienek aurre egin bait zuen) gauza izan ez zirelako garaiz erreakzionatzeko gainera
|
etorri
zitzaienaren tamaina danteskoaren aurrean, eta inbasoreek egoera bera mantentzeko bortxaketa fisikoan eta ideologikoan, arrazakeria aberegarrian, iraganaren mistifikazioan, beste kulturekiko arbuioan eta, azken finean, beste gizarte desberdinen funtzionamendua ulertzeko gaitasun ezean oinarritutako sistema konpultsibo konplexu bat eratu zutelako;[...]» (Zubimendi & Esnal, 1993: 173).
|
|
|
Guziaren buruan, lan honen goiburu den hasierako galderari erantzunez erranen genuke ezen ikersaio honetan azterturiko gazteek erakutsi dutela joera atzerakarga handiagoko hurrenkerak hobesteko, baina aldi berean uste dugu jaidura hori ez zaiela
|
etorri
barrengo sen berezi eta berezko bati segika, baizik eta hala izan behar dela irakatsi zaielakoz edo nolabait hala ikasi dutelakoz. Asmatuko ahal dugu zer hobetu behar dugun eta nola!
|
|
|
Jarduera fisikoak hainbat arlotan sortutako onurak behin eta berriz ageri dira elkarrizketetan, aldi berean emakumeentzako kirol eskaintza urria salatu zein praktikatzeko dituzten oztopoak ere agertu ziren. Haizeari pasarte hau
|
etorri
zitzaion gogora emakumeen espetxeko kirolaz mintzatzean:
|
|
2016
|
|
|
Izan ere, Hego Euskal Herrian futbola euskal nortasunaren agerbide lehenetsitakoa bailitzan ospetsu egin zen, eta Ipar Euskal Herrian, berriz, errugbiak bereganatu zuen, ñabardurak ñabardura, funtzio hori, eta horrenbestez ezinezko bihurtu zuen futbolaren bitartez euskal lurraldearen osotasuna, Euskal Herria, irudikatzea. Litekeena da, John Walton historialariak artikulu egile honi adeitsuki azaldu zioenez, XX. mendearen hasieran Erresuma Batutik mugako bi aldeetara
|
etorri
ziren etorkinen jatorri eta gizarte klaseen ezberdintasuna funtsean erabakigarria gertatzea horretarako. Hala, Bilboko industrian lan egitera joandako beharginek futbola berekin ekarri bazuten ere, Biarritz inguruko kostaldeko turismo jomuga goiztiarrean aisialdiko egonaldiak egitera joan ohi ziren Londres inguruko klase ertaineko kideek errugbia zabaldu zuten.
|
|
|
Baina, aipatu bezala, 1766an gauzak erabat aldatu ziren: bat batean, ziur aski urte horretako urrialdiak bultzatuta, 1753ko Instrucción general delakoaren (eta haren ondoren
|
etorri
ziren beste hamaika dekreturen) agindu gehienei jarraituz, kontabilitatea askoz modu zehatzagoan eramaten hasi eta bihitegiaren erreserbak askoz ere modu eraginkorragoan erabiltzen hasi ziren15 Gainera, 1768 ondoren urtero kontuen kopia bat eta bihitegiaren gari funtsen gaineko zerga (marabedi bat ale anega bakoitzeko) Santo Domingo de la Calzadako korrejidoreari bidaltzen hasi ziren, hura baitze...
|
|
|
Uzta txarrak ezezik, ilustratuentzat ordura arteko sistema bera zen urrialdien sortzailea, haren zurruntasuna eta mugak eta, batez ere, merkatuarengan zeukan konfiantza eza. Hura aldatu beharra zegoen, eta aldaketak merkataritza librearen eskutik
|
etorri
behar zuen.
|